១. ព្រាហ្មណធម្មយាគសុត្តវណ្ណនា

1. Brāhmaṇadhammayāgasuttavaṇṇanā

១០០. ចតុក្កនិបាតស្ស បឋមេ អហន្តិ អត្តនិទ្ទេសោ។ យោ ហិ បរោ ន ហោតិ, សោ និយកជ្ឈត្តសង្ខាតោ អត្តា ‘‘អហ’’ន្តិ វុច្ចតិ។ អស្មីតិ បដិជាននា។ យោ បរមត្ថព្រាហ្មណភាវោ ‘‘អហ’’ន្តិ វុច្ចមានោ, តស្ស អត្តនិ អត្ថិភាវំ បដិជានន្តោ ហិ សត្ថា ‘‘អស្មី’’តិ អវោច។ ‘‘អហមស្មី’’តិ ច យថា ‘‘អហមស្មិ ព្រហ្មា មហាព្រហ្មា, សេយ្យោហមស្មី’’តិ ច អប្បហីនទិដ្ឋិមានានុសយា បុថុជ្ជនា អត្តនោ ទិដ្ឋិមានមញ្ញនាភិនិវេសវសេន អភិវទន្តិ, ន ឯវំ វុត្តំ។ សព្ពសោ បន បហីនទិដ្ឋិមានានុសយោ ភគវា សមញ្ញំ អនតិធាវន្តោ លោកសមញ្ញានុរោធេន វេនេយ្យសន្តានេសុ ធម្មំ បតិដ្ឋបេន្តោ កេវលំ តាទិសស្ស គុណស្ស អត្តនិ វិជ្ជមានតំ បដិជានន្តោ ‘‘អហមស្មី’’តិ អាហ។ ព្រាហ្មណោតិ ពាហិតបាបត្តា ព្រហ្មស្ស ច អណនតោ ព្រាហ្មណោ។ អយញ្ហេត្ថ អត្ថោ – ភិក្ខវេ, អហំ បរមត្ថតោ ព្រាហ្មណោស្មីតិ។ ភគវា សព្ពាការបរិបុណ្ណស្ស ទានសំយមាទិវតសមាទានស្ស និរវសេសាយ តបចរិយាយ បារំ គតោ សម្មទេវ វុសិតព្រហ្មចរិយវាសោ សកលវេទន្តគូ សុវិសុទ្ធវិជ្ជាចរណោ សព្ពថា និន្ហាតបាបមលោ អនុត្តរស្ស អរិយមគ្គសង្ខាតស្ស ព្រាហ្មណស្ស វត្តា បវត្តា, សុបរិសុទ្ធស្ស ច សាសនព្រហ្មចរិយស្ស បវេទេតា, តស្មា សព្ពសោ ពាហិតបាបត្តា ព្រហ្មស្ស ច អណនតោ កថនតោ បរមត្ថេន ព្រាហ្មណោតិ វុច្ចតិ។

100. Catukkanipātassa paṭhame ahanti attaniddeso. Yo hi paro na hoti, so niyakajjhattasaṅkhāto attā ‘‘aha’’nti vuccati. Asmīti paṭijānanā. Yo paramatthabrāhmaṇabhāvo ‘‘aha’’nti vuccamāno, tassa attani atthibhāvaṃ paṭijānanto hi satthā ‘‘asmī’’ti avoca. ‘‘Ahamasmī’’ti ca yathā ‘‘ahamasmi brahmā mahābrahmā, seyyohamasmī’’ti ca appahīnadiṭṭhimānānusayā puthujjanā attano diṭṭhimānamaññanābhinivesavasena abhivadanti, na evaṃ vuttaṃ. Sabbaso pana pahīnadiṭṭhimānānusayo bhagavā samaññaṃ anatidhāvanto lokasamaññānurodhena veneyyasantānesu dhammaṃ patiṭṭhapento kevalaṃ tādisassa guṇassa attani vijjamānataṃ paṭijānanto ‘‘ahamasmī’’ti āha. Brāhmaṇoti bāhitapāpattā brahmassa ca aṇanato brāhmaṇo. Ayañhettha attho – bhikkhave, ahaṃ paramatthato brāhmaṇosmīti. Bhagavā sabbākāraparipuṇṇassa dānasaṃyamādivatasamādānassa niravasesāya tapacariyāya pāraṃ gato sammadeva vusitabrahmacariyavāso sakalavedantagū suvisuddhavijjācaraṇo sabbathā ninhātapāpamalo anuttarassa ariyamaggasaṅkhātassa brāhmaṇassa vattā pavattā, suparisuddhassa ca sāsanabrahmacariyassa pavedetā, tasmā sabbaso bāhitapāpattā brahmassa ca aṇanato kathanato paramatthena brāhmaṇoti vuccati.

ឥតិ ភគវា សទេវកេ លោកេ អត្តនោ អនុត្តរំ ព្រាហ្មណភាវំ បវេទេត្វា យានិ តានិ ព្រាហ្មណទានាទីនិ ឆ កម្មានិ ព្រាហ្មណស្ស បញ្ញាបេន្តិ, តេសម្បិ សុបរិសុទ្ធានំ ឧក្កំសតោ អត្តនិ សំវិជ្ជមានតំ ទស្សេតុំ ‘‘យាចយោគោ’’តិអាទិមាហ។

Iti bhagavā sadevake loke attano anuttaraṃ brāhmaṇabhāvaṃ pavedetvā yāni tāni brāhmaṇadānādīni cha kammāni brāhmaṇassa paññāpenti, tesampi suparisuddhānaṃ ukkaṃsato attani saṃvijjamānataṃ dassetuṃ ‘‘yācayogo’’tiādimāha.

តត្ថ យាចយោគោតិ យាចេហិ យុត្តោ។ យាចន្តីតិ យាចា, យាចកា , តេ បនេត្ថ វេនេយ្យា វេទិតព្ពា។ តេ ហិ ‘‘ទេសេតុ, ភន្តេ ភគវា , ធម្មំ; ទេសេតុ, សុគតោ, ធម្ម’’ន្តិ ភគវន្តំ ឧបសង្កមិត្វា ធម្មទេសនំ យាចន្តិ។ ភគវា ច តេសំ ឥច្ឆាវិឃាតំ អករោន្តោ យថារុចិ ធម្មំ ទេសេន្តោ ធម្មទានំ ទេតីតិ យាចយោគោ, សទា សព្ពកាលំ តេហិ អវិរហិតោ។ អថ វា យាចយោគោតិ យាចនយោគ្គោ, អធិប្បាយបូរណតោ យាចិតុំ យុត្តោតិ អត្ថោ ‘‘យាជយោគោ’’តិបិ បាឋោ។ តត្ថ យាជោ វុច្ចតិ មហាទានំ, យិដ្ឋន្តិ អត្ថោ។ ឥធ បន ធម្មទានំ វេទិតព្ពំ, យាជេ និយុត្តោតិ យាជយោគា។ សទាតិ សព្ពទា, អនវរតប្បវត្តសទ្ធម្មមហាទានោតិ អត្ថោ។ អថ វា យាជេន យោជេតីតិបិ យាជយោគោ។ តិវិធទានសង្ខាតេន យាជេន សត្តេ យថារហំ យោជេតិ, តត្ថ ទានេ និយោជេតីតិ អត្ថោ។ ‘‘យាជយោគោ សតត’’ន្តិបិ បឋន្តិ។ បយតបាណីតិ បរិសុទ្ធហត្ថោ។ យោ ហិ ទានាធិមុត្តោ អាមិសទានំ ទេន្តោ សក្កច្ចំ សហត្ថេន ទេយ្យធម្មំ ទាតុំ សទា ធោតហត្ថោយេវ ហោតិ, សោ ‘‘បយតបាណី’’តិ វុច្ចតិ។ ភគវាបិ ធម្មទានាធិមុត្តោ សក្កច្ចំ សព្ពកាលំ ធម្មទានេ យុត្តប្បយុត្តោតិ កត្វា វុត្តំ ‘‘បយតបាណី’’តិ។ ‘‘សទា’’តិ ច បទំ ឥមិនាបិ សទ្ធិំ យោជេតព្ពំ ‘‘សទា បយតបាណី’’តិ។ អវិភាគេន ហិ សត្ថា វេនេយ្យលោកស្ស សទ្ធម្មទានំ សទា សព្ពកាលំ បវត្តេន្តោ តត្ថ យុត្តប្បយុត្តោ ហុត្វា វិហរតិ។

Tattha yācayogoti yācehi yutto. Yācantīti yācā, yācakā , te panettha veneyyā veditabbā. Te hi ‘‘desetu, bhante bhagavā , dhammaṃ; desetu, sugato, dhamma’’nti bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammadesanaṃ yācanti. Bhagavā ca tesaṃ icchāvighātaṃ akaronto yathāruci dhammaṃ desento dhammadānaṃ detīti yācayogo, sadā sabbakālaṃ tehi avirahito. Atha vā yācayogoti yācanayoggo, adhippāyapūraṇato yācituṃ yuttoti attho ‘‘yājayogo’’tipi pāṭho. Tattha yājo vuccati mahādānaṃ, yiṭṭhanti attho. Idha pana dhammadānaṃ veditabbaṃ, yāje niyuttoti yājayogā. Sadāti sabbadā, anavaratappavattasaddhammamahādānoti attho. Atha vā yājena yojetītipi yājayogo. Tividhadānasaṅkhātena yājena satte yathārahaṃ yojeti, tattha dāne niyojetīti attho. ‘‘Yājayogo satata’’ntipi paṭhanti. Payatapāṇīti parisuddhahattho. Yo hi dānādhimutto āmisadānaṃ dento sakkaccaṃ sahatthena deyyadhammaṃ dātuṃ sadā dhotahatthoyeva hoti, so ‘‘payatapāṇī’’ti vuccati. Bhagavāpi dhammadānādhimutto sakkaccaṃ sabbakālaṃ dhammadāne yuttappayuttoti katvā vuttaṃ ‘‘payatapāṇī’’ti. ‘‘Sadā’’ti ca padaṃ imināpi saddhiṃ yojetabbaṃ ‘‘sadā payatapāṇī’’ti. Avibhāgena hi satthā veneyyalokassa saddhammadānaṃ sadā sabbakālaṃ pavattento tattha yuttappayutto hutvā viharati.

អបរោ នយោ – យោគោ វុច្ចតិ ភាវនា។ យថាហ ‘‘យោគា វេ ជាយតេ ភូរី’’តិ (ធ. ប. ២៨២)។ តស្មា យាជយោគោតិ យាជភាវនំ, បរិច្ចាគភាវនំ អនុយុត្តោតិ អត្ថោ។ ភគវា ហិ អភិសម្ពោធិតោ បុព្ពេ ពោធិសត្តភូតោបិ ករុណាសមុស្សាហិតោ អនវសេសតោ ទានំ បរិព្រូហេន្តោ តត្ថ ឧក្កំសបារមិប្បត្តោ ហុត្វា អភិសម្ពោធិំ បាបុណិ, ពុទ្ធោ ហុត្វាបិ តិវិធំ ទានំ បរិព្រូហេសិ វិសេសតោ ធម្មទានំ, បរេបិ តត្ថ និយោជេសិ។ តថា ហិ សោ វេនេយ្យយាចកានំ កស្សចិ សរណានិ អទាសិ, កស្សចិ បញ្ច សីលានិ, កស្សចិ ទស សីលានិ, កស្សចិ ចតុបារិសុទ្ធិសីលំ, កស្សចិ ធុតធម្មេ, កស្សចិ ចត្តារិ ឈានានិ, កស្សចិ អដ្ឋ សមាបត្តិយោ, កស្សចិ បញ្ចាភិញ្ញាយោ, ចត្តារោ មគ្គេ, ចត្តារិ សាមញ្ញផលានិ, តិស្សោ វិជ្ជា, ចតស្សោ បដិសម្ភិទាតិ ឯវមាទិលោកិយលោកុត្តរភេទំ គុណធនំ ធម្មទានវសេន យថាធិប្បាយំ ទេន្តោ បរេ ច ‘‘ទេថា’’តិ និយោជេន្តោ បរិច្ចាគភាវនំ បរិព្រូហេសិ។ តេន វុត្តំ ‘‘បរិច្ចាគភាវនំ អនុយុត្តោ’’តិ។

Aparo nayo – yogo vuccati bhāvanā. Yathāha ‘‘yogā ve jāyate bhūrī’’ti (dha. pa. 282). Tasmā yājayogoti yājabhāvanaṃ, pariccāgabhāvanaṃ anuyuttoti attho. Bhagavā hi abhisambodhito pubbe bodhisattabhūtopi karuṇāsamussāhito anavasesato dānaṃ paribrūhento tattha ukkaṃsapāramippatto hutvā abhisambodhiṃ pāpuṇi, buddho hutvāpi tividhaṃ dānaṃ paribrūhesi visesato dhammadānaṃ, parepi tattha niyojesi. Tathā hi so veneyyayācakānaṃ kassaci saraṇāni adāsi, kassaci pañca sīlāni, kassaci dasa sīlāni, kassaci catupārisuddhisīlaṃ, kassaci dhutadhamme, kassaci cattāri jhānāni, kassaci aṭṭha samāpattiyo, kassaci pañcābhiññāyo, cattāro magge, cattāri sāmaññaphalāni, tisso vijjā, catasso paṭisambhidāti evamādilokiyalokuttarabhedaṃ guṇadhanaṃ dhammadānavasena yathādhippāyaṃ dento pare ca ‘‘dethā’’ti niyojento pariccāgabhāvanaṃ paribrūhesi. Tena vuttaṃ ‘‘pariccāgabhāvanaṃ anuyutto’’ti.

បយតបាណីតិ វា អាយតបាណី, ហត្ថគតំ កិញ្ចិ ទាតុំ ‘‘ឯហិ គណ្ហា’’តិ បសារិតហត្ថោ វិយ អាចរិយមុដ្ឋិំ អកត្វា សទ្ធម្មទានេ យុត្តប្បយុត្តោតិ អត្ថោ។ បយតបាណីតិ វា ឧស្សាហិតហត្ថោ, អាមិសទានំ ទាតុំ ឧស្សាហិតហត្ថោ វិយ ធម្មទានេ កតុស្សាហោតិ អត្ថោ។ អន្តិមទេហធរោតិ ព្រហ្មចរិយវសេន ព្រាហ្មណករណានំ ធម្មានំ បារិបូរិយា បច្ឆិមត្តភាវធារី។ អវុសិតវតោ ហិ វសលករណានំ ធម្មានំ អប្បហានេន វសលាទិសមញ្ញា គតិ អាយតិំ គព្ភសេយ្យា សិយា។ តេន ភគវា អត្តនោ អច្ចន្តវុសិតព្រាហ្មណភាវំ ទស្សេតិ។ អនុត្តរោ ភិសក្កោ សល្លកត្តោតិ ទុត្តិកិច្ឆស្ស វដ្ដទុក្ខរោគស្ស តិកិច្ឆនតោ ឧត្តមោ ភិសក្កោ, អញ្ញេហិ អនុទ្ធរណីយានំ រាគាទិសល្លានំ កន្តនតោ សមុច្ឆេទវសេន សមុទ្ធរណតោ ឧត្តមោ សល្លកន្តនវេជ្ជោ។ ឥមិនា និប្បរិយាយតោ ព្រាហ្មណករណានំ ធម្មានំ អត្តនិ បតិដ្ឋិតានំ បរសន្តតិយំ បតិដ្ឋាបនេន បរេសម្បិ ព្រាហ្មណករណមាហ។

Payatapāṇīti vā āyatapāṇī, hatthagataṃ kiñci dātuṃ ‘‘ehi gaṇhā’’ti pasāritahattho viya ācariyamuṭṭhiṃ akatvā saddhammadāne yuttappayuttoti attho. Payatapāṇīti vā ussāhitahattho, āmisadānaṃ dātuṃ ussāhitahattho viya dhammadāne katussāhoti attho. Antimadehadharoti brahmacariyavasena brāhmaṇakaraṇānaṃ dhammānaṃ pāripūriyā pacchimattabhāvadhārī. Avusitavato hi vasalakaraṇānaṃ dhammānaṃ appahānena vasalādisamaññā gati āyatiṃ gabbhaseyyā siyā. Tena bhagavā attano accantavusitabrāhmaṇabhāvaṃ dasseti. Anuttaro bhisakkosallakattoti duttikicchassa vaṭṭadukkharogassa tikicchanato uttamo bhisakko, aññehi anuddharaṇīyānaṃ rāgādisallānaṃ kantanato samucchedavasena samuddharaṇato uttamo sallakantanavejjo. Iminā nippariyāyato brāhmaṇakaraṇānaṃ dhammānaṃ attani patiṭṭhitānaṃ parasantatiyaṃ patiṭṭhāpanena paresampi brāhmaṇakaraṇamāha.

តស្ស មេ តុម្ហេ បុត្តាតិ តស្ស ឯវរូបស្ស មម តុម្ហេ, ភិក្ខវេ, បុត្តា អត្រជា ហោថ។ ឱរសាតិ ឧរសិ សម្ពន្ធា។ យថា ហិ សត្តានំ ឱរសបុត្តា អត្រជា វិសេសេន បិតុសន្តកស្ស ទាយជ្ជស្ស ភាគិនោ ហោន្តិ, ឯវមេតេបិ អរិយបុគ្គលា សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស ធម្មស្សវនន្តេ អរិយាយ ជាតិយា ជាតា។ តស្ស សន្តកស្ស វិមុត្តិសុខស្ស អរិយធម្មរតនស្ស ច ឯកំសភាគិយតាយ ឱរសា។ អថ វា ភគវតោ ធម្មទេសនានុភាវេន អរិយភូមិំ ឱក្កមមានា ឱក្កន្តា ច អរិយសាវកា សត្ថុ ឧរេ វាយាមជនិតាភិជាតិតាយ និប្បរិយាយេន ‘‘ឱរសបុត្តា’’តិ វត្តព្ពតំ អរហន្តិ។ តថា ហិ តេ ភគវតា អាសយានុសយចរិយាធិមុត្តិអាទិវោលោកនេន វជ្ជានុចិន្តនេន ច ហទយេ កត្វា វជ្ជតោ និវារេត្វា អនវជ្ជេ បតិដ្ឋបេន្តេន សីលាទិធម្មសរីរបោសនេន សំវឌ្ឍិតា។ មុខតោ ជាតាតិ មុខតោ ជាតាយ ធម្មទេសនាយ អរិយាយ ជាតិយា ជាតត្តា មុខតោ ជាតា។ អថ វា អនញ្ញសាធារណតោ សព្ពស្ស កុសលធម្មស្ស មុខតោ បាតិមោក្ខតោ វុដ្ឋានគាមិនិវិបស្សនាសង្ខាតតោ វិមោក្ខមុខតោ វា អរិយមគ្គជាតិយា ជាតាតិបិ មុខតោ ជាតា។ សិក្ខត្តយសង្គហេ សាសនធម្មេ អរិយមគ្គធម្មេ វា ជាតាតិ ធម្មជា។ តេនេវ ធម្មេន និម្មិតា មាបិតាតិ ធម្មនិម្មិតា។ សតិធម្មវិចយាទិ ធម្មទាយាទា, ន លាភសក្ការាទិ អាមិសទាយាទា, ធម្មទាយាទា នោ អាមិសទាយាទា ហោថាតិ អត្ថោ។

Tassa me tumhe puttāti tassa evarūpassa mama tumhe, bhikkhave, puttā atrajā hotha. Orasāti urasi sambandhā. Yathā hi sattānaṃ orasaputtā atrajā visesena pitusantakassa dāyajjassa bhāgino honti, evametepi ariyapuggalā sammāsambuddhassa dhammassavanante ariyāya jātiyā jātā. Tassa santakassa vimuttisukhassa ariyadhammaratanassa ca ekaṃsabhāgiyatāya orasā. Atha vā bhagavato dhammadesanānubhāvena ariyabhūmiṃ okkamamānā okkantā ca ariyasāvakā satthu ure vāyāmajanitābhijātitāya nippariyāyena ‘‘orasaputtā’’ti vattabbataṃ arahanti. Tathā hi te bhagavatā āsayānusayacariyādhimuttiādivolokanena vajjānucintanena ca hadaye katvā vajjato nivāretvā anavajje patiṭṭhapentena sīlādidhammasarīraposanena saṃvaḍḍhitā. Mukhato jātāti mukhato jātāya dhammadesanāya ariyāya jātiyā jātattā mukhato jātā. Atha vā anaññasādhāraṇato sabbassa kusaladhammassa mukhato pātimokkhato vuṭṭhānagāminivipassanāsaṅkhātato vimokkhamukhato vā ariyamaggajātiyā jātātipi mukhato jātā. Sikkhattayasaṅgahe sāsanadhamme ariyamaggadhamme vā jātāti dhammajā. Teneva dhammena nimmitā māpitāti dhammanimmitā. Satidhammavicayādi dhammadāyādā, na lābhasakkārādi āmisadāyādā, dhammadāyādā no āmisadāyādā hothāti attho.

តត្ថ ធម្មោ ទុវិធោ – និប្បរិយាយធម្មោ, បរិយាយធម្មោតិ។ អាមិសម្បិ ទុវិធំ – និប្បរិយាយាមិសំ, បរិយាយាមិសន្តិ។ កថំ? មគ្គផលនិព្ពានប្បភេទោ ហិ នវវិធោ លោកុត្តរធម្មោ និប្បរិយាយធម្មោ, និព្ពត្តិតធម្មោយេវ, ន កេនចិ បរិយាយេន ការណេន វា លេសេន វា ធម្មោ។ យំ បនិទំ វិវដ្ដូបនិស្សិតំ កុសលំ, សេយ្យថិទំ – ឥធេកច្ចោ វិវដ្ដំ បត្ថេន្តោ ទានំ ទេតិ, សីលំ សមាទិយតិ, ឧបោសថកម្មំ ករោតិ, គន្ធមាលាទីហិ វត្ថុបូជំ ករោតិ, ធម្មំ សុណាតិ, ទេសេតិ, ឈានសមាបត្តិយោ និព្ពត្តេតិ, ឯវំ ករោន្តោ អនុបុព្ពេន និប្បរិយាយំ អមតំ និព្ពានំ បដិលភតិ, អយំ បរិយាយធម្មោ។ តថា ចីវរាទយោ ចត្តារោ បច្ចយា និប្បរិយាយាមិសមេវ, ន អញ្ញេន បរិយាយេន វា ការណេន វា លេសេន វា អាមិសំ។ យំ បនិទំ វដ្ដគាមិកុសលំ, សេយ្យថិទំ – ឥធេកច្ចោ វដ្ដំ បត្ថេន្តោ សម្បត្តិភវំ ឥច្ឆមានោ ទានំ ទេតិ…បេ.… សមាបត្តិយោ និព្ពត្តេតិ, ឯវំ ករោន្តោ អនុបុព្ពេន ទេវមនុស្សសម្បត្តិយោ បដិលភតិ, ឥទំ បរិយាយាមិសំ នាម។

Tattha dhammo duvidho – nippariyāyadhammo, pariyāyadhammoti. Āmisampi duvidhaṃ – nippariyāyāmisaṃ, pariyāyāmisanti. Kathaṃ? Maggaphalanibbānappabhedo hi navavidho lokuttaradhammo nippariyāyadhammo, nibbattitadhammoyeva, na kenaci pariyāyena kāraṇena vā lesena vā dhammo. Yaṃ panidaṃ vivaṭṭūpanissitaṃ kusalaṃ, seyyathidaṃ – idhekacco vivaṭṭaṃ patthento dānaṃ deti, sīlaṃ samādiyati, uposathakammaṃ karoti, gandhamālādīhi vatthupūjaṃ karoti, dhammaṃ suṇāti, deseti, jhānasamāpattiyo nibbatteti, evaṃ karonto anupubbena nippariyāyaṃ amataṃ nibbānaṃ paṭilabhati, ayaṃ pariyāyadhammo. Tathā cīvarādayo cattāro paccayā nippariyāyāmisameva, na aññena pariyāyena vā kāraṇena vā lesena vā āmisaṃ. Yaṃ panidaṃ vaṭṭagāmikusalaṃ, seyyathidaṃ – idhekacco vaṭṭaṃ patthento sampattibhavaṃ icchamāno dānaṃ deti…pe… samāpattiyo nibbatteti, evaṃ karonto anupubbena devamanussasampattiyo paṭilabhati, idaṃ pariyāyāmisaṃ nāma.

តត្ថ និប្បរិយាយធម្មោបិ ភគវតោយេវ សន្តកោ។ ភគវតា ហិ កថិតត្តា ភិក្ខូ មគ្គផលនិព្ពានានិ អធិគច្ឆន្តិ។ វុត្តញ្ហេតំ –

Tattha nippariyāyadhammopi bhagavatoyeva santako. Bhagavatā hi kathitattā bhikkhū maggaphalanibbānāni adhigacchanti. Vuttañhetaṃ –

‘‘សោ, ហិ, ព្រាហ្មណ, ភគវា អនុប្បន្នស្ស មគ្គស្ស ឧប្បាទេតា, អសញ្ជាតស្ស មគ្គស្ស សញ្ជនេតា…បេ.… មគ្គានុគា ច បនេតរហិ សាវកា វិហរន្តិ បច្ឆា សមន្នាគតា’’តិ (ម. និ. ៣.៧៩; ចូលនិ. មោឃរាជមាណវបុច្ឆានិទ្ទេស ៨៥)។

‘‘So, hi, brāhmaṇa, bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā…pe… maggānugā ca panetarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā’’ti (ma. ni. 3.79; cūlani. mogharājamāṇavapucchāniddesa 85).

‘‘សោ, ហាវុសោ, ភគវា ជានំ ជានាតិ, បស្សំ បស្សតិ, ចក្ខុភូតោ ញាណភូតោ ធម្មភូតោ ព្រហ្មភូតោ, វត្តា បវត្តា, អត្ថស្ស និន្នេតា , អមតស្ស ទាតា, ធម្មស្សាមី តថាគតោ’’តិ (ម. និ. ១.២០៣; ៣.២៨១) ច។

‘‘So, hāvuso, bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto, vattā pavattā, atthassa ninnetā , amatassa dātā, dhammassāmī tathāgato’’ti (ma. ni. 1.203; 3.281) ca.

បរិយាយធម្មោបិ ភគវតោយេវ សន្តកោ។ ភគវតា ហិ កថិតត្តា ឯវ ជានន្តិ ‘‘វិវដ្ដំ បត្ថេត្វា ទានំ ទេន្តោ…បេ.… សមាបត្តិយោ និព្ពត្តេន្តោ អនុក្កមេន អមតំ និព្ពានំ បដិលភតី’’តិ។ និប្បរិយាយាមិសម្បិ ភគវតោយេវ សន្តកំ។ ភគវតា ហិ អនុញ្ញាតត្តាយេវ ភិក្ខូហិ ជីវកវត្ថុំ អាទិំ កត្វា បណីតចីវរំ លទ្ធំ។ យថាហ –

Pariyāyadhammopi bhagavatoyeva santako. Bhagavatā hi kathitattā eva jānanti ‘‘vivaṭṭaṃ patthetvā dānaṃ dento…pe… samāpattiyo nibbattento anukkamena amataṃ nibbānaṃ paṭilabhatī’’ti. Nippariyāyāmisampi bhagavatoyeva santakaṃ. Bhagavatā hi anuññātattāyeva bhikkhūhi jīvakavatthuṃ ādiṃ katvā paṇītacīvaraṃ laddhaṃ. Yathāha –

‘‘អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, គហបតិចីវរំ។ យោ ឥច្ឆតិ, បំសុកូលិកោ ហោតុ។ យោ ឥច្ឆតិ, គហបតិចីវរំ សាទិយតុ។ ឥតរីតរេនបាហំ, ភិក្ខវេ, សន្តុដ្ឋិំយេវ វណ្ណេមី’’តិ (មហាវ. ៣៣៧)។

‘‘Anujānāmi, bhikkhave, gahapaticīvaraṃ. Yo icchati, paṃsukūliko hotu. Yo icchati, gahapaticīvaraṃ sādiyatu. Itarītarenapāhaṃ, bhikkhave, santuṭṭhiṃyeva vaṇṇemī’’ti (mahāva. 337).

ឯវំ ឥតរេបិ បច្ចយា ភគវតា អនុញ្ញាតត្តា ឯវ ភិក្ខូហិ បរិភុញ្ជិតុំ លទ្ធា។ បរិយាយាមិសម្បិ ភគវតោយេវ សន្តកំ។ ភគវតា ហិ កថិតត្តា ឯវ ជានន្តិ ‘‘សម្បត្តិភវំ បត្ថេន្តោ ទានំ ទត្វា សីលំ…បេ.… សមាបត្តិយោ និព្ពត្តេត្វា អនុក្កមេន បរិយាយាមិសំ ទិព្ពសម្បត្តិំ មនុស្សសម្បត្តិញ្ច បដិលភតី’’តិ។ យទេវ យស្មា និប្បរិយាយធម្មោបិ បរិយាយធម្មោបិ និប្បរិយាយាមិសម្បិ បរិយាយាមិសម្បិ ភគវតោយេវ សន្តកំ, តស្មា តត្ថ អត្តនោ សាមិភាវំ ទស្សេន្តោ តត្ថ ច យំ សេដ្ឋតរំ អច្ចន្តហិតសុខាវហំ តត្ថេវ នេ និយោជេន្តោ ឯវមាហ ‘‘តស្ស មេ តុម្ហេ បុត្តា ឱរសា…បេ.… នោ អាមិសទាយាទា’’តិ។

Evaṃ itarepi paccayā bhagavatā anuññātattā eva bhikkhūhi paribhuñjituṃ laddhā. Pariyāyāmisampi bhagavatoyeva santakaṃ. Bhagavatā hi kathitattā eva jānanti ‘‘sampattibhavaṃ patthento dānaṃ datvā sīlaṃ…pe… samāpattiyo nibbattetvā anukkamena pariyāyāmisaṃ dibbasampattiṃ manussasampattiñca paṭilabhatī’’ti. Yadeva yasmā nippariyāyadhammopi pariyāyadhammopi nippariyāyāmisampi pariyāyāmisampi bhagavatoyeva santakaṃ, tasmā tattha attano sāmibhāvaṃ dassento tattha ca yaṃ seṭṭhataraṃ accantahitasukhāvahaṃ tattheva ne niyojento evamāha ‘‘tassa me tumhe puttā orasā…pe… no āmisadāyādā’’ti.

ឥតិ ភគវា បរិបុណ្ណវតសមាទានំ តបចរិយំ សម្មទេវ វុសិតព្រហ្មចរិយំ សុវិសុទ្ធវិជ្ជាចរណសម្បន្នំ អនវសេសវេទន្តបារគុំ ពាហិតសព្ពបាបំ សតតំ យាចយោគំ សទេវកេ លោកេ អនុត្តរទក្ខិណេយ្យភាវប្បត្តំ អត្តនោ បរមត្ថព្រាហ្មណភាវំ អរិយសាវកានញ្ច អត្តនោ ឱរសបុត្តាទិភាវំ បវេទេសិ។ ភគវា ហិ ‘‘សីហោតិ ខោ, ភិក្ខវេ, តថាគតស្សេតំ អធិវចនំ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្សា’’តិ (អ. និ. ៥.៩៩) ឯត្ថ សីហសទិសំ, ‘‘បុរិសោ មគ្គកុសលោតិ ខោ, តិស្ស, តថាគតស្សេតំ អធិវចន’’ន្តិ (សំ. និ. ៣.៨៤) ឯត្ថ មគ្គទេសកបុរិសសទិសំ, ‘‘រាជាហមស្មិ សេលា’’តិ (ម. និ. ២.៣៩៩; សុ. និ. ៥៥៩) ឯត្ថ រាជសទិសំ, ‘‘ភិសក្កោ សល្លកត្តោតិ ខោ, សុនក្ខត្ត, តថាគតស្សេតំ អធិវចន’’ន្តិ (ម. និ. ៣.៦៥) ឯត្ថ វេជ្ជសទិសំ, ‘‘ព្រាហ្មណោតិ ខោ, ភិក្ខវេ, តថាគតស្សេតំ អធិវចន’’ន្តិ (អ. និ. ៨.៨៥) ឯត្ថ ព្រាហ្មណសទិសំ អត្តានំ កថេសិ។ ឥធាបិ ព្រាហ្មណ សទិសំ កត្វា កថេសិ។

Iti bhagavā paripuṇṇavatasamādānaṃ tapacariyaṃ sammadeva vusitabrahmacariyaṃ suvisuddhavijjācaraṇasampannaṃ anavasesavedantapāraguṃ bāhitasabbapāpaṃ satataṃ yācayogaṃ sadevake loke anuttaradakkhiṇeyyabhāvappattaṃ attano paramatthabrāhmaṇabhāvaṃ ariyasāvakānañca attano orasaputtādibhāvaṃ pavedesi. Bhagavā hi ‘‘sīhoti kho, bhikkhave, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassā’’ti (a. ni. 5.99) ettha sīhasadisaṃ, ‘‘puriso maggakusaloti kho, tissa, tathāgatassetaṃ adhivacana’’nti (saṃ. ni. 3.84) ettha maggadesakapurisasadisaṃ, ‘‘rājāhamasmi selā’’ti (ma. ni. 2.399; su. ni. 559) ettha rājasadisaṃ, ‘‘bhisakko sallakattoti kho, sunakkhatta, tathāgatassetaṃ adhivacana’’nti (ma. ni. 3.65) ettha vejjasadisaṃ, ‘‘brāhmaṇoti kho, bhikkhave, tathāgatassetaṃ adhivacana’’nti (a. ni. 8.85) ettha brāhmaṇasadisaṃ attānaṃ kathesi. Idhāpi brāhmaṇa sadisaṃ katvā kathesi.

ឥទានិ យេហិ ទានាទីហិ យុត្តស្ស ឥតោ ពាហិរកព្រាហ្មណស្ស ព្រាហ្មណកិច្ចំ បរិបុណ្ណំ មញ្ញន្តិ, តេហិ អត្តនោ ទានាទីនំ អគ្គសេដ្ឋភាវំ បកាសេតុំ ‘‘ទ្វេមានិ, ភិក្ខវេ, ទានានី’’តិអាទិ អារទ្ធំ។ តត្ថ យាគាតិ មហាយញ្ញា , មហាទានានីតិ អត្ថោ, យានិ ‘‘យិដ្ឋានី’’តិបិ វុច្ចន្តិ។ តត្ថ វេលាមទានវេស្សន្តរទានមហាវិជិតយញ្ញសទិសា អាមិសយាគា វេទិតព្ពា, មហាសមយសុត្តមង្គលសុត្តចូឡរាហុលោវាទសុត្តសមចិត្តសុត្តទេសនាទយោ ធម្មយាគា។ សេសំ ហេដ្ឋា វុត្តនយមេវ។

Idāni yehi dānādīhi yuttassa ito bāhirakabrāhmaṇassa brāhmaṇakiccaṃ paripuṇṇaṃ maññanti, tehi attano dānādīnaṃ aggaseṭṭhabhāvaṃ pakāsetuṃ ‘‘dvemāni, bhikkhave, dānānī’’tiādi āraddhaṃ. Tattha yāgāti mahāyaññā , mahādānānīti attho, yāni ‘‘yiṭṭhānī’’tipi vuccanti. Tattha velāmadānavessantaradānamahāvijitayaññasadisā āmisayāgā veditabbā, mahāsamayasuttamaṅgalasuttacūḷarāhulovādasuttasamacittasuttadesanādayo dhammayāgā. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.

គាថាយំ អយជីតិ អទាសិ។ អមច្ឆរីតិ សព្ពមច្ឆរិយានំ ពោធិមូលេយេវ សុប្បហីនត្តា មច្ឆេររហិតោ។ សព្ពភូតានុកម្បីតិ មហាករុណាយ សព្ពសត្តេ បិយបុត្តំ វិយ អនុគ្គណ្ហនសីលោ។ វុត្តញ្ហេតំ –

Gāthāyaṃ ayajīti adāsi. Amaccharīti sabbamacchariyānaṃ bodhimūleyeva suppahīnattā maccherarahito. Sabbabhūtānukampīti mahākaruṇāya sabbasatte piyaputtaṃ viya anuggaṇhanasīlo. Vuttañhetaṃ –

‘‘វធកេ ទេវទត្តេ ច, ចោរេ អង្គុលិមាលកេ;

‘‘Vadhake devadatte ca, core aṅgulimālake;

ធនបាលេ រាហុលេ ចេវ, សមចិត្តោ មហាមុនី’’តិ។ (មិ. ប. ៦.៦.៥) –

Dhanapāle rāhule ceva, samacitto mahāmunī’’ti. (mi. pa. 6.6.5) –

សេសំ សុវិញ្ញេយ្យមេវ។

Sesaṃ suviññeyyameva.

បឋមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។

Paṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

Next: ២. សុលភសុត្តវណ្ណនា • 2. Sulabhasuttavaṇṇanā

Related texts:

តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ១. ព្រាហ្មណធម្មយាគសុត្តំ • 1. Brāhmaṇadhammayāgasuttaṃ

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact