ទីឃ និកាយ ១

ព្រហ្មជាលសុត្ត

១។ បរិព្ពាជកកថា

ឯវំ មេ សុតំ—ឯកំ សមយំ ភគវា អន្តរា ច រាជគហំ អន្តរា ច នាឡន្ទំ អទ្ធានមគ្គប្បដិបន្នោ ហោតិ មហតា ភិក្ខុសង្ឃេន សទ្ធិំ បញ្ចមត្តេហិ ភិក្ខុសតេហិ។ សុប្បិយោបិ ខោ បរិព្ពាជកោ អន្តរា ច រាជគហំ អន្តរា ច នាឡន្ទំ អទ្ធានមគ្គប្បដិបន្នោ ហោតិ សទ្ធិំ អន្តេវាសិនា ព្រហ្មទត្តេន មាណវេន។ តត្រ សុទំ សុប្បិយោ បរិព្ពាជកោ អនេកបរិយាយេន ពុទ្ធស្ស អវណ្ណំ ភាសតិ, ធម្មស្ស អវណ្ណំ ភាសតិ, សង្ឃស្ស អវណ្ណំ ភាសតិ; សុប្បិយស្ស បន បរិព្ពាជកស្ស អន្តេវាសី ព្រហ្មទត្តោ មាណវោ អនេកបរិយាយេន ពុទ្ធស្ស វណ្ណំ ភាសតិ, ធម្មស្ស វណ្ណំ ភាសតិ, សង្ឃស្ស វណ្ណំ ភាសតិ។ ឥតិហ តេ ឧភោ អាចរិយន្តេវាសី អញ្ញមញ្ញស្ស ឧជុវិបច្ចនីកវាទា ភគវន្តំ បិដ្ឋិតោ បិដ្ឋិតោ អនុពន្ធា ហោន្តិ ភិក្ខុសង្ឃញ្ច។

អថ ខោ ភគវា អម្ពលដ្ឋិកាយំ រាជាគារកេ ឯករត្តិវាសំ ឧបគច្ឆិ សទ្ធិំ ភិក្ខុសង្ឃេន។ សុប្បិយោបិ ខោ បរិព្ពាជកោ អម្ពលដ្ឋិកាយំ រាជាគារកេ ឯករត្តិវាសំ ឧបគច្ឆិ អន្តេវាសិនា ព្រហ្មទត្តេន មាណវេន។ តត្របិ សុទំ សុប្បិយោ បរិព្ពាជកោ អនេកបរិយាយេន ពុទ្ធស្ស អវណ្ណំ ភាសតិ, ធម្មស្ស អវណ្ណំ ភាសតិ, សង្ឃស្ស អវណ្ណំ ភាសតិ; សុប្បិយស្ស បន បរិព្ពាជកស្ស អន្តេវាសី ព្រហ្មទត្តោ មាណវោ អនេកបរិយាយេន ពុទ្ធស្ស វណ្ណំ ភាសតិ, ធម្មស្ស វណ្ណំ ភាសតិ, សង្ឃស្ស វណ្ណំ ភាសតិ។ ឥតិហ តេ ឧភោ អាចរិយន្តេវាសី អញ្ញមញ្ញស្ស ឧជុវិបច្ចនីកវាទា វិហរន្តិ។

អថ ខោ សម្ពហុលានំ ភិក្ខូនំ រត្តិយា បច្ចូសសមយំ បច្ចុដ្ឋិតានំ មណ្ឌលមាឡេ សន្និសិន្នានំ សន្និបតិតានំ អយំ សង្ខិយធម្មោ ឧទបាទិ:

“អច្ឆរិយំ, អាវុសោ, អព្ភុតំ, អាវុសោ, យាវញ្ចិទំ តេន ភគវតា ជានតា បស្សតា អរហតា សម្មាសម្ពុទ្ធេន សត្តានំ នានាធិមុត្តិកតា សុប្បដិវិទិតា។ អយញ្ហិ សុប្បិយោ បរិព្ពាជកោ អនេកបរិយាយេន ពុទ្ធស្ស អវណ្ណំ ភាសតិ, ធម្មស្ស អវណ្ណំ ភាសតិ, សង្ឃស្ស អវណ្ណំ ភាសតិ; សុប្បិយស្ស បន បរិព្ពាជកស្ស អន្តេវាសី ព្រហ្មទត្តោ មាណវោ អនេកបរិយាយេន ពុទ្ធស្ស វណ្ណំ ភាសតិ, ធម្មស្ស វណ្ណំ ភាសតិ, សង្ឃស្ស វណ្ណំ ភាសតិ។ ឥតិហមេ ឧភោ អាចរិយន្តេវាសី អញ្ញមញ្ញស្ស ឧជុវិបច្ចនីកវាទា ភគវន្តំ បិដ្ឋិតោ បិដ្ឋិតោ អនុពន្ធា ហោន្តិ ភិក្ខុសង្ឃញ្ចា”តិ។

អថ ខោ ភគវា តេសំ ភិក្ខូនំ ឥមំ សង្ខិយធម្មំ វិទិត្វា យេន មណ្ឌលមាឡោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា បញ្ញត្តេ អាសនេ និសីទិ។ និសជ្ជ ខោ ភគវា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ: “កាយ នុត្ថ, ភិក្ខវេ, ឯតរហិ កថាយ សន្និសិន្នា សន្និបតិតា, កា ច បន វោ អន្តរាកថា វិប្បកតា”តិ?

ឯវំ វុត្តេ, តេ ភិក្ខូ ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ: “ឥធ, ភន្តេ, អម្ហាកំ រត្តិយា បច្ចូសសមយំ បច្ចុដ្ឋិតានំ មណ្ឌលមាឡេ សន្និសិន្នានំ សន្និបតិតានំ អយំ សង្ខិយធម្មោ ឧទបាទិ: ‘អច្ឆរិយំ, អាវុសោ, អព្ភុតំ, អាវុសោ, យាវញ្ចិទំ តេន ភគវតា ជានតា បស្សតា អរហតា សម្មាសម្ពុទ្ធេន សត្តានំ នានាធិមុត្តិកតា សុប្បដិវិទិតា។ អយញ្ហិ សុប្បិយោ បរិព្ពាជកោ អនេកបរិយាយេន ពុទ្ធស្ស អវណ្ណំ ភាសតិ, ធម្មស្ស អវណ្ណំ ភាសតិ, សង្ឃស្ស អវណ្ណំ ភាសតិ; សុប្បិយស្ស បន បរិព្ពាជកស្ស អន្តេវាសី ព្រហ្មទត្តោ មាណវោ អនេកបរិយាយេន ពុទ្ធស្ស វណ្ណំ ភាសតិ, ធម្មស្ស វណ្ណំ ភាសតិ, សង្ឃស្ស វណ្ណំ ភាសតិ។ ឥតិហមេ ឧភោ អាចរិយន្តេវាសី អញ្ញមញ្ញស្ស ឧជុវិបច្ចនីកវាទា ភគវន្តំ បិដ្ឋិតោ បិដ្ឋិតោ អនុពន្ធា ហោន្តិ ភិក្ខុសង្ឃញ្ចាៜតិ។ អយំ ខោ នោ, ភន្តេ, អន្តរាកថា វិប្បកតា, អថ ភគវា អនុប្បត្តោ”តិ។

“មមំ វា, ភិក្ខវេ, បរេ អវណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, ធម្មស្ស វា អវណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, សង្ឃស្ស វា អវណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, តត្រ តុម្ហេហិ ន អាឃាតោ ន អប្បច្ចយោ ន ចេតសោ អនភិរទ្ធិ ករណីយា។ មមំ វា, ភិក្ខវេ, បរេ អវណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, ធម្មស្ស វា អវណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, សង្ឃស្ស វា អវណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, តត្រ ចេ តុម្ហេ អស្សថ កុបិតា វា អនត្តមនា វា, តុម្ហំ យេវស្ស តេន អន្តរាយោ។ មមំ វា, ភិក្ខវេ, បរេ អវណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, ធម្មស្ស វា អវណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, សង្ឃស្ស វា អវណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, តត្រ ចេ តុម្ហេ អស្សថ កុបិតា វា អនត្តមនា វា, អបិ នុ តុម្ហេ បរេសំ សុភាសិតំ ទុព្ភាសិតំ អាជានេយ្យាថា”តិ?

“នោ ហេតំ, ភន្តេ”។

“មមំ វា, ភិក្ខវេ, បរេ អវណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, ធម្មស្ស វា អវណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, សង្ឃស្ស វា អវណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, តត្រ តុម្ហេហិ អភូតំ អភូតតោ និព្ពេឋេតព្ពំ: ‘ឥតិបេតំ អភូតំ, ឥតិបេតំ អតច្ឆំ, នត្ថិ ចេតំ អម្ហេសុ, ន ច បនេតំ អម្ហេសុ សំវិជ្ជតីៜតិ។

មមំ វា, ភិក្ខវេ, បរេ វណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, ធម្មស្ស វា វណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, សង្ឃស្ស វា វណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, តត្រ តុម្ហេហិ ន អានន្ទោ ន សោមនស្សំ ន ចេតសោ ឧប្បិលាវិតត្តំ ករណីយំ។ មមំ វា, ភិក្ខវេ, បរេ វណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, ធម្មស្ស វា វណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, សង្ឃស្ស វា វណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, តត្រ ចេ តុម្ហេ អស្សថ អានន្ទិនោ សុមនា ឧប្បិលាវិតា តុម្ហំ យេវស្ស តេន អន្តរាយោ។ មមំ វា, ភិក្ខវេ, បរេ វណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, ធម្មស្ស វា វណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, សង្ឃស្ស វា វណ្ណំ ភាសេយ្យុំ, តត្រ តុម្ហេហិ ភូតំ ភូតតោ បដិជានិតព្ពំ: ‘ឥតិបេតំ ភូតំ, ឥតិបេតំ តច្ឆំ, អត្ថិ ចេតំ អម្ហេសុ, សំវិជ្ជតិ ច បនេតំ អម្ហេសូៜតិ។

២។ សីល

២។១។ ចូឡសីល

អប្បមត្តកំ ខោ បនេតំ, ភិក្ខវេ, ឱរមត្តកំ សីលមត្តកំ, យេន បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។ កតមញ្ច តំ, ភិក្ខវេ, អប្បមត្តកំ ឱរមត្តកំ សីលមត្តកំ, យេន បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ?

‘បាណាតិបាតំ បហាយ បាណាតិបាតា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ និហិតទណ្ឌោ, និហិតសត្ថោ, លជ្ជី, ទយាបន្នោ, សព្ពបាណភូតហិតានុកម្បី វិហរតីៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘អទិន្នាទានំ បហាយ អទិន្នាទានា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ ទិន្នាទាយី ទិន្នបាដិកង្ខី, អថេនេន សុចិភូតេន អត្តនា វិហរតីៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘អព្រហ្មចរិយំ បហាយ ព្រហ្មចារី សមណោ គោតមោ អារាចារី វិរតោ មេថុនា គាមធម្មាៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘មុសាវាទំ បហាយ មុសាវាទា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ សច្ចវាទី សច្ចសន្ធោ ថេតោ បច្ចយិកោ អវិសំវាទកោ លោកស្សាៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘បិសុណំ វាចំ បហាយ បិសុណាយ វាចាយ បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ, ឥតោ សុត្វា ន អមុត្រ អក្ខាតា ឥមេសំ ភេទាយ, អមុត្រ វា សុត្វា ន ឥមេសំ អក្ខាតា អមូសំ ភេទាយ។ ឥតិ ភិន្នានំ វា សន្ធាតា, សហិតានំ វា អនុប្បទាតា សមគ្គារាមោ សមគ្គរតោ សមគ្គនន្ទី សមគ្គករណិំ វាចំ ភាសិតាៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘ផរុសំ វាចំ បហាយ ផរុសាយ វាចាយ បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ, យា សា វាចា នេលា កណ្ណសុខា បេមនីយា ហទយង្គមា បោរី ពហុជនកន្តា ពហុជនមនាបា តថារូបិំ វាចំ ភាសិតាៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘សម្ផប្បលាបំ បហាយ សម្ផប្បលាបា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ កាលវាទី ភូតវាទី អត្ថវាទី ធម្មវាទី វិនយវាទី, និធានវតិំ វាចំ ភាសិតា កាលេន សាបទេសំ បរិយន្តវតិំ អត្ថសំហិតន៑ៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘ពីជគាមភូតគាមសមារម្ភា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ …បេ…។

‘ឯកភត្តិកោ សមណោ គោតមោ រត្តូបរតោ វិរតោ វិកាលភោជនា …។

នច្ចគីតវាទិតវិសូកទស្សនា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។

មាលាគន្ធវិលេបនធារណមណ្ឌនវិភូសនដ្ឋានា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។

ឧច្ចាសយនមហាសយនា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។

ជាតរូបរជតបដិគ្គហណា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។ អាមកធញ្ញបដិគ្គហណា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។ អាមកមំសបដិគ្គហណា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។ ឥត្ថិកុមារិកបដិគ្គហណា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។ ទាសិទាសបដិគ្គហណា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។ អជេឡកបដិគ្គហណា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។ កុក្កុដសូករបដិគ្គហណា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។ ហត្ថិគវស្សវឡវបដិគ្គហណា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។ ខេត្តវត្ថុបដិគ្គហណា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។

ទូតេយ្យបហិណគមនានុយោគា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។ កយវិក្កយា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។ តុលាកូដកំសកូដមានកូដា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។ ឧក្កោដនវញ្ចននិកតិសាចិយោគា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោ …។ ឆេទនវធពន្ធនវិបរាមោសអាលោបសហសាការា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

ចូឡសីលំ និដ្ឋិតំ។

២។២។ មជ្ឈិមសីល

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបំ ពីជគាមភូតគាមសមារម្ភំ អនុយុត្តា វិហរន្តិ, សេយ្យថិទំ—មូលពីឹ ខន្ធពីឹ ផឡុពីឹ អគ្គពីឹ ពីជពីជមេវ បញ្ចមំ; ឥតិ ឯវរូបា ពីជគាមភូតគាមសមារម្ភា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបំ សន្និធិការបរិភោគំ អនុយុត្តា វិហរន្តិ, សេយ្យថិទំ—អន្នសន្និធិំ បានសន្និធិំ វត្ថសន្និធិំ យានសន្និធិំ សយនសន្និធិំ គន្ធសន្និធិំ អាមិសសន្និធិំ ឥតិ វា ឥតិ ឯវរូបា សន្និធិការបរិភោគា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបំ វិសូកទស្សនំ អនុយុត្តា វិហរន្តិ, សេយ្យថិទំ—នច្ចំ គីតំ វាទិតំ បេក្ខំ អក្ខានំ បាណិស្សរំ វេតាឡំ កុម្ភថូណំ សោភនកំ ចណ្ឌាលំ វំសំ ធោវនំ ហត្ថិយុទ្ធំ អស្សយុទ្ធំ មហិំសយុទ្ធំ ឧសភយុទ្ធំ អជយុទ្ធំ មេណ្ឌយុទ្ធំ កុក្កុដយុទ្ធំ វដ្ដកយុទ្ធំ ទណ្ឌយុទ្ធំ មុដ្ឋិយុទ្ធំ និព្ពុទ្ធំ ឧយ្យោធិកំ ពលគ្គំ សេនាព្យូហំ អនីកទស្សនំ ឥតិ វា ឥតិ ឯវរូបា វិសូកទស្សនា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបំ ជូតប្បមាទដ្ឋានានុយោគំ អនុយុត្តា វិហរន្តិ, សេយ្យថិទំ—អដ្ឋបទំ ទសបទំ អាកាសំ បរិហារបថំ សន្តិកំ ខលិកំ ឃដិកំ សលាកហត្ថំ អក្ខំ បង្គចីរំ វង្កកំ មោក្ខចិកំ ចិង្គុលិកំ បត្តាឡ្ហកំ រថកំ ធនុកំ អក្ខរិកំ មនេសិកំ យថាវជ្ឹ ឥតិ វា ឥតិ ឯវរូបា ជូតប្បមាទដ្ឋានានុយោគា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបំ ឧច្ចាសយនមហាសយនំ អនុយុត្តា វិហរន្តិ, សេយ្យថិទំ—អាសន្ទិំ បល្លង្កំ គោនកំ ចិត្តកំ បដិកំ បដលិកំ តូលិកំ វិកតិកំ ឧទ្ទលោមិំ ឯកន្តលោមិំ កដ្ដិស្សំ កោសេយ្យំ កុត្តកំ ហត្ថត្ថរំ អស្សត្ថរំ រថត្ថរំ អជិនប្បវេណិំ កទលិមិគបវរបច្ចត្ថរណំ សៅត្តរច្ឆទំ ឧភតោលោហិតកូបធានំ ឥតិ វា ឥតិ ឯវរូបា ឧច្ចាសយនមហាសយនា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបំ មណ្ឌនវិភូសនដ្ឋានានុយោគំ អនុយុត្តា វិហរន្តិ, សេយ្យថិទំ—ឧច្ឆាទនំ បរិមទ្ទនំ ន្ហាបនំ សម្ពាហនំ អាទាសំ អញ្ជនំ មាលាគន្ធវិលេបនំ មុខចុណ្ណំ មុខលេបនំ ហត្ថពន្ធំ សិខាពន្ធំ ទណ្ឌំ នាឡិកំ អសិំ ឆត្តំ ចិត្រុបាហនំ ឧណ្ហីសំ មណិំ វាលពីជនិំ ឱទាតានិ វត្ថានិ ទីឃទសានិ ឥតិ វា ឥតិ ឯវរូបា មណ្ឌនវិភូសនដ្ឋានានុយោគា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបំ តិរច្ឆានកថំ អនុយុត្តា វិហរន្តិ, សេយ្យថិទំ—រាជកថំ ចោរកថំ មហាមត្តកថំ សេនាកថំ ភយកថំ យុទ្ធកថំ អន្នកថំ បានកថំ វត្ថកថំ សយនកថំ មាលាកថំ គន្ធកថំ ញាតិកថំ យានកថំ គាមកថំ និគមកថំ នគរកថំ ជនបទកថំ ឥត្ថិកថំ សូរកថំ វិសិខាកថំ កុម្ភដ្ឋានកថំ បុព្ពបេតកថំ នានត្តកថំ លោកក្ខាយិកំ សមុទ្ទក្ខាយិកំ ឥតិភវាភវកថំ ឥតិ វា ឥតិ ឯវរូបាយ តិរច្ឆានកថាយ បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបំ វិគ្គាហិកកថំ អនុយុត្តា វិហរន្តិ, សេយ្យថិទំ—ន ត្វំ ឥមំ ធម្មវិនយំ អាជានាសិ, អហំ ឥមំ ធម្មវិនយំ អាជានាមិ, កិំ ត្វំ ឥមំ ធម្មវិនយំ អាជានិស្សសិ, មិច្ឆា បដិបន្នោ ត្វមសិ, អហមស្មិ សម្មា បដិបន្នោ, សហិតំ មេ, អសហិតំ តេ, បុរេវចនីយំ បច្ឆា អវច, បច្ឆាវចនីយំ បុរេ អវច, អធិចិណ្ណំ តេ វិបរាវត្តំ, អារោបិតោ តេ វាទោ, និគ្គហិតោ ត្វមសិ, ចរ វាទប្បមោក្ខាយ, និព្ពេឋេហិ វា សចេ បហោសីតិ ឥតិ វា ឥតិ ឯវរូបាយ វិគ្គាហិកកថាយ បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបំ ទូតេយ្យបហិណគមនានុយោគំ អនុយុត្តា វិហរន្តិ, សេយ្យថិទំ—រញ្ញំ, រាជមហាមត្តានំ, ខត្តិយានំ, ព្រាហ្មណានំ, គហបតិកានំ, កុមារានំ “ឥធ គច្ឆ, អមុត្រាគច្ឆ, ឥទំ ហរ, អមុត្រ ឥទំ អាហរា”តិ ឥតិ វា ឥតិ ឯវរូបា ទូតេយ្យបហិណគមនានុយោគា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ កុហកា ច ហោន្តិ, លបកា ច នេមិត្តិកា ច និប្បេសិកា ច, លាភេន លាភំ និជិគីសិតារោ ច ឥតិ ឯវរូបា កុហនលបនា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

មជ្ឈិមសីលំ និដ្ឋិតំ។

២។៣។ មហាសីល

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបាយ តិរច្ឆានវិជ្ជាយ មិច្ឆាជីវេន ជីវិតំ កប្បេន្តិ, សេយ្យថិទំ—អង្គំ និមិត្តំ ឧប្បាតំ សុបិនំ លក្ខណំ មូសិកច្ឆិន្នំ អគ្គិហោមំ ទព្ពិហោមំ ថុសហោមំ កណហោមំ តណ្ឌុលហោមំ សប្បិហោមំ តេលហោមំ មុខហោមំ លោហិតហោមំ អង្គវិជ្ជា វត្ថុវិជ្ជា ខត្តវិជ្ជា សិវវិជ្ជា ភូតវិជ្ជា ភូរិវិជ្ជា អហិវិជ្ជា វិសវិជ្ជា វិច្ឆិកវិជ្ជា មូសិកវិជ្ជា សកុណវិជ្ជា វាយសវិជ្ជា បក្កជ្ឈានំ សរបរិត្តាណំ មិគចក្កំ ឥតិ វា ឥតិ ឯវរូបាយ តិរច្ឆានវិជ្ជាយ មិច្ឆាជីវា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបាយ តិរច្ឆានវិជ្ជាយ មិច្ឆាជីវេន ជីវិតំ កប្បេន្តិ, សេយ្យថិទំ—មណិលក្ខណំ វត្ថលក្ខណំ ទណ្ឌលក្ខណំ សត្ថលក្ខណំ អសិលក្ខណំ ឧសុលក្ខណំ ធនុលក្ខណំ អាវុធលក្ខណំ ឥត្ថិលក្ខណំ បុរិសលក្ខណំ កុមារលក្ខណំ កុមារិលក្ខណំ ទាសលក្ខណំ ទាសិលក្ខណំ ហត្ថិលក្ខណំ អស្សលក្ខណំ មហិំសលក្ខណំ ឧសភលក្ខណំ គោលក្ខណំ អជលក្ខណំ មេណ្ឌលក្ខណំ កុក្កុដលក្ខណំ វដ្ដកលក្ខណំ គោធាលក្ខណំ កណ្ណិកាលក្ខណំ កច្ឆបលក្ខណំ មិគលក្ខណំ ឥតិ វា ឥតិ ឯវរូបាយ តិរច្ឆានវិជ្ជាយ មិច្ឆាជីវា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបាយ តិរច្ឆានវិជ្ជាយ មិច្ឆាជីវេន ជីវិតំ កប្បេន្តិ, សេយ្យថិទំ—រញ្ញំ និយ្យានំ ភវិស្សតិ, រញ្ញំ អនិយ្យានំ ភវិស្សតិ, អព្ភន្តរានំ រញ្ញំ ឧបយានំ ភវិស្សតិ, ពាហិរានំ រញ្ញំ អបយានំ ភវិស្សតិ, ពាហិរានំ រញ្ញំ ឧបយានំ ភវិស្សតិ, អព្ភន្តរានំ រញ្ញំ អបយានំ ភវិស្សតិ, អព្ភន្តរានំ រញ្ញំ ជយោ ភវិស្សតិ, ពាហិរានំ រញ្ញំ បរាជយោ ភវិស្សតិ, ពាហិរានំ រញ្ញំ ជយោ ភវិស្សតិ, អព្ភន្តរានំ រញ្ញំ បរាជយោ ភវិស្សតិ, ឥតិ ឥមស្ស ជយោ ភវិស្សតិ, ឥមស្ស បរាជយោ ភវិស្សតិ ឥតិ វា ឥតិ ឯវរូបាយ តិរច្ឆានវិជ្ជាយ មិច្ឆាជីវា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបាយ តិរច្ឆានវិជ្ជាយ មិច្ឆាជីវេន ជីវិតំ កប្បេន្តិ, សេយ្យថិទំ—ចន្ទគ្គាហោ ភវិស្សតិ, សូរិយគ្គាហោ ភវិស្សតិ, នក្ខត្តគ្គាហោ ភវិស្សតិ, ចន្ទិមសូរិយានំ បថគមនំ ភវិស្សតិ, ចន្ទិមសូរិយានំ ឧប្បថគមនំ ភវិស្សតិ, នក្ខត្តានំ បថគមនំ ភវិស្សតិ, នក្ខត្តានំ ឧប្បថគមនំ ភវិស្សតិ, ឧក្កាបាតោ ភវិស្សតិ, ទិសាឌាហោ ភវិស្សតិ, ភូមិចាលោ ភវិស្សតិ, ទេវទុទ្រភិ ភវិស្សតិ, ចន្ទិមសូរិយនក្ខត្តានំ ឧគ្គមនំ ឱគមនំ សង្កិលេសំ វោទានំ ភវិស្សតិ, ឯវំវិបាកោ ចន្ទគ្គាហោ ភវិស្សតិ, ឯវំវិបាកោ សូរិយគ្គាហោ ភវិស្សតិ, ឯវំវិបាកោ នក្ខត្តគ្គាហោ ភវិស្សតិ, ឯវំវិបាកំ ចន្ទិមសូរិយានំ បថគមនំ ភវិស្សតិ, ឯវំវិបាកំ ចន្ទិមសូរិយានំ ឧប្បថគមនំ ភវិស្សតិ, ឯវំវិបាកំ នក្ខត្តានំ បថគមនំ ភវិស្សតិ, ឯវំវិបាកំ នក្ខត្តានំ ឧប្បថគមនំ ភវិស្សតិ, ឯវំវិបាកោ ឧក្កាបាតោ ភវិស្សតិ, ឯវំវិបាកោ ទិសាឌាហោ ភវិស្សតិ, ឯវំវិបាកោ ភូមិចាលោ ភវិស្សតិ, ឯវំវិបាកោ ទេវទុទ្រភិ ភវិស្សតិ, ឯវំវិបាកំ ចន្ទិមសូរិយនក្ខត្តានំ ឧគ្គមនំ ឱគមនំ សង្កិលេសំ វោទានំ ភវិស្សតិ ឥតិ វា ឥតិ ឯវរូបាយ តិរច្ឆានវិជ្ជាយ មិច្ឆាជីវា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបាយ តិរច្ឆានវិជ្ជាយ មិច្ឆាជីវេន ជីវិតំ កប្បេន្តិ, សេយ្យថិទំ—សុវុដ្ឋិកា ភវិស្សតិ, ទុព្ពុដ្ឋិកា ភវិស្សតិ, សុភិក្ខំ ភវិស្សតិ, ទុព្ភិក្ខំ ភវិស្សតិ, ខេមំ ភវិស្សតិ, ភយំ ភវិស្សតិ, រោគោ ភវិស្សតិ, អារោគ្យំ ភវិស្សតិ, មុទ្ទា, គណនា, សង្ខានំ, កាវេយ្យំ, លោកាយតំ ឥតិ វា ឥតិ ឯវរូបាយ តិរច្ឆានវិជ្ជាយ មិច្ឆាជីវា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបាយ តិរច្ឆានវិជ្ជាយ មិច្ឆាជីវេន ជីវិតំ កប្បេន្តិ, សេយ្យថិទំ—អាវាហនំ វិវាហនំ សំវរណំ វិវរណំ សង្កិរណំ វិកិរណំ សុភគករណំ ទុព្ភគករណំ វិរុទ្ធគព្ភករណំ ជិវ្ហានិពន្ធនំ ហនុសំហននំ ហត្ថាភិជប្បនំ ហនុជប្បនំ កណ្ណជប្បនំ អាទាសបញ្ហំ កុមារិកបញ្ហំ ទេវបញ្ហំ អាទិច្ចុបដ្ឋានំ មហតុបដ្ឋានំ អព្ភុជ្ជលនំ សិរិវ្ហាយនំ ឥតិ វា ឥតិ ឯវរូបាយ តិរច្ឆានវិជ្ជាយ មិច្ឆាជីវា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

‘យថា វា បនេកេ ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា សទ្ធាទេយ្យានិ ភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា តេ ឯវរូបាយ តិរច្ឆានវិជ្ជាយ មិច្ឆាជីវេន ជីវិតំ កប្បេន្តិ, សេយ្យថិទំ—សន្តិកម្មំ បណិធិកម្មំ ភូតកម្មំ ភូរិកម្មំ វស្សកម្មំ វោស្សកម្មំ វត្ថុកម្មំ វត្ថុបរិកម្មំ អាចមនំ ន្ហាបនំ ជុហនំ វមនំ វិរេចនំ ឧទ្ធំវិរេចនំ អធោវិរេចនំ សីសវិរេចនំ កណ្ណតេលំ នេត្តតប្បនំ នត្ថុកម្មំ អញ្ជនំ បច្ចញ្ជនំ សាលាកិយំ សល្លកត្តិយំ ទារកតិកិច្ឆា មូលភេសជ្ជានំ អនុប្បទានំ ឱសធីនំ បដិមោក្ខោ ឥតិ វា ឥតិ ឯវរូបាយ តិរច្ឆានវិជ្ជាយ មិច្ឆាជីវា បដិវិរតោ សមណោ គោតមោៜតិ—ឥតិ វា ហិ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

ឥទំ ខោ, ភិក្ខវេ, អប្បមត្តកំ ឱរមត្តកំ សីលមត្តកំ, យេន បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ។

មហាសីលំ និដ្ឋិតំ។

៣។ ទិដ្ឋិ

៣។១។ បុព្ពន្តកប្បិក

អត្ថិ, ភិក្ខវេ, អញ្ញេវ ធម្មា គម្ភីរា ទុទ្ទសា ទុរនុពោធា សន្តា បណីតា អតក្កាវចរា និបុណា បណ្ឌិតវេទនីយា, យេ តថាគតោ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទេតិ, យេហិ តថាគតស្ស យថាភុច្ចំ វណ្ណំ សម្មា វទមានា វទេយ្យុំ។ កតមេ ច តេ, ភិក្ខវេ, ធម្មា គម្ភីរា ទុទ្ទសា ទុរនុពោធា សន្តា បណីតា អតក្កាវចរា និបុណា បណ្ឌិតវេទនីយា, យេ តថាគតោ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទេតិ, យេហិ តថាគតស្ស យថាភុច្ចំ វណ្ណំ សម្មា វទមានា វទេយ្យុំ?

សន្តិ, ភិក្ខវេ, ឯកេ សមណព្រាហ្មណា បុព្ពន្តកប្បិកា បុព្ពន្តានុទិដ្ឋិនោ, បុព្ពន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ អដ្ឋារសហិ វត្ថូហិ។ តេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ បុព្ពន្តកប្បិកា បុព្ពន្តានុទិដ្ឋិនោ បុព្ពន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ អដ្ឋារសហិ វត្ថូហិ?

៣។១។១។ សស្សតវាទ

សន្តិ, ភិក្ខវេ, ឯកេ សមណព្រាហ្មណា សស្សតវាទា, សស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ។ តេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ សស្សតវាទា សស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ?

ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ (…) អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។ សេយ្យថិទំ—ឯកម្បិ ជាតិំ ទ្វេបិ ជាតិយោ តិស្សោបិ ជាតិយោ ចតស្សោបិ ជាតិយោ បញ្ចបិ ជាតិយោ ទសបិ ជាតិយោ វីសម្បិ ជាតិយោ តិំសម្បិ ជាតិយោ ចត្តាលីសម្បិ ជាតិយោ បញ្ញាសម្បិ ជាតិយោ ជាតិសតម្បិ ជាតិសហស្សម្បិ ជាតិសតសហស្សម្បិ អនេកានិបិ ជាតិសតានិ អនេកានិបិ ជាតិសហស្សានិ អនេកានិបិ ជាតិសតសហស្សានិ: ‘អមុត្រាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ អមុត្រ ឧទបាទិំ; តត្រាបាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ ឥធូបបន្នោៜតិ។ ឥតិ សាការំ សៅទ្ទេសំ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។

សោ ឯវមាហ: ‘សស្សតោ អត្តា ច លោកោ ច វញ្ឈោ កូដដ្ឋោ ឯសិកដ្ឋាយិដ្ឋិតោ; តេ ច សត្តា សន្ធាវន្តិ សំសរន្តិ ចវន្តិ ឧបបជ្ជន្តិ, អត្ថិ ត្វេវ សស្សតិសមំ។ តំ កិស្ស ហេតុ? អហញ្ហិ អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសាមិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរាមិ។ សេយ្យថិទំ—ឯកម្បិ ជាតិំ ទ្វេបិ ជាតិយោ តិស្សោបិ ជាតិយោ ចតស្សោបិ ជាតិយោ បញ្ចបិ ជាតិយោ ទសបិ ជាតិយោ វីសម្បិ ជាតិយោ តិំសម្បិ ជាតិយោ ចត្តាលីសម្បិ ជាតិយោ បញ្ញាសម្បិ ជាតិយោ ជាតិសតម្បិ ជាតិសហស្សម្បិ ជាតិសតសហស្សម្បិ អនេកានិបិ ជាតិសតានិ អនេកានិបិ ជាតិសហស្សានិ អនេកានិបិ ជាតិសតសហស្សានិ: “អមុត្រាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ អមុត្រ ឧទបាទិំ; តត្រាបាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ ឥធូបបន្នោ”តិ។ ឥតិ សាការំ សៅទ្ទេសំ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរាមិ។

ឥមិនាមហំ ឯតំ ជានាមិ:

“យថា សស្សតោ អត្តា ច លោកោ ច វញ្ឈោ កូដដ្ឋោ ឯសិកដ្ឋាយិដ្ឋិតោ; តេ ច សត្តា សន្ធាវន្តិ សំសរន្តិ ចវន្តិ ឧបបជ្ជន្តិ, អត្ថិ ត្វេវ សស្សតិសមន៑”ៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, បឋមំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា សស្សតវាទា សស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ។

ទុតិយេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ សស្សតវាទា សស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។ សេយ្យថិទំ—ឯកម្បិ សំវដ្ដវិវដ្ដំ ទ្វេបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ តីណិបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ ចត្តារិបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ បញ្ចបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ ទសបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ: ‘អមុត្រាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ អមុត្រ ឧទបាទិំ; តត្រាបាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ ឥធូបបន្នោៜតិ។ ឥតិ សាការំ សៅទ្ទេសំ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។

សោ ឯវមាហ: ‘សស្សតោ អត្តា ច លោកោ ច វញ្ឈោ កូដដ្ឋោ ឯសិកដ្ឋាយិដ្ឋិតោ; តេ ច សត្តា សន្ធាវន្តិ សំសរន្តិ ចវន្តិ ឧបបជ្ជន្តិ, អត្ថិ ត្វេវ សស្សតិសមំ។ តំ កិស្ស ហេតុ? អហញ្ហិ អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសាមិ យថាសមាហិតេ ចិត្តេ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរាមិ។ សេយ្យថិទំ—ឯកម្បិ សំវដ្ដវិវដ្ដំ ទ្វេបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ តីណិបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ ចត្តារិបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ បញ្ចបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ ទសបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ: “អមុត្រាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ អមុត្រ ឧទបាទិំ; តត្រាបាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ ឥធូបបន្នោ”តិ។ ឥតិ សាការំ សៅទ្ទេសំ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរាមិ។

ឥមិនាមហំ ឯតំ ជានាមិ:

“យថា សស្សតោ អត្តា ច លោកោ ច វញ្ឈោ កូដដ្ឋោ ឯសិកដ្ឋាយិដ្ឋិតោ, តេ ច សត្តា សន្ធាវន្តិ សំសរន្តិ ចវន្តិ ឧបបជ្ជន្តិ, អត្ថិ ត្វេវ សស្សតិសមន៑”ៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, ទុតិយំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា សស្សតវាទា សស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ។

តតិយេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ សស្សតវាទា សស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។ សេយ្យថិទំ—ទសបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ វីសម្បិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ តិំសម្បិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ ចត្តាលីសម្បិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ: ‘អមុត្រាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ អមុត្រ ឧទបាទិំ; តត្រាបាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ ឥធូបបន្នោៜតិ។ ឥតិ សាការំ សៅទ្ទេសំ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។

សោ ឯវមាហ: ‘សស្សតោ អត្តា ច លោកោ ច វញ្ឈោ កូដដ្ឋោ ឯសិកដ្ឋាយិដ្ឋិតោ; តេ ច សត្តា សន្ធាវន្តិ សំសរន្តិ ចវន្តិ ឧបបជ្ជន្តិ, អត្ថិ ត្វេវ សស្សតិសមំ។ តំ កិស្ស ហេតុ? អហញ្ហិ អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសាមិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរាមិ។ សេយ្យថិទំ—ទសបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ វីសម្បិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ តិំសម្បិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ ចត្តាលីសម្បិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ: “អមុត្រាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ អមុត្រ ឧទបាទិំ; តត្រាបាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ ឥធូបបន្នោ”តិ។ ឥតិ សាការំ សៅទ្ទេសំ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរាមិ។

ឥមិនាមហំ ឯតំ ជានាមិ:

“យថា សស្សតោ អត្តា ច លោកោ ច វញ្ឈោ កូដដ្ឋោ ឯសិកដ្ឋាយិដ្ឋិតោ, តេ ច សត្តា សន្ធាវន្តិ សំសរន្តិ ចវន្តិ ឧបបជ្ជន្តិ, អត្ថិ ត្វេវ សស្សតិសមន៑”ៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, តតិយំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា សស្សតវាទា សស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ។

ចតុត្ថេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ សស្សតវាទា សស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា តក្កី ហោតិ វីមំសី, សោ តក្កបរិយាហតំ វីមំសានុចរិតំ សយំ បដិភានំ ឯវមាហ: ‘សស្សតោ អត្តា ច លោកោ ច វញ្ឈោ កូដដ្ឋោ ឯសិកដ្ឋាយិដ្ឋិតោ; តេ ច សត្តា សន្ធាវន្តិ សំសរន្តិ ចវន្តិ ឧបបជ្ជន្តិ, អត្ថិ ត្វេវ សស្សតិសមន៑ៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, ចតុត្ថំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា សស្សតវាទា សស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ។

ឥមេហិ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, សមណព្រាហ្មណា សស្សតវាទា សស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ។ យេ ហិ កេចិ, ភិក្ខវេ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា សស្សតវាទា សស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ, សព្ពេ តេ ឥមេហេវ ចតូហិ វត្ថូហិ, ឯតេសំ វា អញ្ញតរេន; នត្ថិ ឥតោ ពហិទ្ធា។

តយិទំ, ភិក្ខវេ, តថាគតោ បជានាតិ: ‘ឥមេ ទិដ្ឋិដ្ឋានា ឯវង្គហិតា ឯវំបរាមដ្ឋា ឯវង្គតិកា ភវន្តិ ឯវំអភិសម្បរាយាៜតិ, តញ្ច តថាគតោ បជានាតិ, តតោ ច ឧត្តរិតរំ បជានាតិ; តញ្ច បជាននំ ន បរាមសតិ, អបរាមសតោ ចស្ស បច្ចត្តញ្ញេវ និព្ពុតិ វិទិតា។ វេទនានំ សមុទយញ្ច អត្ថង្គមញ្ច អស្សាទញ្ច អាទីនវញ្ច និស្សរណញ្ច យថាភូតំ វិទិត្វា អនុបាទាវិមុត្តោ, ភិក្ខវេ, តថាគតោ។

ឥមេ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, ធម្មា គម្ភីរា ទុទ្ទសា ទុរនុពោធា សន្តា បណីតា អតក្កាវចរា និបុណា បណ្ឌិតវេទនីយា, យេ តថាគតោ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទេតិ, យេហិ តថាគតស្ស យថាភុច្ចំ វណ្ណំ សម្មា វទមានា វទេយ្យុំ។

បឋមភាណវារោ។

៣។១។២។ ឯកច្ចសស្សតវាទ

សន្តិ, ភិក្ខវេ, ឯកេ សមណព្រាហ្មណា ឯកច្ចសស្សតិកា ឯកច្ចអសស្សតិកា ឯកច្ចំ សស្សតំ ឯកច្ចំ អសស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ។ តេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ ឯកច្ចសស្សតិកា ឯកច្ចអសស្សតិកា ឯកច្ចំ សស្សតំ ឯកច្ចំ អសស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ?

ហោតិ ខោ សោ, ភិក្ខវេ, សមយោ, យំ កទាចិ ករហចិ ទីឃស្ស អទ្ធុនោ អច្ចយេន អយំ លោកោ សំវដ្ដតិ។ សំវដ្ដមានេ លោកេ យេភុយ្យេន សត្តា អាភស្សរសំវត្តនិកា ហោន្តិ។ តេ តត្ថ ហោន្តិ មនោមយា បីតិភក្ខា សយំបភា អន្តលិក្ខចរា សុភដ្ឋាយិនោ, ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ តិដ្ឋន្តិ។

ហោតិ ខោ សោ, ភិក្ខវេ, សមយោ, យំ កទាចិ ករហចិ ទីឃស្ស អទ្ធុនោ អច្ចយេន អយំ លោកោ វិវដ្ដតិ។ វិវដ្ដមានេ លោកេ សុញ្ញំ ព្រហ្មវិមានំ បាតុភវតិ។ អថ ខោ អញ្ញតរោ សត្តោ អាយុក្ខយា វា បុញ្ញក្ខយា វា អាភស្សរកាយា ចវិត្វា សុញ្ញំ ព្រហ្មវិមានំ ឧបបជ្ជតិ។ សោ តត្ថ ហោតិ មនោមយោ បីតិភក្ខោ សយម្បភោ អន្តលិក្ខចរោ សុភដ្ឋាយី, ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ តិដ្ឋតិ។

តស្ស តត្ថ ឯកកស្ស ទីឃរត្តំ និវុសិតត្តា អនភិរតិ បរិតស្សនា ឧប្បជ្ជតិ: ‘អហោ វត អញ្ញេបិ សត្តា ឥត្ថត្តំ អាគច្ឆេយ្យុន៑ៜតិ។ អថ អញ្ញេបិ សត្តា អាយុក្ខយា វា បុញ្ញក្ខយា វា អាភស្សរកាយា ចវិត្វា ព្រហ្មវិមានំ ឧបបជ្ជន្តិ តស្ស សត្តស្ស សហព្យតំ។ តេបិ តត្ថ ហោន្តិ មនោមយា បីតិភក្ខា សយំបភា អន្តលិក្ខចរា សុភដ្ឋាយិនោ, ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ តិដ្ឋន្តិ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យោ សោ សត្តោ បឋមំ ឧបបន្នោ តស្ស ឯវំ ហោតិ: ‘អហមស្មិ ព្រហ្មា មហាព្រហ្មា អភិភូ អនភិភូតោ អញ្ញទត្ថុទសោ វសវត្តី ឥស្សរោ កត្តា និម្មាតា សេដ្ឋោ សជិតា វសី បិតា ភូតភព្យានំ។ មយា ឥមេ សត្តា និម្មិតា។ តំ កិស្ស ហេតុ? មមញ្ហិ បុព្ពេ ឯតទហោសិ:

“អហោ វត អញ្ញេបិ សត្តា ឥត្ថត្តំ អាគច្ឆេយ្យុន៑”តិ។ ឥតិ មម ច មនោបណិធិ, ឥមេ ច សត្តា ឥត្ថត្តំ អាគតាៜតិ។

យេបិ តេ សត្តា បច្ឆា ឧបបន្នា, តេសម្បិ ឯវំ ហោតិ: ‘អយំ ខោ ភវំ ព្រហ្មា មហាព្រហ្មា អភិភូ អនភិភូតោ អញ្ញទត្ថុទសោ វសវត្តី ឥស្សរោ កត្តា និម្មាតា សេដ្ឋោ សជិតា វសី បិតា ភូតភព្យានំ។ ឥមិនា មយំ ភោតា ព្រហ្មុនា និម្មិតា។ តំ កិស្ស ហេតុ? ឥមញ្ហិ មយំ អទ្ទសាម ឥធ បឋមំ ឧបបន្នំ, មយំ បនម្ហ បច្ឆា ឧបបន្នាៜតិ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យោ សោ សត្តោ បឋមំ ឧបបន្នោ, សោ ទីឃាយុកតរោ ច ហោតិ វណ្ណវន្តតរោ ច មហេសក្ខតរោ ច។ យេ បន តេ សត្តា បច្ឆា ឧបបន្នា, តេ អប្បាយុកតរា ច ហោន្តិ ទុព្ពណ្ណតរា ច អប្បេសក្ខតរា ច។

ឋានំ ខោ បនេតំ, ភិក្ខវេ, វិជ្ជតិ, យំ អញ្ញតរោ សត្តោ តម្ហា កាយា ចវិត្វា ឥត្ថត្តំ អាគច្ឆតិ។ ឥត្ថត្តំ អាគតោ សមានោ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជតិ។ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតោ សមានោ អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ តំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ, តតោ បរំ នានុស្សរតិ។

សោ ឯវមាហ: ‘យោ ខោ សោ ភវំ ព្រហ្មា មហាព្រហ្មា អភិភូ អនភិភូតោ អញ្ញទត្ថុទសោ វសវត្តី ឥស្សរោ កត្តា និម្មាតា សេដ្ឋោ សជិតា វសី បិតា ភូតភព្យានំ, យេន មយំ ភោតា ព្រហ្មុនា និម្មិតា, សោ និច្ចោ ធុវោ សស្សតោ អវិបរិណាមធម្មោ សស្សតិសមំ តថេវ ឋស្សតិ។ យេ បន មយំ អហុម្ហា តេន ភោតា ព្រហ្មុនា និម្មិតា, តេ មយំ អនិច្ចា អទ្ធុវា អប្បាយុកា ចវនធម្មា ឥត្ថត្តំ អាគតាៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, បឋមំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា ឯកច្ចសស្សតិកា ឯកច្ចអសស្សតិកា ឯកច្ចំ សស្សតំ ឯកច្ចំ អសស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ។

ទុតិយេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ ឯកច្ចសស្សតិកា ឯកច្ចអសស្សតិកា ឯកច្ចំ សស្សតំ ឯកច្ចំ អសស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ? សន្តិ, ភិក្ខវេ, ខិឌ្ឌាបទោសិកា នាម ទេវា, តេ អតិវេលំ ហស្សខិឌ្ឌារតិធម្មសមាបន្នា វិហរន្តិ។ តេសំ អតិវេលំ ហស្សខិឌ្ឌារតិធម្មសមាបន្នានំ វិហរតំ សតិ សម្មុស្សតិ។ សតិយា សម្មោសា តេ ទេវា តម្ហា កាយា ចវន្តិ។

ឋានំ ខោ បនេតំ, ភិក្ខវេ, វិជ្ជតិ យំ អញ្ញតរោ សត្តោ តម្ហា កាយា ចវិត្វា ឥត្ថត្តំ អាគច្ឆតិ។ ឥត្ថត្តំ អាគតោ សមានោ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជតិ។ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតោ សមានោ អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ តំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ, តតោ បរំ នានុស្សរតិ។

សោ ឯវមាហ: ‘យេ ខោ តេ ភោន្តោ ទេវា ន ខិឌ្ឌាបទោសិកា, តេ ន អតិវេលំ ហស្សខិឌ្ឌារតិធម្មសមាបន្នា វិហរន្តិ។ តេសំ ន អតិវេលំ ហស្សខិឌ្ឌារតិធម្មសមាបន្នានំ វិហរតំ សតិ ន សម្មុស្សតិ។ សតិយា អសម្មោសា តេ ទេវា តម្ហា កាយា ន ចវន្តិ; និច្ចា ធុវា សស្សតា អវិបរិណាមធម្មា សស្សតិសមំ តថេវ ឋស្សន្តិ។ យេ បន មយំ អហុម្ហា ខិឌ្ឌាបទោសិកា, តេ មយំ អតិវេលំ ហស្សខិឌ្ឌារតិធម្មសមាបន្នា វិហរិម្ហា។ តេសំ នោ អតិវេលំ ហស្សខិឌ្ឌារតិធម្មសមាបន្នានំ វិហរតំ សតិ សម្មុស្សតិ។ សតិយា សម្មោសា ឯវំ មយំ តម្ហា កាយា ចុតា អនិច្ចា អទ្ធុវា អប្បាយុកា ចវនធម្មា ឥត្ថត្តំ អាគតាៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, ទុតិយំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា ឯកច្ចសស្សតិកា ឯកច្ចអសស្សតិកា ឯកច្ចំ សស្សតំ ឯកច្ចំ អសស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ។

តតិយេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ ឯកច្ចសស្សតិកា ឯកច្ចអសស្សតិកា ឯកច្ចំ សស្សតំ ឯកច្ចំ អសស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ? សន្តិ, ភិក្ខវេ, មនោបទោសិកា នាម ទេវា, តេ អតិវេលំ អញ្ញមញ្ញំ ឧបនិជ្ឈាយន្តិ។ តេ អតិវេលំ អញ្ញមញ្ញំ ឧបនិជ្ឈាយន្តា អញ្ញមញ្ញម្ហិ ចិត្តានិ បទូសេន្តិ។ តេ អញ្ញមញ្ញំ បទុដ្ឋចិត្តា កិលន្តកាយា កិលន្តចិត្តា។ តេ ទេវា តម្ហា កាយា ចវន្តិ។

ឋានំ ខោ បនេតំ, ភិក្ខវេ, វិជ្ជតិ យំ អញ្ញតរោ សត្តោ តម្ហា កាយា ចវិត្វា ឥត្ថត្តំ អាគច្ឆតិ។ ឥត្ថត្តំ អាគតោ សមានោ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជតិ។ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតោ សមានោ អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ តំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ, តតោ បរំ នានុស្សរតិ។

សោ ឯវមាហ: ‘យេ ខោ តេ ភោន្តោ ទេវា ន មនោបទោសិកា, តេ នាតិវេលំ អញ្ញមញ្ញំ ឧបនិជ្ឈាយន្តិ។ តេ នាតិវេលំ អញ្ញមញ្ញំ ឧបនិជ្ឈាយន្តា អញ្ញមញ្ញម្ហិ ចិត្តានិ នប្បទូសេន្តិ។ តេ អញ្ញមញ្ញំ អប្បទុដ្ឋចិត្តា អកិលន្តកាយា អកិលន្តចិត្តា។ តេ ទេវា តម្ហា កាយា ន ចវន្តិ, និច្ចា ធុវា សស្សតា អវិបរិណាមធម្មា សស្សតិសមំ តថេវ ឋស្សន្តិ។ យេ បន មយំ អហុម្ហា មនោបទោសិកា, តេ មយំ អតិវេលំ អញ្ញមញ្ញំ ឧបនិជ្ឈាយិម្ហា។ តេ មយំ អតិវេលំ អញ្ញមញ្ញំ ឧបនិជ្ឈាយន្តា អញ្ញមញ្ញម្ហិ ចិត្តានិ បទូសិម្ហា, តេ មយំ អញ្ញមញ្ញំ បទុដ្ឋចិត្តា កិលន្តកាយា កិលន្តចិត្តា។ ឯវំ មយំ តម្ហា កាយា ចុតា អនិច្ចា អទ្ធុវា អប្បាយុកា ចវនធម្មា ឥត្ថត្តំ អាគតាៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, តតិយំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា ឯកច្ចសស្សតិកា ឯកច្ចអសស្សតិកា ឯកច្ចំ សស្សតំ ឯកច្ចំ អសស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ។

ចតុត្ថេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ ឯកច្ចសស្សតិកា ឯកច្ចអសស្សតិកា ឯកច្ចំ សស្សតំ ឯកច្ចំ អសស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា តក្កី ហោតិ វីមំសី។ សោ តក្កបរិយាហតំ វីមំសានុចរិតំ សយម្បដិភានំ ឯវមាហ: ‘យំ ខោ ឥទំ វុច្ចតិ ចក្ខុំ ឥតិបិ សោតំ ឥតិបិ ឃានំ ឥតិបិ ជិវ្ហា ឥតិបិ កាយោ ឥតិបិ, អយំ អត្តា អនិច្ចោ អទ្ធុវោ អសស្សតោ វិបរិណាមធម្មោ។ យញ្ច ខោ ឥទំ វុច្ចតិ ចិត្តន្តិ វា មនោតិ វា វិញ្ញាណន្តិ វា អយំ អត្តា និច្ចោ ធុវោ សស្សតោ អវិបរិណាមធម្មោ សស្សតិសមំ តថេវ ឋស្សតីៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, ចតុត្ថំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា ឯកច្ចសស្សតិកា ឯកច្ចអសស្សតិកា ឯកច្ចំ សស្សតំ ឯកច្ចំ អសស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ។

ឥមេហិ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, សមណព្រាហ្មណា ឯកច្ចសស្សតិកា ឯកច្ចអសស្សតិកា ឯកច្ចំ សស្សតំ ឯកច្ចំ អសស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ។ យេ ហិ កេចិ, ភិក្ខវេ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ឯកច្ចសស្សតិកា ឯកច្ចអសស្សតិកា ឯកច្ចំ សស្សតំ ឯកច្ចំ អសស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ, សព្ពេ តេ ឥមេហេវ ចតូហិ វត្ថូហិ, ឯតេសំ វា អញ្ញតរេន; នត្ថិ ឥតោ ពហិទ្ធា។

តយិទំ, ភិក្ខវេ, តថាគតោ បជានាតិ: ‘ឥមេ ទិដ្ឋិដ្ឋានា ឯវង្គហិតា ឯវំបរាមដ្ឋា ឯវង្គតិកា ភវន្តិ ឯវំអភិសម្បរាយាៜតិ។ តញ្ច តថាគតោ បជានាតិ, តតោ ច ឧត្តរិតរំ បជានាតិ, តញ្ច បជាននំ ន បរាមសតិ, អបរាមសតោ ចស្ស បច្ចត្តញ្ញេវ និព្ពុតិ វិទិតា។ វេទនានំ សមុទយញ្ច អត្ថង្គមញ្ច អស្សាទញ្ច អាទីនវញ្ច និស្សរណញ្ច យថាភូតំ វិទិត្វា អនុបាទាវិមុត្តោ, ភិក្ខវេ, តថាគតោ។

ឥមេ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, ធម្មា គម្ភីរា ទុទ្ទសា ទុរនុពោធា សន្តា បណីតា អតក្កាវចរា និបុណា បណ្ឌិតវេទនីយា, យេ តថាគតោ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទេតិ, យេហិ តថាគតស្ស យថាភុច្ចំ វណ្ណំ សម្មា វទមានា វទេយ្យុំ។

៣។១។៣។ អន្តានន្តវាទ

សន្តិ, ភិក្ខវេ, ឯកេ សមណព្រាហ្មណា អន្តានន្តិកា អន្តានន្តំ លោកស្ស បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ។ តេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ អន្តានន្តិកា អន្តានន្តំ លោកស្ស បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ?

ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ អន្តសញ្ញី លោកស្មិំ វិហរតិ។

សោ ឯវមាហ: ‘អន្តវា អយំ លោកោ បរិវដុមោ។ តំ កិស្ស ហេតុ? អហញ្ហិ អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសាមិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ អន្តសញ្ញី លោកស្មិំ វិហរាមិ។ ឥមិនាមហំ ឯតំ ជានាមិ:

“យថា អន្តវា អយំ លោកោ បរិវដុមោ”ៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, បឋមំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា អន្តានន្តិកា អន្តានន្តំ លោកស្ស បញ្ញបេន្តិ។

ទុតិយេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ អន្តានន្តិកា អន្តានន្តំ លោកស្ស បញ្ញបេន្តិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ អនន្តសញ្ញី លោកស្មិំ វិហរតិ។

សោ ឯវមាហ: ‘អនន្តោ អយំ លោកោ អបរិយន្តោ។ យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឯវមាហំសុ: “អន្តវា អយំ លោកោ បរិវដុមោ”តិ, តេសំ មុសា។ អនន្តោ អយំ លោកោ អបរិយន្តោ។ តំ កិស្ស ហេតុ? អហញ្ហិ អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសាមិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ អនន្តសញ្ញី លោកស្មិំ វិហរាមិ។ ឥមិនាមហំ ឯតំ ជានាមិ:

“យថា អនន្តោ អយំ លោកោ អបរិយន្តោ”ៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, ទុតិយំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា អន្តានន្តិកា អន្តានន្តំ លោកស្ស បញ្ញបេន្តិ។

តតិយេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ អន្តានន្តិកា អន្តានន្តំ លោកស្ស បញ្ញបេន្តិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ ឧទ្ធមធោ អន្តសញ្ញី លោកស្មិំ វិហរតិ, តិរិយំ អនន្តសញ្ញី។

សោ ឯវមាហ: ‘អន្តវា ច អយំ លោកោ អនន្តោ ច។ យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឯវមាហំសុ: “អន្តវា អយំ លោកោ បរិវដុមោ”តិ, តេសំ មុសា។ យេបិ តេ សមណព្រាហ្មណា ឯវមាហំសុ: “អនន្តោ អយំ លោកោ អបរិយន្តោ”តិ, តេសម្បិ មុសា។ អន្តវា ច អយំ លោកោ អនន្តោ ច។ តំ កិស្ស ហេតុ? អហញ្ហិ អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសាមិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ ឧទ្ធមធោ អន្តសញ្ញី លោកស្មិំ វិហរាមិ, តិរិយំ អនន្តសញ្ញី។ ឥមិនាមហំ ឯតំ ជានាមិ:

“យថា អន្តវា ច អយំ លោកោ អនន្តោ ចា”ៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, តតិយំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា អន្តានន្តិកា អន្តានន្តំ លោកស្ស បញ្ញបេន្តិ។

ចតុត្ថេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ អន្តានន្តិកា អន្តានន្តំ លោកស្ស បញ្ញបេន្តិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា តក្កី ហោតិ វីមំសី។ សោ តក្កបរិយាហតំ វីមំសានុចរិតំ សយម្បដិភានំ ឯវមាហ: ‘នេវាយំ លោកោ អន្តវា, ន បនានន្តោ។ យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឯវមាហំសុ: “អន្តវា អយំ លោកោ បរិវដុមោ”តិ, តេសំ មុសា។ យេបិ តេ សមណព្រាហ្មណា ឯវមាហំសុ: “អនន្តោ អយំ លោកោ អបរិយន្តោ”តិ, តេសម្បិ មុសា។ យេបិ តេ សមណព្រាហ្មណា ឯវមាហំសុ: “អន្តវា ច អយំ លោកោ អនន្តោ ចា”តិ, តេសម្បិ មុសា។ នេវាយំ លោកោ អន្តវា, ន បនានន្តោៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, ចតុត្ថំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា អន្តានន្តិកា អន្តានន្តំ លោកស្ស បញ្ញបេន្តិ។

ឥមេហិ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, សមណព្រាហ្មណា អន្តានន្តិកា អន្តានន្តំ លោកស្ស បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ។ យេ ហិ កេចិ, ភិក្ខវេ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា អន្តានន្តិកា អន្តានន្តំ លោកស្ស បញ្ញបេន្តិ, សព្ពេ តេ ឥមេហេវ ចតូហិ វត្ថូហិ, ឯតេសំ វា អញ្ញតរេន; នត្ថិ ឥតោ ពហិទ្ធា។

តយិទំ, ភិក្ខវេ, តថាគតោ បជានាតិ: ‘ឥមេ ទិដ្ឋិដ្ឋានា ឯវង្គហិតា ឯវំបរាមដ្ឋា ឯវង្គតិកា ភវន្តិ ឯវំអភិសម្បរាយាៜតិ។ តញ្ច តថាគតោ បជានាតិ, តតោ ច ឧត្តរិតរំ បជានាតិ, តញ្ច បជាននំ ន បរាមសតិ, អបរាមសតោ ចស្ស បច្ចត្តញ្ញេវ និព្ពុតិ វិទិតា។ វេទនានំ សមុទយញ្ច អត្ថង្គមញ្ច អស្សាទញ្ច អាទីនវញ្ច និស្សរណញ្ច យថាភូតំ វិទិត្វា អនុបាទាវិមុត្តោ, ភិក្ខវេ, តថាគតោ។

ឥមេ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, ធម្មា គម្ភីរា ទុទ្ទសា ទុរនុពោធា សន្តា បណីតា អតក្កាវចរា និបុណា បណ្ឌិតវេទនីយា, យេ តថាគតោ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទេតិ, យេហិ តថាគតស្ស យថាភុច្ចំ វណ្ណំ សម្មា វទមានា វទេយ្យុំ។

៣។១។៤។ អមរាវិក្ខេបវាទ

សន្តិ, ភិក្ខវេ, ឯកេ សមណព្រាហ្មណា អមរាវិក្ខេបិកា, តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋា សមានា វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជន្តិ អមរាវិក្ខេបំ ចតូហិ វត្ថូហិ។ តេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ អមរាវិក្ខេបិកា តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋា សមានា វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជន្តិ អមរាវិក្ខេបំ ចតូហិ វត្ថូហិ?

ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា ‘ឥទំ កុសលន៑ៜតិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ, ‘ឥទំ អកុសលន៑ៜតិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ។ តស្ស ឯវំ ហោតិ: ‘អហំ ខោ “ឥទំ កុសលន៑”តិ យថាភូតំ នប្បជានាមិ, “ឥទំ អកុសលន៑”តិ យថាភូតំ នប្បជានាមិ។ អហញ្ចេ ខោ បន “ឥទំ កុសលន៑”តិ យថាភូតំ អប្បជានន្តោ, “ឥទំ អកុសលន៑”តិ យថាភូតំ អប្បជានន្តោ, “ឥទំ កុសលន៑”តិ វា ព្យាករេយ្យំ, “ឥទំ អកុសលន៑”តិ វា ព្យាករេយ្យំ, តំ មមស្ស មុសា។ យំ មមស្ស មុសា, សោ មមស្ស វិឃាតោ។ យោ មមស្ស វិឃាតោ សោ មមស្ស អន្តរាយោៜតិ។ ឥតិ សោ មុសាវាទភយា មុសាវាទបរិជេគុច្ឆា នេវិទំ កុសលន្តិ ព្យាករោតិ, ន បនិទំ អកុសលន្តិ ព្យាករោតិ, តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋោ សមានោ វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជតិ អមរាវិក្ខេបំ: ‘ឯវន្តិបិ មេ នោ; តថាតិបិ មេ នោ; អញ្ញថាតិបិ មេ នោ; នោតិបិ មេ នោ; នោ នោតិបិ មេ នោៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, បឋមំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា អមរាវិក្ខេបិកា តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋា សមានា វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជន្តិ អមរាវិក្ខេបំ។

ទុតិយេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ អមរាវិក្ខេបិកា តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋា សមានា វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជន្តិ អមរាវិក្ខេបំ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា ‘ឥទំ កុសលន៑ៜតិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ, ‘ឥទំ អកុសលន៑ៜតិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ។ តស្ស ឯវំ ហោតិ: ‘អហំ ខោ “ឥទំ កុសលន៑”តិ យថាភូតំ នប្បជានាមិ, “ឥទំ អកុសលន៑”តិ យថាភូតំ នប្បជានាមិ។ អហញ្ចេ ខោ បន “ឥទំ កុសលន៑”តិ យថាភូតំ អប្បជានន្តោ, “ឥទំ អកុសលន៑”តិ យថាភូតំ អប្បជានន្តោ, “ឥទំ កុសលន៑”តិ វា ព្យាករេយ្យំ, “ឥទំ អកុសលន៑”តិ វា ព្យាករេយ្យំ, តត្ថ មេ អស្ស ឆន្ទោ វា រាគោ វា ទោសោ វា បដិឃោ វា។ យត្ថ មេ អស្ស ឆន្ទោ វា រាគោ វា ទោសោ វា បដិឃោ វា, តំ មមស្ស ឧបាទានំ។ យំ មមស្ស ឧបាទានំ, សោ មមស្ស វិឃាតោ។ យោ មមស្ស វិឃាតោ, សោ មមស្ស អន្តរាយោៜតិ។ ឥតិ សោ ឧបាទានភយា ឧបាទានបរិជេគុច្ឆា នេវិទំ កុសលន្តិ ព្យាករោតិ, ន បនិទំ អកុសលន្តិ ព្យាករោតិ, តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋោ សមានោ វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជតិ អមរាវិក្ខេបំ: ‘ឯវន្តិបិ មេ នោ; តថាតិបិ មេ នោ; អញ្ញថាតិបិ មេ នោ; នោតិបិ មេ នោ; នោ នោតិបិ មេ នោៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, ទុតិយំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា អមរាវិក្ខេបិកា តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋា សមានា វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជន្តិ អមរាវិក្ខេបំ។

តតិយេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ អមរាវិក្ខេបិកា តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋា សមានា វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជន្តិ អមរាវិក្ខេបំ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា ‘ឥទំ កុសលន៑ៜតិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ, ‘ឥទំ អកុសលន៑ៜតិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ។ តស្ស ឯវំ ហោតិ: ‘អហំ ខោ “ឥទំ កុសលន៑”តិ យថាភូតំ នប្បជានាមិ, “ឥទំ អកុសលន៑”តិ យថាភូតំ នប្បជានាមិ។ អហញ្ចេ ខោ បន “ឥទំ កុសលន៑”តិ យថាភូតំ អប្បជានន្តោ “ឥទំ អកុសលន៑”តិ យថាភូតំ អប្បជានន្តោ “ឥទំ កុសលន៑”តិ វា ព្យាករេយ្យំ, “ឥទំ អកុសលន៑”តិ វា ព្យាករេយ្យំ; សន្តិ ហិ ខោ សមណព្រាហ្មណា បណ្ឌិតា និបុណា កតបរប្បវាទា វាលវេធិរូបា, តេ ភិន្ទន្តា មញ្ញេ ចរន្តិ បញ្ញាគតេន ទិដ្ឋិគតានិ, តេ មំ តត្ថ សមនុយុញ្ជេយ្យុំ សមនុគាហេយ្យុំ សមនុភាសេយ្យុំ។ យេ មំ តត្ថ សមនុយុញ្ជេយ្យុំ សមនុគាហេយ្យុំ សមនុភាសេយ្យុំ, តេសាហំ ន សម្បាយេយ្យំ។ យេសាហំ ន សម្បាយេយ្យំ, សោ មមស្ស វិឃាតោ។ យោ មមស្ស វិឃាតោ, សោ មមស្ស អន្តរាយោៜតិ។ ឥតិ សោ អនុយោគភយា អនុយោគបរិជេគុច្ឆា នេវិទំ កុសលន្តិ ព្យាករោតិ, ន បនិទំ អកុសលន្តិ ព្យាករោតិ, តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋោ សមានោ វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជតិ អមរាវិក្ខេបំ: ‘ឯវន្តិបិ មេ នោ; តថាតិបិ មេ នោ; អញ្ញថាតិបិ មេ នោ; នោតិបិ មេ នោ; នោ នោតិបិ មេ នោៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, តតិយំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា អមរាវិក្ខេបិកា តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋា សមានា វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជន្តិ អមរាវិក្ខេបំ។

ចតុត្ថេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ អមរាវិក្ខេបិកា តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋា សមានា វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជន្តិ អមរាវិក្ខេបំ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា មន្ទោ ហោតិ មោមូហោ។ សោ មន្ទត្តា មោមូហត្តា តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋោ សមានោ វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជតិ អមរាវិក្ខេបំ: ‘អត្ថិ បរោ លោកោៜតិ ឥតិ ចេ មំ បុច្ឆសិ, ‘អត្ថិ បរោ លោកោៜតិ ឥតិ ចេ មេ អស្ស, ‘អត្ថិ បរោ លោកោៜតិ ឥតិ តេ នំ ព្យាករេយ្យំ, ‘ឯវន្តិបិ មេ នោ, តថាតិបិ មេ នោ, អញ្ញថាតិបិ មេ នោ, នោតិបិ មេ នោ, នោ នោតិបិ មេ នោៜតិ។ ‘នត្ថិ បរោ លោកោ …បេ… ‘អត្ថិ ច នត្ថិ ច បរោ លោកោ …បេ… ‘នេវត្ថិ ន នត្ថិ បរោ លោកោ …បេ… ‘អត្ថិ សត្តា ឱបបាតិកា …បេ… ‘នត្ថិ សត្តា ឱបបាតិកា …បេ… ‘អត្ថិ ច នត្ថិ ច សត្តា ឱបបាតិកា …បេ… ‘នេវត្ថិ ន នត្ថិ សត្តា ឱបបាតិកា …បេ… ‘អត្ថិ សុកតទុក្កដានំ កម្មានំ ផលំ វិបាកោ …បេ… ‘នត្ថិ សុកតទុក្កដានំ កម្មានំ ផលំ វិបាកោ …បេ… ‘អត្ថិ ច នត្ថិ ច សុកតទុក្កដានំ កម្មានំ ផលំ វិបាកោ …បេ… ‘នេវត្ថិ ន នត្ថិ សុកតទុក្កដានំ កម្មានំ ផលំ វិបាកោ …បេ… ‘ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា …បេ… ‘ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា …បេ… ‘ហោតិ ច ន ច ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា …បេ… ‘នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាៜតិ ឥតិ ចេ មំ បុច្ឆសិ, ‘នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាៜតិ ឥតិ ចេ មេ អស្ស, ‘នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាៜតិ ឥតិ តេ នំ ព្យាករេយ្យំ, ‘ឯវន្តិបិ មេ នោ, តថាតិបិ មេ នោ, អញ្ញថាតិបិ មេ នោ, នោតិបិ មេ នោ, នោ នោតិបិ មេ នោៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, ចតុត្ថំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា អមរាវិក្ខេបិកា តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋា សមានា វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជន្តិ អមរាវិក្ខេបំ។

ឥមេហិ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, សមណព្រាហ្មណា អមរាវិក្ខេបិកា តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋា សមានា វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជន្តិ អមរាវិក្ខេបំ ចតូហិ វត្ថូហិ។ យេ ហិ កេចិ, ភិក្ខវេ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា អមរាវិក្ខេបិកា តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋា សមានា វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជន្តិ អមរាវិក្ខេបំ, សព្ពេ តេ ឥមេហេវ ចតូហិ វត្ថូហិ, ឯតេសំ វា អញ្ញតរេន, នត្ថិ ឥតោ ពហិទ្ធា … បេ… យេហិ តថាគតស្ស យថាភុច្ចំ វណ្ណំ សម្មា វទមានា វទេយ្យុំ។

៣។១។៥។ អធិច្ចសមុប្បន្នវាទ

សន្តិ, ភិក្ខវេ, ឯកេ សមណព្រាហ្មណា អធិច្ចសមុប្បន្និកា អធិច្ចសមុប្បន្នំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ទ្វីហិ វត្ថូហិ។ តេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ អធិច្ចសមុប្បន្និកា អធិច្ចសមុប្បន្នំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ទ្វីហិ វត្ថូហិ?

សន្តិ, ភិក្ខវេ, អសញ្ញសត្តា នាម ទេវា។ សញ្ញុប្បាទា ច បន តេ ទេវា តម្ហា កាយា ចវន្តិ។ ឋានំ ខោ បនេតំ, ភិក្ខវេ, វិជ្ជតិ, យំ អញ្ញតរោ សត្តោ តម្ហា កាយា ចវិត្វា ឥត្ថត្តំ អាគច្ឆតិ។ ឥត្ថត្តំ អាគតោ សមានោ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជតិ។ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតោ សមានោ អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ សញ្ញុប្បាទំ អនុស្សរតិ, តតោ បរំ នានុស្សរតិ។ សោ ឯវមាហ: ‘អធិច្ចសមុប្បន្នោ អត្តា ច លោកោ ច។ តំ កិស្ស ហេតុ? អហញ្ហិ បុព្ពេ នាហោសិំ, សោម្ហិ ឯតរហិ អហុត្វា សន្តតាយ បរិណតោៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, បឋមំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា អធិច្ចសមុប្បន្និកា អធិច្ចសមុប្បន្នំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ។

ទុតិយេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ អធិច្ចសមុប្បន្និកា អធិច្ចសមុប្បន្នំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា តក្កី ហោតិ វីមំសី។ សោ តក្កបរិយាហតំ វីមំសានុចរិតំ សយម្បដិភានំ ឯវមាហ: ‘អធិច្ចសមុប្បន្នោ អត្តា ច លោកោ ចាៜតិ។ ឥទំ, ភិក្ខវេ, ទុតិយំ ឋានំ, យំ អាគម្ម យំ អារព្ភ ឯកេ សមណព្រាហ្មណា អធិច្ចសមុប្បន្និកា អធិច្ចសមុប្បន្នំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ។

ឥមេហិ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, សមណព្រាហ្មណា អធិច្ចសមុប្បន្និកា អធិច្ចសមុប្បន្នំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ទ្វីហិ វត្ថូហិ។ យេ ហិ កេចិ, ភិក្ខវេ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា អធិច្ចសមុប្បន្និកា អធិច្ចសមុប្បន្នំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ, សព្ពេ តេ ឥមេហេវ ទ្វីហិ វត្ថូហិ, ឯតេសំ វា អញ្ញតរេន, នត្ថិ ឥតោ ពហិទ្ធា … បេ… យេហិ តថាគតស្ស យថាភុច្ចំ វណ្ណំ សម្មា វទមានា វទេយ្យុំ។

ឥមេហិ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, សមណព្រាហ្មណា បុព្ពន្តកប្បិកា បុព្ពន្តានុទិដ្ឋិនោ បុព្ពន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ អដ្ឋារសហិ វត្ថូហិ។ យេ ហិ កេចិ, ភិក្ខវេ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា បុព្ពន្តកប្បិកា បុព្ពន្តានុទិដ្ឋិនោ បុព្ពន្តមារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ, សព្ពេ តេ ឥមេហេវ អដ្ឋារសហិ វត្ថូហិ, ឯតេសំ វា អញ្ញតរេន, នត្ថិ ឥតោ ពហិទ្ធា។

តយិទំ, ភិក្ខវេ, តថាគតោ បជានាតិ: ‘ឥមេ ទិដ្ឋិដ្ឋានា ឯវង្គហិតា ឯវំបរាមដ្ឋា ឯវង្គតិកា ភវន្តិ ឯវំអភិសម្បរាយាៜតិ។ តញ្ច តថាគតោ បជានាតិ, តតោ ច ឧត្តរិតរំ បជានាតិ, តញ្ច បជាននំ ន បរាមសតិ, អបរាមសតោ ចស្ស បច្ចត្តញ្ញេវ និព្ពុតិ វិទិតា។ វេទនានំ សមុទយញ្ច អត្ថង្គមញ្ច អស្សាទញ្ច អាទីនវញ្ច និស្សរណញ្ច យថាភូតំ វិទិត្វា អនុបាទាវិមុត្តោ, ភិក្ខវេ, តថាគតោ។

ឥមេ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, ធម្មា គម្ភីរា ទុទ្ទសា ទុរនុពោធា សន្តា បណីតា អតក្កាវចរា និបុណា បណ្ឌិតវេទនីយា, យេ តថាគតោ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទេតិ, យេហិ តថាគតស្ស យថាភុច្ចំ វណ្ណំ សម្មា វទមានា វទេយ្យុំ។

ទុតិយភាណវារោ។

៣។២។ អបរន្តកប្បិក

សន្តិ, ភិក្ខវេ, ឯកេ សមណព្រាហ្មណា អបរន្តកប្បិកា អបរន្តានុទិដ្ឋិនោ, អបរន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ ចតុចត្តារីសាយ វត្ថូហិ។ តេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ អបរន្តកប្បិកា អបរន្តានុទិដ្ឋិនោ អបរន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ ចតុចត្តារីសាយ វត្ថូហិ?

៣។២។១។ សញ្ញីវាទ

សន្តិ, ភិក្ខវេ, ឯកេ សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា សញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ សញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ សោឡសហិ វត្ថូហិ។ តេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ ឧទ្ធមាឃាតនិកា សញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ សញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ សោឡសហិ វត្ថូហិ?

‘រូបី អត្តា ហោតិ អរោគោ បរំ មរណា សញ្ញីៜតិ នំ បញ្ញបេន្តិ។

‘អរូបី អត្តា ហោតិ អរោគោ បរំ មរណា សញ្ញីៜតិ នំ បញ្ញបេន្តិ។

‘រូបី ច អរូបី ច អត្តា ហោតិ …បេ…។

‘នេវរូបី នារូបី អត្តា ហោតិ …។

‘អន្តវា អត្តា ហោតិ …។

‘អនន្តវា អត្តា ហោតិ …។

‘អន្តវា ច អនន្តវា ច អត្តា ហោតិ …។

‘នេវន្តវា នានន្តវា អត្តា ហោតិ …។

‘ឯកត្តសញ្ញី អត្តា ហោតិ …។

‘នានត្តសញ្ញី អត្តា ហោតិ …។

‘បរិត្តសញ្ញី អត្តា ហោតិ …។

‘អប្បមាណសញ្ញី អត្តា ហោតិ …។

‘ឯកន្តសុខី អត្តា ហោតិ …។

‘ឯកន្តទុក្ខី អត្តា ហោតិ …។

‘សុខទុក្ខី អត្តា ហោតិ …។

‘អទុក្ខមសុខី អត្តា ហោតិ អរោគោ បរំ មរណា សញ្ញីៜតិ នំ បញ្ញបេន្តិ។

ឥមេហិ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា សញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ សញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ សោឡសហិ វត្ថូហិ។ យេ ហិ កេចិ, ភិក្ខវេ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ឧទ្ធមាឃាតនិកា សញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ សញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ, សព្ពេ តេ ឥមេហេវ សោឡសហិ វត្ថូហិ, ឯតេសំ វា អញ្ញតរេន, នត្ថិ ឥតោ ពហិទ្ធា … បេ… យេហិ តថាគតស្ស យថាភុច្ចំ វណ្ណំ សម្មា វទមានា វទេយ្យុំ។

៣។២។២។ អសញ្ញីវាទ

សន្តិ, ភិក្ខវេ, ឯកេ សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា អសញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ អសញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ អដ្ឋហិ វត្ថូហិ។ តេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ ឧទ្ធមាឃាតនិកា អសញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ អសញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ អដ្ឋហិ វត្ថូហិ?

‘រូបី អត្តា ហោតិ អរោគោ បរំ មរណា អសញ្ញីៜតិ នំ បញ្ញបេន្តិ។

‘អរូបី អត្តា ហោតិ អរោគោ បរំ មរណា អសញ្ញីៜតិ នំ បញ្ញបេន្តិ។

‘រូបី ច អរូបី ច អត្តា ហោតិ …បេ…។

‘នេវរូបី នារូបី អត្តា ហោតិ …។

‘អន្តវា អត្តា ហោតិ …។

‘អនន្តវា អត្តា ហោតិ …។

‘អន្តវា ច អនន្តវា ច អត្តា ហោតិ …។

‘នេវន្តវា នានន្តវា អត្តា ហោតិ អរោគោ បរំ មរណា អសញ្ញីៜតិ នំ បញ្ញបេន្តិ។

ឥមេហិ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា អសញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ អសញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ អដ្ឋហិ វត្ថូហិ។ យេ ហិ កេចិ, ភិក្ខវេ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ឧទ្ធមាឃាតនិកា អសញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ អសញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ, សព្ពេ តេ ឥមេហេវ អដ្ឋហិ វត្ថូហិ, ឯតេសំ វា អញ្ញតរេន, នត្ថិ ឥតោ ពហិទ្ធា … បេ… យេហិ តថាគតស្ស យថាភុច្ចំ វណ្ណំ សម្មា វទមានា វទេយ្យុំ។

៣។២។៣។ នេវសញ្ញីនាសញ្ញីវាទ

សន្តិ, ភិក្ខវេ, ឯកេ សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា នេវសញ្ញីនាសញ្ញីវាទា, ឧទ្ធមាឃាតនំ នេវសញ្ញីនាសញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ អដ្ឋហិ វត្ថូហិ។ តេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ ឧទ្ធមាឃាតនិកា នេវសញ្ញីនាសញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ នេវសញ្ញីនាសញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ អដ្ឋហិ វត្ថូហិ?

‘រូបី អត្តា ហោតិ អរោគោ បរំ មរណា នេវសញ្ញីនាសញ្ញីៜតិ នំ បញ្ញបេន្តិ។

‘អរូបី អត្តា ហោតិ …បេ…។

‘រូបី ច អរូបី ច អត្តា ហោតិ …។

‘នេវរូបី នារូបី អត្តា ហោតិ …។

‘អន្តវា អត្តា ហោតិ …។

‘អនន្តវា អត្តា ហោតិ …។

‘អន្តវា ច អនន្តវា ច អត្តា ហោតិ …។

‘នេវន្តវា នានន្តវា អត្តា ហោតិ អរោគោ បរំ មរណា នេវសញ្ញីនាសញ្ញីៜតិ នំ បញ្ញបេន្តិ។

ឥមេហិ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា នេវសញ្ញីនាសញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ នេវសញ្ញីនាសញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ អដ្ឋហិ វត្ថូហិ។ យេ ហិ កេចិ, ភិក្ខវេ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ឧទ្ធមាឃាតនិកា នេវសញ្ញីនាសញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ នេវសញ្ញីនាសញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ, សព្ពេ តេ ឥមេហេវ អដ្ឋហិ វត្ថូហិ … បេ… យេហិ តថាគតស្ស យថាភុច្ចំ វណ្ណំ សម្មា វទមានា វទេយ្យុំ។

៣។២។៤។ ឧច្ឆេទវាទ

សន្តិ, ភិក្ខវេ, ឯកេ សមណព្រាហ្មណា ឧច្ឆេទវាទា សតោ សត្តស្ស ឧច្ឆេទំ វិនាសំ វិភវំ បញ្ញបេន្តិ សត្តហិ វត្ថូហិ។ តេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ ឧច្ឆេទវាទា សតោ សត្តស្ស ឧច្ឆេទំ វិនាសំ វិភវំ បញ្ញបេន្តិ សត្តហិ វត្ថូហិ?

ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា ឯវំវាទី ហោតិ ឯវំទិដ្ឋិ: ‘យតោ ខោ, ភោ, អយំ អត្តា រូបី ចាតុមហាភូតិកោ មាតាបេត្តិកសម្ភវោ កាយស្ស ភេទា ឧច្ឆិជ្ជតិ វិនស្សតិ, ន ហោតិ បរំ មរណា, ឯត្តាវតា ខោ, ភោ, អយំ អត្តា សម្មា សមុច្ឆិន្នោ ហោតីៜតិ។ ឥត្ថេកេ សតោ សត្តស្ស ឧច្ឆេទំ វិនាសំ វិភវំ បញ្ញបេន្តិ។

តមញ្ញោ ឯវមាហ: ‘អត្ថិ ខោ, ភោ, ឯសោ អត្តា, យំ ត្វំ វទេសិ, នេសោ នត្ថីតិ វទាមិ; នោ ច ខោ, ភោ, អយំ អត្តា ឯត្តាវតា សម្មា សមុច្ឆិន្នោ ហោតិ។ អត្ថិ ខោ, ភោ, អញ្ញោ អត្តា ទិព្ពោ រូបី កាមាវចរោ កពឡីការាហារភក្ខោ។ តំ ត្វំ ន ជានាសិ ន បស្សសិ។ តមហំ ជានាមិ បស្សាមិ។ សោ ខោ, ភោ, អត្តា យតោ កាយស្ស ភេទា ឧច្ឆិជ្ជតិ វិនស្សតិ, ន ហោតិ បរំ មរណា, ឯត្តាវតា ខោ, ភោ, អយំ អត្តា សម្មា សមុច្ឆិន្នោ ហោតីៜតិ។ ឥត្ថេកេ សតោ សត្តស្ស ឧច្ឆេទំ វិនាសំ វិភវំ បញ្ញបេន្តិ។

តមញ្ញោ ឯវមាហ: ‘អត្ថិ ខោ, ភោ, ឯសោ អត្តា, យំ ត្វំ វទេសិ, នេសោ នត្ថីតិ វទាមិ; នោ ច ខោ, ភោ, អយំ អត្តា ឯត្តាវតា សម្មា សមុច្ឆិន្នោ ហោតិ។ អត្ថិ ខោ, ភោ, អញ្ញោ អត្តា ទិព្ពោ រូបី មនោមយោ សព្ពង្គបច្ចង្គី អហីនិន្ទ្រិយោ។ តំ ត្វំ ន ជានាសិ ន បស្សសិ។ តមហំ ជានាមិ បស្សាមិ។ សោ ខោ, ភោ, អត្តា យតោ កាយស្ស ភេទា ឧច្ឆិជ្ជតិ វិនស្សតិ, ន ហោតិ បរំ មរណា, ឯត្តាវតា ខោ, ភោ, អយំ អត្តា សម្មា សមុច្ឆិន្នោ ហោតីៜតិ។ ឥត្ថេកេ សតោ សត្តស្ស ឧច្ឆេទំ វិនាសំ វិភវំ បញ្ញបេន្តិ។

តមញ្ញោ ឯវមាហ: ‘អត្ថិ ខោ, ភោ, ឯសោ អត្តា, យំ ត្វំ វទេសិ, នេសោ នត្ថីតិ វទាមិ; នោ ច ខោ, ភោ, អយំ អត្តា ឯត្តាវតា សម្មា សមុច្ឆិន្នោ ហោតិ។ អត្ថិ ខោ, ភោ, អញ្ញោ អត្តា សព្ពសោ រូបសញ្ញានំ សមតិក្កមា បដិឃសញ្ញានំ អត្ថង្គមា នានត្តសញ្ញានំ អមនសិការា “អនន្តោ អាកាសោ”តិ អាកាសានញ្ចាយតនូបគោ។ តំ ត្វំ ន ជានាសិ ន បស្សសិ។ តមហំ ជានាមិ បស្សាមិ។ សោ ខោ, ភោ, អត្តា យតោ កាយស្ស ភេទា ឧច្ឆិជ្ជតិ វិនស្សតិ, ន ហោតិ បរំ មរណា, ឯត្តាវតា ខោ, ភោ, អយំ អត្តា សម្មា សមុច្ឆិន្នោ ហោតីៜតិ។ ឥត្ថេកេ សតោ សត្តស្ស ឧច្ឆេទំ វិនាសំ វិភវំ បញ្ញបេន្តិ។

តមញ្ញោ ឯវមាហ: ‘អត្ថិ ខោ, ភោ, ឯសោ អត្តា យំ ត្វំ វទេសិ, នេសោ នត្ថីតិ វទាមិ; នោ ច ខោ, ភោ, អយំ អត្តា ឯត្តាវតា សម្មា សមុច្ឆិន្នោ ហោតិ។ អត្ថិ ខោ, ភោ, អញ្ញោ អត្តា សព្ពសោ អាកាសានញ្ចាយតនំ សមតិក្កម្ម “អនន្តំ វិញ្ញាណន៑”តិ វិញ្ញាណញ្ចាយតនូបគោ។ តំ ត្វំ ន ជានាសិ ន បស្សសិ។ តមហំ ជានាមិ បស្សាមិ។ សោ ខោ, ភោ, អត្តា យតោ កាយស្ស ភេទា ឧច្ឆិជ្ជតិ វិនស្សតិ, ន ហោតិ បរំ មរណា, ឯត្តាវតា ខោ, ភោ, អយំ អត្តា សម្មា សមុច្ឆិន្នោ ហោតីៜតិ។ ឥត្ថេកេ សតោ សត្តស្ស ឧច្ឆេទំ វិនាសំ វិភវំ បញ្ញបេន្តិ។

តមញ្ញោ ឯវមាហ: ‘អត្ថិ ខោ, ភោ, សោ អត្តា, យំ ត្វំ វទេសិ, នេសោ នត្ថីតិ វទាមិ; នោ ច ខោ, ភោ, អយំ អត្តា ឯត្តាវតា សម្មា សមុច្ឆិន្នោ ហោតិ។ អត្ថិ ខោ, ភោ, អញ្ញោ អត្តា សព្ពសោ វិញ្ញាណញ្ចាយតនំ សមតិក្កម្ម “នត្ថិ កិញ្ចី”តិ អាកិញ្ចញ្ញាយតនូបគោ។ តំ ត្វំ ន ជានាសិ ន បស្សសិ។ តមហំ ជានាមិ បស្សាមិ។ សោ ខោ, ភោ, អត្តា យតោ កាយស្ស ភេទា ឧច្ឆិជ្ជតិ វិនស្សតិ, ន ហោតិ បរំ មរណា, ឯត្តាវតា ខោ, ភោ, អយំ អត្តា សម្មា សមុច្ឆិន្នោ ហោតីៜតិ។ ឥត្ថេកេ សតោ សត្តស្ស ឧច្ឆេទំ វិនាសំ វិភវំ បញ្ញបេន្តិ។

តមញ្ញោ ឯវមាហ: ‘អត្ថិ ខោ, ភោ, ឯសោ អត្តា, យំ ត្វំ វទេសិ, នេសោ នត្ថីតិ វទាមិ; នោ ច ខោ, ភោ, អយំ អត្តា ឯត្តាវតា សម្មា សមុច្ឆិន្នោ ហោតិ។ អត្ថិ ខោ, ភោ, អញ្ញោ អត្តា សព្ពសោ អាកិញ្ចញ្ញាយតនំ សមតិក្កម្ម “សន្តមេតំ បណីតមេតន៑”តិ នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនូបគោ។ តំ ត្វំ ន ជានាសិ ន បស្សសិ។ តមហំ ជានាមិ បស្សាមិ។ សោ ខោ, ភោ, អត្តា យតោ កាយស្ស ភេទា ឧច្ឆិជ្ជតិ វិនស្សតិ, ន ហោតិ បរំ មរណា, ឯត្តាវតា ខោ, ភោ, អយំ អត្តា សម្មា សមុច្ឆិន្នោ ហោតីៜតិ។ ឥត្ថេកេ សតោ សត្តស្ស ឧច្ឆេទំ វិនាសំ វិភវំ បញ្ញបេន្តិ។

ឥមេហិ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, សមណព្រាហ្មណា ឧច្ឆេទវាទា សតោ សត្តស្ស ឧច្ឆេទំ វិនាសំ វិភវំ បញ្ញបេន្តិ សត្តហិ វត្ថូហិ។ យេ ហិ កេចិ, ភិក្ខវេ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ឧច្ឆេទវាទា សតោ សត្តស្ស ឧច្ឆេទំ វិនាសំ វិភវំ បញ្ញបេន្តិ, សព្ពេ តេ ឥមេហេវ សត្តហិ វត្ថូហិ … បេ… យេហិ តថាគតស្ស យថាភុច្ចំ វណ្ណំ សម្មា វទមានា វទេយ្យុំ។

៣។២។៥។ ទិដ្ឋធម្មនិព្ពានវាទ

សន្តិ, ភិក្ខវេ, ឯកេ សមណព្រាហ្មណា ទិដ្ឋធម្មនិព្ពានវាទា សតោ សត្តស្ស បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បញ្ញបេន្តិ បញ្ចហិ វត្ថូហិ។ តេ ច ភោន្តោ សមណព្រាហ្មណា កិមាគម្ម កិមារព្ភ ទិដ្ឋធម្មនិព្ពានវាទា សតោ សត្តស្ស បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បញ្ញបេន្តិ បញ្ចហិ វត្ថូហិ?

ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា ឯវំវាទី ហោតិ ឯវំទិដ្ឋិ: ‘យតោ ខោ, ភោ, អយំ អត្តា បញ្ចហិ កាមគុណេហិ សមប្បិតោ សមង្គីភូតោ បរិចារេតិ, ឯត្តាវតា ខោ, ភោ, អយំ អត្តា បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បត្តោ ហោតីៜតិ។ ឥត្ថេកេ សតោ សត្តស្ស បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បញ្ញបេន្តិ។

តមញ្ញោ ឯវមាហ: ‘អត្ថិ ខោ, ភោ, ឯសោ អត្តា, យំ ត្វំ វទេសិ, នេសោ នត្ថីតិ វទាមិ; នោ ច ខោ, ភោ, អយំ អត្តា ឯត្តាវតា បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បត្តោ ហោតិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? កាមា ហិ, ភោ, អនិច្ចា ទុក្ខា វិបរិណាមធម្មា, តេសំ វិបរិណាមញ្ញថាភាវា ឧប្បជ្ជន្តិ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា។ យតោ ខោ, ភោ, អយំ អត្តា វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ សវិតក្កំ សវិចារំ វិវេកឹ បីតិសុខំ បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ, ឯត្តាវតា ខោ, ភោ, អយំ អត្តា បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បត្តោ ហោតីៜតិ។ ឥត្ថេកេ សតោ សត្តស្ស បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បញ្ញបេន្តិ។

តមញ្ញោ ឯវមាហ: ‘អត្ថិ ខោ, ភោ, ឯសោ អត្តា, យំ ត្វំ វទេសិ, នេសោ នត្ថីតិ វទាមិ; នោ ច ខោ, ភោ, អយំ អត្តា ឯត្តាវតា បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បត្តោ ហោតិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? យទេវ តត្ថ វិតក្កិតំ វិចារិតំ, ឯតេនេតំ ឱឡារិកំ អក្ខាយតិ។ យតោ ខោ, ភោ, អយំ អត្តា វិតក្កវិចារានំ វូបសមា អជ្ឈត្តំ សម្បសាទនំ ចេតសោ ឯកោទិភាវំ អវិតក្កំ អវិចារំ សមាធិឹ បីតិសុខំ ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ, ឯត្តាវតា ខោ, ភោ, អយំ អត្តា បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បត្តោ ហោតីៜតិ។ ឥត្ថេកេ សតោ សត្តស្ស បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បញ្ញបេន្តិ។

តមញ្ញោ ឯវមាហ: ‘អត្ថិ ខោ, ភោ, ឯសោ អត្តា, យំ ត្វំ វទេសិ, នេសោ នត្ថីតិ វទាមិ; នោ ច ខោ, ភោ, អយំ អត្តា ឯត្តាវតា បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បត្តោ ហោតិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? យទេវ តត្ថ បីតិគតំ ចេតសោ ឧប្បិលាវិតត្តំ, ឯតេនេតំ ឱឡារិកំ អក្ខាយតិ។ យតោ ខោ, ភោ, អយំ អត្តា បីតិយា ច វិរាគា ឧបេក្ខកោ ច វិហរតិ, សតោ ច សម្បជានោ, សុខញ្ច កាយេន បដិសំវេទេតិ, យំ តំ អរិយា អាចិក្ខន្តិ “ឧបេក្ខកោ សតិមា សុខវិហារី”តិ, តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ, ឯត្តាវតា ខោ, ភោ, អយំ អត្តា បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បត្តោ ហោតីៜតិ។ ឥត្ថេកេ សតោ សត្តស្ស បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បញ្ញបេន្តិ។

តមញ្ញោ ឯវមាហ: ‘អត្ថិ ខោ, ភោ, ឯសោ អត្តា, យំ ត្វំ វទេសិ, នេសោ នត្ថីតិ វទាមិ; នោ ច ខោ, ភោ, អយំ អត្តា ឯត្តាវតា បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បត្តោ ហោតិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? យទេវ តត្ថ សុខមិតិ ចេតសោ អាភោគោ, ឯតេនេតំ ឱឡារិកំ អក្ខាយតិ។ យតោ ខោ, ភោ, អយំ អត្តា សុខស្ស ច បហានា ទុក្ខស្ស ច បហានា បុព្ពេវ សោមនស្សទោមនស្សានំ អត្ថង្គមា អទុក្ខមសុខំ ឧបេក្ខាសតិបារិសុទ្ធិំ ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ, ឯត្តាវតា ខោ, ភោ, អយំ អត្តា បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បត្តោ ហោតីៜតិ។ ឥត្ថេកេ សតោ សត្តស្ស បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បញ្ញបេន្តិ។

ឥមេហិ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, សមណព្រាហ្មណា ទិដ្ឋធម្មនិព្ពានវាទា សតោ សត្តស្ស បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បញ្ញបេន្តិ បញ្ចហិ វត្ថូហិ។ យេ ហិ កេចិ, ភិក្ខវេ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ទិដ្ឋធម្មនិព្ពានវាទា សតោ សត្តស្ស បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បញ្ញបេន្តិ, សព្ពេ តេ ឥមេហេវ បញ្ចហិ វត្ថូហិ … បេ… យេហិ តថាគតស្ស យថាភុច្ចំ វណ្ណំ សម្មា វទមានា វទេយ្យុំ។

ឥមេហិ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, សមណព្រាហ្មណា អបរន្តកប្បិកា អបរន្តានុទិដ្ឋិនោ អបរន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ ចតុចត្តារីសាយ វត្ថូហិ។ យេ ហិ កេចិ, ភិក្ខវេ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា អបរន្តកប្បិកា អបរន្តានុទិដ្ឋិនោ អបរន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ, សព្ពេ តេ ឥមេហេវ ចតុចត្តារីសាយ វត្ថូហិ … បេ… យេហិ តថាគតស្ស យថាភុច្ចំ វណ្ណំ សម្មា វទមានា វទេយ្យុំ។

ឥមេហិ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, សមណព្រាហ្មណា បុព្ពន្តកប្បិកា ច អបរន្តកប្បិកា ច បុព្ពន្តាបរន្តកប្បិកា ច បុព្ពន្តាបរន្តានុទិដ្ឋិនោ បុព្ពន្តាបរន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ ទ្វាសដ្ឋិយា វត្ថូហិ។

យេ ហិ កេចិ, ភិក្ខវេ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា បុព្ពន្តកប្បិកា វា អបរន្តកប្បិកា វា បុព្ពន្តាបរន្តកប្បិកា វា បុព្ពន្តាបរន្តានុទិដ្ឋិនោ បុព្ពន្តាបរន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ, សព្ពេ តេ ឥមេហេវ ទ្វាសដ្ឋិយា វត្ថូហិ, ឯតេសំ វា អញ្ញតរេន; នត្ថិ ឥតោ ពហិទ្ធា។

តយិទំ, ភិក្ខវេ, តថាគតោ បជានាតិ: ‘ឥមេ ទិដ្ឋិដ្ឋានា ឯវង្គហិតា ឯវំបរាមដ្ឋា ឯវង្គតិកា ភវន្តិ ឯវំអភិសម្បរាយាៜតិ។ តញ្ច តថាគតោ បជានាតិ, តតោ ច ឧត្តរិតរំ បជានាតិ, តញ្ច បជាននំ ន បរាមសតិ, អបរាមសតោ ចស្ស បច្ចត្តញ្ញេវ និព្ពុតិ វិទិតា។ វេទនានំ សមុទយញ្ច អត្ថង្គមញ្ច អស្សាទញ្ច អាទីនវញ្ច និស្សរណញ្ច យថាភូតំ វិទិត្វា អនុបាទាវិមុត្តោ, ភិក្ខវេ, តថាគតោ។

ឥមេ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, ធម្មា គម្ភីរា ទុទ្ទសា ទុរនុពោធា សន្តា បណីតា អតក្កាវចរា និបុណា បណ្ឌិតវេទនីយា, យេ តថាគតោ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទេតិ, យេហិ តថាគតស្ស យថាភុច្ចំ វណ្ណំ សម្មា វទមានា វទេយ្យុំ។

៤។ អត្តាលោកបញ្ញត្តិវត្ថុ

៤។១។ បរិតស្សិតវិប្ផន្ទិតវារ

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា សស្សតវាទា សស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ, តទបិ តេសំ ភវតំ សមណព្រាហ្មណានំ អជានតំ អបស្សតំ វេទយិតំ តណ្ហាគតានំ បរិតស្សិតវិប្ផន្ទិតមេវ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឯកច្ចសស្សតិកា ឯកច្ចអសស្សតិកា ឯកច្ចំ សស្សតំ ឯកច្ចំ អសស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ, តទបិ តេសំ ភវតំ សមណព្រាហ្មណានំ អជានតំ អបស្សតំ វេទយិតំ តណ្ហាគតានំ បរិតស្សិតវិប្ផន្ទិតមេវ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា អន្តានន្តិកា អន្តានន្តំ លោកស្ស បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ, តទបិ តេសំ ភវតំ សមណព្រាហ្មណានំ អជានតំ អបស្សតំ វេទយិតំ តណ្ហាគតានំ បរិតស្សិតវិប្ផន្ទិតមេវ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា អមរាវិក្ខេបិកា តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋា សមានា វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជន្តិ អមរាវិក្ខេបំ ចតូហិ វត្ថូហិ, តទបិ តេសំ ភវតំ សមណព្រាហ្មណានំ អជានតំ អបស្សតំ វេទយិតំ តណ្ហាគតានំ បរិតស្សិតវិប្ផន្ទិតមេវ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា អធិច្ចសមុប្បន្និកា អធិច្ចសមុប្បន្នំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ទ្វីហិ វត្ថូហិ, តទបិ តេសំ ភវតំ សមណព្រាហ្មណានំ អជានតំ អបស្សតំ វេទយិតំ តណ្ហាគតានំ បរិតស្សិតវិប្ផន្ទិតមេវ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា បុព្ពន្តកប្បិកា បុព្ពន្តានុទិដ្ឋិនោ បុព្ពន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ អដ្ឋារសហិ វត្ថូហិ, តទបិ តេសំ ភវតំ សមណព្រាហ្មណានំ អជានតំ អបស្សតំ វេទយិតំ តណ្ហាគតានំ បរិតស្សិតវិប្ផន្ទិតមេវ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា សញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ សញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ សោឡសហិ វត្ថូហិ, តទបិ តេសំ ភវតំ សមណព្រាហ្មណានំ អជានតំ អបស្សតំ វេទយិតំ តណ្ហាគតានំ បរិតស្សិតវិប្ផន្ទិតមេវ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា អសញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ អសញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ អដ្ឋហិ វត្ថូហិ, តទបិ តេសំ ភវតំ សមណព្រាហ្មណានំ អជានតំ អបស្សតំ វេទយិតំ តណ្ហាគតានំ បរិតស្សិតវិប្ផន្ទិតមេវ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា នេវសញ្ញីនាសញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ នេវសញ្ញីនាសញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ អដ្ឋហិ វត្ថូហិ, តទបិ តេសំ ភវតំ សមណព្រាហ្មណានំ អជានតំ អបស្សតំ វេទយិតំ តណ្ហាគតានំ បរិតស្សិតវិប្ផន្ទិតមេវ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧច្ឆេទវាទា សតោ សត្តស្ស ឧច្ឆេទំ វិនាសំ វិភវំ បញ្ញបេន្តិ សត្តហិ វត្ថូហិ, តទបិ តេសំ ភវតំ សមណព្រាហ្មណានំ អជានតំ អបស្សតំ វេទយិតំ តណ្ហាគតានំ បរិតស្សិតវិប្ផន្ទិតមេវ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ទិដ្ឋធម្មនិព្ពានវាទា សតោ សត្តស្ស បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បញ្ញបេន្តិ បញ្ចហិ វត្ថូហិ, តទបិ តេសំ ភវតំ សមណព្រាហ្មណានំ អជានតំ អបស្សតំ វេទយិតំ តណ្ហាគតានំ បរិតស្សិតវិប្ផន្ទិតមេវ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា អបរន្តកប្បិកា អបរន្តានុទិដ្ឋិនោ អបរន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ ចតុចត្តារីសាយ វត្ថូហិ, តទបិ តេសំ ភវតំ សមណព្រាហ្មណានំ អជានតំ អបស្សតំ វេទយិតំ តណ្ហាគតានំ បរិតស្សិតវិប្ផន្ទិតមេវ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា បុព្ពន្តកប្បិកា ច អបរន្តកប្បិកា ច បុព្ពន្តាបរន្តកប្បិកា ច បុព្ពន្តាបរន្តានុទិដ្ឋិនោ បុព្ពន្តាបរន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ ទ្វាសដ្ឋិយា វត្ថូហិ, តទបិ តេសំ ភវតំ សមណព្រាហ្មណានំ អជានតំ អបស្សតំ វេទយិតំ តណ្ហាគតានំ បរិតស្សិតវិប្ផន្ទិតមេវ។

៤។២។ ផស្សបច្ចយាវារ

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា សស្សតវាទា សស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ, តទបិ ផស្សបច្ចយា។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឯកច្ចសស្សតិកា ឯកច្ចអសស្សតិកា ឯកច្ចំ សស្សតំ ឯកច្ចំ អសស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ, តទបិ ផស្សបច្ចយា។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា អន្តានន្តិកា អន្តានន្តំ លោកស្ស បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ, តទបិ ផស្សបច្ចយា។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា អមរាវិក្ខេបិកា តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋា សមានា វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជន្តិ អមរាវិក្ខេបំ ចតូហិ វត្ថូហិ, តទបិ ផស្សបច្ចយា។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា អធិច្ចសមុប្បន្និកា អធិច្ចសមុប្បន្នំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ទ្វីហិ វត្ថូហិ, តទបិ ផស្សបច្ចយា។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា បុព្ពន្តកប្បិកា បុព្ពន្តានុទិដ្ឋិនោ បុព្ពន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ អដ្ឋារសហិ វត្ថូហិ, តទបិ ផស្សបច្ចយា។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា សញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ សញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ សោឡសហិ វត្ថូហិ, តទបិ ផស្សបច្ចយា។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា អសញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ អសញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ អដ្ឋហិ វត្ថូហិ, តទបិ ផស្សបច្ចយា។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា នេវសញ្ញីនាសញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ នេវសញ្ញីនាសញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ អដ្ឋហិ វត្ថូហិ, តទបិ ផស្សបច្ចយា។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧច្ឆេទវាទា សតោ សត្តស្ស ឧច្ឆេទំ វិនាសំ វិភវំ បញ្ញបេន្តិ សត្តហិ វត្ថូហិ, តទបិ ផស្សបច្ចយា។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ទិដ្ឋធម្មនិព្ពានវាទា សតោ សត្តស្ស បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បញ្ញបេន្តិ បញ្ចហិ វត្ថូហិ, តទបិ ផស្សបច្ចយា។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា អបរន្តកប្បិកា អបរន្តានុទិដ្ឋិនោ អបរន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ ចតុចត្តារីសាយ វត្ថូហិ, តទបិ ផស្សបច្ចយា។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា បុព្ពន្តកប្បិកា ច អបរន្តកប្បិកា ច បុព្ពន្តាបរន្តកប្បិកា ច បុព្ពន្តាបរន្តានុទិដ្ឋិនោ បុព្ពន្តាបរន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ ទ្វាសដ្ឋិយា វត្ថូហិ, តទបិ ផស្សបច្ចយា។

៤។៣។ នេតំឋានំវិជ្ជតិវារ

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា សស្សតវាទា សស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ, តេ វត អញ្ញត្រ ផស្សា បដិសំវេទិស្សន្តីតិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឯកច្ចសស្សតិកា ឯកច្ចអសស្សតិកា ឯកច្ចំ សស្សតំ ឯកច្ចំ អសស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ, តេ វត អញ្ញត្រ ផស្សា បដិសំវេទិស្សន្តីតិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា អន្តានន្តិកា អន្តានន្តំ លោកស្ស បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ, តេ វត អញ្ញត្រ ផស្សា បដិសំវេទិស្សន្តីតិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា អមរាវិក្ខេបិកា តត្ថ តត្ថ បញ្ហំ បុដ្ឋា សមានា វាចាវិក្ខេបំ អាបជ្ជន្តិ អមរាវិក្ខេបំ ចតូហិ វត្ថូហិ, តេ វត អញ្ញត្រ ផស្សា បដិសំវេទិស្សន្តីតិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា អធិច្ចសមុប្បន្និកា អធិច្ចសមុប្បន្នំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ទ្វីហិ វត្ថូហិ, តេ វត អញ្ញត្រ ផស្សា បដិសំវេទិស្សន្តីតិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា បុព្ពន្តកប្បិកា បុព្ពន្តានុទិដ្ឋិនោ បុព្ពន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ អដ្ឋារសហិ វត្ថូហិ, តេ វត អញ្ញត្រ ផស្សា បដិសំវេទិស្សន្តីតិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា សញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ សញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ សោឡសហិ វត្ថូហិ, តេ វត អញ្ញត្រ ផស្សា បដិសំវេទិស្សន្តីតិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា អសញ្ញីវាទា, ឧទ្ធមាឃាតនំ អសញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ អដ្ឋហិ វត្ថូហិ, តេ វត អញ្ញត្រ ផស្សា បដិសំវេទិស្សន្តីតិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា នេវសញ្ញីនាសញ្ញីវាទា ឧទ្ធមាឃាតនំ នេវសញ្ញីនាសញ្ញិំ អត្តានំ បញ្ញបេន្តិ អដ្ឋហិ វត្ថូហិ, តេ វត អញ្ញត្រ ផស្សា បដិសំវេទិស្សន្តីតិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧច្ឆេទវាទា សតោ សត្តស្ស ឧច្ឆេទំ វិនាសំ វិភវំ បញ្ញបេន្តិ សត្តហិ វត្ថូហិ, តេ វត អញ្ញត្រ ផស្សា បដិសំវេទិស្សន្តីតិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា ទិដ្ឋធម្មនិព្ពានវាទា សតោ សត្តស្ស បរមទិដ្ឋធម្មនិព្ពានំ បញ្ញបេន្តិ បញ្ចហិ វត្ថូហិ, តេ វត អញ្ញត្រ ផស្សា បដិសំវេទិស្សន្តីតិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា អបរន្តកប្បិកា អបរន្តានុទិដ្ឋិនោ អបរន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ ចតុចត្តារីសាយ វត្ថូហិ, តេ វត អញ្ញត្រ ផស្សា បដិសំវេទិស្សន្តីតិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា បុព្ពន្តកប្បិកា ច អបរន្តកប្បិកា ច បុព្ពន្តាបរន្តកប្បិកា ច បុព្ពន្តាបរន្តានុទិដ្ឋិនោ បុព្ពន្តាបរន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ ទ្វាសដ្ឋិយា វត្ថូហិ, តេ វត អញ្ញត្រ ផស្សា បដិសំវេទិស្សន្តីតិ នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។

៤។៤។ ទិដ្ឋិគតិកាធិដ្ឋានវដ្ដកថា

តត្រ, ភិក្ខវេ, យេ តេ សមណព្រាហ្មណា សស្សតវាទា សស្សតំ អត្តានញ្ច លោកញ្ច បញ្ញបេន្តិ ចតូហិ វត្ថូហិ, យេបិ តេ សមណព្រាហ្មណា ឯកច្ចសស្សតិកា ឯកច្ចអសស្សតិកា …បេ… យេបិ តេ សមណព្រាហ្មណា អន្តានន្តិកា … យេបិ តេ សមណព្រាហ្មណា អមរាវិក្ខេបិកា … យេបិ តេ សមណព្រាហ្មណា អធិច្ចសមុប្បន្និកា … យេបិ តេ សមណព្រាហ្មណា បុព្ពន្តកប្បិកា … យេបិ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា សញ្ញីវាទា … យេបិ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា អសញ្ញីវាទា … យេបិ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧទ្ធមាឃាតនិកា នេវសញ្ញីនាសញ្ញីវាទា … យេបិ តេ សមណព្រាហ្មណា ឧច្ឆេទវាទា … យេបិ តេ សមណព្រាហ្មណា ទិដ្ឋធម្មនិព្ពានវាទា … យេបិ តេ សមណព្រាហ្មណា អបរន្តកប្បិកា … យេបិ តេ សមណព្រាហ្មណា បុព្ពន្តកប្បិកា ច អបរន្តកប្បិកា ច បុព្ពន្តាបរន្តកប្បិកា ច បុព្ពន្តាបរន្តានុទិដ្ឋិនោ បុព្ពន្តាបរន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ ទ្វាសដ្ឋិយា វត្ថូហិ, សព្ពេ តេ ឆហិ ផស្សាយតនេហិ ផុស្ស ផុស្ស បដិសំវេទេន្តិ តេសំ វេទនាបច្ចយា តណ្ហា, តណ្ហាបច្ចយា ឧបាទានំ, ឧបាទានបច្ចយា ភវោ, ភវបច្ចយា ជាតិ, ជាតិបច្ចយា ជរាមរណំ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា សម្ភវន្តិ។

៥។ វិវដ្ដកថាទិ

យតោ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ឆន្នំ ផស្សាយតនានំ សមុទយញ្ច អត្ថង្គមញ្ច អស្សាទញ្ច អាទីនវញ្ច និស្សរណញ្ច យថាភូតំ បជានាតិ, អយំ ឥមេហិ សព្ពេហេវ ឧត្តរិតរំ បជានាតិ។

យេ ហិ កេចិ, ភិក្ខវេ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា បុព្ពន្តកប្បិកា វា អបរន្តកប្បិកា វា បុព្ពន្តាបរន្តកប្បិកា វា បុព្ពន្តាបរន្តានុទិដ្ឋិនោ បុព្ពន្តាបរន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ, សព្ពេ តេ ឥមេហេវ ទ្វាសដ្ឋិយា វត្ថូហិ អន្តោជាលីកតា, ឯត្ថ សិតាវ ឧម្មុជ្ជមានា ឧម្មុជ្ជន្តិ, ឯត្ថ បរិយាបន្នា អន្តោជាលីកតាវ ឧម្មុជ្ជមានា ឧម្មុជ្ជន្តិ។

សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, ទក្ខោ កេវដ្ដោ វា កេវដ្ដន្តេវាសី វា សុខុមច្ឆិកេន ជាលេន បរិត្តំ ឧទកទហំ ឱត្ថរេយ្យ។ តស្ស ឯវមស្ស: ‘យេ ខោ កេចិ ឥមស្មិំ ឧទកទហេ ឱឡារិកា បាណា, សព្ពេ តេ អន្តោជាលីកតា។ ឯត្ថ សិតាវ ឧម្មុជ្ជមានា ឧម្មុជ្ជន្តិ; ឯត្ថ បរិយាបន្នា អន្តោជាលីកតាវ ឧម្មុជ្ជមានា ឧម្មុជ្ជន្តីៜតិ; ឯវមេវ ខោ, ភិក្ខវេ, យេ ហិ កេចិ សមណា វា ព្រាហ្មណា វា បុព្ពន្តកប្បិកា វា អបរន្តកប្បិកា វា បុព្ពន្តាបរន្តកប្បិកា វា បុព្ពន្តាបរន្តានុទិដ្ឋិនោ បុព្ពន្តាបរន្តំ អារព្ភ អនេកវិហិតានិ អធិមុត្តិបទានិ អភិវទន្តិ, សព្ពេ តេ ឥមេហេវ ទ្វាសដ្ឋិយា វត្ថូហិ អន្តោជាលីកតា ឯត្ថ សិតាវ ឧម្មុជ្ជមានា ឧម្មុជ្ជន្តិ, ឯត្ថ បរិយាបន្នា អន្តោជាលីកតាវ ឧម្មុជ្ជមានា ឧម្មុជ្ជន្តិ។

ឧច្ឆិន្នភវនេត្តិកោ, ភិក្ខវេ, តថាគតស្ស កាយោ តិដ្ឋតិ។ យាវស្ស កាយោ ឋស្សតិ, តាវ នំ ទក្ខន្តិ ទេវមនុស្សា។ កាយស្ស ភេទា ឧទ្ធំ ជីវិតបរិយាទានា ន នំ ទក្ខន្តិ ទេវមនុស្សា។

សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, អម្ពបិណ្ឌិយា វណ្ដច្ឆិន្នាយ យានិ កានិចិ អម្ពានិ វណ្ដបដិពន្ធានិ, សព្ពានិ តានិ តទន្វយានិ ភវន្តិ; ឯវមេវ ខោ, ភិក្ខវេ, ឧច្ឆិន្នភវនេត្តិកោ តថាគតស្ស កាយោ តិដ្ឋតិ, យាវស្ស កាយោ ឋស្សតិ, តាវ នំ ទក្ខន្តិ ទេវមនុស្សា, កាយស្ស ភេទា ឧទ្ធំ ជីវិតបរិយាទានា ន នំ ទក្ខន្តិ ទេវមនុស្សា”តិ។

ឯវំ វុត្តេ, អាយស្មា អានន្ទោ ភគវន្តំ ឯតទវោច: “អច្ឆរិយំ, ភន្តេ, អព្ភុតំ, ភន្តេ, កោ នាមោ អយំ, ភន្តេ, ធម្មបរិយាយោ”តិ?

“តស្មាតិហ ត្វំ, អានន្ទ, ឥមំ ធម្មបរិយាយំ អត្ថជាលន្តិបិ នំ ធារេហិ, ធម្មជាលន្តិបិ នំ ធារេហិ, ព្រហ្មជាលន្តិបិ នំ ធារេហិ, ទិដ្ឋិជាលន្តិបិ នំ ធារេហិ, អនុត្តរោ សង្គាមវិជយោតិបិ នំ ធារេហី”តិ។

ឥទមវោច ភគវា។ អត្តមនា តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ភាសិតំ អភិនន្ទុន្តិ។ ឥមស្មិញ្ច បន វេយ្យាករណស្មិំ ភញ្ញមានេ ទសសហស្សី លោកធាតុ អកម្បិត្ថាតិ។

ព្រហ្មជាលសុត្តំ និដ្ឋិតំ បឋមំ។