Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    [౩౨౩] ౩. బ్రహ్మదత్తజాతకవణ్ణనా

    [323] 3. Brahmadattajātakavaṇṇanā

    ద్వయం యాచనకోతి ఇదం సత్థా ఆళవిం నిస్సాయ అగ్గాళవే చేతియే విహరన్తో కుటికారసిక్ఖాపదం ఆరబ్భ కథేసి. వత్థు పన హేట్ఠా మణికణ్ఠజాతకే (జా॰ ౧.౩.౭ ఆదయో) ఆగతమేవ. ఇధ పన సత్థా ‘‘సచ్చం కిర తుమ్హే, భిక్ఖవే, యాచనబహులా విఞ్ఞత్తిబహులా విహరథా’’తి వత్వా ‘‘ఆమ, భన్తే’’తి వుత్తే తే భిక్ఖూ గరహిత్వా ‘‘భిక్ఖవే, పోరాణకపణ్డితా పథవిస్సరేన రఞ్ఞా పవారితాపి పణ్ణచ్ఛత్తఞ్చ ఏకపటలికం ఉపాహనయుగఞ్చ యాచితుకామా హిరోత్తప్పభేదనభయేన మహాజనమజ్ఝే అకథేత్వా రహో కథయింసూ’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.

    Dvayaṃ yācanakoti idaṃ satthā āḷaviṃ nissāya aggāḷave cetiye viharanto kuṭikārasikkhāpadaṃ ārabbha kathesi. Vatthu pana heṭṭhā maṇikaṇṭhajātake (jā. 1.3.7 ādayo) āgatameva. Idha pana satthā ‘‘saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, yācanabahulā viññattibahulā viharathā’’ti vatvā ‘‘āma, bhante’’ti vutte te bhikkhū garahitvā ‘‘bhikkhave, porāṇakapaṇḍitā pathavissarena raññā pavāritāpi paṇṇacchattañca ekapaṭalikaṃ upāhanayugañca yācitukāmā hirottappabhedanabhayena mahājanamajjhe akathetvā raho kathayiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    అతీతే కపిలరట్ఠే ఉత్తరపఞ్చాలనగరే ఉత్తరపఞ్చాలరాజే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో ఏకస్మిం నిగమగామే బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తిత్వా వయప్పత్తో తక్కసిలాయం సబ్బసిప్పాని ఉగ్గణ్హిత్వా అపరభాగే తాపసపబ్బజ్జం పబ్బజిత్వా హిమవన్తే ఉఞ్ఛాచరియాయ వనమూలఫలాఫలేన యాపేన్తో చిరం వసిత్వా లోణమ్బిలసేవనత్థాయ మనుస్సపథం విచరన్తో ఉత్తరపఞ్చాలనగరం పత్వా రాజుయ్యానే వసిత్వా పునదివసే భిక్ఖం పరియేసమానో నగరం పవిసిత్వా రాజద్వారం సమ్పాపుణి. రాజా తస్సాచారే చ విహారే చ పసీదిత్వా మహాతలే నిసీదాపేత్వా రాజారహం పణీతభోజనం భోజేత్వా పటిఞ్ఞం గహేత్వా ఉయ్యానేయేవ వసాపేసి. సో నిబద్ధం రాజఘరేయేవ భుఞ్జన్తో వస్సానస్స అచ్చయేన హిమవన్తమేవ గన్తుకామో హుత్వా చిన్తేసి ‘‘మయ్హం మగ్గం గచ్ఛన్తస్స ఏకపటలికా ఉపాహనా చేవ పణ్ణచ్ఛత్తఞ్చ లద్ధుం వట్టతి, రాజానం యాచిస్సామీ’’తి. సో ఏకదివసం రాజానం ఉయ్యానం ఆగన్త్వా వన్దిత్వా నిసిన్నం దిస్వా ‘‘ఉపాహనఞ్చ ఛత్తఞ్చ యాచిస్సామీ’’తి చిన్తేత్వా పున చిన్తేసి ‘‘పరం ‘ఇమం నామ దేహీ’తి యాచన్తో రోదతి నామ, పరోపి ‘నత్థీ’తి వదన్తో పటిరోదతి నామ, ‘మా ఖో పన మం రోదన్తం మహాజనో అద్దస, మా రాజాన’’న్తి రహో పటిచ్ఛన్నట్ఠానే ఉభోపి రోదిత్వా తుణ్హీ భవిస్సామా’’తి. అథ నం ‘‘మహారాజ, రహో పచ్చాసీసామీ’’తి ఆహ. రాజా తం సుత్వా రాజపురిసే అపసక్కి. బోధిసత్తో ‘‘సచే మయి యాచన్తే రాజా న దస్సతి, మేత్తి నో భిజ్జిస్సతి, తస్మా న యాచిస్సామీ’’తి తం దివసం నామం గహేతుం అసక్కోన్తో ‘‘గచ్ఛ, తావ, మహారాజ, పునేకదివసం జానిస్సామీ’’తి ఆహ.

    Atīte kapilaraṭṭhe uttarapañcālanagare uttarapañcālarāje rajjaṃ kārente bodhisatto ekasmiṃ nigamagāme brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto takkasilāyaṃ sabbasippāni uggaṇhitvā aparabhāge tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā himavante uñchācariyāya vanamūlaphalāphalena yāpento ciraṃ vasitvā loṇambilasevanatthāya manussapathaṃ vicaranto uttarapañcālanagaraṃ patvā rājuyyāne vasitvā punadivase bhikkhaṃ pariyesamāno nagaraṃ pavisitvā rājadvāraṃ sampāpuṇi. Rājā tassācāre ca vihāre ca pasīditvā mahātale nisīdāpetvā rājārahaṃ paṇītabhojanaṃ bhojetvā paṭiññaṃ gahetvā uyyāneyeva vasāpesi. So nibaddhaṃ rājaghareyeva bhuñjanto vassānassa accayena himavantameva gantukāmo hutvā cintesi ‘‘mayhaṃ maggaṃ gacchantassa ekapaṭalikā upāhanā ceva paṇṇacchattañca laddhuṃ vaṭṭati, rājānaṃ yācissāmī’’ti. So ekadivasaṃ rājānaṃ uyyānaṃ āgantvā vanditvā nisinnaṃ disvā ‘‘upāhanañca chattañca yācissāmī’’ti cintetvā puna cintesi ‘‘paraṃ ‘imaṃ nāma dehī’ti yācanto rodati nāma, paropi ‘natthī’ti vadanto paṭirodati nāma, ‘mā kho pana maṃ rodantaṃ mahājano addasa, mā rājāna’’nti raho paṭicchannaṭṭhāne ubhopi roditvā tuṇhī bhavissāmā’’ti. Atha naṃ ‘‘mahārāja, raho paccāsīsāmī’’ti āha. Rājā taṃ sutvā rājapurise apasakki. Bodhisatto ‘‘sace mayi yācante rājā na dassati, metti no bhijjissati, tasmā na yācissāmī’’ti taṃ divasaṃ nāmaṃ gahetuṃ asakkonto ‘‘gaccha, tāva, mahārāja, punekadivasaṃ jānissāmī’’ti āha.

    పునేకదివసం రఞ్ఞో ఉయ్యానం ఆగతకాలే తథేవ పున తథేవాతి ఏవం యాచితుం అసక్కోన్తస్సేవ ద్వాదస సంవచ్ఛరాని అతిక్కన్తాని. తతో రాజా చిన్తేసి ‘‘మయ్హం అయ్యో ‘మహారాజ, రహో పచ్చాసీసామీ’తి వత్వా పరిసాయ అపగతాయ కిఞ్చి వత్తుం న విసహతి, వత్తుకామస్సేవస్స ద్వాదస వస్సాని అతిక్కన్తాని, చిరం ఖో పనస్స బ్రహ్మచరియం చరన్తస్స ఉక్కణ్ఠిత్వా భోగే భుఞ్జితుకామో రజ్జం పచ్చాసీసతి మఞ్ఞే, రజ్జస్స పన నామం గహేతుం అసక్కోన్తో తుణ్హీ హోతి, అజ్జ దానిస్సాహం రజ్జం ఆదిం కత్వా యం ఇచ్ఛతి, తం దస్సామీ’’తి. సో ఉయ్యానం గన్త్వా వన్దిత్వా నిసిన్నో బోధిసత్తేన ‘‘రహో పచ్చాసీసామీ’’తి వుత్తే పరిసాయ అపగతాయ తం కిఞ్చి వత్తుం అసక్కోన్తం ఆహ ‘‘తుమ్హే ద్వాదస వస్సాని ‘రహో పచ్చాసీసామీ’తి వత్వా రహో లద్ధాపి కిఞ్చి వత్తుం న సక్కోథ, అహం వో రజ్జం ఆదిం కత్వా సబ్బం పవారేమి, నిబ్భయా హుత్వా యం వో రుచ్చతి, తం యాచథా’’తి. ‘‘మహారాజ, యమహం యాచామి, తం దస్ససీ’’తి? ‘‘దస్సామి, భన్తే’’తి. ‘‘మహారాజ, మయ్హం మగ్గం గచ్ఛన్తస్స ఏకపటలికా ఉపాహనా చ పణ్ణచ్ఛత్తఞ్చ లద్ధుం వట్టతీ’’తి. ‘‘ఏత్తకం, భన్తే, తుమ్హే ద్వాదస సంవచ్ఛరాని యాచితుం న సక్కోథా’’తి. ‘‘ఆమ, మహారాజా’’తి. ‘‘కింకారణా, భన్తే, ఏవమకత్థా’’తి. ‘‘మహారాజ, ‘ఇమం నామ మే దేహీ’తి యాచన్తో రోదతి నామ, ‘నత్థీ’తి వదన్తో పటిరోదతి నామ. ‘సచే త్వం మయా యాచితో న దదేయ్యాసి, తం నో రోదితపటిరోదితం నామ మహాజనో మా పస్సతూ’తి ఏతదత్థం రహో పచ్చాసీసామీ’’తి వత్వా ఆదితో తిస్సో గాథా అభాసి –

    Punekadivasaṃ rañño uyyānaṃ āgatakāle tatheva puna tathevāti evaṃ yācituṃ asakkontasseva dvādasa saṃvaccharāni atikkantāni. Tato rājā cintesi ‘‘mayhaṃ ayyo ‘mahārāja, raho paccāsīsāmī’ti vatvā parisāya apagatāya kiñci vattuṃ na visahati, vattukāmassevassa dvādasa vassāni atikkantāni, ciraṃ kho panassa brahmacariyaṃ carantassa ukkaṇṭhitvā bhoge bhuñjitukāmo rajjaṃ paccāsīsati maññe, rajjassa pana nāmaṃ gahetuṃ asakkonto tuṇhī hoti, ajja dānissāhaṃ rajjaṃ ādiṃ katvā yaṃ icchati, taṃ dassāmī’’ti. So uyyānaṃ gantvā vanditvā nisinno bodhisattena ‘‘raho paccāsīsāmī’’ti vutte parisāya apagatāya taṃ kiñci vattuṃ asakkontaṃ āha ‘‘tumhe dvādasa vassāni ‘raho paccāsīsāmī’ti vatvā raho laddhāpi kiñci vattuṃ na sakkotha, ahaṃ vo rajjaṃ ādiṃ katvā sabbaṃ pavāremi, nibbhayā hutvā yaṃ vo ruccati, taṃ yācathā’’ti. ‘‘Mahārāja, yamahaṃ yācāmi, taṃ dassasī’’ti? ‘‘Dassāmi, bhante’’ti. ‘‘Mahārāja, mayhaṃ maggaṃ gacchantassa ekapaṭalikā upāhanā ca paṇṇacchattañca laddhuṃ vaṭṭatī’’ti. ‘‘Ettakaṃ, bhante, tumhe dvādasa saṃvaccharāni yācituṃ na sakkothā’’ti. ‘‘Āma, mahārājā’’ti. ‘‘Kiṃkāraṇā, bhante, evamakatthā’’ti. ‘‘Mahārāja, ‘imaṃ nāma me dehī’ti yācanto rodati nāma, ‘natthī’ti vadanto paṭirodati nāma. ‘Sace tvaṃ mayā yācito na dadeyyāsi, taṃ no roditapaṭiroditaṃ nāma mahājano mā passatū’ti etadatthaṃ raho paccāsīsāmī’’ti vatvā ādito tisso gāthā abhāsi –

    ౮౯.

    89.

    ‘‘ద్వయం యాచనకో రాజ, బ్రహ్మదత్త నిగచ్ఛతి;

    ‘‘Dvayaṃ yācanako rāja, brahmadatta nigacchati;

    అలాభం ధనలాభం వా, ఏవంధమ్మా హి యాచనా.

    Alābhaṃ dhanalābhaṃ vā, evaṃdhammā hi yācanā.

    ౯౦.

    90.

    ‘‘యాచనం రోదనం ఆహు, పఞ్చాలానం రథేసభ;

    ‘‘Yācanaṃ rodanaṃ āhu, pañcālānaṃ rathesabha;

    యో యాచనం పచ్చక్ఖాతి, తమాహు పటిరోదనం.

    Yo yācanaṃ paccakkhāti, tamāhu paṭirodanaṃ.

    ౯౧.

    91.

    ‘‘మా మద్దసంసు రోదన్తం, పఞ్చాలా సుసమాగతా;

    ‘‘Mā maddasaṃsu rodantaṃ, pañcālā susamāgatā;

    తువం వా పటిరోదన్తం, తస్మా ఇచ్ఛామహం రహో’’తి.

    Tuvaṃ vā paṭirodantaṃ, tasmā icchāmahaṃ raho’’ti.

    తత్థ రాజ బ్రహ్మదత్తాతి ద్వీహిపి రాజానం ఆలపతి. నిగచ్ఛతీతి లభతి విన్దతి. ఏవంధమ్మాతి ఏవంసభావా. ఆహూతి పణ్డితా కథేన్తి. పఞ్చాలానం రథేసభాతి పఞ్చాలరట్ఠస్స ఇస్సర రథపవర. యో యాచనం పచ్చక్ఖాతీతి యో పన యం యాచనకం ‘‘నత్థీ’’తి పటిక్ఖిపతి. తమాహూతి తం పటిక్ఖిపనం ‘‘పటిరోదన’’న్తి వదన్తి. మా మద్దసంసూతి తవ రట్ఠవాసినో పఞ్చాలా సుసమాగతా మం రోదన్తం మా అద్దసంసూతి.

    Tattha rāja brahmadattāti dvīhipi rājānaṃ ālapati. Nigacchatīti labhati vindati. Evaṃdhammāti evaṃsabhāvā. Āhūti paṇḍitā kathenti. Pañcālānaṃ rathesabhāti pañcālaraṭṭhassa issara rathapavara. Yo yācanaṃ paccakkhātīti yo pana yaṃ yācanakaṃ ‘‘natthī’’ti paṭikkhipati. Tamāhūti taṃ paṭikkhipanaṃ ‘‘paṭirodana’’nti vadanti. Mā maddasaṃsūti tava raṭṭhavāsino pañcālā susamāgatā maṃ rodantaṃ mā addasaṃsūti.

    రాజా బోధిసత్తస్స గారవలక్ఖణే పసీదిత్వా వరం దదమానో చతుత్థం గాథమాహ –

    Rājā bodhisattassa gāravalakkhaṇe pasīditvā varaṃ dadamāno catutthaṃ gāthamāha –

    ౯౨.

    92.

    ‘‘దదామి తే బ్రాహ్మణ రోహిణీనం, గవం సహస్సం సహ పుఙ్గవేన;

    ‘‘Dadāmi te brāhmaṇa rohiṇīnaṃ, gavaṃ sahassaṃ saha puṅgavena;

    అరియో హి అరియస్స కథం న దజ్జా, సుత్వాన గాథా తవ ధమ్మయుత్తా’’తి.

    Ariyo hi ariyassa kathaṃ na dajjā, sutvāna gāthā tava dhammayuttā’’ti.

    తత్థ రోహిణీనన్తి రత్తవణ్ణానం. అరియోతి ఆచారసమ్పన్నో. అరియస్సాతి ఆచారసమ్పన్నస్స. కథం న దజ్జాతి కేన కారణేన న దదేయ్య. ధమ్మయుత్తాతి కారణయుత్తా.

    Tattha rohiṇīnanti rattavaṇṇānaṃ. Ariyoti ācārasampanno. Ariyassāti ācārasampannassa. Kathaṃ na dajjāti kena kāraṇena na dadeyya. Dhammayuttāti kāraṇayuttā.

    బోధిసత్తో పన ‘‘నాహం, మహారాజ, వత్థుకామేహి అత్థికో, యం అహం యాచామి, తదేవ మే దేహీ’’తి ఏకపటలికా ఉపాహనా చ పణ్ణచ్ఛత్తఞ్చ గహేత్వా ‘‘మహారాజ, అప్పమత్తో హోహి, దానం దేహి, సీలం రక్ఖాహి, ఉపోసథకమ్మం కరోహీ’’తి రాజానం ఓవదిత్వా తస్స యాచన్తస్సేవ హిమవన్తమేవ గతో. తత్థ అభిఞ్ఞా చ సమాపత్తియో చ నిబ్బత్తేత్వా బ్రహ్మలోకపరాయణో అహోసి.

    Bodhisatto pana ‘‘nāhaṃ, mahārāja, vatthukāmehi atthiko, yaṃ ahaṃ yācāmi, tadeva me dehī’’ti ekapaṭalikā upāhanā ca paṇṇacchattañca gahetvā ‘‘mahārāja, appamatto hohi, dānaṃ dehi, sīlaṃ rakkhāhi, uposathakammaṃ karohī’’ti rājānaṃ ovaditvā tassa yācantasseva himavantameva gato. Tattha abhiññā ca samāpattiyo ca nibbattetvā brahmalokaparāyaṇo ahosi.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా రాజా ఆనన్దో అహోసి, తాపసో పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā rājā ānando ahosi, tāpaso pana ahameva ahosi’’nti.

    బ్రహ్మదత్తజాతకవణ్ణనా తతియా.

    Brahmadattajātakavaṇṇanā tatiyā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౩౨౩. బ్రహ్మదత్తజాతకం • 323. Brahmadattajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact