Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
၅. ဗ္ရဟ္မစရိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ
5. Brahmacariyasuttavaṇṇanā
၂၅. ပဉ္စမေ နယိဒန္တိ ဧတ္ထ န-ဣတိ ပဋိသေဓေ နိပာတော, တသ္သ ‘‘ဝုသ္သတီ’’တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော ‘‘န ဝုသ္သတီ’’တိ, ယ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ ဣဒံ-သဒ္ဒော ‘‘ဧကမိဒာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သမယံ ဥက္ကဋ္ဌာယံ ဝိဟရာမိ သုဘဂဝနေ သာလရာဇမူလေ’’တိအာဒီသု (ဒီ. နိ. ၂.၉၁; မ. နိ. ၁.၅၀၁) နိပာတမတ္တံ, ‘‘ဣဒံ ခော တံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပမတ္တကံ သီလမတ္တက’’န္တိအာဒီသု (ဒီ. နိ. ၁.၂၇) ယထာဝုတ္တေ အာသန္နပစ္စက္ခေ အာဂတော။
25. Pañcame nayidanti ettha na-iti paṭisedhe nipāto, tassa ‘‘vussatī’’ti iminā sambandho ‘‘na vussatī’’ti, ya-kāro padasandhikaro. Idaṃ-saddo ‘‘ekamidāhaṃ, bhikkhave, samayaṃ ukkaṭṭhāyaṃ viharāmi subhagavane sālarājamūle’’tiādīsu (dī. ni. 2.91; ma. ni. 1.501) nipātamattaṃ, ‘‘idaṃ kho taṃ, bhikkhave, appamattakaṃ sīlamattaka’’ntiādīsu (dī. ni. 1.27) yathāvutte āsannapaccakkhe āgato.
‘‘ဣဒဉ္ဟိ တံ ဇေတဝနံ၊ ဣသိသင္ဃနိသေဝိတံ။
‘‘Idañhi taṃ jetavanaṃ, isisaṅghanisevitaṃ;
အာဝုတ္ထံ ဓမ္မရာဇေန၊ ပီတိသဉ္ဇနနံ မမာ’’တိ။ (မ. နိ. ၃.၃၈၇-၃၈၈; သံ. နိ. ၁.၄၈၊ ၁၀၁) –
Āvutthaṃ dhammarājena, pītisañjananaṃ mamā’’ti. (ma. ni. 3.387-388; saṃ. ni. 1.48, 101) –
အာဒီသု ဝက္ခမာနေ အာသန္နပစ္စက္ခေ။ ဣဓာပိ ဝက္ခမာနေယေဝ အာသန္နပစ္စက္ခေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
Ādīsu vakkhamāne āsannapaccakkhe. Idhāpi vakkhamāneyeva āsannapaccakkhe daṭṭhabbo.
ဗ္ရဟ္မစရိယ-သဒ္ဒော –
Brahmacariya-saddo –
‘‘ကိံ တေ ဝတံ ကိံ ပန ဗ္ရဟ္မစရိယံ၊
‘‘Kiṃ te vataṃ kiṃ pana brahmacariyaṃ,
ကိသ္သ သုစိဏ္ဏသ္သ အယံ ဝိပာကော။
Kissa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;
ဣဒ္ဓီ ဇုတီ ဗလဝီရိယူပပတ္တိ၊
Iddhī jutī balavīriyūpapatti,
ဣဒဉ္စ တေ နာဂ မဟာဝိမာနံ။
Idañca te nāga mahāvimānaṃ.
‘‘အဟဉ္စ ဘရိယာ စ မနုသ္သလောကေ၊
‘‘Ahañca bhariyā ca manussaloke,
သဒ္ဓာ ဥဘော ဒာနပတီ အဟုမ္ဟာ။
Saddhā ubho dānapatī ahumhā;
ဩပာနဘူတံ မေ ဃရံ တဒာသိ၊
Opānabhūtaṃ me gharaṃ tadāsi,
သန္တပ္ပိတာ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ စ။
Santappitā samaṇabrāhmaṇā ca.
‘‘တံ မေ ဝတံ တံ ပန ဗ္ရဟ္မစရိယံ၊
‘‘Taṃ me vataṃ taṃ pana brahmacariyaṃ,
တသ္သ သုစိဏ္ဏသ္သ အယံ ဝိပာကော။
Tassa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;
ဣဒ္ဓီ ဇုတီ ဗလဝီရိယူပပတ္တိ၊
Iddhī jutī balavīriyūpapatti,
ဣဒဉ္စ မေ ဝီရ မဟာဝိမာန’’န္တိ။ –
Idañca me vīra mahāvimāna’’nti. –
ဣမသ္မိံ ပုဏ္ဏကဇာတကေ (ဇာ. ၂.၂၂.၁၅၉၅) ဒာနေ အာဂတော။
Imasmiṃ puṇṇakajātake (jā. 2.22.1595) dāne āgato.
‘‘ကေန ပာဏိ ကာမဒဒော၊ ကေန ပာဏိ မဓုသ္သဝော။
‘‘Kena pāṇi kāmadado, kena pāṇi madhussavo;
ကေန တေ ဗ္ရဟ္မစရိယေန၊ ပုညံ ပာဏိမ္ဟိ ဣဇ္ဈတီ’’တိ။ –
Kena te brahmacariyena, puññaṃ pāṇimhi ijjhatī’’ti. –
ဣမသ္မိံ အင္ကုရပေတဝတ္ထုသ္မိံ (ပေ. ဝ. ၂၇၅, ၂၇၇) ဝေယ္ယာဝစ္စေ။
Imasmiṃ aṅkurapetavatthusmiṃ (pe. va. 275, 277) veyyāvacce.
‘‘ဧဝံ ခော တံ, ဘိက္ခဝေ, တိတ္တိရိယံ နာမ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အဟောသီ’’တိ ဣမသ္မိံ တိတ္တိရဇာတကေ (စူဠဝ. ၃၁၁) ပဉ္စသိက္ခာပဒသီလေ။
‘‘Evaṃ kho taṃ, bhikkhave, tittiriyaṃ nāma brahmacariyaṃ ahosī’’ti imasmiṃ tittirajātake (cūḷava. 311) pañcasikkhāpadasīle.
‘‘တံ ခော ပန မေ, ပဉ္စသိခ, ဗ္ရဟ္မစရိယံ နေဝ နိဗ္ဗိဒာယ န ဝိရာဂာယ။ပေ.။ ယာဝဒေဝ ဗ္ရဟ္မလောကူပပတ္တိယာ’’တိ ဣမသ္မိံ မဟာဂောဝိန္ဒသုတ္တေ (ဒီ. နိ. ၂.၃၂၉) ဗ္ရဟ္မဝိဟာရေ။
‘‘Taṃ kho pana me, pañcasikha, brahmacariyaṃ neva nibbidāya na virāgāya…pe… yāvadeva brahmalokūpapattiyā’’ti imasmiṃ mahāgovindasutte (dī. ni. 2.329) brahmavihāre.
‘‘ပရေ အဗ္ရဟ္မစာရီ ဘဝိသ္သန္တိ, မယမေတ္ထ ဗ္ရဟ္မစာရီ ဘဝိသ္သာမာ’’တိ ဣမသ္မိံ သလ္လေခသုတ္တေ (မ. နိ. ၁.၈၃) မေထုနဝိရတိယံ။
‘‘Pare abrahmacārī bhavissanti, mayamettha brahmacārī bhavissāmā’’ti imasmiṃ sallekhasutte (ma. ni. 1.83) methunaviratiyaṃ.
‘‘မယဉ္စ ဘရိယာ နာတိက္ကမာမ၊
‘‘Mayañca bhariyā nātikkamāma,
အမ္ဟေ စ ဘရိယာ နာတိက္ကမန္တိ။
Amhe ca bhariyā nātikkamanti;
အညတ္ရ တာဟိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရာမ၊
Aññatra tāhi brahmacariyaṃ carāma,
တသ္မာ ဟိ အမ္ဟံ ဒဟရာ န မီယရေ’’တိ။ –
Tasmā hi amhaṃ daharā na mīyare’’ti. –
ဣမသ္မိံ မဟာဓမ္မပာလဇာတကေ (ဇာ. ၁.၁၀.၉၇) သဒာရသန္တောသေ။
Imasmiṃ mahādhammapālajātake (jā. 1.10.97) sadārasantose.
‘‘အဘိဇာနာမိ ခော ပနာဟံ, သာရိပုတ္တ, စတုရင္ဂသမန္နာဂတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတာ, တပသ္သီ သုဒံ ဟောမီ’’တိ လောမဟံသသုတ္တေ (မ. နိ. ၁.၁၅၅) ဝီရိယေ။
‘‘Abhijānāmi kho panāhaṃ, sāriputta, caturaṅgasamannāgataṃ brahmacariyaṃ caritā, tapassī sudaṃ homī’’ti lomahaṃsasutte (ma. ni. 1.155) vīriye.
‘‘ဟီနေန ဗ္ရဟ္မစရိယေန၊ ခတ္တိယေ ဥပပဇ္ဇတိ။
‘‘Hīnena brahmacariyena, khattiye upapajjati;
မဇ္ဈိမေန စ ဒေဝတ္တံ၊ ဥတ္တမေန ဝိသုဇ္ဈတီ’’တိ။ –
Majjhimena ca devattaṃ, uttamena visujjhatī’’ti. –
နိမိဇာတကေ (ဇာ. ၂.၂၂.၄၂၉) အတ္တဒမနဝသေန ကတေ အဋ္ဌင္ဂိကေ ဥပောသထေ။
Nimijātake (jā. 2.22.429) attadamanavasena kate aṭṭhaṅgike uposathe.
‘‘ဣဒံ ခော ပန မေ, ပဉ္စသိခ, ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒာယ ဝိရာဂာယ။ပေ.။ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော’’တိ မဟာဂောဝိန္ဒသုတ္တေယေဝ (ဒီ. နိ. ၂.၃၂၉) အရိယမဂ္ဂေ။
‘‘Idaṃ kho pana me, pañcasikha, brahmacariyaṃ ekantanibbidāya virāgāya…pe… ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti mahāgovindasutteyeva (dī. ni. 2.329) ariyamagge.
‘‘တယိဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ ယာဝ ဒေဝမနုသ္သေဟိ သုပ္ပကာသိတ’’န္တိ ပာသာဒိကသုတ္တေ (ဒီ. နိ. ၃.၁၇၄) သိက္ခတ္တယသင္ဂဟိတေ သကလသ္မိံ သာသနေ။ ဣဓာပိ အရိယမဂ္ဂေ သာသနေ စ ဝတ္တတိ။
‘‘Tayidaṃ brahmacariyaṃ iddhañceva phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsita’’nti pāsādikasutte (dī. ni. 3.174) sikkhattayasaṅgahite sakalasmiṃ sāsane. Idhāpi ariyamagge sāsane ca vattati.
ဝုသ္သတီတိ ဝုသီယတိ, စရီယတီတိ အတ္ထော။ ဇနကုဟနတ္ထန္တိ ‘‘အဟော အယ္ယော သီလဝာ ဝတ္တသမ္ပန္နော အပ္ပိစ္ဆော သန္တုဋ္ဌော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝော’’တိအာဒိနာ ဇနသ္သ သတ္တလောကသ္သ ဝိမ္ဟာပနတ္ထံ။ ကေစိ ပန ‘‘ကုဟနတ္ထန္တိ ပာပိစ္ဆသ္သ ဣစ္ဆာပကတသ္သ သတော သာမန္တဇပ္ပနဣရိယာပထနိသ္သိတပစ္စယပဋိသေဝနသင္ခာတေန တိဝိဓေန ကုဟနဝတ္ထုနာ ကုဟကဘာဝေန ဇနသ္သ ဝိမ္ဟာပနတ္ထ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ ဣဓာပိ အယမေဝတ္ထော ဒသ္သိတော။ တေနေဝာဟ ‘‘တီဟိ ကုဟနဝတ္ထူဟိ ဇနသ္သ ကုဟနတ္ထာယာ’’တိ, ဇနသ္သ ဝိမ္ဟာပနတ္ထာယာတိ အတ္ထော။ ဇနလာပနတ္ထန္တိ ‘‘ဧဝရူပသ္သ နာမ အယ္ယသ္သ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ ဘဝိသ္သတီ’’တိ ပသန္နစိတ္တေဟိ ‘‘ကေနတ္ထော, ကိံ အာဟရီယတူ’’တိ ဝဒာပနတ္ထံ။ ‘‘ဇနလပနတ္ထ’’န္တိပိ ပဌန္တိ, တသ္သ ပာပိစ္ဆသ္သ သတော ပစ္စယတ္ထံ ပရိကထောဘာသာဒိဝသေန လပနဘာဝေန ဥပလာပကဘာဝေန ဇနသ္သ လပနတ္ထန္တိ အတ္ထော။ တေနေဝာဟ ‘‘န ဇနလပနတ္ထန္တိ န ဇနသ္သ ဥပလာပနတ္ထ’’န္တိ။
Vussatīti vusīyati, carīyatīti attho. Janakuhanatthanti ‘‘aho ayyo sīlavā vattasampanno appiccho santuṭṭho mahiddhiko mahānubhāvo’’tiādinā janassa sattalokassa vimhāpanatthaṃ. Keci pana ‘‘kuhanatthanti pāpicchassa icchāpakatassa sato sāmantajappanairiyāpathanissitapaccayapaṭisevanasaṅkhātena tividhena kuhanavatthunā kuhakabhāvena janassa vimhāpanattha’’nti vadanti. Idhāpi ayamevattho dassito. Tenevāha ‘‘tīhi kuhanavatthūhi janassa kuhanatthāyā’’ti, janassa vimhāpanatthāyāti attho. Janalāpanatthanti ‘‘evarūpassa nāma ayyassa dinnaṃ mahapphalaṃ bhavissatī’’ti pasannacittehi ‘‘kenattho, kiṃ āharīyatū’’ti vadāpanatthaṃ. ‘‘Janalapanattha’’ntipi paṭhanti, tassa pāpicchassa sato paccayatthaṃ parikathobhāsādivasena lapanabhāvena upalāpakabhāvena janassa lapanatthanti attho. Tenevāha ‘‘na janalapanatthanti na janassa upalāpanattha’’nti.
န ဣတိဝာဒပ္ပမောက္ခာနိသံသတ္ထန္တိ ဧတ္ထ ‘‘န လာဘသက္ကာရသိလောကာနိသံသတ္ထ’’န္တိပိ ပဌန္တိ။ တတ္ထ ယ္ဝာယံ ‘‘အာကင္ခေယ္ယ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘လာဘီ အသ္သံ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာန’န္တိ, သီလေသ္ဝေဝသ္သ ပရိပူရကာရီ’’တိ (မ. နိ. ၁.၆၅) သီလာနိသံသဘာဝေန ဝုတ္တော စတုပစ္စယလာဘော စ။ စတုန္နံ ပစ္စယာနံ သက္ကစ္စဒာနသင္ခာတော အာဒရဗဟုမာနဂရုကရဏသင္ခာတော စ သက္ကာရော, ယော စ ‘‘သီလသမ္ပန္နော ဗဟုသ္သုတော သုတဓရော အာရဒ္ဓဝီရိယော’’တိအာဒိနာ နယေန ဥဂ္ဂစ္ဆနကထုတိဃောသသင္ခာတော သိလောကော ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝသန္တာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကော အာနိသံသော, တဒတ္ထန္တိ အတ္ထော။ ကေစိ ပန ‘‘လာဘသက္ကာရသိလောကာနိသံသတ္ထန္တိ ပာပိစ္ဆသ္သေဝ သတော လာဘာဒိဂရုတာယ လာဘသက္ကာရသိလောကသင္ခာတသ္သ အာနိသံသသ္သ ဥဒယသ္သ နိပ္ဖာဒနတ္ထ’’န္တိ ဧဝမတ္ထံ ဝဒန္တိ။
Na itivādappamokkhānisaṃsatthanti ettha ‘‘na lābhasakkārasilokānisaṃsattha’’ntipi paṭhanti. Tattha yvāyaṃ ‘‘ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu ‘lābhī assaṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’nti, sīlesvevassa paripūrakārī’’ti (ma. ni. 1.65) sīlānisaṃsabhāvena vutto catupaccayalābho ca. Catunnaṃ paccayānaṃ sakkaccadānasaṅkhāto ādarabahumānagarukaraṇasaṅkhāto ca sakkāro, yo ca ‘‘sīlasampanno bahussuto sutadharo āraddhavīriyo’’tiādinā nayena uggacchanakathutighosasaṅkhāto siloko brahmacariyaṃ vasantānaṃ diṭṭhadhammiko ānisaṃso, tadatthanti attho. Keci pana ‘‘lābhasakkārasilokānisaṃsatthanti pāpicchasseva sato lābhādigarutāya lābhasakkārasilokasaṅkhātassa ānisaṃsassa udayassa nipphādanattha’’nti evamatthaṃ vadanti.
န ဣတိ မံ ဇနော ဇာနာတူတိ ဧဝံ ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသေ သတိ ‘‘သီလဝာ ကလ္ယာဏဓမ္မော’’တိအာဒိနာ မံ လောကော ဇာနာတု သမ္ဘာဝေတူတိ အတ္တနော သန္တဂုဏဝသေန သမ္ဘာဝနတ္ထမ္ပိ န ဣဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝုသ္သတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကေစိ ပန ‘‘ပာပိစ္ဆသ္သ သတော အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနာဓိပ္ပာယေန ‘ဣတိ ဧဝံဂုဏောတိ မံ လောကော ဇာနာတူ’တိ န ဣဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝုသ္သတီ’’တိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထံ ဝဒန္တိ။ သဗ္ဗတ္ထာပိ ပနေတ္ထ ပုရိမော ပုရိမောယေဝ အတ္ထဝိကပ္ပော သုန္ဒရတရော။
Naiti maṃ jano jānātūti evaṃ brahmacariyavāse sati ‘‘sīlavā kalyāṇadhammo’’tiādinā maṃ loko jānātu sambhāvetūti attano santaguṇavasena sambhāvanatthampi na idaṃ brahmacariyaṃ vussatīti sambandho. Keci pana ‘‘pāpicchassa sato asantaguṇasambhāvanādhippāyena ‘iti evaṃguṇoti maṃ loko jānātū’ti na idaṃ brahmacariyaṃ vussatī’’ti evamettha atthaṃ vadanti. Sabbatthāpi panettha purimo purimoyeva atthavikappo sundarataro.
အထ ခောတိ ဧတ္ထ အထာတိ အညတ္ထေ နိပာတော, ခောတိ အဝဓာရဏေ။ တေန ကုဟနာဒိတော အညဒတ္ထံယေဝ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝုသ္သတီတိ ဒသ္သေတိ။ ဣဒာနိ တံ ပယောဇနံ ဒသ္သေန္တော ‘‘သံဝရတ္ထံ ပဟာနတ္ထ’’န္တိ အာဟ။ တတ္ထ ပဉ္စဝိဓော သံဝရော – ပာတိမောက္ခသံဝရော, သတိသံဝရော, ဉာဏသံဝရော, ခန္တိသံဝရော, ဝီရိယသံဝရောတိ။ ‘‘ဣတိ ဣမိနာ ပာတိမောက္ခသံဝရေန ဥပေတော ဟောတိ သမုပေတော’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ. ၅၁၁) နယေန အာဂတော အယံ ပာတိမောက္ခသံဝရော, သီလသံဝရောတိပိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ (မ. နိ. ၁.၂၉၅; သံ. နိ. ၄.၂၃၉; အ. နိ. ၃.၁၆) အာဂတော အယံ သတိသံဝရော။
Atha khoti ettha athāti aññatthe nipāto, khoti avadhāraṇe. Tena kuhanādito aññadatthaṃyeva idaṃ, bhikkhave, brahmacariyaṃ vussatīti dasseti. Idāni taṃ payojanaṃ dassento ‘‘saṃvaratthaṃ pahānattha’’nti āha. Tattha pañcavidho saṃvaro – pātimokkhasaṃvaro, satisaṃvaro, ñāṇasaṃvaro, khantisaṃvaro, vīriyasaṃvaroti. ‘‘Iti iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti samupeto’’tiādinā (vibha. 511) nayena āgato ayaṃ pātimokkhasaṃvaro, sīlasaṃvarotipi vuccati. ‘‘Rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjatī’’ti (ma. ni. 1.295; saṃ. ni. 4.239; a. ni. 3.16) āgato ayaṃ satisaṃvaro.
‘‘ယာနိ သောတာနိ လောကသ္မိံ၊ သတိ တေသံ နိဝာရဏံ။
‘‘Yāni sotāni lokasmiṃ, sati tesaṃ nivāraṇaṃ;
သောတာနံ သံဝရံ ဗ္ရူမိ၊ ပညာယေတေ ပိဓီယရေ’’တိ။ (သု. နိ. ၁၀၄၁; စူဠနိ. အဇိတမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော ၄; နေတ္တိ. ၄.၁၁၊ ၄၅) –
Sotānaṃ saṃvaraṃ brūmi, paññāyete pidhīyare’’ti. (su. ni. 1041; cūḷani. ajitamāṇavapucchāniddeso 4; netti. 4.11, 45) –
အာဂတော အယံ ဉာဏသံဝရော။ ‘‘ခမော ဟောတိ သီတသ္သ ဥဏ္ဟသ္သာ’’တိအာဒိနာ (မ. နိ. ၁.၂၄; အ. နိ. ၄.၁၁၄; ၆.၅၈) နယေန အာဂတော အယံ ခန္တိသံဝရော။
Āgato ayaṃ ñāṇasaṃvaro. ‘‘Khamo hoti sītassa uṇhassā’’tiādinā (ma. ni. 1.24; a. ni. 4.114; 6.58) nayena āgato ayaṃ khantisaṃvaro.
‘‘ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ နာဓိဝာသေတီ’’တိအာဒိနာ (မ. နိ. ၁.၂၆; အ. နိ. ၄.၁၁၄; ၆.၅၈) နယေန အာဂတော အယံ ဝီရိယသံဝရော။
‘‘Uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāsetī’’tiādinā (ma. ni. 1.26; a. ni. 4.114; 6.58) nayena āgato ayaṃ vīriyasaṃvaro.
အတ္ထတော ပန ပာဏာတိပာတာဒီနံ ပဇဟနဝသေန ဝတ္တပ္ပဋိဝတ္တာနံ ပူရဏဝသေန စ ပဝတ္တာ စေတနာ စေဝ ဝိရတိ စ။ သင္ခေပတော သဗ္ဗော ကာယဝစီသံယမော, ဝိတ္ထာရတော သတ္တန္နံ အာပတ္တိက္ခန္ဓာနံ အဝီတိက္ကမော သီလသံဝရော။ သတိ ဧဝ သတိသံဝရော, သတိပ္ပဓာနာ ဝာ ကုသလာ ခန္ဓာ။ ဉာဏမေဝ ဉာဏသံဝရော။ အဓိဝာသနဝသေန အဒောသော, အဒောသပ္ပဓာနာ ဝာ တထာပဝတ္တာ ကုသလာ ခန္ဓာ ခန္တိသံဝရော, ပညာတိ ဧကေ။ ကာမဝိတက္ကာဒီနံ အဘိဘဝနဝသေန ပဝတ္တံ ဝီရိယမေဝ ဝီရိယသံဝရော။ တေသု ပဌမော ကာယဒုစ္စရိတာဒီသု ဒုသ္သီလသ္သ သံဝရဏတော သံဝရော, ဒုတိယော မုဋ္ဌသ္သစ္စသ္သ , တတိယော အညာဏသ္သ, စတုတ္ထော အက္ခန္တိယာ, ပဉ္စမော ကောသဇ္ဇသ္သ သံဝရဏတော ပိဒဟနတော သံဝရောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝမေတသ္သ သံဝရသ္သ အတ္ထာယ သံဝရတ္ထံ သံဝရနိပ္ဖာဒနတ္ထန္တိ အတ္ထော။
Atthato pana pāṇātipātādīnaṃ pajahanavasena vattappaṭivattānaṃ pūraṇavasena ca pavattā cetanā ceva virati ca. Saṅkhepato sabbo kāyavacīsaṃyamo, vitthārato sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ avītikkamo sīlasaṃvaro. Sati eva satisaṃvaro, satippadhānā vā kusalā khandhā. Ñāṇameva ñāṇasaṃvaro. Adhivāsanavasena adoso, adosappadhānā vā tathāpavattā kusalā khandhā khantisaṃvaro, paññāti eke. Kāmavitakkādīnaṃ abhibhavanavasena pavattaṃ vīriyameva vīriyasaṃvaro. Tesu paṭhamo kāyaduccaritādīsu dussīlassa saṃvaraṇato saṃvaro, dutiyo muṭṭhassaccassa , tatiyo aññāṇassa, catuttho akkhantiyā, pañcamo kosajjassa saṃvaraṇato pidahanato saṃvaroti veditabbo. Evametassa saṃvarassa atthāya saṃvaratthaṃ saṃvaranipphādanatthanti attho.
တီဟိ ပဟာနေဟီတိ တဒင္ဂဝိက္ခမ္ဘနသမုစ္ဆေဒသင္ခာတေဟိ တီဟိ ပဟာနေဟိ။ ပဉ္စဝိဓပ္ပဟာနမ္ပိ ဣဓ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ပဉ္စဝိဓဉ္ဟိ ပဟာနံ တဒင္ဂဝိက္ခမ္ဘနသမုစ္ဆေဒပ္ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိနိသ္သရဏဝသေန။ တတ္ထ ယံ ဒီပာလောကေနေဝ တမသ္သ ပဋိပက္ခဘာဝတော အလောဘာဒီဟိ လောဘာဒိကသ္သ နာမရူပပရိစ္ဆေဒာဒိဝိပသ္သနာဉာဏေဟိ တသ္သ တသ္သ အနတ္ထသ္သ ပဟာနံ, သေယ္ယထိဒံ – ပရိစ္စာဂေန လောဘာဒိမလသ္သ, သီလေန ပာဏာတိပာတာဒိဒုသ္သီလ္ယသ္သ, သဒ္ဓာဒီဟိ အသ္သဒ္ဓိယာဒိကသ္သ, နာမရူပဝဝတ္ထာနေန သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ, ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေန အဟေတုဝိသမဟေတုဒိဋ္ဌီနံ, တသ္သေဝ အပရဘာဂေန ကင္ခာဝိတရဏေန ကထံကထီဘာဝသ္သ, ကလာပသမ္မသနေန အဟံမမာတိ ဂာဟသ္သ, မဂ္ဂာမဂ္ဂဝဝတ္ထာနေန အမဂ္ဂေ မဂ္ဂသညာယ, ဥဒယဒသ္သနေန ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယာ, ဝယဒသ္သနေန သသ္သတဒိဋ္ဌိယာ, ဘယဒသ္သနေန သဘယေ အဘယသညာယ, အာဒီနဝဒသ္သနေန အသ္သာဒသညာယ, နိဗ္ဗိဒာနုပသ္သနေန အဘိရတိသညာယ, မုစ္စိတုကမ္ယတာဉာဏေန အမုစ္စိတုကမ္ယတာယ, ဥပေက္ခာဉာဏေန အနုပေက္ခာယ, အနုလောမေန ဓမ္မဋ္ဌိတိယံ နိဗ္ဗာနေ စ ပဋိလောမဘာဝသ္သ, ဂောတ္ရဘုနာ သင္ခာရနိမိတ္တဂ္ဂာဟသ္သ ပဟာနံ, ဧတံ တဒင္ဂပ္ပဟာနံ နာမ။
Tīhi pahānehīti tadaṅgavikkhambhanasamucchedasaṅkhātehi tīhi pahānehi. Pañcavidhappahānampi idha vattuṃ vaṭṭatiyeva. Pañcavidhañhi pahānaṃ tadaṅgavikkhambhanasamucchedappaṭippassaddhinissaraṇavasena. Tattha yaṃ dīpālokeneva tamassa paṭipakkhabhāvato alobhādīhi lobhādikassa nāmarūpaparicchedādivipassanāñāṇehi tassa tassa anatthassa pahānaṃ, seyyathidaṃ – pariccāgena lobhādimalassa, sīlena pāṇātipātādidussīlyassa, saddhādīhi assaddhiyādikassa, nāmarūpavavatthānena sakkāyadiṭṭhiyā, paccayapariggahena ahetuvisamahetudiṭṭhīnaṃ, tasseva aparabhāgena kaṅkhāvitaraṇena kathaṃkathībhāvassa, kalāpasammasanena ahaṃmamāti gāhassa, maggāmaggavavatthānena amagge maggasaññāya, udayadassanena ucchedadiṭṭhiyā, vayadassanena sassatadiṭṭhiyā, bhayadassanena sabhaye abhayasaññāya, ādīnavadassanena assādasaññāya, nibbidānupassanena abhiratisaññāya, muccitukamyatāñāṇena amuccitukamyatāya, upekkhāñāṇena anupekkhāya, anulomena dhammaṭṭhitiyaṃ nibbāne ca paṭilomabhāvassa, gotrabhunā saṅkhāranimittaggāhassa pahānaṃ, etaṃ tadaṅgappahānaṃ nāma.
ယံ ပန ဥပစာရပ္ပနာဘေဒေန သမာဓိနာ ပဝတ္တိဘာဝနိဝာရဏတော ဃဋပ္ပဟာရေနေဝ ဥဒကပိဋ္ဌေ သေဝာလသ္သ, တေသံ တေသံ နီဝရဏာဒိဓမ္မာနံ ပဟာနံ, ဧတံ ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနံ နာမ။ ယံ စတုန္နံ အရိယမဂ္ဂာနံ ဘာဝိတတ္တာ တံတံမဂ္ဂဝတော အတ္တနော သန္တာနေ ‘‘ဒိဋ္ဌိဂတာနံ ပဟာနာယာ’’တိအာဒိနာ (ဓ. သ. ၂၇၇; ဝိဘ. ၆၂၈) နယေန ဝုတ္တသ္သ သမုဒယပက္ခိယသ္သ ကိလေသဂဟဏသ္သ အစ္စန္တံ အပ္ပဝတ္တိဘာဝေန သမုစ္ဆိန္ဒနံ, ဧတံ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနံ နာမ။ ယံ ပန ဖလက္ခဏေ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓတ္ထံ ကိလေသာနံ, ဧတံ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိပ္ပဟာနံ နာမ။ ယံ သဗ္ဗသင္ခတနိသ္သဋတ္တာ ပဟီနသဗ္ဗသင္ခတံ နိဗ္ဗာနံ, ဧတံ နိသ္သရဏပ္ပဟာနံ နာမ ။ တသ္သ ပဉ္စဝိဓသ္သပိ တထာ တထာ ရာဂာဒိကိလေသာနံ ပဋိနိသ္သဇ္ဇနဋ္ဌေန သမတိက္ကမနဋ္ဌေန ဝာ ပဟာနသ္သ အတ္ထာယ, ပဟာနသာဓနတ္ထန္တိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
Yaṃ pana upacārappanābhedena samādhinā pavattibhāvanivāraṇato ghaṭappahāreneva udakapiṭṭhe sevālassa, tesaṃ tesaṃ nīvaraṇādidhammānaṃ pahānaṃ, etaṃ vikkhambhanappahānaṃ nāma. Yaṃ catunnaṃ ariyamaggānaṃ bhāvitattā taṃtaṃmaggavato attano santāne ‘‘diṭṭhigatānaṃ pahānāyā’’tiādinā (dha. sa. 277; vibha. 628) nayena vuttassa samudayapakkhiyassa kilesagahaṇassa accantaṃ appavattibhāvena samucchindanaṃ, etaṃ samucchedappahānaṃ nāma. Yaṃ pana phalakkhaṇe paṭippassaddhatthaṃ kilesānaṃ, etaṃ paṭippassaddhippahānaṃ nāma. Yaṃ sabbasaṅkhatanissaṭattā pahīnasabbasaṅkhataṃ nibbānaṃ, etaṃ nissaraṇappahānaṃ nāma . Tassa pañcavidhassapi tathā tathā rāgādikilesānaṃ paṭinissajjanaṭṭhena samatikkamanaṭṭhena vā pahānassa atthāya, pahānasādhanatthanti evamettha attho daṭṭhabbo.
တတ္ထ သံဝရေန ကိလေသာနံ စိတ္တသန္တာနေ ပဝေသနိဝာရဏံ ပဟာနေန စ ပဝေသနိဝာရဏမေဝ သမုဂ္ဃာတော စာတိ ဝဒန္တိ။ ဥဘယေနပိ ပန ယထာရဟံ ဥဘယံ သမ္ပဇ္ဇတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သီလာဒိဓမ္မာ ဧဝ ဟိ သံဝရဏတော သံဝရံ, ပဇဟနတော ပဟာနန္တိ။
Tattha saṃvarena kilesānaṃ cittasantāne pavesanivāraṇaṃ pahānena ca pavesanivāraṇameva samugghāto cāti vadanti. Ubhayenapi pana yathārahaṃ ubhayaṃ sampajjatīti daṭṭhabbaṃ. Sīlādidhammā eva hi saṃvaraṇato saṃvaraṃ, pajahanato pahānanti.
အနီတိဟန္တိ ဤတိယော ဝုစ္စန္တိ ဥပဒ္ဒဝာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာ သမ္ပရာယိကာ စ။ ဤတိယော ဟန္တီတိ ဤတိဟံ, အနု ဤတိဟန္တိ အနီတိဟံ, သာသနဗ္ရဟ္မစရိယံ မဂ္ဂဗ္ရဟ္မစရိယဉ္စ။ အထ ဝာ ဤတီဟိ အနတ္ထေဟိ သဒ္ဓိံ ဟနန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ပဝတ္တန္တီတိ ဤတိဟာ, တဏ္ဟာဒိဥပက္ကိလေသာ။ နတ္ထိ ဧတ္ထ ဤတိဟာတိ အနီတိဟံ။ ဤတိဟာ ဝာ ယထာဝုတ္တေနတ္ထေန တိတ္ထိယသမယာ, တပ္ပဋိပက္ခတော ဣဒံ အနီတိဟံ။ ‘‘အနိတိဟ’’န္တိပိ ပာဌော။ တသ္သတ္ထော – ‘‘ဣတိဟာယ’’န္တိ ဓမ္မေသု အနေကံသဂ္ဂာဟဘာဝတော ဝိစိကိစ္ဆာ ဣတိဟံ နာမ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပ္ပဝေဒိတတ္တာ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇန္တာနံ နိက္ကင္ခဘာဝသာဓနတော စ နတ္ထိ ဧတ္ထ ဣတိဟန္တိ အနိတိဟံ, အပရပတ္တိယန္တိ အတ္ထော။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ‘‘ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’’တိ, ‘‘အတက္ကာဝစရော’’တိ (ဒီ. နိ. ၂.၆၇; မ. နိ. ၁.၂၈၁; ၂.၃၃၇; သံ. နိ. ၁.၁၇၂; မဟာဝ. ၇-၈) စ။ ဂာထာဗန္ဓသုခတ္ထံ ပန ‘‘အနီတိဟ’’န္တိ ဒီဃံ ကတ္ဝာ ပဌန္တိ။ ပစ္ဆိမံ ပနေတ္ထ အတ္ထဝိကပ္ပံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဣတိဟပရိဝဇ္ဇိတ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။
Anītihanti ītiyo vuccanti upaddavā diṭṭhadhammikā samparāyikā ca. Ītiyo hantīti ītihaṃ, anu ītihanti anītihaṃ, sāsanabrahmacariyaṃ maggabrahmacariyañca. Atha vā ītīhi anatthehi saddhiṃ hananti gacchanti pavattantīti ītihā, taṇhādiupakkilesā. Natthi ettha ītihāti anītihaṃ. Ītihā vā yathāvuttenatthena titthiyasamayā, tappaṭipakkhato idaṃ anītihaṃ. ‘‘Anitiha’’ntipi pāṭho. Tassattho – ‘‘itihāya’’nti dhammesu anekaṃsaggāhabhāvato vicikicchā itihaṃ nāma, sammāsambuddhappaveditattā yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjantānaṃ nikkaṅkhabhāvasādhanato ca natthi ettha itihanti anitihaṃ, aparapattiyanti attho. Vuttañhetaṃ ‘‘paccattaṃ veditabbo viññūhī’’ti, ‘‘atakkāvacaro’’ti (dī. ni. 2.67; ma. ni. 1.281; 2.337; saṃ. ni. 1.172; mahāva. 7-8) ca. Gāthābandhasukhatthaṃ pana ‘‘anītiha’’nti dīghaṃ katvā paṭhanti. Pacchimaṃ panettha atthavikappaṃ dassetuṃ ‘‘itihaparivajjita’’ntiādi vuttaṃ.
နိဗ္ဗာနသင္ခာတံ ဩဂဓံ ပတိဋ္ဌံ ပာရံ ဂစ္ဆတီတိ နိဗ္ဗာနောဂဓဂာမီ, ဝိမုတ္တိရသတ္တာ ဧကန္တေနေဝ နိဗ္ဗာနသမ္ပာပကောတိ အတ္ထော, တံ နိဗ္ဗာနောဂဓဂာမိနံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ။ နိဗ္ဗာနောဂဓောတိ ဝာ အရိယမဂ္ဂော ဝုစ္စတိ တေန ဝိနာ နိဗ္ဗာနာဝဂာဟဏသ္သ အသမ္ဘဝတော တသ္သ စ နိဗ္ဗာနံ အနာလမ္ဗိတ္ဝာ အပ္ပဝတ္တနတော, တဉ္စေတံ ဧကန္တသမ္ပာဒနေန ဂစ္ဆတီတိ နိဗ္ဗာနောဂဓဂာမီ။ အထ ဝာ နိဗ္ဗာနောဂဓဂာမိနန္တိ နိဗ္ဗာနသ္သ အန္တောဂာမိနံ။ မဂ္ဂဗ္ရဟ္မစရိယဉ္ဟိ နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏံ ကရိတ္ဝာ တသ္သ အန္တော ဧဝ ပဝတ္တတီတိ။ ဣမမေဝ စ အတ္ထဝိကပ္ပံ ဒသ္သေတုံ ‘‘နိဗ္ဗာနသ္သ အန္တောဂာမိန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သောတိ ယော သော သမတိံသ ပာရမိယော ပူရေတ္ဝာ သဗ္ဗကိလေသေ ဘဉ္ဇိတ္ဝာ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော, သော ဘဂဝာ အဒေသယိ ဒေသေသိ ။ မဟန္တေဟီတိ မဟာအာတုမေဟိ ဥဠာရဇ္ဈာသယေဟိ။ မဟန္တံ နိဗ္ဗာနံ, မဟန္တေ ဝာ သီလက္ခန္ဓာဒိကေ ဧသန္တိ ဂဝေသန္တီတိ မဟေသိနော, ဗုဒ္ဓာဒယော အရိယာ။ တေဟိ အနုယာတော ပဋိပန္နော။
Nibbānasaṅkhātaṃ ogadhaṃ patiṭṭhaṃ pāraṃ gacchatīti nibbānogadhagāmī, vimuttirasattā ekanteneva nibbānasampāpakoti attho, taṃ nibbānogadhagāminaṃ brahmacariyaṃ. Nibbānogadhoti vā ariyamaggo vuccati tena vinā nibbānāvagāhaṇassa asambhavato tassa ca nibbānaṃ anālambitvā appavattanato, tañcetaṃ ekantasampādanena gacchatīti nibbānogadhagāmī. Atha vā nibbānogadhagāminanti nibbānassa antogāminaṃ. Maggabrahmacariyañhi nibbānaṃ ārammaṇaṃ karitvā tassa anto eva pavattatīti. Imameva ca atthavikappaṃ dassetuṃ ‘‘nibbānassa antogāmina’’ntiādi vuttaṃ. Soti yo so samatiṃsa pāramiyo pūretvā sabbakilese bhañjitvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho, so bhagavā adesayi desesi . Mahantehīti mahāātumehi uḷārajjhāsayehi. Mahantaṃ nibbānaṃ, mahante vā sīlakkhandhādike esanti gavesantīti mahesino, buddhādayo ariyā. Tehi anuyāto paṭipanno.
ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတန္တိ ယထာ အဘိညေယ္ယာဒိဘာဝေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန မယာ ဒေသိတံ, ဧဝံ ယေ ဧတံ မဂ္ဂဗ္ရဟ္မစရိယံ တဒတ္ထံ သာသနဗ္ရဟ္မစရိယဉ္စ ပဋိပဇ္ဇန္တိ။ တေ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ ယထာရဟံ အနုသာသန္တသ္သ သတ္ထု မယ္ဟံ သာသနကာရိနော ဩဝာဒပ္ပဋိကရာ သကလသ္သ ဝဋ္ဋဒုက္ခသ္သ အန္တံ ပရိယန္တံ အပ္ပဝတ္တိံ ကရိသ္သန္တိ, ဒုက္ခသ္သ ဝာ အန္တံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရိသ္သန္တီတိ။
Yathā buddhena desitanti yathā abhiññeyyādibhāvena sammāsambuddhena mayā desitaṃ, evaṃ ye etaṃ maggabrahmacariyaṃ tadatthaṃ sāsanabrahmacariyañca paṭipajjanti. Te diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi yathārahaṃ anusāsantassa satthu mayhaṃ sāsanakārino ovādappaṭikarā sakalassa vaṭṭadukkhassa antaṃ pariyantaṃ appavattiṃ karissanti, dukkhassa vā antaṃ nibbānaṃ sacchikarissantīti.
ဗ္ရဟ္မစရိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Brahmacariyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၅. ဗ္ရဟ္မစရိယသုတ္တံ • 5. Brahmacariyasuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၅. ဗ္ရဟ္မစရိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 5. Brahmacariyasuttavaṇṇanā