Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ඉතිවුත්‌තක-අට්‌ඨකථා • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    4. චතුක්‌කනිපාතො

    4. Catukkanipāto

    1. බ්‍රාහ්‌මණධම්‌මයාගසුත්‌තවණ්‌ණනා

    1. Brāhmaṇadhammayāgasuttavaṇṇanā

    100. චතුක්‌කනිපාතස්‌ස පඨමෙ අහන්‌ති අත්‌තනිද්‌දෙසො. යො හි පරො න හොති, සො නියකජ්‌ඣත්‌තසඞ්‌ඛාතො අත්‌තා ‘‘අහ’’න්‌ති වුච්‌චති. අස්‌මීති පටිජානනා. යො පරමත්‌ථබ්‍රාහ්‌මණභාවො ‘‘අහ’’න්‌ති වුච්‌චමානො, තස්‌ස අත්‌තනි අත්‌ථිභාවං පටිජානන්‌තො හි සත්‌ථා ‘‘අස්‌මී’’ති අවොච. ‘‘අහමස්‌මී’’ති ච යථා ‘‘අහමස්‌මි බ්‍රහ්‌මා මහාබ්‍රහ්‌මා, සෙය්‍යොහමස්‌මී’’ති ච අප්‌පහීනදිට්‌ඨිමානානුසයා පුථුජ්‌ජනා අත්‌තනො දිට්‌ඨිමානමඤ්‌ඤනාභිනිවෙසවසෙන අභිවදන්‌ති, න එවං වුත්‌තං. සබ්‌බසො පන පහීනදිට්‌ඨිමානානුසයො භගවා සමඤ්‌ඤං අනතිධාවන්‌තො ලොකසමඤ්‌ඤානුරොධෙන වෙනෙය්‍යසන්‌තානෙසු ධම්‌මං පතිට්‌ඨපෙන්‌තො කෙවලං තාදිසස්‌ස ගුණස්‌ස අත්‌තනි විජ්‌ජමානතං පටිජානන්‌තො ‘‘අහමස්‌මී’’ති ආහ. බ්‍රාහ්‌මණොති බාහිතපාපත්‌තා බ්‍රහ්‌මස්‌ස ච අණනතො බ්‍රාහ්‌මණො. අයඤ්‌හෙත්‌ථ අත්‌ථො – භික්‌ඛවෙ, අහං පරමත්‌ථතො බ්‍රාහ්‌මණොස්‌මීති. භගවා සබ්‌බාකාරපරිපුණ්‌ණස්‌ස දානසංයමාදිවතසමාදානස්‌ස නිරවසෙසාය තපචරියාය පාරං ගතො සම්‌මදෙව වුසිතබ්‍රහ්‌මචරියවාසො සකලවෙදන්‌තගූ සුවිසුද්‌ධවිජ්‌ජාචරණො සබ්‌බථා නින්‌හාතපාපමලො අනුත්‌තරස්‌ස අරියමග්‌ගසඞ්‌ඛාතස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස වත්‌තා පවත්‌තා, සුපරිසුද්‌ධස්‌ස ච සාසනබ්‍රහ්‌මචරියස්‌ස පවෙදෙතා, තස්‌මා සබ්‌බසො බාහිතපාපත්‌තා බ්‍රහ්‌මස්‌ස ච අණනතො කථනතො පරමත්‌ථෙන බ්‍රාහ්‌මණොති වුච්‌චති.

    100. Catukkanipātassa paṭhame ahanti attaniddeso. Yo hi paro na hoti, so niyakajjhattasaṅkhāto attā ‘‘aha’’nti vuccati. Asmīti paṭijānanā. Yo paramatthabrāhmaṇabhāvo ‘‘aha’’nti vuccamāno, tassa attani atthibhāvaṃ paṭijānanto hi satthā ‘‘asmī’’ti avoca. ‘‘Ahamasmī’’ti ca yathā ‘‘ahamasmi brahmā mahābrahmā, seyyohamasmī’’ti ca appahīnadiṭṭhimānānusayā puthujjanā attano diṭṭhimānamaññanābhinivesavasena abhivadanti, na evaṃ vuttaṃ. Sabbaso pana pahīnadiṭṭhimānānusayo bhagavā samaññaṃ anatidhāvanto lokasamaññānurodhena veneyyasantānesu dhammaṃ patiṭṭhapento kevalaṃ tādisassa guṇassa attani vijjamānataṃ paṭijānanto ‘‘ahamasmī’’ti āha. Brāhmaṇoti bāhitapāpattā brahmassa ca aṇanato brāhmaṇo. Ayañhettha attho – bhikkhave, ahaṃ paramatthato brāhmaṇosmīti. Bhagavā sabbākāraparipuṇṇassa dānasaṃyamādivatasamādānassa niravasesāya tapacariyāya pāraṃ gato sammadeva vusitabrahmacariyavāso sakalavedantagū suvisuddhavijjācaraṇo sabbathā ninhātapāpamalo anuttarassa ariyamaggasaṅkhātassa brāhmaṇassa vattā pavattā, suparisuddhassa ca sāsanabrahmacariyassa pavedetā, tasmā sabbaso bāhitapāpattā brahmassa ca aṇanato kathanato paramatthena brāhmaṇoti vuccati.

    ඉති භගවා සදෙවකෙ ලොකෙ අත්‌තනො අනුත්‌තරං බ්‍රාහ්‌මණභාවං පවෙදෙත්‌වා යානි තානි බ්‍රාහ්‌මණදානාදීනි ඡ කම්‌මානි බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පඤ්‌ඤාපෙන්‌ති, තෙසම්‌පි සුපරිසුද්‌ධානං උක්‌කංසතො අත්‌තනි සංවිජ්‌ජමානතං දස්‌සෙතුං ‘‘යාචයොගො’’තිආදිමාහ.

    Iti bhagavā sadevake loke attano anuttaraṃ brāhmaṇabhāvaṃ pavedetvā yāni tāni brāhmaṇadānādīni cha kammāni brāhmaṇassa paññāpenti, tesampi suparisuddhānaṃ ukkaṃsato attani saṃvijjamānataṃ dassetuṃ ‘‘yācayogo’’tiādimāha.

    තත්‌ථ යාචයොගොති යාචෙහි යුත්‌තො. යාචන්‌තීති යාචා, යාචකා , තෙ පනෙත්‌ථ වෙනෙය්‍යා වෙදිතබ්‌බා. තෙ හි ‘‘දෙසෙතු, භන්‌තෙ භගවා , ධම්‌මං; දෙසෙතු, සුගතො, ධම්‌ම’’න්‌ති භගවන්‌තං උපසඞ්‌කමිත්‌වා ධම්‌මදෙසනං යාචන්‌ති. භගවා ච තෙසං ඉච්‌ඡාවිඝාතං අකරොන්‌තො යථාරුචි ධම්‌මං දෙසෙන්‌තො ධම්‌මදානං දෙතීති යාචයොගො, සදා සබ්‌බකාලං තෙහි අවිරහිතො. අථ වා යාචයොගොති යාචනයොග්‌ගො, අධිප්‌පායපූරණතො යාචිතුං යුත්‌තොති අත්‌ථො ‘‘යාජයොගො’’තිපි පාඨො. තත්‌ථ යාජො වුච්‌චති මහාදානං, යිට්‌ඨන්‌ති අත්‌ථො. ඉධ පන ධම්‌මදානං වෙදිතබ්‌බං, යාජෙ නියුත්‌තොති යාජයොගා. සදාති සබ්‌බදා, අනවරතප්‌පවත්‌තසද්‌ධම්‌මමහාදානොති අත්‌ථො. අථ වා යාජෙන යොජෙතීතිපි යාජයොගො. තිවිධදානසඞ්‌ඛාතෙන යාජෙන සත්‌තෙ යථාරහං යොජෙති, තත්‌ථ දානෙ නියොජෙතීති අත්‌ථො. ‘‘යාජයොගො සතත’’න්‌තිපි පඨන්‌ති. පයතපාණීති පරිසුද්‌ධහත්‌ථො. යො හි දානාධිමුත්‌තො ආමිසදානං දෙන්‌තො සක්‌කච්‌චං සහත්‌ථෙන දෙය්‍යධම්‌මං දාතුං සදා ධොතහත්‌ථොයෙව හොති, සො ‘‘පයතපාණී’’ති වුච්‌චති. භගවාපි ධම්‌මදානාධිමුත්‌තො සක්‌කච්‌චං සබ්‌බකාලං ධම්‌මදානෙ යුත්‌තප්‌පයුත්‌තොති කත්‌වා වුත්‌තං ‘‘පයතපාණී’’ති. ‘‘සදා’’ති ච පදං ඉමිනාපි සද්‌ධිං යොජෙතබ්‌බං ‘‘සදා පයතපාණී’’ති. අවිභාගෙන හි සත්‌ථා වෙනෙය්‍යලොකස්‌ස සද්‌ධම්‌මදානං සදා සබ්‌බකාලං පවත්‌තෙන්‌තො තත්‌ථ යුත්‌තප්‌පයුත්‌තො හුත්‌වා විහරති.

    Tattha yācayogoti yācehi yutto. Yācantīti yācā, yācakā , te panettha veneyyā veditabbā. Te hi ‘‘desetu, bhante bhagavā , dhammaṃ; desetu, sugato, dhamma’’nti bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammadesanaṃ yācanti. Bhagavā ca tesaṃ icchāvighātaṃ akaronto yathāruci dhammaṃ desento dhammadānaṃ detīti yācayogo, sadā sabbakālaṃ tehi avirahito. Atha vā yācayogoti yācanayoggo, adhippāyapūraṇato yācituṃ yuttoti attho ‘‘yājayogo’’tipi pāṭho. Tattha yājo vuccati mahādānaṃ, yiṭṭhanti attho. Idha pana dhammadānaṃ veditabbaṃ, yāje niyuttoti yājayogā. Sadāti sabbadā, anavaratappavattasaddhammamahādānoti attho. Atha vā yājena yojetītipi yājayogo. Tividhadānasaṅkhātena yājena satte yathārahaṃ yojeti, tattha dāne niyojetīti attho. ‘‘Yājayogo satata’’ntipi paṭhanti. Payatapāṇīti parisuddhahattho. Yo hi dānādhimutto āmisadānaṃ dento sakkaccaṃ sahatthena deyyadhammaṃ dātuṃ sadā dhotahatthoyeva hoti, so ‘‘payatapāṇī’’ti vuccati. Bhagavāpi dhammadānādhimutto sakkaccaṃ sabbakālaṃ dhammadāne yuttappayuttoti katvā vuttaṃ ‘‘payatapāṇī’’ti. ‘‘Sadā’’ti ca padaṃ imināpi saddhiṃ yojetabbaṃ ‘‘sadā payatapāṇī’’ti. Avibhāgena hi satthā veneyyalokassa saddhammadānaṃ sadā sabbakālaṃ pavattento tattha yuttappayutto hutvā viharati.

    අපරො නයො – යොගො වුච්‌චති භාවනා. යථාහ ‘‘යොගා වෙ ජායතෙ භූරී’’ති (ධ. ප. 282). තස්‌මා යාජයොගොති යාජභාවනං, පරිච්‌චාගභාවනං අනුයුත්‌තොති අත්‌ථො. භගවා හි අභිසම්‌බොධිතො පුබ්‌බෙ බොධිසත්‌තභූතොපි කරුණාසමුස්‌සාහිතො අනවසෙසතො දානං පරිබ්‍රූහෙන්‌තො තත්‌ථ උක්‌කංසපාරමිප්‌පත්‌තො හුත්‌වා අභිසම්‌බොධිං පාපුණි, බුද්‌ධො හුත්‌වාපි තිවිධං දානං පරිබ්‍රූහෙසි විසෙසතො ධම්‌මදානං, පරෙපි තත්‌ථ නියොජෙසි. තථා හි සො වෙනෙය්‍යයාචකානං කස්‌සචි සරණානි අදාසි, කස්‌සචි පඤ්‌ච සීලානි, කස්‌සචි දස සීලානි, කස්‌සචි චතුපාරිසුද්‌ධිසීලං, කස්‌සචි ධුතධම්‌මෙ, කස්‌සචි චත්‌තාරි ඣානානි, කස්‌සචි අට්‌ඨ සමාපත්‌තියො, කස්‌සචි පඤ්‌චාභිඤ්‌ඤායො, චත්‌තාරො මග්‌ගෙ, චත්‌තාරි සාමඤ්‌ඤඵලානි, තිස්‌සො විජ්‌ජා, චතස්‌සො පටිසම්‌භිදාති එවමාදිලොකියලොකුත්‌තරභෙදං ගුණධනං ධම්‌මදානවසෙන යථාධිප්‌පායං දෙන්‌තො පරෙ ච ‘‘දෙථා’’ති නියොජෙන්‌තො පරිච්‌චාගභාවනං පරිබ්‍රූහෙසි. තෙන වුත්‌තං ‘‘පරිච්‌චාගභාවනං අනුයුත්‌තො’’ති.

    Aparo nayo – yogo vuccati bhāvanā. Yathāha ‘‘yogā ve jāyate bhūrī’’ti (dha. pa. 282). Tasmā yājayogoti yājabhāvanaṃ, pariccāgabhāvanaṃ anuyuttoti attho. Bhagavā hi abhisambodhito pubbe bodhisattabhūtopi karuṇāsamussāhito anavasesato dānaṃ paribrūhento tattha ukkaṃsapāramippatto hutvā abhisambodhiṃ pāpuṇi, buddho hutvāpi tividhaṃ dānaṃ paribrūhesi visesato dhammadānaṃ, parepi tattha niyojesi. Tathā hi so veneyyayācakānaṃ kassaci saraṇāni adāsi, kassaci pañca sīlāni, kassaci dasa sīlāni, kassaci catupārisuddhisīlaṃ, kassaci dhutadhamme, kassaci cattāri jhānāni, kassaci aṭṭha samāpattiyo, kassaci pañcābhiññāyo, cattāro magge, cattāri sāmaññaphalāni, tisso vijjā, catasso paṭisambhidāti evamādilokiyalokuttarabhedaṃ guṇadhanaṃ dhammadānavasena yathādhippāyaṃ dento pare ca ‘‘dethā’’ti niyojento pariccāgabhāvanaṃ paribrūhesi. Tena vuttaṃ ‘‘pariccāgabhāvanaṃ anuyutto’’ti.

    පයතපාණීති වා ආයතපාණී, හත්‌ථගතං කිඤ්‌චි දාතුං ‘‘එහි ගණ්‌හා’’ති පසාරිතහත්‌ථො විය ආචරියමුට්‌ඨිං අකත්‌වා සද්‌ධම්‌මදානෙ යුත්‌තප්‌පයුත්‌තොති අත්‌ථො. පයතපාණීති වා උස්‌සාහිතහත්‌ථො, ආමිසදානං දාතුං උස්‌සාහිතහත්‌ථො විය ධම්‌මදානෙ කතුස්‌සාහොති අත්‌ථො. අන්‌තිමදෙහධරොති බ්‍රහ්‌මචරියවසෙන බ්‍රාහ්‌මණකරණානං ධම්‌මානං පාරිපූරියා පච්‌ඡිමත්‌තභාවධාරී. අවුසිතවතො හි වසලකරණානං ධම්‌මානං අප්‌පහානෙන වසලාදිසමඤ්‌ඤා ගති ආයතිං ගබ්‌භසෙය්‍යා සියා. තෙන භගවා අත්‌තනො අච්‌චන්‌තවුසිතබ්‍රාහ්‌මණභාවං දස්‌සෙති. අනුත්‌තරො භිසක්‌කො සල්‌ලකත්‌තොති දුත්‌තිකිච්‌ඡස්‌ස වට්‌ටදුක්‌ඛරොගස්‌ස තිකිච්‌ඡනතො උත්‌තමො භිසක්‌කො, අඤ්‌ඤෙහි අනුද්‌ධරණීයානං රාගාදිසල්‌ලානං කන්‌තනතො සමුච්‌ඡෙදවසෙන සමුද්‌ධරණතො උත්‌තමො සල්‌ලකන්‌තනවෙජ්‌ජො. ඉමිනා නිප්‌පරියායතො බ්‍රාහ්‌මණකරණානං ධම්‌මානං අත්‌තනි පතිට්‌ඨිතානං පරසන්‌තතියං පතිට්‌ඨාපනෙන පරෙසම්‌පි බ්‍රාහ්‌මණකරණමාහ.

    Payatapāṇīti vā āyatapāṇī, hatthagataṃ kiñci dātuṃ ‘‘ehi gaṇhā’’ti pasāritahattho viya ācariyamuṭṭhiṃ akatvā saddhammadāne yuttappayuttoti attho. Payatapāṇīti vā ussāhitahattho, āmisadānaṃ dātuṃ ussāhitahattho viya dhammadāne katussāhoti attho. Antimadehadharoti brahmacariyavasena brāhmaṇakaraṇānaṃ dhammānaṃ pāripūriyā pacchimattabhāvadhārī. Avusitavato hi vasalakaraṇānaṃ dhammānaṃ appahānena vasalādisamaññā gati āyatiṃ gabbhaseyyā siyā. Tena bhagavā attano accantavusitabrāhmaṇabhāvaṃ dasseti. Anuttaro bhisakkosallakattoti duttikicchassa vaṭṭadukkharogassa tikicchanato uttamo bhisakko, aññehi anuddharaṇīyānaṃ rāgādisallānaṃ kantanato samucchedavasena samuddharaṇato uttamo sallakantanavejjo. Iminā nippariyāyato brāhmaṇakaraṇānaṃ dhammānaṃ attani patiṭṭhitānaṃ parasantatiyaṃ patiṭṭhāpanena paresampi brāhmaṇakaraṇamāha.

    තස්‌ස මෙ තුම්‌හෙ පුත්‌තාති තස්‌ස එවරූපස්‌ස මම තුම්‌හෙ, භික්‌ඛවෙ, පුත්‌තා අත්‍රජා හොථ. ඔරසාති උරසි සම්‌බන්‌ධා. යථා හි සත්‌තානං ඔරසපුත්‌තා අත්‍රජා විසෙසෙන පිතුසන්‌තකස්‌ස දායජ්‌ජස්‌ස භාගිනො හොන්‌ති, එවමෙතෙපි අරියපුග්‌ගලා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස ධම්‌මස්‌සවනන්‌තෙ අරියාය ජාතියා ජාතා. තස්‌ස සන්‌තකස්‌ස විමුත්‌තිසුඛස්‌ස අරියධම්‌මරතනස්‌ස ච එකංසභාගියතාය ඔරසා. අථ වා භගවතො ධම්‌මදෙසනානුභාවෙන අරියභූමිං ඔක්‌කමමානා ඔක්‌කන්‌තා ච අරියසාවකා සත්‌ථු උරෙ වායාමජනිතාභිජාතිතාය නිප්‌පරියායෙන ‘‘ඔරසපුත්‌තා’’ති වත්‌තබ්‌බතං අරහන්‌ති. තථා හි තෙ භගවතා ආසයානුසයචරියාධිමුත්‌තිආදිවොලොකනෙන වජ්‌ජානුචින්‌තනෙන ච හදයෙ කත්‌වා වජ්‌ජතො නිවාරෙත්‌වා අනවජ්‌ජෙ පතිට්‌ඨපෙන්‌තෙන සීලාදිධම්‌මසරීරපොසනෙන සංවඩ්‌ඪිතා. මුඛතො ජාතාති මුඛතො ජාතාය ධම්‌මදෙසනාය අරියාය ජාතියා ජාතත්‌තා මුඛතො ජාතා. අථ වා අනඤ්‌ඤසාධාරණතො සබ්‌බස්‌ස කුසලධම්‌මස්‌ස මුඛතො පාතිමොක්‌ඛතො වුට්‌ඨානගාමිනිවිපස්‌සනාසඞ්‌ඛාතතො විමොක්‌ඛමුඛතො වා අරියමග්‌ගජාතියා ජාතාතිපි මුඛතො ජාතා. සික්‌ඛත්‌තයසඞ්‌ගහෙ සාසනධම්‌මෙ අරියමග්‌ගධම්‌මෙ වා ජාතාති ධම්‌මජා. තෙනෙව ධම්‌මෙන නිම්‌මිතා මාපිතාති ධම්‌මනිම්‌මිතා. සතිධම්‌මවිචයාදි ධම්‌මදායාදා, න ලාභසක්‌කාරාදි ආමිසදායාදා, ධම්‌මදායාදා නො ආමිසදායාදා හොථාති අත්‌ථො.

    Tassa me tumhe puttāti tassa evarūpassa mama tumhe, bhikkhave, puttā atrajā hotha. Orasāti urasi sambandhā. Yathā hi sattānaṃ orasaputtā atrajā visesena pitusantakassa dāyajjassa bhāgino honti, evametepi ariyapuggalā sammāsambuddhassa dhammassavanante ariyāya jātiyā jātā. Tassa santakassa vimuttisukhassa ariyadhammaratanassa ca ekaṃsabhāgiyatāya orasā. Atha vā bhagavato dhammadesanānubhāvena ariyabhūmiṃ okkamamānā okkantā ca ariyasāvakā satthu ure vāyāmajanitābhijātitāya nippariyāyena ‘‘orasaputtā’’ti vattabbataṃ arahanti. Tathā hi te bhagavatā āsayānusayacariyādhimuttiādivolokanena vajjānucintanena ca hadaye katvā vajjato nivāretvā anavajje patiṭṭhapentena sīlādidhammasarīraposanena saṃvaḍḍhitā. Mukhato jātāti mukhato jātāya dhammadesanāya ariyāya jātiyā jātattā mukhato jātā. Atha vā anaññasādhāraṇato sabbassa kusaladhammassa mukhato pātimokkhato vuṭṭhānagāminivipassanāsaṅkhātato vimokkhamukhato vā ariyamaggajātiyā jātātipi mukhato jātā. Sikkhattayasaṅgahe sāsanadhamme ariyamaggadhamme vā jātāti dhammajā. Teneva dhammena nimmitā māpitāti dhammanimmitā. Satidhammavicayādi dhammadāyādā, na lābhasakkārādi āmisadāyādā, dhammadāyādā no āmisadāyādā hothāti attho.

    තත්‌ථ ධම්‌මො දුවිධො – නිප්‌පරියායධම්‌මො, පරියායධම්‌මොති. ආමිසම්‌පි දුවිධං – නිප්‌පරියායාමිසං, පරියායාමිසන්‌ති. කථං? මග්‌ගඵලනිබ්‌බානප්‌පභෙදො හි නවවිධො ලොකුත්‌තරධම්‌මො නිප්‌පරියායධම්‌මො, නිබ්‌බත්‌තිතධම්‌මොයෙව, න කෙනචි පරියායෙන කාරණෙන වා ලෙසෙන වා ධම්‌මො. යං පනිදං විවට්‌ටූපනිස්‌සිතං කුසලං, සෙය්‍යථිදං – ඉධෙකච්‌චො විවට්‌ටං පත්‌ථෙන්‌තො දානං දෙති, සීලං සමාදියති, උපොසථකම්‌මං කරොති, ගන්‌ධමාලාදීහි වත්‌ථුපූජං කරොති, ධම්‌මං සුණාති, දෙසෙති, ඣානසමාපත්‌තියො නිබ්‌බත්‌තෙති, එවං කරොන්‌තො අනුපුබ්‌බෙන නිප්‌පරියායං අමතං නිබ්‌බානං පටිලභති, අයං පරියායධම්‌මො. තථා චීවරාදයො චත්‌තාරො පච්‌චයා නිප්‌පරියායාමිසමෙව, න අඤ්‌ඤෙන පරියායෙන වා කාරණෙන වා ලෙසෙන වා ආමිසං. යං පනිදං වට්‌ටගාමිකුසලං, සෙය්‍යථිදං – ඉධෙකච්‌චො වට්‌ටං පත්‌ථෙන්‌තො සම්‌පත්‌තිභවං ඉච්‌ඡමානො දානං දෙති…පෙ.… සමාපත්‌තියො නිබ්‌බත්‌තෙති, එවං කරොන්‌තො අනුපුබ්‌බෙන දෙවමනුස්‌සසම්‌පත්‌තියො පටිලභති, ඉදං පරියායාමිසං නාම.

    Tattha dhammo duvidho – nippariyāyadhammo, pariyāyadhammoti. Āmisampi duvidhaṃ – nippariyāyāmisaṃ, pariyāyāmisanti. Kathaṃ? Maggaphalanibbānappabhedo hi navavidho lokuttaradhammo nippariyāyadhammo, nibbattitadhammoyeva, na kenaci pariyāyena kāraṇena vā lesena vā dhammo. Yaṃ panidaṃ vivaṭṭūpanissitaṃ kusalaṃ, seyyathidaṃ – idhekacco vivaṭṭaṃ patthento dānaṃ deti, sīlaṃ samādiyati, uposathakammaṃ karoti, gandhamālādīhi vatthupūjaṃ karoti, dhammaṃ suṇāti, deseti, jhānasamāpattiyo nibbatteti, evaṃ karonto anupubbena nippariyāyaṃ amataṃ nibbānaṃ paṭilabhati, ayaṃ pariyāyadhammo. Tathā cīvarādayo cattāro paccayā nippariyāyāmisameva, na aññena pariyāyena vā kāraṇena vā lesena vā āmisaṃ. Yaṃ panidaṃ vaṭṭagāmikusalaṃ, seyyathidaṃ – idhekacco vaṭṭaṃ patthento sampattibhavaṃ icchamāno dānaṃ deti…pe… samāpattiyo nibbatteti, evaṃ karonto anupubbena devamanussasampattiyo paṭilabhati, idaṃ pariyāyāmisaṃ nāma.

    තත්‌ථ නිප්‌පරියායධම්‌මොපි භගවතොයෙව සන්‌තකො. භගවතා හි කථිතත්‌තා භික්‌ඛූ මග්‌ගඵලනිබ්‌බානානි අධිගච්‌ඡන්‌ති. වුත්‌තඤ්‌හෙතං –

    Tattha nippariyāyadhammopi bhagavatoyeva santako. Bhagavatā hi kathitattā bhikkhū maggaphalanibbānāni adhigacchanti. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘සො, හි, බ්‍රාහ්‌මණ, භගවා අනුප්‌පන්‌නස්‌ස මග්‌ගස්‌ස උප්‌පාදෙතා, අසඤ්‌ජාතස්‌ස මග්‌ගස්‌ස සඤ්‌ජනෙතා…පෙ.… මග්‌ගානුගා ච පනෙතරහි සාවකා විහරන්‌ති පච්‌ඡා සමන්‌නාගතා’’ති (ම. නි. 3.79; චූලනි. මොඝරාජමාණවපුච්‌ඡානිද්‌දෙස 85).

    ‘‘So, hi, brāhmaṇa, bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā…pe… maggānugā ca panetarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā’’ti (ma. ni. 3.79; cūlani. mogharājamāṇavapucchāniddesa 85).

    ‘‘සො, හාවුසො, භගවා ජානං ජානාති, පස්‌සං පස්‌සති, චක්‌ඛුභූතො ඤාණභූතො ධම්‌මභූතො බ්‍රහ්‌මභූතො, වත්‌තා පවත්‌තා, අත්‌ථස්‌ස නින්‌නෙතා , අමතස්‌ස දාතා, ධම්‌මස්‌සාමී තථාගතො’’ති (ම. නි. 1.203; 3.281) ච.

    ‘‘So, hāvuso, bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto, vattā pavattā, atthassa ninnetā , amatassa dātā, dhammassāmī tathāgato’’ti (ma. ni. 1.203; 3.281) ca.

    පරියායධම්‌මොපි භගවතොයෙව සන්‌තකො. භගවතා හි කථිතත්‌තා එව ජානන්‌ති ‘‘විවට්‌ටං පත්‌ථෙත්‌වා දානං දෙන්‌තො…පෙ.… සමාපත්‌තියො නිබ්‌බත්‌තෙන්‌තො අනුක්‌කමෙන අමතං නිබ්‌බානං පටිලභතී’’ති. නිප්‌පරියායාමිසම්‌පි භගවතොයෙව සන්‌තකං. භගවතා හි අනුඤ්‌ඤාතත්‌තායෙව භික්‌ඛූහි ජීවකවත්‌ථුං ආදිං කත්‌වා පණීතචීවරං ලද්‌ධං. යථාහ –

    Pariyāyadhammopi bhagavatoyeva santako. Bhagavatā hi kathitattā eva jānanti ‘‘vivaṭṭaṃ patthetvā dānaṃ dento…pe… samāpattiyo nibbattento anukkamena amataṃ nibbānaṃ paṭilabhatī’’ti. Nippariyāyāmisampi bhagavatoyeva santakaṃ. Bhagavatā hi anuññātattāyeva bhikkhūhi jīvakavatthuṃ ādiṃ katvā paṇītacīvaraṃ laddhaṃ. Yathāha –

    ‘‘අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, ගහපතිචීවරං. යො ඉච්‌ඡති, පංසුකූලිකො හොතු. යො ඉච්‌ඡති, ගහපතිචීවරං සාදියතු. ඉතරීතරෙනපාහං, භික්‌ඛවෙ, සන්‌තුට්‌ඨිංයෙව වණ්‌ණෙමී’’ති (මහාව. 337).

    ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, gahapaticīvaraṃ. Yo icchati, paṃsukūliko hotu. Yo icchati, gahapaticīvaraṃ sādiyatu. Itarītarenapāhaṃ, bhikkhave, santuṭṭhiṃyeva vaṇṇemī’’ti (mahāva. 337).

    එවං ඉතරෙපි පච්‌චයා භගවතා අනුඤ්‌ඤාතත්‌තා එව භික්‌ඛූහි පරිභුඤ්‌ජිතුං ලද්‌ධා. පරියායාමිසම්‌පි භගවතොයෙව සන්‌තකං. භගවතා හි කථිතත්‌තා එව ජානන්‌ති ‘‘සම්‌පත්‌තිභවං පත්‌ථෙන්‌තො දානං දත්‌වා සීලං…පෙ.… සමාපත්‌තියො නිබ්‌බත්‌තෙත්‌වා අනුක්‌කමෙන පරියායාමිසං දිබ්‌බසම්‌පත්‌තිං මනුස්‌සසම්‌පත්‌තිඤ්‌ච පටිලභතී’’ති. යදෙව යස්‌මා නිප්‌පරියායධම්‌මොපි පරියායධම්‌මොපි නිප්‌පරියායාමිසම්‌පි පරියායාමිසම්‌පි භගවතොයෙව සන්‌තකං, තස්‌මා තත්‌ථ අත්‌තනො සාමිභාවං දස්‌සෙන්‌තො තත්‌ථ ච යං සෙට්‌ඨතරං අච්‌චන්‌තහිතසුඛාවහං තත්‌ථෙව නෙ නියොජෙන්‌තො එවමාහ ‘‘තස්‌ස මෙ තුම්‌හෙ පුත්‌තා ඔරසා…පෙ.… නො ආමිසදායාදා’’ති.

    Evaṃ itarepi paccayā bhagavatā anuññātattā eva bhikkhūhi paribhuñjituṃ laddhā. Pariyāyāmisampi bhagavatoyeva santakaṃ. Bhagavatā hi kathitattā eva jānanti ‘‘sampattibhavaṃ patthento dānaṃ datvā sīlaṃ…pe… samāpattiyo nibbattetvā anukkamena pariyāyāmisaṃ dibbasampattiṃ manussasampattiñca paṭilabhatī’’ti. Yadeva yasmā nippariyāyadhammopi pariyāyadhammopi nippariyāyāmisampi pariyāyāmisampi bhagavatoyeva santakaṃ, tasmā tattha attano sāmibhāvaṃ dassento tattha ca yaṃ seṭṭhataraṃ accantahitasukhāvahaṃ tattheva ne niyojento evamāha ‘‘tassa me tumhe puttā orasā…pe… no āmisadāyādā’’ti.

    ඉති භගවා පරිපුණ්‌ණවතසමාදානං තපචරියං සම්‌මදෙව වුසිතබ්‍රහ්‌මචරියං සුවිසුද්‌ධවිජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නං අනවසෙසවෙදන්‌තපාරගුං බාහිතසබ්‌බපාපං සතතං යාචයොගං සදෙවකෙ ලොකෙ අනුත්‌තරදක්‌ඛිණෙය්‍යභාවප්‌පත්‌තං අත්‌තනො පරමත්‌ථබ්‍රාහ්‌මණභාවං අරියසාවකානඤ්‌ච අත්‌තනො ඔරසපුත්‌තාදිභාවං පවෙදෙසි. භගවා හි ‘‘සීහොති ඛො, භික්‌ඛවෙ, තථාගතස්‌සෙතං අධිවචනං අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌සා’’ති (අ. නි. 5.99) එත්‌ථ සීහසදිසං, ‘‘පුරිසො මග්‌ගකුසලොති ඛො, තිස්‌ස, තථාගතස්‌සෙතං අධිවචන’’න්‌ති (සං. නි. 3.84) එත්‌ථ මග්‌ගදෙසකපුරිසසදිසං, ‘‘රාජාහමස්‌මි සෙලා’’ති (ම. නි. 2.399; සු. නි. 559) එත්‌ථ රාජසදිසං, ‘‘භිසක්‌කො සල්‌ලකත්‌තොති ඛො, සුනක්‌ඛත්‌ත, තථාගතස්‌සෙතං අධිවචන’’න්‌ති (ම. නි. 3.65) එත්‌ථ වෙජ්‌ජසදිසං, ‘‘බ්‍රාහ්‌මණොති ඛො, භික්‌ඛවෙ, තථාගතස්‌සෙතං අධිවචන’’න්‌ති (අ. නි. 8.85) එත්‌ථ බ්‍රාහ්‌මණසදිසං අත්‌තානං කථෙසි. ඉධාපි බ්‍රාහ්‌මණ සදිසං කත්‌වා කථෙසි.

    Iti bhagavā paripuṇṇavatasamādānaṃ tapacariyaṃ sammadeva vusitabrahmacariyaṃ suvisuddhavijjācaraṇasampannaṃ anavasesavedantapāraguṃ bāhitasabbapāpaṃ satataṃ yācayogaṃ sadevake loke anuttaradakkhiṇeyyabhāvappattaṃ attano paramatthabrāhmaṇabhāvaṃ ariyasāvakānañca attano orasaputtādibhāvaṃ pavedesi. Bhagavā hi ‘‘sīhoti kho, bhikkhave, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassā’’ti (a. ni. 5.99) ettha sīhasadisaṃ, ‘‘puriso maggakusaloti kho, tissa, tathāgatassetaṃ adhivacana’’nti (saṃ. ni. 3.84) ettha maggadesakapurisasadisaṃ, ‘‘rājāhamasmi selā’’ti (ma. ni. 2.399; su. ni. 559) ettha rājasadisaṃ, ‘‘bhisakko sallakattoti kho, sunakkhatta, tathāgatassetaṃ adhivacana’’nti (ma. ni. 3.65) ettha vejjasadisaṃ, ‘‘brāhmaṇoti kho, bhikkhave, tathāgatassetaṃ adhivacana’’nti (a. ni. 8.85) ettha brāhmaṇasadisaṃ attānaṃ kathesi. Idhāpi brāhmaṇa sadisaṃ katvā kathesi.

    ඉදානි යෙහි දානාදීහි යුත්‌තස්‌ස ඉතො බාහිරකබ්‍රාහ්‌මණස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණකිච්‌චං පරිපුණ්‌ණං මඤ්‌ඤන්‌ති, තෙහි අත්‌තනො දානාදීනං අග්‌ගසෙට්‌ඨභාවං පකාසෙතුං ‘‘ද්‌වෙමානි, භික්‌ඛවෙ, දානානී’’තිආදි ආරද්‌ධං. තත්‌ථ යාගාති මහායඤ්‌ඤා , මහාදානානීති අත්‌ථො, යානි ‘‘යිට්‌ඨානී’’තිපි වුච්‌චන්‌ති. තත්‌ථ වෙලාමදානවෙස්‌සන්‌තරදානමහාවිජිතයඤ්‌ඤසදිසා ආමිසයාගා වෙදිතබ්‌බා, මහාසමයසුත්‌තමඞ්‌ගලසුත්‌තචූළරාහුලොවාදසුත්‌තසමචිත්‌තසුත්‌තදෙසනාදයො ධම්‌මයාගා. සෙසං හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයමෙව.

    Idāni yehi dānādīhi yuttassa ito bāhirakabrāhmaṇassa brāhmaṇakiccaṃ paripuṇṇaṃ maññanti, tehi attano dānādīnaṃ aggaseṭṭhabhāvaṃ pakāsetuṃ ‘‘dvemāni, bhikkhave, dānānī’’tiādi āraddhaṃ. Tattha yāgāti mahāyaññā , mahādānānīti attho, yāni ‘‘yiṭṭhānī’’tipi vuccanti. Tattha velāmadānavessantaradānamahāvijitayaññasadisā āmisayāgā veditabbā, mahāsamayasuttamaṅgalasuttacūḷarāhulovādasuttasamacittasuttadesanādayo dhammayāgā. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.

    ගාථායං අයජීති අදාසි. අමච්‌ඡරීති සබ්‌බමච්‌ඡරියානං බොධිමූලෙයෙව සුප්‌පහීනත්‌තා මච්‌ඡෙරරහිතො. සබ්‌බභූතානුකම්‌පීති මහාකරුණාය සබ්‌බසත්‌තෙ පියපුත්‌තං විය අනුග්‌ගණ්‌හනසීලො. වුත්‌තඤ්‌හෙතං –

    Gāthāyaṃ ayajīti adāsi. Amaccharīti sabbamacchariyānaṃ bodhimūleyeva suppahīnattā maccherarahito. Sabbabhūtānukampīti mahākaruṇāya sabbasatte piyaputtaṃ viya anuggaṇhanasīlo. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘වධකෙ දෙවදත්‌තෙ ච, චොරෙ අඞ්‌ගුලිමාලකෙ;

    ‘‘Vadhake devadatte ca, core aṅgulimālake;

    ධනපාලෙ රාහුලෙ චෙව, සමචිත්‌තො මහාමුනී’’ති. (මි. ප. 6.6.5) –

    Dhanapāle rāhule ceva, samacitto mahāmunī’’ti. (mi. pa. 6.6.5) –

    සෙසං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.

    Sesaṃ suviññeyyameva.

    පඨමසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Paṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ඉතිවුත්‌තකපාළි • Itivuttakapāḷi / 1. බ්‍රාහ්‌මණධම්‌මයාගසුත්‌තං • 1. Brāhmaṇadhammayāgasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact