| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / सुत्तनिपातपाळि • Suttanipātapāḷi |
७. ब्राह्मणधम्मिकसुत्तं
7. Brāhmaṇadhammikasuttaṃ
एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। अथ खो सम्बहुला कोसलका ब्राह्मणमहासाला जिण्णा वुड्ढा महल्लका अद्धगता वयोअनुप्पत्ता येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवता सद्धिं सम्मोदिंसु। सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्ना खो ते ब्राह्मणमहासाला भगवन्तं एतदवोचुं – ‘‘सन्दिस्सन्ति नु खो, भो गोतम, एतरहि ब्राह्मणा पोराणानं ब्राह्मणानं ब्राह्मणधम्मे’’ति? ‘‘न खो, ब्राह्मणा, सन्दिस्सन्ति एतरहि ब्राह्मणा पोराणानं ब्राह्मणानं ब्राह्मणधम्मे’’ति। ‘‘साधु नो भवं गोतमो पोराणानं ब्राह्मणानं ब्राह्मणधम्मं भासतु, सचे भोतो गोतमस्स अगरू’’ति। ‘‘तेन हि, ब्राह्मणा, सुणाथ, साधुकं मनसि करोथ, भासिस्सामी’’ति। ‘‘एवं, भो’’ति खो ते ब्राह्मणमहासाला भगवतो पच्चस्सोसुं। भगवा एतदवोच –
Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho sambahulā kosalakā brāhmaṇamahāsālā jiṇṇā vuḍḍhā mahallakā addhagatā vayoanuppattā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te brāhmaṇamahāsālā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘sandissanti nu kho, bho gotama, etarahi brāhmaṇā porāṇānaṃ brāhmaṇānaṃ brāhmaṇadhamme’’ti? ‘‘Na kho, brāhmaṇā, sandissanti etarahi brāhmaṇā porāṇānaṃ brāhmaṇānaṃ brāhmaṇadhamme’’ti. ‘‘Sādhu no bhavaṃ gotamo porāṇānaṃ brāhmaṇānaṃ brāhmaṇadhammaṃ bhāsatu, sace bhoto gotamassa agarū’’ti. ‘‘Tena hi, brāhmaṇā, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho te brāhmaṇamahāsālā bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
२८६.
286.
‘‘इसयो पुब्बका आसुं, सञ्ञतत्ता तपस्सिनो।
‘‘Isayo pubbakā āsuṃ, saññatattā tapassino;
पञ्च कामगुणे हित्वा, अत्तदत्थमचारिसुं॥
Pañca kāmaguṇe hitvā, attadatthamacārisuṃ.
२८७.
287.
‘‘न पसू ब्राह्मणानासुं, न हिरञ्ञं न धानियं।
‘‘Na pasū brāhmaṇānāsuṃ, na hiraññaṃ na dhāniyaṃ;
सज्झायधनधञ्ञासुं, ब्रह्मं निधिमपालयुं॥
Sajjhāyadhanadhaññāsuṃ, brahmaṃ nidhimapālayuṃ.
२८८.
288.
‘‘यं नेसं पकतं आसि, द्वारभत्तं उपट्ठितं।
‘‘Yaṃ nesaṃ pakataṃ āsi, dvārabhattaṃ upaṭṭhitaṃ;
सद्धापकतमेसानं, दातवे तदमञ्ञिसुं॥
Saddhāpakatamesānaṃ, dātave tadamaññisuṃ.
२८९.
289.
‘‘नानारत्तेहि वत्थेहि, सयनेहावसथेहि च।
‘‘Nānārattehi vatthehi, sayanehāvasathehi ca;
फीता जनपदा रट्ठा, ते नमस्सिंसु ब्राह्मणे॥
Phītā janapadā raṭṭhā, te namassiṃsu brāhmaṇe.
२९०.
290.
‘‘अवज्झा ब्राह्मणा आसुं, अजेय्या धम्मरक्खिता।
‘‘Avajjhā brāhmaṇā āsuṃ, ajeyyā dhammarakkhitā;
न ने कोचि निवारेसि, कुलद्वारेसु सब्बसो॥
Na ne koci nivāresi, kuladvāresu sabbaso.
२९१.
291.
‘‘अट्ठचत्तालीसं वस्सानि, (कोमार) ब्रह्मचरियं चरिंसु ते।
‘‘Aṭṭhacattālīsaṃ vassāni, (komāra) brahmacariyaṃ cariṃsu te;
विज्जाचरणपरियेट्ठिं, अचरुं ब्राह्मणा पुरे॥
Vijjācaraṇapariyeṭṭhiṃ, acaruṃ brāhmaṇā pure.
२९२.
292.
‘‘न ब्राह्मणा अञ्ञमगमुं, नपि भरियं किणिंसु ते।
‘‘Na brāhmaṇā aññamagamuṃ, napi bhariyaṃ kiṇiṃsu te;
सम्पियेनेव संवासं, सङ्गन्त्वा समरोचयुं॥
Sampiyeneva saṃvāsaṃ, saṅgantvā samarocayuṃ.
२९३.
293.
‘‘अञ्ञत्र तम्हा समया, उतुवेरमणिं पति।
‘‘Aññatra tamhā samayā, utuveramaṇiṃ pati;
अन्तरा मेथुनं धम्मं, नास्सु गच्छन्ति ब्राह्मणा॥
Antarā methunaṃ dhammaṃ, nāssu gacchanti brāhmaṇā.
२९४.
294.
‘‘ब्रह्मचरियञ्च सीलञ्च, अज्जवं मद्दवं तपं।
‘‘Brahmacariyañca sīlañca, ajjavaṃ maddavaṃ tapaṃ;
सोरच्चं अविहिंसञ्च, खन्तिञ्चापि अवण्णयुं॥
Soraccaṃ avihiṃsañca, khantiñcāpi avaṇṇayuṃ.
२९५.
295.
‘‘यो नेसं परमो आसि, ब्रह्मा दळ्हपरक्कमो।
‘‘Yo nesaṃ paramo āsi, brahmā daḷhaparakkamo;
स वापि मेथुनं धम्मं, सुपिनन्तेपि नागमा॥
Sa vāpi methunaṃ dhammaṃ, supinantepi nāgamā.
२९६.
296.
‘‘तस्स वत्तमनुसिक्खन्ता, इधेके विञ्ञुजातिका।
‘‘Tassa vattamanusikkhantā, idheke viññujātikā;
ब्रह्मचरियञ्च सीलञ्च, खन्तिञ्चापि अवण्णयुं॥
Brahmacariyañca sīlañca, khantiñcāpi avaṇṇayuṃ.
२९७.
297.
‘‘तण्डुलं सयनं वत्थं, सप्पितेलञ्च याचिय।
‘‘Taṇḍulaṃ sayanaṃ vatthaṃ, sappitelañca yāciya;
धम्मेन समोधानेत्वा, ततो यञ्ञमकप्पयुं॥
Dhammena samodhānetvā, tato yaññamakappayuṃ.
२९८.
298.
‘‘उपट्ठितस्मिं यञ्ञस्मिं, नास्सु गावो हनिंसु ते।
‘‘Upaṭṭhitasmiṃ yaññasmiṃ, nāssu gāvo haniṃsu te;
यथा माता पिता भाता, अञ्ञे वापि च ञातका।
Yathā mātā pitā bhātā, aññe vāpi ca ñātakā;
गावो नो परमा मित्ता, यासु जायन्ति ओसधा॥
Gāvo no paramā mittā, yāsu jāyanti osadhā.
२९९.
299.
एतमत्थवसं ञत्वा, नास्सु गावो हनिंसु ते॥
Etamatthavasaṃ ñatvā, nāssu gāvo haniṃsu te.
३००.
300.
‘‘सुखुमाला महाकाया, वण्णवन्तो यसस्सिनो।
‘‘Sukhumālā mahākāyā, vaṇṇavanto yasassino;
ब्राह्मणा सेहि धम्मेहि, किच्चाकिच्चेसु उस्सुका।
Brāhmaṇā sehi dhammehi, kiccākiccesu ussukā;
याव लोके अवत्तिंसु, सुखमेधित्थयं पजा॥
Yāva loke avattiṃsu, sukhamedhitthayaṃ pajā.
३०१.
301.
‘‘तेसं आसि विपल्लासो, दिस्वान अणुतो अणुं।
‘‘Tesaṃ āsi vipallāso, disvāna aṇuto aṇuṃ;
राजिनो च वियाकारं, नारियो समलङ्कता॥
Rājino ca viyākāraṃ, nāriyo samalaṅkatā.
३०२.
302.
‘‘रथे चाजञ्ञसंयुत्ते, सुकते चित्तसिब्बने।
‘‘Rathe cājaññasaṃyutte, sukate cittasibbane;
निवेसने निवेसे च, विभत्ते भागसो मिते॥
Nivesane nivese ca, vibhatte bhāgaso mite.
३०३.
303.
‘‘गोमण्डलपरिब्यूळ्हं, नारीवरगणायुतं।
‘‘Gomaṇḍalaparibyūḷhaṃ, nārīvaragaṇāyutaṃ;
उळारं मानुसं भोगं, अभिज्झायिंसु ब्राह्मणा॥
Uḷāraṃ mānusaṃ bhogaṃ, abhijjhāyiṃsu brāhmaṇā.
३०४.
304.
‘‘ते तत्थ मन्ते गन्थेत्वा, ओक्काकं तदुपागमुं।
‘‘Te tattha mante ganthetvā, okkākaṃ tadupāgamuṃ;
पहूतधनधञ्ञोसि , यजस्सु बहु ते वित्तं।
Pahūtadhanadhaññosi , yajassu bahu te vittaṃ;
यजस्सु बहु ते धनं॥
Yajassu bahu te dhanaṃ.
३०५.
305.
‘‘ततो च राजा सञ्ञत्तो, ब्राह्मणेहि रथेसभो।
‘‘Tato ca rājā saññatto, brāhmaṇehi rathesabho;
अस्समेधं पुरिसमेधं, सम्मापासं वाजपेय्यं निरग्गळं।
Assamedhaṃ purisamedhaṃ, sammāpāsaṃ vājapeyyaṃ niraggaḷaṃ;
एते यागे यजित्वान, ब्राह्मणानमदा धनं॥
Ete yāge yajitvāna, brāhmaṇānamadā dhanaṃ.
३०६.
306.
‘‘गावो सयनञ्च वत्थञ्च, नारियो समलङ्कता।
‘‘Gāvo sayanañca vatthañca, nāriyo samalaṅkatā;
रथे चाजञ्ञसंयुत्ते, सुकते चित्तसिब्बने॥
Rathe cājaññasaṃyutte, sukate cittasibbane.
३०७.
307.
‘‘निवेसनानि रम्मानि, सुविभत्तानि भागसो।
‘‘Nivesanāni rammāni, suvibhattāni bhāgaso;
नानाधञ्ञस्स पूरेत्वा, ब्राह्मणानमदा धनं॥
Nānādhaññassa pūretvā, brāhmaṇānamadā dhanaṃ.
३०८.
308.
‘‘ते च तत्थ धनं लद्धा, सन्निधिं समरोचयुं।
‘‘Te ca tattha dhanaṃ laddhā, sannidhiṃ samarocayuṃ;
तेसं इच्छावतिण्णानं, भिय्यो तण्हा पवड्ढथ।
Tesaṃ icchāvatiṇṇānaṃ, bhiyyo taṇhā pavaḍḍhatha;
ते तत्थ मन्ते गन्थेत्वा, ओक्काकं पुनमुपागमुं॥
Te tattha mante ganthetvā, okkākaṃ punamupāgamuṃ.
३०९.
309.
‘‘यथा आपो च पथवी च, हिरञ्ञं धनधानियं।
‘‘Yathā āpo ca pathavī ca, hiraññaṃ dhanadhāniyaṃ;
एवं गावो मनुस्सानं, परिक्खारो सो हि पाणिनं।
Evaṃ gāvo manussānaṃ, parikkhāro so hi pāṇinaṃ;
यजस्सु बहु ते वित्तं, यजस्सु बहु ते धनं॥
Yajassu bahu te vittaṃ, yajassu bahu te dhanaṃ.
३१०.
310.
‘‘ततो च राजा सञ्ञत्तो, ब्राह्मणेहि रथेसभो।
‘‘Tato ca rājā saññatto, brāhmaṇehi rathesabho;
नेका सतसहस्सियो, गावो यञ्ञे अघातयि॥
Nekā satasahassiyo, gāvo yaññe aghātayi.
३११.
311.
‘‘न पादा न विसाणेन, नास्सु हिंसन्ति केनचि।
‘‘Na pādā na visāṇena, nāssu hiṃsanti kenaci;
गावो एळकसमाना, सोरता कुम्भदूहना।
Gāvo eḷakasamānā, soratā kumbhadūhanā;
ता विसाणे गहेत्वान, राजा सत्थेन घातयि॥
Tā visāṇe gahetvāna, rājā satthena ghātayi.
३१२.
312.
अधम्मो इति पक्कन्दुं, यं सत्थं निपती गवे॥
Adhammo iti pakkanduṃ, yaṃ satthaṃ nipatī gave.
३१३.
313.
‘‘तयो रोगा पुरे आसुं, इच्छा अनसनं जरा।
‘‘Tayo rogā pure āsuṃ, icchā anasanaṃ jarā;
पसूनञ्च समारम्भा, अट्ठानवुतिमागमुं॥
Pasūnañca samārambhā, aṭṭhānavutimāgamuṃ.
३१४.
314.
‘‘एसो अधम्मो दण्डानं, ओक्कन्तो पुराणो अहु।
‘‘Eso adhammo daṇḍānaṃ, okkanto purāṇo ahu;
३१५.
315.
‘‘एवमेसो अणुधम्मो, पोराणो विञ्ञुगरहितो।
‘‘Evameso aṇudhammo, porāṇo viññugarahito;
३१६.
316.
‘‘एवं धम्मे वियापन्ने, विभिन्ना सुद्दवेस्सिका।
‘‘Evaṃ dhamme viyāpanne, vibhinnā suddavessikā;
पुथू विभिन्ना खत्तिया, पतिं भरियावमञ्ञथ॥
Puthū vibhinnā khattiyā, patiṃ bhariyāvamaññatha.
३१७.
317.
‘‘खत्तिया ब्रह्मबन्धू च, ये चञ्ञे गोत्तरक्खिता।
‘‘Khattiyā brahmabandhū ca, ye caññe gottarakkhitā;
एवं वुत्ते, ते ब्राह्मणमहासाला भगवन्तं एतदवोचुं – ‘‘अभिक्कन्तं, भो गोतम…पे॰ … उपासके नो भवं गोतमो धारेतु अज्जतग्गे पाणुपेते सरणं गते’’ति।
Evaṃ vutte, te brāhmaṇamahāsālā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama…pe. … upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate’’ti.
ब्राह्मणधम्मिकसुत्तं सत्तमं निट्ठितं।
Brāhmaṇadhammikasuttaṃ sattamaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / सुत्तनिपात-अट्ठकथा • Suttanipāta-aṭṭhakathā / ७. ब्राह्मणधम्मिकसुत्तवण्णना • 7. Brāhmaṇadhammikasuttavaṇṇanā
