Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౧౨. బ్రహ్మదత్తత్థేరగాథావణ్ణనా

    12. Brahmadattattheragāthāvaṇṇanā

    అక్కోధస్సాతిఆదికా ఆయస్మతో బ్రహ్మదత్తత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే పుఞ్ఞాని ఉపచినిత్వా ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే సావత్థియం కోసలరఞ్ఞో పుత్తో హుత్వా నిబ్బత్తి, బ్రహ్మదత్తోతిస్స నామం అహోసి. సో వయప్పత్తో జేతవనమహే బుద్ధానుభావం దిస్వా పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజిత్వా విపస్సనాయ కమ్మం కరోన్తో సహ పటిసమ్భిదాహి ఛళభిఞ్ఞో అహోసి. తం ఏకదివసం నగరే పిణ్డాయ చరన్తం అఞ్ఞతరో బ్రాహ్మణో అక్కోసి. థేరో తం సుత్వాపి తుణ్హీభూతో పిణ్డాయ చరతియేవ, బ్రాహ్మణో పునపి అక్కోసియేవ. మనుస్సా ఏవం అక్కోసన్తమ్పి నం ‘‘అయం థేరో న కిఞ్చి భణతీ’’తి ఆహంసు. తం సుత్వా థేరో తేసం మనుస్సానం ధమ్మం దేసేన్తో –

    Akkodhassātiādikā āyasmato brahmadattattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ kosalarañño putto hutvā nibbatti, brahmadattotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto jetavanamahe buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto saha paṭisambhidāhi chaḷabhiñño ahosi. Taṃ ekadivasaṃ nagare piṇḍāya carantaṃ aññataro brāhmaṇo akkosi. Thero taṃ sutvāpi tuṇhībhūto piṇḍāya caratiyeva, brāhmaṇo punapi akkosiyeva. Manussā evaṃ akkosantampi naṃ ‘‘ayaṃ thero na kiñci bhaṇatī’’ti āhaṃsu. Taṃ sutvā thero tesaṃ manussānaṃ dhammaṃ desento –

    ౪౪౧.

    441.

    ‘‘అక్కోధస్స కుతో కోధో, దన్తస్స సమజీవినో;

    ‘‘Akkodhassa kuto kodho, dantassa samajīvino;

    సమ్మదఞ్ఞా విముత్తస్స, ఉపసన్తస్స తాదినో.

    Sammadaññā vimuttassa, upasantassa tādino.

    ౪౪౨.

    442.

    ‘‘తస్సేవ తేన పాపియో, యో కుద్ధం పటికుజ్ఝతి;

    ‘‘Tasseva tena pāpiyo, yo kuddhaṃ paṭikujjhati;

    కుద్ధం అప్పటికుజ్ఝన్తో, సఙ్గామం జేతి దుజ్జయం.

    Kuddhaṃ appaṭikujjhanto, saṅgāmaṃ jeti dujjayaṃ.

    ౪౪౩.

    443.

    ‘‘ఉభిన్నమత్థం చరతి, అత్తనో చ పరస్స చ;

    ‘‘Ubhinnamatthaṃ carati, attano ca parassa ca;

    పరం సఙ్కుపితం ఞత్వా, యో సతో ఉపసమ్మతి.

    Paraṃ saṅkupitaṃ ñatvā, yo sato upasammati.

    ౪౪౪.

    444.

    ‘‘ఉభిన్నం తికిచ్ఛన్తం తం, అత్తనో చ పరస్స చ;

    ‘‘Ubhinnaṃ tikicchantaṃ taṃ, attano ca parassa ca;

    జనా మఞ్ఞన్తి బాలోతి, యే ధమ్మస్స అకోవిదా. (సం॰ ని॰ ౧.౧౮౯);

    Janā maññanti bāloti, ye dhammassa akovidā. (saṃ. ni. 1.189);

    ౪౪౫.

    445.

    ‘‘ఉప్పజ్జే తే సచే కోధో, ఆవజ్జ కకచూపమం;

    ‘‘Uppajje te sace kodho, āvajja kakacūpamaṃ;

    ఉప్పజ్జే చే రసే తణ్హా, పుత్తమంసూపమం సర.

    Uppajje ce rase taṇhā, puttamaṃsūpamaṃ sara.

    ౪౪౬.

    446.

    ‘‘సచే ధావతి చిత్తం తే, కామేసు చ భవేసు చ;

    ‘‘Sace dhāvati cittaṃ te, kāmesu ca bhavesu ca;

    ఖిప్పం నిగ్గణ్హ సతియా, కిట్ఠాదం వియ దుప్పసు’’న్తి. –

    Khippaṃ niggaṇha satiyā, kiṭṭhādaṃ viya duppasu’’nti. –

    ఇమా గాథా అభాసి.

    Imā gāthā abhāsi.

    తత్థ అక్కోధస్సాతి కోధరహితస్స మగ్గేన సముచ్ఛిన్నకోధస్స. కుతో కోధోతి కుతో నామ హేతు కోధో ఉప్పజ్జేయ్య, తస్స ఉప్పత్తికారణం నత్థీతి అత్థో. దన్తస్సాతి ఉత్తమేన దమేన అగ్గమగ్గదమథేన దన్తస్స. సమజీవినోతి కాయవిసమాదీని సబ్బసో పహాయ కాయసమాదీనం వసేన సమం జీవన్తస్స సత్తట్ఠానియేన సమ్పజఞ్ఞేన సమ్మదేవ వత్తన్తస్స. సమ్మదఞ్ఞా విముత్తస్సాతి సమ్మా అఞ్ఞాయ అభిఞ్ఞేయ్యాదికే ధమ్మే జానిత్వా సబ్బాసవేహి విప్పముత్తస్స. తతో ఏవ సబ్బకిలేసదరథపరిళాహవూపసమేన ఉపసన్తస్స. ఇట్ఠాదీసు తాదిలక్ఖణప్పత్తియా తాదినో ఖీణాసవస్స కుతో కోధోతి అఞ్ఞాపదేసేన థేరో అత్తనో కోధాభావం తస్స చ కారణాని వత్వా ఇదాని కోధే అకోధే చ ఆదీనవానిసంసదస్సనేన ధమ్మం కథేన్తో ‘‘తస్సేవా’’తిఆదిమాహ. తత్థ యో కుద్ధం పటికుజ్ఝతీతి యో పుగ్గలో అత్తనో ఉపరి కుద్ధం కుపితం పుగ్గలం పటికుజ్ఝతి, తస్సేవ తేన పటికుజ్ఝనపచ్చక్కోసనపటిప్పహరణాదినా పాపియో ఇధలోకే విఞ్ఞూగరహాదివసేన పరలోకే నిరయదుక్ఖాదివసేన అభద్దకతరం అకల్యాణతరం హోతి. కుజ్ఝనేన పన అకుద్ధస్స పాపం హోతీతి వత్తబ్బమేవ నత్థి. కేచి పన ‘‘యో అకుద్ధం పటికుద్ధం ఆరబ్భ కుజ్ఝతీ’’తి అత్థం వదన్తి. కుద్ధం అప్పటికుజ్ఝన్తోతి యో పన కుద్ధం పుగ్గలం ‘‘అయం కుద్ధో కోధపరేతో’’తి ఞత్వా న పటికుజ్ఝతి ఖమతి, సో దుజ్జయం కిలేససఙ్గామం జేతి నామ. న కేవలఞ్చస్స కిలేససఙ్గామజయో ఏవ, అథ ఖో ఉభయహితపటిపత్తిమ్పీతి దస్సేన్తో ఆహ ‘‘ఉభిన్నమత్థం…పే॰… ఉపసమ్మతీ’’తి. యో పరం పుగ్గలం సఙ్కుపితం కుద్ధం ‘‘కోధపరేతో’’తి ఞత్వా తం మేత్తాయన్తో అజ్ఝుపేక్ఖన్తో వా సతో సమ్పజానో హుత్వా ఉపసమ్మతి ఖమతి న పటిప్ఫరతి. సో అత్తనో చ పరస్స చాతి ఉభిన్నం ఉభయలోకసుఖావహం అత్థం హితం చరతి.

    Tattha akkodhassāti kodharahitassa maggena samucchinnakodhassa. Kuto kodhoti kuto nāma hetu kodho uppajjeyya, tassa uppattikāraṇaṃ natthīti attho. Dantassāti uttamena damena aggamaggadamathena dantassa. Samajīvinoti kāyavisamādīni sabbaso pahāya kāyasamādīnaṃ vasena samaṃ jīvantassa sattaṭṭhāniyena sampajaññena sammadeva vattantassa. Sammadaññā vimuttassāti sammā aññāya abhiññeyyādike dhamme jānitvā sabbāsavehi vippamuttassa. Tato eva sabbakilesadarathapariḷāhavūpasamena upasantassa. Iṭṭhādīsu tādilakkhaṇappattiyā tādino khīṇāsavassa kuto kodhoti aññāpadesena thero attano kodhābhāvaṃ tassa ca kāraṇāni vatvā idāni kodhe akodhe ca ādīnavānisaṃsadassanena dhammaṃ kathento ‘‘tassevā’’tiādimāha. Tattha yo kuddhaṃ paṭikujjhatīti yo puggalo attano upari kuddhaṃ kupitaṃ puggalaṃ paṭikujjhati, tasseva tena paṭikujjhanapaccakkosanapaṭippaharaṇādinā pāpiyo idhaloke viññūgarahādivasena paraloke nirayadukkhādivasena abhaddakataraṃ akalyāṇataraṃ hoti. Kujjhanena pana akuddhassa pāpaṃ hotīti vattabbameva natthi. Keci pana ‘‘yo akuddhaṃ paṭikuddhaṃ ārabbha kujjhatī’’ti atthaṃ vadanti. Kuddhaṃ appaṭikujjhantoti yo pana kuddhaṃ puggalaṃ ‘‘ayaṃ kuddho kodhapareto’’ti ñatvā na paṭikujjhati khamati, so dujjayaṃ kilesasaṅgāmaṃ jeti nāma. Na kevalañcassa kilesasaṅgāmajayo eva, atha kho ubhayahitapaṭipattimpīti dassento āha ‘‘ubhinnamatthaṃ…pe… upasammatī’’ti. Yo paraṃ puggalaṃ saṅkupitaṃ kuddhaṃ ‘‘kodhapareto’’ti ñatvā taṃ mettāyanto ajjhupekkhanto vā sato sampajāno hutvā upasammati khamati na paṭippharati. So attano ca parassa cāti ubhinnaṃ ubhayalokasukhāvahaṃ atthaṃ hitaṃ carati.

    ఉభిన్నం తికిచ్ఛన్తం తన్తి తం అత్తనో చ పరస్స చాతి ఉభిన్నం ద్విన్నం కోధబ్యాధితికిచ్ఛాయ తికిచ్ఛన్తం ఖమన్తం పుగ్గలం యే జనా ధమ్మస్స అరియాచారధమ్మే అకుసలా, తే బాలా ‘‘అయం అవిద్దసు యో అత్తానం అక్కోసన్తస్స పహరన్తస్స కిఞ్చి న కరోతీ’’తి మఞ్ఞన్తి , తం తేసం అయోనిసో మఞ్ఞనన్తి అధిప్పాయో. ‘‘తికిచ్ఛన’’న్తిపి పఠన్తి, తికిచ్ఛనసభావన్తి అత్థో.

    Ubhinnaṃ tikicchantaṃ tanti taṃ attano ca parassa cāti ubhinnaṃ dvinnaṃ kodhabyādhitikicchāya tikicchantaṃ khamantaṃ puggalaṃ ye janā dhammassa ariyācāradhamme akusalā, te bālā ‘‘ayaṃ aviddasu yo attānaṃ akkosantassa paharantassa kiñci na karotī’’ti maññanti , taṃ tesaṃ ayoniso maññananti adhippāyo. ‘‘Tikicchana’’ntipi paṭhanti, tikicchanasabhāvanti attho.

    ఏవం థేరేన వుచ్చమానం ధమ్మం సుత్వా అక్కోసకబ్రాహ్మణో సంవిగ్గో పసన్నచిత్తో చ హుత్వా థేరం ఖమాపేత్వా తస్సేవ సన్తికే పబ్బజి. థేరో తస్స కమ్మట్ఠానం దేన్తో ‘‘ఇమస్స మేత్తాభావనా యుత్తా’’తి మేత్తాకమ్మట్ఠానం దత్వా కోధపరియుట్ఠానాదీసు పచ్చవేక్ఖణాదివిధిం దస్సేన్తో ‘‘ఉప్పజ్జే తే’’తిఆదిమాహ. తత్థ ఉప్పజ్జే తే సచేతి సచే తే కమ్మట్ఠానం అనుయుఞ్జన్తస్స కఞ్చి పుగ్గలం నిస్సాయ చిరపరిచయో కోధో ఉప్పజ్జేయ్య, తస్స వూపసమాయ –

    Evaṃ therena vuccamānaṃ dhammaṃ sutvā akkosakabrāhmaṇo saṃviggo pasannacitto ca hutvā theraṃ khamāpetvā tasseva santike pabbaji. Thero tassa kammaṭṭhānaṃ dento ‘‘imassa mettābhāvanā yuttā’’ti mettākammaṭṭhānaṃ datvā kodhapariyuṭṭhānādīsu paccavekkhaṇādividhiṃ dassento ‘‘uppajje te’’tiādimāha. Tattha uppajje te saceti sace te kammaṭṭhānaṃ anuyuñjantassa kañci puggalaṃ nissāya ciraparicayo kodho uppajjeyya, tassa vūpasamāya –

    ‘‘ఉభతోదణ్డకేన చేపి, భిక్ఖవే, కకచేన చోరా ఓచరకా అఙ్గమఙ్గాని ఓకన్తేయ్యుం, తత్రాపి యో మనో పదూసేయ్య, న మే సో తేన సాసనకరో’’తి (మ॰ ని॰ ౧.౨౩౨) –

    ‘‘Ubhatodaṇḍakena cepi, bhikkhave, kakacena corā ocarakā aṅgamaṅgāni okanteyyuṃ, tatrāpi yo mano padūseyya, na me so tena sāsanakaro’’ti (ma. ni. 1.232) –

    సత్థారా వుత్తం కకచూపమం ఓవాదం ఆవజ్జేహి. ఉప్పజ్జే చే రసే తణ్హాతి సచే తే మధురాదిభేదే రసే తణ్హా అభిలాసో ఉప్పజ్జేయ్య, తస్స వూపసమాయ –

    Satthārā vuttaṃ kakacūpamaṃ ovādaṃ āvajjehi. Uppajje ce rase taṇhāti sace te madhurādibhede rase taṇhā abhilāso uppajjeyya, tassa vūpasamāya –

    ‘‘పుత్తమంసం జాయమ్పతికా యథా కన్తారనిత్థరణత్థమేవ ఖాదింసు, న రసతణ్హాయ ఏవం కులపుత్తోపి పబ్బజితో పిణ్డపాతం పటిసేవతి…పే॰… ఫాసువిహారో చా’’తి (సం॰ ని॰ ౨.౬౩ అత్థతో సమానం) –

    ‘‘Puttamaṃsaṃ jāyampatikā yathā kantāranittharaṇatthameva khādiṃsu, na rasataṇhāya evaṃ kulaputtopi pabbajito piṇḍapātaṃ paṭisevati…pe… phāsuvihāro cā’’ti (saṃ. ni. 2.63 atthato samānaṃ) –

    ఏవం వుత్తం పుత్తమంసూపమోవాదం సర అనుస్సర.

    Evaṃ vuttaṃ puttamaṃsūpamovādaṃ sara anussara.

    సచే ధావతి తే చిత్తన్తి అయోనిసో మనసి కరోతో తవ చిత్తం కామేసు పఞ్చకామగుణేసు ఛన్దరాగవసేన, కామభవాదీసు భవేసు భవపత్థనావసేన సచే ధావతి సరతి జవతి. ఖిప్పం నిగ్గణ్హ సతియా, కిట్ఠాదం వియ దుప్పసున్తి తథా ధావితుం అదేన్తో యథా నామ పురిసో కిట్ఠాదం సస్సఖాదకం దుప్పసుం దుట్ఠగోణం యోత్తేన థమ్భే బన్ధిత్వా అత్తనో వసే వత్తేతి, ఏవం సతియా సతియోత్తేన సమ్మాధిథమ్భే బన్ధన్తో ఖిప్పం సీఘమేవ నిగ్గణ్హ, యథా కిలేసవిగమేన నిబ్బిసేవనం హోతి, తథా దమేహీతి. కేచి పన ‘‘థేరో పుథుజ్జనోవ హుత్వా అక్కోసం అధివాసేన్తో తేసం మనుస్సానం అరియగుణే పకాసేన్తో ధమ్మం కథేత్వా పచ్ఛా ద్వీహి గాథాహి అత్తానం ఓవదన్తో విపస్సనం వడ్ఢేత్వా అరహత్తం పత్వా అఞ్ఞం బ్యాకరోన్తో ఇమాయేవ గాథా అభాసీ’’తి వదన్తి.

    Sace dhāvati te cittanti ayoniso manasi karoto tava cittaṃ kāmesu pañcakāmaguṇesu chandarāgavasena, kāmabhavādīsu bhavesu bhavapatthanāvasena sace dhāvati sarati javati. Khippaṃ niggaṇha satiyā, kiṭṭhādaṃviya duppasunti tathā dhāvituṃ adento yathā nāma puriso kiṭṭhādaṃ sassakhādakaṃ duppasuṃ duṭṭhagoṇaṃ yottena thambhe bandhitvā attano vase vatteti, evaṃ satiyā satiyottena sammādhithambhe bandhanto khippaṃ sīghameva niggaṇha, yathā kilesavigamena nibbisevanaṃ hoti, tathā damehīti. Keci pana ‘‘thero puthujjanova hutvā akkosaṃ adhivāsento tesaṃ manussānaṃ ariyaguṇe pakāsento dhammaṃ kathetvā pacchā dvīhi gāthāhi attānaṃ ovadanto vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ patvā aññaṃ byākaronto imāyeva gāthā abhāsī’’ti vadanti.

    బ్రహ్మదత్తత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Brahmadattattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౧౨. బ్రహ్మదత్తత్థేరగాథా • 12. Brahmadattattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact