Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
੭. ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
7. Brāhmaṇadhammikasuttavaṇṇanā
ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮਿਕਸੁਤ੍ਤਂ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮੇવ ਯਾਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨੇ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਤਿ ਬਹੂ ਅਨੇਕੇ। ਕੋਸਲਕਾਤਿ ਕੋਸਲਰਟ੍ਠવਾਸਿਨੋ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਾਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਮਹਾਸਾਰਤਾਯ ਮਹਾਸਾਲਾ। ਯੇਸਂ ਕਿਰ ਨਿਦਹਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂਯੇવ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਧਨਮਤ੍ਥਿ, ਤੇ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਇਮੇ ਚ ਤਾਦਿਸਾ, ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਾ’’ਤਿ। ਜਿਣ੍ਣਾਤਿ ਜਜ੍ਜਰੀਭੂਤਾ ਜਰਾਯ ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਾਦਿਭਾવਮਾਪਾਦਿਤਾ। વੁਡ੍ਢਾਤਿ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਂ વੁਡ੍ਢਿਮਰਿਯਾਦਂ ਪਤ੍ਤਾ। ਮਹਲ੍ਲਕਾਤਿ ਜਾਤਿਮਹਲ੍ਲਕਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ, ਚਿਰਕਾਲਪ੍ਪਸੁਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਦ੍ਧਗਤਾਤਿ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਗਤਾ, ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਰਾਜਪਰਿવਟ੍ਟੇ ਅਤੀਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। વਯੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮવਯਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾ। ਅਪਿਚ ਜਿਣ੍ਣਾਤਿ ਪੋਰਾਣਾ, ਚਿਰਕਾਲਪ੍ਪવਤ੍ਤਕੁਲਨ੍વਯਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। વੁਡ੍ਢਾਤਿ ਸੀਲਾਚਾਰਾਦਿਗੁਣવੁਡ੍ਢਿਯੁਤ੍ਤਾ। ਮਹਲ੍ਲਕਾਤਿ વਿਭવਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਮਹਦ੍ਧਨਾ ਮਹਾਭੋਗਾ। ਅਦ੍ਧਗਤਾਤਿ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ વਤਚਰਿਯਾਦਿਮਰਿਯਾਦਂ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਚਰਮਾਨਾ। વਯੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਜਾਤਿવੁਡ੍ਢਭਾવਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤਿਮવਯਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਏવਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਪਾਕਟਮੇવ।
Evaṃme sutanti brāhmaṇadhammikasuttaṃ. Kā uppatti? Ayameva yāssa nidāne ‘‘atha kho sambahulā’’tiādinā nayena vuttā. Tattha sambahulāti bahū aneke. Kosalakāti kosalaraṭṭhavāsino. Brāhmaṇamahāsālāti jātiyā brāhmaṇā mahāsāratāya mahāsālā. Yesaṃ kira nidahitvā ṭhapitaṃyeva asītikoṭisaṅkhyaṃ dhanamatthi, te ‘‘brāhmaṇamahāsālā’’ti vuccanti. Ime ca tādisā, tena vuttaṃ ‘‘brāhmaṇamahāsālā’’ti. Jiṇṇāti jajjarībhūtā jarāya khaṇḍiccādibhāvamāpāditā. Vuḍḍhāti aṅgapaccaṅgānaṃ vuḍḍhimariyādaṃ pattā. Mahallakāti jātimahallakatāya samannāgatā, cirakālappasutāti vuttaṃ hoti. Addhagatāti addhānaṃ gatā, dve tayo rājaparivaṭṭe atītāti adhippāyo. Vayo anuppattāti pacchimavayaṃ sampattā. Apica jiṇṇāti porāṇā, cirakālappavattakulanvayāti vuttaṃ hoti. Vuḍḍhāti sīlācārādiguṇavuḍḍhiyuttā. Mahallakāti vibhavamahantatāya samannāgatā mahaddhanā mahābhogā. Addhagatāti maggapaṭipannā brāhmaṇānaṃ vatacariyādimariyādaṃ avītikkamma caramānā. Vayo anuppattāti jātivuḍḍhabhāvampi antimavayaṃ anuppattāti evampettha yojanā veditabbā. Sesamettha pākaṭameva.
ਭਗવਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿਂਸੂਤਿ ਖਮਨੀਯਾਦੀਨਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮਪ੍ਪવਤ੍ਤਮੋਦਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਯਾਯ ਚ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਖਮਨੀਯਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਯਾਪਨੀਯਂ, ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਂ, ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਂ, ਬਲਂ, ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਫਾਸੁવਿਹਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿਕਾਯ ਕਥਾਯ ਸਮ੍ਮੋਦਿਂਸੁ, ਤਂ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਸਙ੍ਖਾਤਸਮ੍ਮੋਦਜਨਨਤੋ ਸਮ੍ਮੋਦਿਤੁਂ ਅਰਹਤੋ ਚ ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ, ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮਧੁਰਤਾਯ ਸੁਚਿਰਮ੍ਪਿ ਕਾਲਂ ਸਾਰੇਤੁਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਪવਤ੍ਤੇਤੁਂ ਅਰਹਤੋ ਸਰਿਤਬ੍ਬਭਾવਤੋ ਚ ਸਾਰਣੀਯਂ। ਸੁਯ੍ਯਮਾਨਸੁਖਤੋ ਚ ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ, ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਯਮਾਨਸੁਖਤੋ ਸਾਰਣੀਯਂ, ਤਥਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਾਯ ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ, ਅਤ੍ਥਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਾਯ ਸਾਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਅਨੇਕੇਹਿ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਪਰਿਯੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਯੇਨਤ੍ਥੇਨ ਆਗਤਾ, ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਕਾਮਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਤਂ –
Bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsūti khamanīyādīni pucchantā aññamaññaṃ samappavattamodā ahesuṃ. Yāya ca ‘‘kacci bhoto gotamassa khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, appābādhaṃ, appātaṅkaṃ, balaṃ, lahuṭṭhānaṃ, phāsuvihāro’’tiādikāya kathāya sammodiṃsu, taṃ pītipāmojjasaṅkhātasammodajananato sammodituṃ arahato ca sammodanīyaṃ, atthabyañjanamadhuratāya sucirampi kālaṃ sāretuṃ nirantaraṃ pavattetuṃ arahato saritabbabhāvato ca sāraṇīyaṃ. Suyyamānasukhato ca sammodanīyaṃ, anussariyamānasukhato sāraṇīyaṃ, tathā byañjanaparisuddhatāya sammodanīyaṃ, atthaparisuddhatāya sāraṇīyanti evaṃ anekehi pariyāyehi sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā pariyosāpetvā niṭṭhāpetvā yenatthena āgatā, taṃ pucchitukāmā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Taṃ –
‘‘ਨ ਪਚ੍ਛਤੋ ਨ ਪੁਰਤੋ, ਨਾਪਿ ਆਸਨ੍ਨਦੂਰਤੋ।
‘‘Na pacchato na purato, nāpi āsannadūrato;
ਨ ਪਸ੍ਸੇ ਨਾਪਿ ਪਟਿવਾਤੇ, ਨ ਚਾਪਿ ਓਣਤੁਣ੍ਣਤੇ’’ਤਿ॥ –
Na passe nāpi paṭivāte, na cāpi oṇatuṇṇate’’ti. –
ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯਂ વੁਤ੍ਤਮੇવ।
Ādinā nayena maṅgalasuttavaṇṇanāyaṃ vuttameva.
ਏવਂ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਕਿਂ ਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ। ਕੇવਲਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮੇਤਿ ਦੇਸਕਾਲਾਦਿਧਮ੍ਮੇ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮੋ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ। ਤੇਨ ਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਮਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਯਾਚਿਤ੍ਥ, ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸੁਣਾਥ, ਸੋਤਂ ਓਦਹਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ, ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ। ਤਥਾ ਪਯੋਗਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸੁਣਾਥ, ਆਸਯਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ। ਅવਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਸੁਣਾਥ, ਪਗ੍ਗਹੇਨ ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਏਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅવੁਤ੍ਤੋਪਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਥ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਂ ਤਂ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ‘‘ਏવਂ ਭੋ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਾ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ, ਭਗવਤੋ વਚਨਂ ਅਭਿਮੁਖਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਅਥ વਾ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਂਸੁ। ‘‘ਸੁਣਾਥ ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾਯ ਪਟਿਜਾਨਿਂਸੂਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਤੇਸਂ ਏવਂ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤવਤਂ ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਿਂ ਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਇਸਯੋ ਪੁਬ੍ਬਕਾ’’ਤਿਆਦਿ।
Evaṃ ekamantaṃ nisinnā kho te brāhmaṇamahāsālā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘kiṃ ta’’nti? ‘‘Sandissanti nu kho’’tiādi. Taṃ sabbaṃ uttānatthameva. Kevalañhettha brāhmaṇānaṃ brāhmaṇadhammeti desakālādidhamme chaḍḍetvā yo brāhmaṇadhammo, tasmiṃyeva. Tena hi brāhmaṇāti yasmā maṃ tumhe yācittha, tasmā brāhmaṇā suṇātha, sotaṃ odahatha, sādhukaṃ manasi karotha, yoniso manasi karotha. Tathā payogasuddhiyā suṇātha, āsayasuddhiyā sādhukaṃ manasi karotha. Avikkhepena suṇātha, paggahena sādhukaṃ manasi karothātiādinā nayena etesaṃ padānaṃ pubbe avuttopi adhippāyo veditabbo. Atha bhagavatā vuttaṃ taṃ vacanaṃ sampaṭicchantā ‘‘evaṃ bho’’ti kho te brāhmaṇamahāsālā bhagavato paccassosuṃ, bhagavato vacanaṃ abhimukhā hutvā assosuṃ. Atha vā paṭissuṇiṃsu. ‘‘Suṇātha sādhukaṃ manasi karothā’’ti vuttamatthaṃ kattukāmatāya paṭijāniṃsūti vuttaṃ hoti. Atha tesaṃ evaṃ paṭissutavataṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kiṃ ta’’nti? ‘‘Isayo pubbakā’’tiādi.
੨੮੭. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਗਾਥਾਯ ਤਾવ ਸਞ੍ਞਤਤ੍ਤਾਤਿ ਸੀਲਸਂਯਮੇਨ ਸਂਯਤਚਿਤ੍ਤਾ। ਤਪਸ੍ਸਿਨੋਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰਤਪਯੁਤ੍ਤਾ। ਅਤ੍ਤਦਤ੍ਥਮਚਾਰਿਸੁਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਤਜ੍ਝੇਨਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰਭਾવਨਾਦਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੇਸਂ ਪਾਕਟਮੇવ।
287. Tattha paṭhamagāthāya tāva saññatattāti sīlasaṃyamena saṃyatacittā. Tapassinoti indriyasaṃvaratapayuttā. Attadatthamacārisunti mantajjhenabrahmavihārabhāvanādiṃ attano atthaṃ akaṃsu. Sesaṃ pākaṭameva.
੨੮੮. ਦੁਤਿਯਗਾਥਾਦੀਸੁਪਿ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪવਣ੍ਣਨਾ – ਨ ਪਸੂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਸੁਨ੍ਤਿ ਪੋਰਾਣਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਪਸੂ ਨ ਆਸੁਂ, ਨ ਤੇ ਪਸੁਪਰਿਗ੍ਗਹਮਕਂਸੁ। ਨ ਹਿਰਞ੍ਞਂ ਨ ਧਾਨਿਯਨ੍ਤਿ ਹਿਰਞ੍ਞਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਜਤੁਮਾਸਕੋਪਿ ਨਾਹੋਸਿ , ਤਥਾ વੀਹਿਸਾਲਿਯવਗੋਧੂਮਾਦਿ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਪਰਣ੍ਣਭੇਦਂ ਧਾਨਿਯਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਨਾਹੋਸਿ। ਤੇ ਹਿ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਜਾਤਰੂਪਰਜਤਾ ਅਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਕਾવ ਹੁਤ੍વਾ ਕੇવਲਂ ਸਜ੍ਝਾਯਧਨਧਞ੍ਞਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨ੍ਤਜ੍ਝੇਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨੇવ ਧਨੇਨ ਧਞ੍ਞੇਨ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਯੋ ਚਾਯਂ ਮੇਤ੍ਤਾਦਿવਿਹਾਰੋ ਸੇਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਅਨੁਗਾਮਿਕਤ੍ਤਾ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨਿਧੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਂ ਨਿਧਿਮਪਾਲਯੁਂ ਸਦਾ ਤਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗੇਨ।
288. Dutiyagāthādīsupi ayaṃ saṅkhepavaṇṇanā – na pasū brāhmaṇānāsunti porāṇānaṃ brāhmaṇānaṃ pasū na āsuṃ, na te pasupariggahamakaṃsu. Na hiraññaṃ na dhāniyanti hiraññañca brāhmaṇānaṃ antamaso jatumāsakopi nāhosi , tathā vīhisāliyavagodhūmādi pubbaṇṇāparaṇṇabhedaṃ dhāniyampi tesaṃ nāhosi. Te hi nikkhittajātarūparajatā asannidhikārakāva hutvā kevalaṃ sajjhāyadhanadhaññā attano mantajjhenasaṅkhāteneva dhanena dhaññena ca samannāgatā ahesuṃ. Yo cāyaṃ mettādivihāro seṭṭhattā anugāmikattā ca brahmanidhīti vuccati, tañca brahmaṃ nidhimapālayuṃ sadā tassa bhāvanānuyogena.
੨੮੯. ਏવਂ વਿਹਾਰੀਨਂ ਯਂ ਨੇਸਂ ਪਕਤਂ ਆਸਿ, ਯਂ ਏਤੇਸਂ ਪਕਤਂ ਏਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਦ੍વਾਰਭਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਦਾਯਕੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਘਰਦ੍વਾਰੇ ਠਪਿਤਭਤ੍ਤਂ। ਸਦ੍ਧਾਪਕਤਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਧਾਯ ਪਕਤਂ, ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏਸਾਨਨ੍ਤਿ ਏਸਨ੍ਤੀਤਿ ਏਸਾ, ਤੇਸਂ ਏਸਾਨਂ, ਏਸਮਾਨਾਨਂ ਪਰਿਯੇਸਮਾਨਾਨਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਦਾਤવੇਤਿ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਤਦਮਞ੍ਞਿਸੁਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਮਞ੍ਞਿਂਸੁ, ਤਂ ਦ੍વਾਰੇ ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਂ ਪਰਿਯੇਸਮਾਨਾਨਂ ਏਤੇਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਅਮਞ੍ਞਿਂਸੁ ਦਾਯਕਾ ਜਨਾ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ। ਅਨਤ੍ਥਿਕਾ ਹਿ ਤੇ ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਹੇਸੁਂ, ਕੇવਲਂ ਘਾਸਚ੍ਛਾਦਨਪਰਮਤਾਯ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
289. Evaṃ vihārīnaṃ yaṃ nesaṃ pakataṃ āsi, yaṃ etesaṃ pakataṃ ete brāhmaṇe uddissa kataṃ ahosi. Dvārabhattaṃ upaṭṭhitanti ‘‘brāhmaṇānaṃ dassāmā’’ti sajjetvā tehi tehi dāyakehi attano attano gharadvāre ṭhapitabhattaṃ. Saddhāpakatanti saddhāya pakataṃ, saddhādeyyanti vuttaṃ hoti. Esānanti esantīti esā, tesaṃ esānaṃ, esamānānaṃ pariyesamānānanti vuttaṃ hoti. Dātaveti dātabbaṃ. Tadamaññisunti taṃ amaññiṃsu, taṃ dvāre sajjetvā ṭhapitaṃ bhattaṃ saddhādeyyaṃ pariyesamānānaṃ etesaṃ brāhmaṇānaṃ dātabbaṃ amaññiṃsu dāyakā janā, na tato paraṃ. Anatthikā hi te aññena ahesuṃ, kevalaṃ ghāsacchādanaparamatāya santuṭṭhāti adhippāyo.
੨੯੦. ਨਾਨਾਰਤ੍ਤੇਹੀਤਿ ਨਾਨਾવਿਧਰਾਗਰਤ੍ਤੇਹਿ વਤ੍ਥੇਹਿ વਿਚਿਤ੍ਰਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਤੇਹਿ, ਸਯਨੇਹਿ ਏਕਭੂਮਿਕਦ੍વਿਭੂਮਿਕਾਦਿਪਾਸਾਦવਰੇਹਿ। ਆવਸਥੇਹੀਤਿ ਏવਰੂਪੇਹਿ ਉਪਕਰਣੇਹਿ। ਫੀਤਾ ਜਨਪਦਾ ਰਟ੍ਠਾ ਏਕੇਕਪ੍ਪਦੇਸਭੂਤਾ ਜਨਪਦਾ ਚ ਕੇਚਿ ਕੇਚਿ ਸਕਲਰਟ੍ਠਾ ਚ ‘‘ਨਮੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਯਂ ਪਾਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਦੇવੇ વਿਯ ਨਮਸ੍ਸਿਂਸੁ।
290.Nānārattehīti nānāvidharāgarattehi vatthehi vicitrattharaṇatthatehi, sayanehi ekabhūmikadvibhūmikādipāsādavarehi. Āvasathehīti evarūpehi upakaraṇehi. Phītā janapadā raṭṭhā ekekappadesabhūtā janapadā ca keci keci sakalaraṭṭhā ca ‘‘namo brāhmaṇāna’’nti sāyaṃ pātaṃ brāhmaṇe deve viya namassiṃsu.
੨੯੧. ਤੇ ਏવਂ ਨਮਸ੍ਸਿਯਮਾਨਾ ਲੋਕੇਨ ਅવਜ੍ਝਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਆਸੁਂ, ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਅવਜ੍ਝਾ, ਅਜੇਯ੍ਯਾ વਿਹਿਂਸਿਤੁਮ੍ਪਿ ਅਨਭਿਭવਨੀਯਤ੍ਤਾ ਅਜੇਯ੍ਯਾ ਚ ਅਹੇਸੁਂ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ? ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮੇਨ ਰਕ੍ਖਿਤਾ। ਤੇ ਹਿ ਪਞ੍ਚ વਰਸੀਲਧਮ੍ਮੇ ਰਕ੍ਖਿਂਸੁ, ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਹવੇ ਰਕ੍ਖਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰਿ’’ਨ੍ਤਿ (ਜਾ॰ ੧.੧੦.੧੦੨; ੧.੧੫.੩੮੫) ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅવਜ੍ਝਾ ਅਜੇਯ੍ਯਾ ਚ ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਨ ਨੇ ਕੋਚਿ ਨਿવਾਰੇਸੀਤਿ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਕੁਲਾਨਂ ਦ੍વਾਰੇਸੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਬਾਹਿਰੇਸੁ ਚ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇਸੁ ਚ ਸਬ੍ਬਦ੍વਾਰੇਸੁ ਯਸ੍ਮਾ ਤੇਸੁ ਪਿਯਸਮ੍ਮਤੇਸੁ વਰਸੀਲਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਸੁ ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ વਿਯ ਅਤਿવਿਸ੍ਸਤ੍ਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਠਾਨਂ ਤਯਾ ਨ ਪવਿਸਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਕੋਚਿ ਨਿવਾਰੇਸਿ।
291. Te evaṃ namassiyamānā lokena avajjhā brāhmaṇā āsuṃ, na kevalañca avajjhā, ajeyyā vihiṃsitumpi anabhibhavanīyattā ajeyyā ca ahesuṃ. Kiṃ kāraṇā? Dhammarakkhitā, yasmā dhammena rakkhitā. Te hi pañca varasīladhamme rakkhiṃsu, ‘‘dhammo have rakkhati dhammacāri’’nti (jā. 1.10.102; 1.15.385) dhammarakkhitā hutvā avajjhā ajeyyā ca ahesunti adhippāyo. Na ne koci nivāresīti te brāhmaṇe kulānaṃ dvāresu sabbaso bāhiresu ca abbhantaresu ca sabbadvāresu yasmā tesu piyasammatesu varasīlasamannāgatesu mātāpitūsu viya ativissatthā manussā ahesuṃ, tasmā ‘‘idaṃ nāma ṭhānaṃ tayā na pavisitabba’’nti na koci nivāresi.
੨੯੨. ਏવਂ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਾ ਕੁਲਦ੍વਾਰੇਸੁ ਅਨਿવਾਰਿਤਾ ਚਰਨ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠ ਚ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਞ੍ਚਾਤਿ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ વਸ੍ਸਾਨਿ ਕੁਮਾਰਭਾવਤੋ ਪਭੁਤਿ ਚਰਣੇਨ ਕੋਮਾਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਂਸੁ ਤੇ। ਯੇਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚਣ੍ਡਾਲਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਕੋ ਪਨ વਾਦੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਮਾਦੀਸੂਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਏવਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਾ ਏવ ਹਿ વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਪਰਿਯੇਟ੍ਠਿਂ ਅਚਰੁਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪੁਰੇ, ਨ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਤਤ੍ਥ વਿਜ੍ਜਾਪਰਿਯੇਟ੍ਠੀਤਿ ਮਨ੍ਤਜ੍ਝੇਨਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ‘‘ਸੋ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸ વਸ੍ਸਾਨਿ ਕੋਮਾਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਤਿ ਮਨ੍ਤੇ ਅਧੀਯਮਾਨੋ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੯੨)। ਚਰਣਪਰਿਯੇਟ੍ਠੀਤਿ ਸੀਲਰਕ੍ਖਣਂ। ‘‘વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਪਰਿਯੇਟ੍ਠੁ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤੁਂ ਅਚਰੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
292. Evaṃ dhammarakkhitā kuladvāresu anivāritā carantā aṭṭha ca cattālīsañcāti aṭṭhacattālīsaṃ vassāni kumārabhāvato pabhuti caraṇena komāraṃ brahmacariyaṃ cariṃsu te. Yepi brāhmaṇacaṇḍālā ahesuṃ, ko pana vādo brahmasamādīsūti evamettha adhippāyo veditabbo. Evaṃ brahmacariyaṃ carantā eva hi vijjācaraṇapariyeṭṭhiṃ acaruṃ brāhmaṇā pure, na abrahmacārino hutvā. Tattha vijjāpariyeṭṭhīti mantajjhenaṃ. Vuttañcetaṃ ‘‘so aṭṭhacattālīsa vassāni komāraṃ brahmacariyaṃ carati mante adhīyamāno’’ti (a. ni. 5.192). Caraṇapariyeṭṭhīti sīlarakkhaṇaṃ. ‘‘Vijjācaraṇapariyeṭṭhu’’ntipi pāṭho, vijjācaraṇaṃ pariyesituṃ acarunti attho.
੨੯੩. ਯਥਾવੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਕਾਲਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਘਰਾવਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਾਪਿ ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਞ੍ਞਮਗਮੁਂ ਖਤ੍ਤਿਯਂ વਾ વੇਸ੍ਸਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ વਾ, ਯੇ ਅਹੇਸੁਂ ਦੇવਸਮਾ વਾ ਮਰਿਯਾਦਾ વਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤਥਾ ਸਤਂ વਾ ਸਹਸ੍ਸਂ વਾ ਦਤ੍વਾ ਨਪਿ ਭਰਿਯਂ ਕਿਣਿਂਸੁ ਤੇ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਏਤਰਹਿ ਏਕਚ੍ਚੇ ਕਿਣਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਹਿ ਧਮ੍ਮੇਨ ਦਾਰਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ। ਕਥਂ? ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ વਸ੍ਸਾਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਕਞ੍ਞਾਭਿਕ੍ਖਂ ਆਹਿਣ੍ਡਨ੍ਤਿ – ‘‘ਅਹਂ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸ વਸ੍ਸਾਨਿ ਚਿਣ੍ਣਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੋ, ਯਦਿ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਦਾਰਿਕਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਦੇਥ ਮੇ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਯਸ੍ਸ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਦਾਰਿਕਾ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸੇવ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਉਦਕਂ ਆਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਂ ਤੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਰਿਯਂ ਪੋਸਾવਨਤ੍ਥਾਯ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਦੇਤਿ।
293. Yathāvuttañca kālaṃ brahmacariyaṃ caritvā tato paraṃ gharāvāsaṃ kappentāpi na brāhmaṇā aññamagamuṃ khattiyaṃ vā vessādīsu aññataraṃ vā, ye ahesuṃ devasamā vā mariyādā vāti adhippāyo. Tathā sataṃ vā sahassaṃ vā datvā napi bhariyaṃ kiṇiṃsu te, seyyathāpi etarahi ekacce kiṇanti. Te hi dhammena dāraṃ pariyesanti. Kathaṃ? Aṭṭhacattālīsaṃ vassāni brahmacariyaṃ caritvā brāhmaṇā kaññābhikkhaṃ āhiṇḍanti – ‘‘ahaṃ aṭṭhacattālīsa vassāni ciṇṇabrahmacariyo, yadi vayappattā dārikā atthi, detha me’’ti. Tato yassa vayappattā dārikā hoti, so taṃ alaṅkaritvā nīharitvā dvāre ṭhitasseva brāhmaṇassa hatthe udakaṃ āsiñcanto ‘‘imaṃ te, brāhmaṇa, bhariyaṃ posāvanatthāya dammī’’ti vatvā deti.
ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤੇ ਏવਂ ਚਿਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾਪਿ ਦਾਰਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਯਾવਜੀવਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ? ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ – ‘‘ਯੋ ਪੁਤ੍ਤਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਸੋ ਕੁਲવਂਸਚ੍ਛੇਦਕਰੋ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਨਿਰਯੇ ਪਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕਿਰ ਅਭਾਯਿਤਬ੍ਬਂ ਭਾਯਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਡੁਪ੍ਪਾਦੋ ਕਿਕੀ ਕੁਨ੍ਤਨੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ। ਗਣ੍ਡੁਪ੍ਪਾਦਾ ਕਿਰ ਮਹਾਪਥવਿਯਾ ਖਯਭਯੇਨ ਮਤ੍ਤਭੋਜਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਬਹੁਂ ਮਤ੍ਤਿਕਂ ਖਾਦਨ੍ਤਿ। ਕਿਕੀ ਸਕੁਣਿਕਾ ਆਕਾਸਪਤਨਭਯੇਨ ਅਣ੍ਡਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਉਤ੍ਤਾਨਾ ਸੇਤਿ। ਕੁਨ੍ਤਨੀ ਸਕੁਣਿਕਾ ਪਥવਿਕਮ੍ਪਨਭਯੇਨ ਪਾਦੇਹਿ ਭੂਮਿਂ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਕ੍ਕਮਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਕੁਲવਂਸੂਪਚ੍ਛੇਦਭਯੇਨ ਦਾਰਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ। ਆਹ ਚੇਤ੍ਥ –
Kasmā pana te evaṃ ciraṃ brahmacariyaṃ caritvāpi dāraṃ pariyesanti, na yāvajīvaṃ brahmacārino hontīti? Micchādiṭṭhivasena. Tesañhi evaṃdiṭṭhi hoti – ‘‘yo puttaṃ na uppādeti, so kulavaṃsacchedakaro hoti, tato niraye paccatī’’ti. Cattāro kira abhāyitabbaṃ bhāyanti gaṇḍuppādo kikī kuntanī brāhmaṇāti. Gaṇḍuppādā kira mahāpathaviyā khayabhayena mattabhojino honti, na bahuṃ mattikaṃ khādanti. Kikī sakuṇikā ākāsapatanabhayena aṇḍassa upari uttānā seti. Kuntanī sakuṇikā pathavikampanabhayena pādehi bhūmiṃ na suṭṭhu akkamati. Brāhmaṇā kulavaṃsūpacchedabhayena dāraṃ pariyesanti. Āha cettha –
‘‘ਗਣ੍ਡੁਪ੍ਪਾਦੋ ਕਿਕੀ ਚੇવ, ਕੁਨ੍ਤੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮਿਕੋ।
‘‘Gaṇḍuppādo kikī ceva, kuntī brāhmaṇadhammiko;
ਏਤੇ ਅਭਯਂ ਭਾਯਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾ ਚਤੁਰੋ ਜਨਾ’’ਤਿ॥
Ete abhayaṃ bhāyanti, sammūḷhā caturo janā’’ti.
ਏવਂ ਧਮ੍ਮੇਨ ਦਾਰਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾਪਿ ਚ ਸਮ੍ਪਿਯੇਨੇવ ਸਂવਾਸਂ ਸਙ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਮਰੋਚਯੁਂ, ਸਮ੍ਪਿਯੇਨੇવ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪੇਮੇਨੇવ ਕਾਯੇਨ ਚ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚ ਮਿਸ੍ਸੀਭੂਤਾ ਸਙ੍ਘਟਿਤਾ ਸਂਸਟ੍ਠਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸਂવਾਸਂ ਸਮਰੋਚਯੁਂ, ਨ ਅਪ੍ਪਿਯੇਨ ਨ ਨਿਗ੍ਗਹੇਨ ਚਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
Evaṃ dhammena dāraṃ pariyesitvāpi ca sampiyeneva saṃvāsaṃ saṅgantvā samarocayuṃ, sampiyeneva aññamaññaṃ pemeneva kāyena ca cittena ca missībhūtā saṅghaṭitā saṃsaṭṭhā hutvā saṃvāsaṃ samarocayuṃ, na appiyena na niggahena cāti vuttaṃ hoti.
੨੯੪. ਏવਂ ਸਮ੍ਪਿਯੇਨੇવ ਸਂવਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਪਿ ਚ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਮ੍ਹਾਤਿ, ਯੋ ਸੋ ਉਤੁਸਮਯੋ, ਯਮ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਮ੍ਹਾ ਸਮਯਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਸਮਯਂ ਉਤੁਤੋ વਿਰਤਂ ਉਤੁવੇਰਮਣਿਂ ਪਤਿ ਭਰਿਯਂ, ਯਾવ ਪੁਨ ਸੋ ਸਮਯੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਾવ ਅਟ੍ਠਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇવ। ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਮੇਥੁਨਾਯ ਧਮ੍ਮਾਯ। ਸਮ੍ਪਦਾਨવਚਨਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਿਰੇਤਂ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। ਨਾਸ੍ਸੁ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਨੇવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ ਯੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਦੇવਸਮਾ ਚ ਮਰਿਯਾਦਾ ਚਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
294. Evaṃ sampiyeneva saṃvāsaṃ karontāpi ca aññatra tamhāti, yo so utusamayo, yamhi samaye brāhmaṇī brāhmaṇena upagantabbā, aññatra tamhā samayā ṭhapetvā taṃ samayaṃ ututo virataṃ utuveramaṇiṃ pati bhariyaṃ, yāva puna so samayo āgacchati, tāva aṭṭhatvā antarāyeva. Methunaṃ dhammanti methunāya dhammāya. Sampadānavacanapattiyā kiretaṃ upayogavacanaṃ. Nāssu gacchantīti neva gacchanti. Brāhmaṇāti ye honti devasamā ca mariyādā cāti adhippāyo.
੨੯੫. ਅવਿਸੇਸੇਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਞ੍ਚ…ਪੇ॰… ਅવਣ੍ਣਯੁਂ। ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਮੇਥੁਨવਿਰਤਿ। ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਸੇਸਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ। ਅਜ੍ਜવਨ੍ਤਿ ਉਜੁਭਾવੋ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਸਠਤਾ ਅਮਾਯਾવਿਤਾ ਚ। ਮਦ੍ਦવਨ੍ਤਿ ਮੁਦੁਭਾવੋ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਤ੍ਥਦ੍ਧਤਾ ਅਨਤਿਮਾਨਿਤਾ ਚ। ਤਪੋਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰੋ। ਸੋਰਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸੁਰਤਭਾવੋ ਸੁਖਸੀਲਤਾ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਸਮਾਚਾਰਤਾ। ਅવਿਹਿਂਸਾਤਿ ਪਾਣਿਆਦੀਹਿ ਅવਿਹੇਸਿਕਜਾਤਿਕਤਾ ਸਕਰੁਣਭਾવੋ। ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿવਾਸਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿ। ਇਚ੍ਚੇਤੇ ਗੁਣੇ ਅવਣ੍ਣਯੁਂ। ਯੇਪਿ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਰਾਧੇਤੁਂ, ਤੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸਾਰਦਸ੍ਸਿਨੋ ਹੁਤ੍વਾ વਾਚਾਯ વਣ੍ਣਯਿਂਸੁ ਪਸਂਸਿਂਸੁ।
295. Avisesena pana sabbepi brahmacariyañca…pe… avaṇṇayuṃ. Tattha brahmacariyanti methunavirati. Sīlanti sesāni cattāri sikkhāpadāni. Ajjavanti ujubhāvo, atthato asaṭhatā amāyāvitā ca. Maddavanti mudubhāvo, atthato atthaddhatā anatimānitā ca. Tapoti indriyasaṃvaro. Soraccanti suratabhāvo sukhasīlatā appaṭikūlasamācāratā. Avihiṃsāti pāṇiādīhi avihesikajātikatā sakaruṇabhāvo. Khantīti adhivāsanakkhanti. Iccete guṇe avaṇṇayuṃ. Yepi nāsakkhiṃsu sabbaso paṭipattiyā ārādhetuṃ, tepi tattha sāradassino hutvā vācāya vaṇṇayiṃsu pasaṃsiṃsu.
੨੯੬. ਏવਂ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਯੋ ਨੇਸਂ…ਪੇ॰… ਨਾਗਮਾ, ਯੋ ਏਤੇਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਪਰਮੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਅਹੋਸਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਮੋ ਨਾਮ ਉਤ੍ਤਮੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਹੋਸਿ, ਦਲ਼੍ਹੇਨ ਪਰਕ੍ਕਮੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮੋ। ਸ વਾਤਿ વਿਭਾવਨੇ વਾ-ਸਦ੍ਦੋ, ਤੇਨ ਸੋ ਏવਰੂਪੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ ਤਮੇવ વਿਭਾવੇਤਿ। ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਮੇਥੁਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ। ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਪਿ ਨਾਗਮਾਤਿ ਸੁਪਿਨੇਪਿ ਨ ਅਗਮਾਸਿ।
296. Evaṃ vaṇṇentānañca yo nesaṃ…pe… nāgamā, yo etesaṃ brāhmaṇānaṃ paramo brahmā ahosi, brahmasamo nāma uttamo brāhmaṇo ahosi, daḷhena parakkamena samannāgatattā daḷhaparakkamo. Sa vāti vibhāvane vā-saddo, tena so evarūpo brāhmaṇoti tameva vibhāveti. Methunaṃ dhammanti methunasamāpattiṃ. Supinantepi nāgamāti supinepi na agamāsi.
੨੯੭. ਤਤੋ ਤਸ੍ਸ વਤ੍ਤਂ…ਪੇ॰… ਅવਣ੍ਣਯੁਂ। ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਨવਮਗਾਥਾਯ વੁਤ੍ਤਗੁਣੇਯੇવ ਆਦਿਅਨ੍ਤવਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੋ ਦੇવਸਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਪਕਾਸੇਤਿ। ਤੇ ਹਿ વਿਞ੍ਞੁਜਾਤਿਕਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਮਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વਤ੍ਤਂ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਝਾਨਭਾવਨਾਯ ਚ, ਤੇ ਚ ਇਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਦਿਗੁਣੇ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏવ વਣ੍ਣਯਨ੍ਤੀਤਿ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਞ੍ਚਕਨਿਪਾਤੇ ਦੋਣਸੁਤ੍ਤੇ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੯੨) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
297. Tato tassa vattaṃ…pe… avaṇṇayuṃ. Imāya gāthāya navamagāthāya vuttaguṇeyeva ādiantavasena niddisanto devasame brāhmaṇe pakāseti. Te hi viññujātikā paṇḍitā tassa brahmasamassa brāhmaṇassa vattaṃ anusikkhanti pabbajjāya jhānabhāvanāya ca, te ca ime brahmacariyādiguṇe paṭipattiyā eva vaṇṇayantīti. Te sabbepi brāhmaṇā pañcakanipāte doṇasutte (a. ni. 5.192) vuttanayeneva veditabbā.
੨੯੮. ਇਦਾਨਿ ਮਰਿਯਾਦੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘ਤਣ੍ਡੁਲਂ ਸਯਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਤੇਸੁ ਯੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮਰਿਯਾਦਾ, ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਚੇ ਯਞ੍ਞਂ ਕਪ੍ਪੇਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਆਮਕਧਞ੍ਞਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ ਪਟਿવਿਰਤਤ੍ਤਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕਂ ਤਣ੍ਡੁਲਞ੍ਚ, ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦਿਭੇਦਂ ਸਯਨਞ੍ਚ, ਖੋਮਾਦਿਭੇਦਂ વਤ੍ਥਞ੍ਚ, ਗੋਸਪ੍ਪਿਤਿਲਤੇਲਾਦਿਭੇਦਂ ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਞ੍ਚ ਯਾਚਿਯ ਧਮ੍ਮੇਨ, ‘‘ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅਰਿਯਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਏਸਾ ਅਰਿਯਾਨ ਯਾਚਨਾ’’ਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸਠਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਯਾਚਿਤ੍વਾ, ਅਥ ਯੋ ਯਂ ਇਚ੍ਛਤਿ ਦਾਤੁਂ, ਤੇਨ ਤਂ ਦਿਨ੍ਨਤਣ੍ਡੁਲਾਦਿਂ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾ ਸਂਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ। ‘‘ਸਮੁਦਾਨੇਤ੍વਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਏਕੋਯੇવਤ੍ਥੋ। ਤਤੋ ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯੁਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਾਨਮਕਂਸੁ ।
298. Idāni mariyāde brāhmaṇe dassento āha – ‘‘taṇḍulaṃ sayana’’nti. Tassattho – tesu ye honti mariyādā, te brāhmaṇā sace yaññaṃ kappetukāmā honti, atha āmakadhaññapaṭiggahaṇā paṭiviratattā nānappakārakaṃ taṇḍulañca, mañcapīṭhādibhedaṃ sayanañca, khomādibhedaṃ vatthañca, gosappitilatelādibhedaṃ sappitelañca yāciya dhammena, ‘‘uddissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyāna yācanā’’ti evaṃ vuttena uddissaṭhānasaṅkhātena dhammena yācitvā, atha yo yaṃ icchati dātuṃ, tena taṃ dinnataṇḍulādiṃ samodhānetvā saṃkaḍḍhitvā. ‘‘Samudānetvā’’tipi pāṭho, ekoyevattho. Tato yaññamakappayunti tato gahetvā dānamakaṃsu .
੨੯੯. ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਚ ਏવਮੇਤਸ੍ਮਿਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਮਿਂ ਦਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇ ਯਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਨਾਸ੍ਸੁ ਗਾવੋ ਹਨਿਂਸੁ ਤੇ, ਨ ਤੇ ਗਾવਿਯੋ ਹਨਿਂਸੁ। ਗਾવੀਮੁਖੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਪਾਣਾ વੁਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ ਨ ਹਨਿਂਸੂਤਿ? ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਦਿਗੁਣਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਅਪਿਚ વਿਸੇਸਤੋ ਯਥਾ ਮਾਤਾ…ਪੇ॰… ਨਾਸ੍ਸੁ ਗਾવੋ ਹਨਿਂਸੁ ਤੇ। ਤਤ੍ਥ ਯਾਸੁ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਓਸਧਾਤਿ ਯਾਸੁ ਪਿਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਭੇਸਜ੍ਜਭੂਤਾ ਪਞ੍ਚ ਗੋਰਸਾ ਜਾਯਨ੍ਤਿ।
299. Karontā ca evametasmiṃ upaṭṭhitasmiṃ dānasaṅkhāte yaññasmiṃ nāssu gāvo haniṃsu te, na te gāviyo haniṃsu. Gāvīmukhena cettha sabbapāṇā vuttāti veditabbā. Kiṃkāraṇā na haniṃsūti? Brahmacariyādiguṇayuttattā. Apica visesato yathā mātā…pe… nāssu gāvo haniṃsu te. Tattha yāsu jāyanti osadhāti yāsu pittādīnaṃ bhesajjabhūtā pañca gorasā jāyanti.
੩੦੦. ਅਨ੍ਨਦਾਤਿਆਦੀਸੁ ਯਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚ ਗੋਰਸੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਖੁਦਾ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਬਲਂ વਡ੍ਢਤਿ, ਛવਿવਣ੍ਣੋ વਿਪ੍ਪਸੀਦਤਿ, ਕਾਯਿਕਮਾਨਸਿਕਂ ਸੁਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ , ਤਸ੍ਮਾ ਅਨ੍ਨਦਾ ਬਲਦਾ વਣ੍ਣਦਾ ਸੁਖਦਾ ਚੇਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।
300.Annadātiādīsu yasmā pañca gorase paribhuñjantānaṃ khudā vūpasammati, balaṃ vaḍḍhati, chavivaṇṇo vippasīdati, kāyikamānasikaṃ sukhaṃ uppajjati , tasmā annadā baladā vaṇṇadā sukhadā cetāti veditabbā. Sesamettha uttānatthameva.
੩੦੧. ਏવਂ ਤੇ ਯਞ੍ਞੇਸੁ ਗਾવੋ ਅਹਨਨ੍ਤਾ ਪੁਞ੍ਞਪ੍ਪਭਾવਾਨੁਗ੍ਗਹਿਤਸਰੀਰਾ ਸੁਖੁਮਾਲਾ…ਪੇ॰… ਸੁਖਮੇਧਿਤ੍ਥ ਯਂ ਪਜਾ। ਤਤ੍ਥ ਸੁਖੁਮਾਲਾ ਮੁਦੁਤਲੁਣਹਤ੍ਥਪਾਦਾਦਿਤਾਯ, ਮਹਾਕਾਯਾ ਆਰੋਹਪਰਿਣਾਹਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, વਣ੍ਣવਨ੍ਤੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਤਾਯ ਸਣ੍ਠਾਨਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਚ, ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ ਲਾਭਪਰਿવਾਰਸਮ੍ਪਦਾਯ। ਸੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹੀਤਿ ਸਕੇਹਿ ਚਾਰਿਤ੍ਤੇਹਿ। ਕਿਚ੍ਚਾਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਉਸ੍ਸੁਕਾਤਿ ਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ‘‘ਇਦਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ’’, ਅਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ‘‘ਇਦਂ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਮਾਪਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਂ ਤੇ ਪੋਰਾਣਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਰੂਪਾ ਹੁਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਨੀਯਾ ਪਸਾਦਨੀਯਾ ਲੋਕਸ੍ਸ ਪਰਮਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ ਇਮਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਯਾવ ਲੋਕੇ ਅવਤ੍ਤਿਂਸੁ, ਤਾવ વਿਗਤਈਤਿਭਯੁਪਦ੍ਦવਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕਂ ਸੁਖਂ ਏਧਿਤ੍ਥ ਪਾਪੁਣਿ, ਸੁਖਂ વਾ ਏਧਿਤ੍ਥ ਸੁਖਂ વੁਡ੍ਢਿਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਯਂ ਪਜਾਤਿ ਸਤ੍ਤਲੋਕਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ।
301. Evaṃ te yaññesu gāvo ahanantā puññappabhāvānuggahitasarīrā sukhumālā…pe… sukhamedhittha yaṃ pajā. Tattha sukhumālā mudutaluṇahatthapādāditāya, mahākāyā ārohapariṇāhasampattiyā, vaṇṇavanto suvaṇṇavaṇṇatāya saṇṭhānayuttatāya ca, yasassino lābhaparivārasampadāya. Sehi dhammehīti sakehi cārittehi. Kiccākiccesu ussukāti kiccesu ‘‘idaṃ kātabbaṃ’’, akiccesu ‘‘idaṃ na kātabba’’nti ussukkamāpannā hutvāti attho. Evaṃ te porāṇā brāhmaṇā evarūpā hutvā dassanīyā pasādanīyā lokassa paramadakkhiṇeyyā imāya paṭipattiyā yāva loke avattiṃsu, tāva vigataītibhayupaddavā hutvā nānappakārakaṃ sukhaṃ edhittha pāpuṇi, sukhaṃ vā edhittha sukhaṃ vuḍḍhiṃ agamāsi. Ayaṃ pajāti sattalokaṃ nidasseti.
੩੦੨-੩. ਕਾਲਚ੍ਚਯੇਨ ਪਨ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਮਰਿਯਾਦਭਾવਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਾਨਂ ਤੇਸਂ ਆਸਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ…ਪੇ॰… ਭਾਗਸੋ ਮਿਤੇ। ਤਤ੍ਥ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋਤਿ વਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਾ। ਅਣੁਤੋ ਅਣੁਨ੍ਤਿ ਲਾਮਕਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦਟ੍ਠੇਨ ਅਣੁਭੂਤਤੋ ਕਾਮਗੁਣਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਝਾਨਸਾਮਞ੍ਞਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਖਾਨਿ ਉਪਨਿਧਾਯ ਸਙ੍ਖ੍ਯਮ੍ਪਿ ਅਨੁਪਗਮਨੇਨ ਅਣੁਂ ਕਾਮਸੁਖਂ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸੁਖਂ વਾ ਉਪਨਿਧਾਯ ਅਣੁਭੂਤਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਲੋਕਿਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖਤੋ ਅਣੁਂ ਅਪ੍ਪਕਤੋਪਿ ਅਪ੍ਪਕਂ ਕਾਮਸੁਖਂ ਦਿਸ੍વਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਰਾਜਿਨੋ ਚਾਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਚ। વਿਯਾਕਾਰਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ। ਆਜਞ੍ਞਸਂਯੁਤ੍ਤੇਤਿ ਅਸ੍ਸਾਜਾਨੀਯਸਂਯੁਤ੍ਤੇ। ਸੁਕਤੇਤਿ ਦਾਰੁਕਮ੍ਮਲੋਹਕਮ੍ਮੇਨ ਸੁਨਿਟ੍ਠਿਤੇ। ਚਿਤ੍ਤਸਿਬ੍ਬਨੇਤਿ ਸੀਹਚਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਅਲਙ੍ਕਰਣવਸੇਨ ਚਿਤ੍ਰਸਿਬ੍ਬਨੇ। ਨਿવੇਸਨੇਤਿ ਘਰવਤ੍ਥੂਨਿ। ਨਿવੇਸੇਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤਘਰਾਨਿ। વਿਭਤ੍ਤੇਤਿ ਆਯਾਮવਿਤ੍ਥਾਰવਸੇਨ વਿਭਤ੍ਤਾਨਿ। ਭਾਗਸੋ ਮਿਤੇਤਿ ਅਙ੍ਗਣਦ੍વਾਰਪਾਸਾਦਕੂਟਾਗਾਰਾਦਿવਸੇਨ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਕਤ੍વਾ ਮਿਤਾਨਿ। ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਤੇਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਅਣੁਤੋ ਅਣੁਸਞ੍ਞਿਤਂ ਕਾਮਸੁਖਞ੍ਚ ਰਞ੍ਞੋ ਬ੍ਯਾਕਾਰਞ੍ਚ ਅਲਙ੍ਕਤਨਾਰਿਯੋ ਚ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇ ਰਥੇ ਚ ਨਿવੇਸਨੇ ਨਿવੇਸੇ ਚ ਦਿਸ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖੇਸੁਯੇવ ਏਤੇਸੁ વਤ੍ਥੂਸੁ ‘‘ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪવਤ੍ਤਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾવਿਪਲ੍ਲਾਸਸਙ੍ਖਾਤਾ વਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਾ ਆਸਿ।
302-3. Kālaccayena pana sambhinnamariyādabhāvaṃ āpajjitukāmānaṃ tesaṃ āsi vipallāso…pe… bhāgaso mite. Tattha vipallāsoti viparītasaññā. Aṇuto aṇunti lāmakaṭṭhena parittaṭṭhena appassādaṭṭhena aṇubhūtato kāmaguṇato uppannaṃ jhānasāmaññanibbānasukhāni upanidhāya saṅkhyampi anupagamanena aṇuṃ kāmasukhaṃ, lokuttarasukhaṃ vā upanidhāya aṇubhūtato attanā paṭiladdhalokiyasamāpattisukhato aṇuṃ appakatopi appakaṃ kāmasukhaṃ disvāti adhippāyo. Rājino cāti rañño ca. Viyākāranti sampattiṃ. Ājaññasaṃyutteti assājānīyasaṃyutte. Sukateti dārukammalohakammena suniṭṭhite. Cittasibbaneti sīhacammādīhi alaṅkaraṇavasena citrasibbane. Nivesaneti gharavatthūni. Niveseti tattha patiṭṭhāpitagharāni. Vibhatteti āyāmavitthāravasena vibhattāni. Bhāgaso miteti aṅgaṇadvārapāsādakūṭāgārādivasena koṭṭhāsaṃ koṭṭhāsaṃ katvā mitāni. Kiṃ vuttaṃ hoti? Tesaṃ brāhmaṇānaṃ aṇuto aṇusaññitaṃ kāmasukhañca rañño byākārañca alaṅkatanāriyo ca vuttappakāre rathe ca nivesane nivese ca disvā dukkhesuyeva etesu vatthūsu ‘‘sukha’’nti pavattattā pubbe pavattanekkhammasaññāvipallāsasaṅkhātā viparītasaññā āsi.
੩੦੪. ਤੇ ਏવਂ વਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਾ ਹੁਤ੍વਾ ਗੋਮਣ੍ਡਲਪਰਿਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ। ਤਤ੍ਥ ਗੋਮਣ੍ਡਲਪਰਿਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹਨ੍ਤਿ ਗੋਯੂਥੇਹਿ ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਂ। ਨਾਰੀવਰਗਣਾਯੁਤਨ੍ਤਿ વਰਨਾਰੀਗਣਸਂਯੁਤ੍ਤਂ। ਉਲ਼ਾਰਨ੍ਤਿ વਿਪੁਲਂ । ਮਾਨੁਸਂ ਭੋਗਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਨਿવੇਸਨਾਦਿਭੋਗવਤ੍ਥੁਂ। ਅਭਿਜ੍ਝਾਯਿਂਸੂਤਿ ‘‘ਅਹੋ વਤਿਦਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਤਣ੍ਹਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਭਿਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ ਝਾਯਿਂਸੁ।
304. Te evaṃ viparītasaññā hutvā gomaṇḍalaparibyūḷhaṃ…pe… brāhmaṇā. Tattha gomaṇḍalaparibyūḷhanti goyūthehi parikiṇṇaṃ. Nārīvaragaṇāyutanti varanārīgaṇasaṃyuttaṃ. Uḷāranti vipulaṃ . Mānusaṃ bhoganti manussānaṃ nivesanādibhogavatthuṃ. Abhijjhāyiṃsūti ‘‘aho vatidaṃ amhākaṃ assā’’ti taṇhaṃ vaḍḍhetvā abhipatthayamānā jhāyiṃsu.
੩੦੫. ਏવਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਏਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਸੁਨ੍ਹਾਤਾ ਸੁવਿਲਿਤ੍ਤਾ ਕਪ੍ਪਿਤਕੇਸਮਸ੍ਸੂ ਆਮੁਤ੍ਤਮਣਿਆਭਰਣਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਪਰਿਚਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਮਯਂ ਪਨ ਏવਂ ਤੇਹਿ ਨਮਸ੍ਸਿਯਮਾਨਾਪਿ ਸੇਦਮਲਕਿਲਿਟ੍ਠਗਤ੍ਤਾ ਪਰੂਲ਼੍ਹਕਚ੍ਛਨਖਲੋਮਾ ਭੋਗਰਹਿਤਾ ਪਰਮਕਾਰੁਞ੍ਞਤਂ ਪਤ੍ਤਾ વਿਹਰਾਮ। ਏਤੇ ਚ ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧਅਸ੍ਸਪਿਟ੍ਠਿਸਿવਿਕਾਸੁવਣ੍ਣਰਥਾਦੀਹਿ વਿਚਰਨ੍ਤਿ, ਮਯਂ ਪਾਦੇਹਿ। ਏਤੇ ਦ੍વਿਭੂਮਿਕਾਦਿਪਾਸਾਦਤਲੇਸੁ વਸਨ੍ਤਿ, ਮਯਂ ਅਰਞ੍ਞਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਦੀਸੁ। ਏਤੇ ਚ ਗੋਨਕਾਦੀਹਿ ਅਤ੍ਥਰਣੇਹਿ ਅਤ੍ਥਤਾਸੁ વਰਸੇਯ੍ਯਾਸੁ ਸਯਨ੍ਤਿ, ਮਯਂ ਤਟ੍ਟਿਕਾਚਮ੍ਮਖਣ੍ਡਾਦੀਨਿ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ। ਏਤੇ ਨਾਨਾਰਸਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਮਯਂ ਉਞ੍ਛਾਚਰਿਯਾਯ ਯਾਪੇਮ। ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਮਯਮ੍ਪਿ ਏਤੇਹਿ ਸਦਿਸਾ ਭવੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਧਨਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਧਨਰਹਿਤੇਹਿ ਅਯਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਾਪੁਣਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਅવਧਾਰੇਤ੍વਾ વੇਦੇ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਯੁਤ੍ਤੇ ਪੁਰਾਣਮਨ੍ਤੇ ਨਾਸੇਤ੍વਾ ਅਧਮ੍ਮਯੁਤ੍ਤੇ ਕੂਟਮਨ੍ਤੇ ਗਨ੍ਥੇਤ੍વਾ ਧਨਤ੍ਥਿਕਾ ਓਕ੍ਕਾਕਰਾਜਾਨਮੁਪਸਙ੍ਕਮ੍ਮ ਸੋਤ੍ਥਿવਚਨਾਦੀਨਿ ਪਯੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਂਸੇ ਪવੇਣਿਯਾ ਆਗਤਂ ਪੋਰਾਣਮਨ੍ਤਪਦਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਮਯਂ ਆਚਰਿਯਮੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਭਣਿਮ੍ਹਾ, ਤਂ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸੋਤੁਮਰਹਤੀ’’ਤਿ ਚ વਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਮੇਧਾਦਿਯਞ੍ਞਂ વਣ੍ਣਯਿਂਸੁ। વਣ੍ਣਯਿਤ੍વਾ ਚ ਰਾਜਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ੍ਤਾ ‘‘ਯਜ, ਮਹਾਰਾਜ, ਏવਂ ਪਹੂਤਧਨਧਞ੍ਞੋ ਤ੍વਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੇ ਯਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰવੇਕਲ੍ਲਂ, ਏવਞ੍ਹਿ ਤੇ ਯਜਤੋ ਸਤ੍ਤਕੁਲਪਰਿવਟ੍ਟਾ ਸਗ੍ਗੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅવੋਚੁਂ। ਤੇਨ ਨੇਸਂ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ਭਗવਾ ‘‘ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਮਨ੍ਤੇ…ਪੇ॰… ਬਹੁ ਤੇ ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ।
305. Evaṃ abhijjhāyantā ca ‘‘ete manussā sunhātā suvilittā kappitakesamassū āmuttamaṇiābharaṇā pañcahi kāmaguṇehi paricārenti, mayaṃ pana evaṃ tehi namassiyamānāpi sedamalakiliṭṭhagattā parūḷhakacchanakhalomā bhogarahitā paramakāruññataṃ pattā viharāma. Ete ca hatthikkhandhaassapiṭṭhisivikāsuvaṇṇarathādīhi vicaranti, mayaṃ pādehi. Ete dvibhūmikādipāsādatalesu vasanti, mayaṃ araññarukkhamūlādīsu. Ete ca gonakādīhi attharaṇehi atthatāsu varaseyyāsu sayanti, mayaṃ taṭṭikācammakhaṇḍādīni attharitvā bhūmiyaṃ. Ete nānārasāni bhojanāni bhuñjanti, mayaṃ uñchācariyāya yāpema. Kathaṃ nu kho mayampi etehi sadisā bhaveyyāmā’’ti cintetvā ‘‘dhanaṃ icchitabbaṃ, na sakkā dhanarahitehi ayaṃ sampatti pāpuṇitu’’nti ca avadhāretvā vede bhinditvā dhammayutte purāṇamante nāsetvā adhammayutte kūṭamante ganthetvā dhanatthikā okkākarājānamupasaṅkamma sotthivacanādīni payuñjitvā ‘‘amhākaṃ, mahārāja, brāhmaṇavaṃse paveṇiyā āgataṃ porāṇamantapadaṃ atthi, taṃ mayaṃ ācariyamuṭṭhitāya na kassaci bhaṇimhā, taṃ mahārājā sotumarahatī’’ti ca vatvā assamedhādiyaññaṃ vaṇṇayiṃsu. Vaṇṇayitvā ca rājānaṃ ussāhentā ‘‘yaja, mahārāja, evaṃ pahūtadhanadhañño tvaṃ, natthi te yaññasambhāravekallaṃ, evañhi te yajato sattakulaparivaṭṭā sagge uppajjissantī’’ti avocuṃ. Tena nesaṃ taṃ pavattiṃ dassento āha bhagavā ‘‘te tattha mante…pe… bahu te dhana’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ, ਯਂ ਭੋਗਮਭਿਜ੍ਝਾਯਿਂਸੁ, ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਹਿ ਏਤਂ ਭੁਮ੍ਮવਚਨਂ। ਤਦੁਪਾਗਮੁਨ੍ਤਿ ਤਦਾ ਉਪਾਗਮੁਂ। ਪਹੂਤਧਨਧਞ੍ਞੋਸੀਤਿ ਪਹੂਤਧਨਧਞ੍ਞੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ, ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਆਸਂਸਾਯਞ੍ਹਿ ਅਨਾਗਤੇਪਿ વਤ੍ਤਮਾਨવਚਨਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਕੋવਿਦਾ। ਯਜਸ੍ਸੂਤਿ ਯਜਾਹਿ। વਿਤ੍ਤਂ ਧਨਨ੍ਤਿ ਜਾਤਰੂਪਾਦਿਰਤਨਮੇવ વਿਤ੍ਤਿਕਾਰਣਤੋ વਿਤ੍ਤਂ, ਸਮਿਦ੍ਧਿਕਾਰਣਤੋ ਧਨਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਥ વਾ વਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿਤ੍ਤਿਕਾਰਣਭੂਤਮੇવ ਆਭਰਣਾਦਿ ਉਪਕਰਣਂ, ਯਂ ‘‘ਪਹੂਤવਿਤ੍ਤੂਪਕਰਣੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੩੩੧) ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਧਨਨ੍ਤਿ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਾਦਿ। ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਮਨ੍ਤੇ ਗਨ੍ਥੇਤ੍વਾ ਤਦਾ ਓਕ੍ਕਾਕਂ ਉਪਾਗਮੁਂ। ਕਿਨ੍ਤਿ? ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਬਹੂ ਤੇ વਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਧਨਞ੍ਚ, ਯਜਸ੍ਸੁ, ਆਯਤਿਮ੍ਪਿ ਪਹੂਤਧਨਧਞ੍ਞੋ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ।
Tattha tatthāti tasmiṃ, yaṃ bhogamabhijjhāyiṃsu, tannimittanti vuttaṃ hoti. Nimittatthe hi etaṃ bhummavacanaṃ. Tadupāgamunti tadā upāgamuṃ. Pahūtadhanadhaññosīti pahūtadhanadhañño bhavissasi, abhisamparāyanti adhippāyo. Āsaṃsāyañhi anāgatepi vattamānavacanaṃ icchanti saddakovidā. Yajassūti yajāhi. Vittaṃ dhananti jātarūpādiratanameva vittikāraṇato vittaṃ, samiddhikāraṇato dhananti vuttaṃ. Atha vā vittanti vittikāraṇabhūtameva ābharaṇādi upakaraṇaṃ, yaṃ ‘‘pahūtavittūpakaraṇo’’tiādīsu (dī. ni. 1.331) āgacchati. Dhananti hiraññasuvaṇṇādi. Kiṃ vuttaṃ hoti? Te brāhmaṇā mante ganthetvā tadā okkākaṃ upāgamuṃ. Kinti? ‘‘Mahārāja, bahū te vittañca dhanañca, yajassu, āyatimpi pahūtadhanadhañño bhavissasī’’ti.
੩੦੬. ਏવਂ ਕਾਰਣਂ વਤ੍વਾ ਸਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤੇਹਿ ਤਤੋ ਚ ਰਾਜਾ…ਪੇ॰… ਅਦਾ ਧਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਤ੍ਤੋਤਿ ਞਾਪਿਤੋ। ਰਥੇਸਭੋਤਿ ਮਹਾਰਥੇਸੁ ਖਤ੍ਤਿਯੇਸੁ ਅਕਮ੍ਪਿਯਟ੍ਠੇਨ ਉਸਭਸਦਿਸੋ। ‘‘ਅਸ੍ਸਮੇਧ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਸ੍ਸਮੇਤ੍ਥ ਮੇਧਨ੍ਤੀਤਿ ਅਸ੍ਸਮੇਧੋ, ਦ੍વੀਹਿ ਪਰਿਯਞ੍ਞੇਹਿ ਯਜਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਏਕવੀਸਤਿਯੂਪਸ੍ਸ ਠਪੇਤ੍વਾ ਭੂਮਿਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸੇ ਚ ਅવਸੇਸਸਬ੍ਬવਿਭવਦਕ੍ਖਿਣਸ੍ਸ ਯਞ੍ਞਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਪੁਰਿਸਮੇਤ੍ਥ ਮੇਧਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਰਿਸਮੇਧੋ, ਚਤੂਹਿ ਪਰਿਯਞ੍ਞੇਹਿ ਯਜਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭੂਮਿਯਾ ਅਸ੍ਸਮੇਧੇ વੁਤ੍ਤવਿਭવਦਕ੍ਖਿਣਸ੍ਸ ਯਞ੍ਞਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਸਮ੍ਮਮੇਤ੍ਥ ਪਾਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਪਾਸੋ, ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਸਮ੍ਮਂ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਤਿਤੋਕਾਸੇ વੇਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਂਹਾਰਿਮੇਹਿ ਯੂਪਾਦੀਹਿ ਸਰਸ੍ਸਤਿਨਦਿਯਾ ਨਿਮੁਗ੍ਗੋਕਾਸਤੋ ਪਭੁਤਿ ਪਟਿਲੋਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਯਜਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਤ੍ਰਯਾਗਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। વਾਜਮੇਤ੍ਥ ਪਿવਨ੍ਤੀਤਿ વਾਜਪੇਯ੍ਯੋ। ਏਕੇਨ ਪਰਿਯਞ੍ਞੇਨ ਸਤ੍ਤਰਸਹਿ ਪਸੂਹਿ ਯਜਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਬੇਲੁવਯੂਪਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਰਸਕਦਕ੍ਖਿਣਸ੍ਸ ਯਞ੍ਞਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਨਤ੍ਥਿ ਏਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਲ਼ਾਤਿ ਨਿਰਗ੍ਗਲ਼ੋ, ਨવਹਿ ਪਰਿਯਞ੍ਞੇਹਿ ਯਜਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭੂਮਿਯਾ ਚ ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਚ ਅਸ੍ਸਮੇਧੇ વੁਤ੍ਤવਿਭવਦਕ੍ਖਿਣਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਮੇਧਪਰਿਯਾਯਨਾਮਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਮੇਧવਿਕਪ੍ਪਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਪਾਕਟਮੇવ।
306. Evaṃ kāraṇaṃ vatvā saññāpentehi tato ca rājā…pe… adā dhanaṃ. Tattha saññattoti ñāpito. Rathesabhoti mahārathesu khattiyesu akampiyaṭṭhena usabhasadiso. ‘‘Assamedha’’ntiādīsu assamettha medhantīti assamedho, dvīhi pariyaññehi yajitabbassa ekavīsatiyūpassa ṭhapetvā bhūmiñca purise ca avasesasabbavibhavadakkhiṇassa yaññassetaṃ adhivacanaṃ. Purisamettha medhantīti purisamedho, catūhi pariyaññehi yajitabbassa saddhiṃ bhūmiyā assamedhe vuttavibhavadakkhiṇassa yaññassetaṃ adhivacanaṃ. Sammamettha pāsantīti sammāpāso, divase divase sammaṃ khipitvā tassa patitokāse vediṃ katvā saṃhārimehi yūpādīhi sarassatinadiyā nimuggokāsato pabhuti paṭilomaṃ gacchantena yajitabbassa satrayāgassetaṃ adhivacanaṃ. Vājamettha pivantīti vājapeyyo. Ekena pariyaññena sattarasahi pasūhi yajitabbassa beluvayūpassa sattarasakadakkhiṇassa yaññassetaṃ adhivacanaṃ. Natthi ettha aggaḷāti niraggaḷo, navahi pariyaññehi yajitabbassa saddhiṃ bhūmiyā ca purisehi ca assamedhe vuttavibhavadakkhiṇassa sabbamedhapariyāyanāmassa assamedhavikappassetaṃ adhivacanaṃ. Sesamettha pākaṭameva.
੩੦੭-੮. ਇਦਾਨਿ ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਮਦਾ ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਗਾવੋ ਸਯਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ। ਸੋ ਹਿ ਰਾਜਾ ‘‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਲੂਖਾਹਾਰੇਨ ਕਿਲਨ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚ ਗੋਰਸੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਨੇਸਂ ਸਪੁਙ੍ਗવਾਨਿ ਗੋਯੂਥਾਨੇવ ਅਦਾਸਿ, ਤਥਾ ‘‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਥਣ੍ਡਿਲਸਾਯਿਤਾਯ ਥੂਲਸਾਟਕਨਿવਾਸਨੇਨ ਏਕਸੇਯ੍ਯਾਯ ਪਾਦਚਾਰੇਨ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਦਿવਾਸੇਨ ਚ ਕਿਲਨ੍ਤਾ ਗੋਨਕਾਦਿਅਤ੍ਥਤવਰਸਯਨਾਦੀਸੁ ਸੁਖਂ ਅਨੁਭੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਨੇਸਂ ਮਹਗ੍ਘਾਨਿ ਸਯਨਾਦੀਨਿ ਚ ਅਦਾਸਿ। ਏવਮੇਤਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕਂ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਾਦਿਧਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ – ‘‘ਗਾવੋ ਸਯਨਞ੍ਚ વਤ੍ਥਞ੍ਚ…ਪੇ॰… ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਮਦਾ ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ।
307-8. Idāni yaṃ vuttaṃ ‘‘brāhmaṇānamadā dhana’’nti, taṃ dassento ‘‘gāvo sayanañcā’’ti gāthādvayamāha. So hi rājā ‘‘dīgharattaṃ lūkhāhārena kilantā pañca gorase paribhuñjantū’’ti nesaṃ sapuṅgavāni goyūthāneva adāsi, tathā ‘‘dīgharattaṃ thaṇḍilasāyitāya thūlasāṭakanivāsanena ekaseyyāya pādacārena rukkhamūlādivāsena ca kilantā gonakādiatthatavarasayanādīsu sukhaṃ anubhontū’’ti nesaṃ mahagghāni sayanādīni ca adāsi. Evametaṃ nānappakārakaṃ aññañca hiraññasuvaṇṇādidhanaṃ adāsi. Tenāha bhagavā – ‘‘gāvo sayanañca vatthañca…pe… brāhmaṇānamadā dhana’’nti.
੩੦੯-੧੦. ਏવਂ ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਤੇ ਚ ਤਤ੍ਥ…ਪੇ॰… ਪੁਨ ਮੁਪਾਗਮੁਂ। ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤੇਸੁ ਯਾਗੇਸੁ ਧਨਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਏવਮੇવ ਘਾਸਚ੍ਛਾਦਨਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕਂ વਤ੍ਥੁਕਾਮ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਸਮਰੋਚਯੁਂ। ਤਤੋ ਤੇਸਂ ਇਚ੍ਛਾવਤਿਣ੍ਣਾਨਂ ਖੀਰਾਦਿਪਞ੍ਚਗੋਰਸਸ੍ਸਾਦવਸੇਨ ਰਸਤਣ੍ਹਾਯ ਓਤਿਣ੍ਣਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ‘‘ਖੀਰਾਦੀਨਿਪਿ ਤਾવ ਗੁਨ੍ਨਂ ਸਾਦੂਨਿ, ਅਦ੍ਧਾ ਇਮਾਸਂ ਮਂਸਂ ਸਾਦੁਤਰਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਮਂਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪવਡ੍ਢਥ। ਤਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸੁਂ – ‘‘ਸਚੇ ਮਯਂ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ਖਾਦਿਸ੍ਸਾਮ, ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮ, ਯਂਨੂਨ ਮਨ੍ਤੇ ਗਨ੍ਥੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਪੁਨਪਿ વੇਦਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਦਨੁਰੂਪੇ ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਮਨ੍ਤੇ ਗਨ੍ਥੇਤ੍વਾ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕੂਟਮਨ੍ਤੇ ਗਨ੍ਥੇਤ੍વਾ ਓਕ੍ਕਾਕਰਾਜਾਨਂ ਪੁਨ ਉਪਾਗਮਿਂਸੁ। ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਭਾਸਮਾਨਾ ‘‘ਯਥਾ ਆਪੋ ਚ…ਪੇ॰… ਬਹੁ ਤੇ ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ।
309-10. Evaṃ tassa rañño santikā te ca tattha…pe… puna mupāgamuṃ. Kiṃ vuttaṃ hoti? Tassa rañño santikā te brāhmaṇā tesu yāgesu dhanaṃ labhitvā dīgharattaṃ divase divase evameva ghāsacchādanaṃ pariyesitvā nānappakārakaṃ vatthukāma sannidhiṃsamarocayuṃ. Tato tesaṃ icchāvatiṇṇānaṃ khīrādipañcagorasassādavasena rasataṇhāya otiṇṇacittānaṃ ‘‘khīrādīnipi tāva gunnaṃ sādūni, addhā imāsaṃ maṃsaṃ sādutaraṃ bhavissatī’’ti evaṃ maṃsaṃ paṭicca bhiyyo taṇhā pavaḍḍhatha. Tato cintesuṃ – ‘‘sace mayaṃ māretvā khādissāma, gārayhā bhavissāma, yaṃnūna mante gantheyyāmā’’ti. Atha punapi vedaṃ bhinditvā tadanurūpe te tattha mante ganthetvā te brāhmaṇā tannimittaṃ kūṭamante ganthetvā okkākarājānaṃ puna upāgamiṃsu. Imamatthaṃ bhāsamānā ‘‘yathā āpo ca…pe… bahu te dhana’’nti.
ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਨ੍ਤੇਸੁ ਏਤਦਾਗਤਂ ਯਥਾ ਆਪੋ ਹਤ੍ਥਧੋવਨਾਦਿਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਪਾਣੀਨਂ ਉਪਯੋਗਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੇਸਂ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਸੋ ਹਿ ਪਾਣਿਨਂ, ਉਪਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਯਥਾ ਚਾਯਂ ਮਹਾਪਥવੀ ਗਮਨਟ੍ਠਾਨਾਦਿਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਕਹਾਪਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਹਿਰਞ੍ਞਂ ਸੁવਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਭੇਦਂ ਧਨਂ, ਯવਗੋਧੂਮਾਦਿਭੇਦਂ ਧਾਨਿਯਞ੍ਚ, ਸਂવੋਹਾਰਾਦਿਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਉਪਯੋਗਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏવਂ ਗਾવੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਉਪਯੋਗਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਾ ਹਨਿਤ੍વਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕੇ ਯਾਗੇ ਯਜਸ੍ਸੁ ਬਹੁ ਤੇ વਿਤ੍ਤਂ, ਯਜਸ੍ਸੁ ਬਹੁ ਤੇ ਧਨਨ੍ਤਿ।
Kiṃ vuttaṃ hoti? Amhākaṃ, mahārāja, mantesu etadāgataṃ yathā āpo hatthadhovanādisabbakiccesu pāṇīnaṃ upayogaṃ gacchati, natthi tesaṃ tatonidānaṃ pāpaṃ. Kasmā? Yasmā parikkhāro so hi pāṇinaṃ, upakaraṇatthāya uppannoti adhippāyo. Yathā cāyaṃ mahāpathavī gamanaṭṭhānādisabbakiccesu kahāpaṇasaṅkhātaṃ hiraññaṃ suvaṇṇarajatādibhedaṃ dhanaṃ, yavagodhūmādibhedaṃ dhāniyañca, saṃvohārādisabbakiccesu upayogaṃ gacchati, evaṃ gāvo manussānaṃ sabbakiccesu upayogagamanatthāya uppannā. Tasmā etā hanitvā nānappakārake yāge yajassu bahu te vittaṃ, yajassu bahu te dhananti.
੩੧੧-੧੨. ਏવਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਤਤੋ ਚ ਰਾਜਾ…ਪੇ॰… ਅਘਾਤਯਿ, ਯਂ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਞ੍ਚਿ ਸਤ੍ਤਂ ਨ ਪਾਦਾ…ਪੇ॰… ਘਾਤਯਿ। ਤਦਾ ਕਿਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯਞ੍ਞਾવਾਟਂ ਗਾવੀਨਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਮਙ੍ਗਲਉਸਭਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਮੂਲਂ ਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਗੋਮੇਧਯਞ੍ਞਂ ਯਜਸ੍ਸੁ, ਏવਂ ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੋ વਿਸੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਕਤਮਙ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚੋ ਖਗ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੁਙ੍ਗવੇਨ ਸਹ ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਾ ਗਾવੋ ਮਾਰੇਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯਞ੍ਞਾવਾਟੇ ਮਂਸਾਨਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਖਾਦਿਂਸੁ, ਪੀਤਕੋਦਾਤਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲੇ ਚ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਮਾਰੇਸੁਂ। ਤਦੁਪਾਦਾਯ ਕਿਰ ਗਾવੋ ਪਾਰੁਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਉਬ੍ਬਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ – ‘‘ਨ ਪਾਦਾ…ਪੇ॰… ਘਾਤਯੀ’’ਤਿ।
311-12. Evaṃ purimanayeneva tato ca rājā…pe… aghātayi, yaṃ tato pubbe kañci sattaṃ na pādā…pe… ghātayi. Tadā kira brāhmaṇā yaññāvāṭaṃ gāvīnaṃ pūretvā maṅgalausabhaṃ bandhitvā rañño mūlaṃ netvā ‘‘mahārāja, gomedhayaññaṃ yajassu, evaṃ te brahmalokassa maggo visuddho bhavissatī’’ti āhaṃsu. Rājā katamaṅgalakicco khaggaṃ gahetvā puṅgavena saha anekasatasahassā gāvo māresi. Brāhmaṇā yaññāvāṭe maṃsāni chinditvā khādiṃsu, pītakodātarattakambale ca pārupitvā māresuṃ. Tadupādāya kira gāvo pārute disvā ubbijjanti. Tenāha bhagavā – ‘‘na pādā…pe… ghātayī’’ti.
੩੧੩. ਤਤੋ ਦੇવਾਤਿ ਏવਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰਾਜਿਨਿ ਗਾવਿਯੋ ਘਾਤੇਤੁਮਾਰਦ੍ਧੇ ਅਥ ਤਦਨਨ੍ਤਰਮੇવ ਤਂ ਗੋਘਾਤਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏਤੇ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਦਯੋ ਦੇવਾ ਚ, ਪਿਤਰੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਲਦ੍ਧવੋਹਾਰਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਚ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਚ, ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਨਿવਾਸਿਨੋ ਦਾਨવਯਕ੍ਖਸਞ੍ਞਿਤਾ ਅਸੁਰਰਕ੍ਖਸਾ ਚ ‘‘ਅਧਮ੍ਮੋ ਅਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਏવਂ વਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਨ੍ਤਾ ‘‘ਧਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਧਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਚ વਦਨ੍ਤਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦੁਂ। ਏવਂ ਭੂਮਿਤੋ ਪਭੁਤਿ ਸੋ ਸਦ੍ਦੋ ਮੁਹੁਤ੍ਤੇਨ ਯਾવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਅਗਮਾਸਿ, ਏਕਧਿਕ੍ਕਾਰਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਲੋਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਯਂ ਸਤ੍ਥਂ ਨਿਪਤੀ ਗવੇ, ਯਸ੍ਮਾ ਗਾવਿਮ੍ਹਿ ਸਤ੍ਥਂ ਨਿਪਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
313.Tato devāti evaṃ tasmiṃ rājini gāviyo ghātetumāraddhe atha tadanantarameva taṃ goghātakaṃ disvā ete cātumahārājikādayo devā ca, pitaroti brāhmaṇesu laddhavohārā brahmāno ca, sakko devānamindo ca, pabbatapādanivāsino dānavayakkhasaññitā asurarakkhasā ca ‘‘adhammo adhammo’’ti evaṃ vācaṃ nicchārentā ‘‘dhi manussā, dhi manussā’’ti ca vadantā pakkanduṃ. Evaṃ bhūmito pabhuti so saddo muhuttena yāva brahmalokā agamāsi, ekadhikkāraparipuṇṇo loko ahosi. Kiṃ kāraṇaṃ? Yaṃ satthaṃ nipatī gave, yasmā gāvimhi satthaṃ nipatīti vuttaṃ hoti.
੩੧੪. ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਦੇવਾਦਯੋ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦੁਂ, ਅਯਮਞ੍ਞੋਪਿ ਲੋਕੇ ਅਨਤ੍ਥੋ ਉਦਪਾਦਿ – ਯੇ ਹਿ ਤੇ ਤਯੋ ਰੋਗਾ ਪੁਰੇ ਆਸੁਂ, ਇਚ੍ਛਾ ਅਨਸਨਂ ਜਰਾ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਪਤ੍ਥਨਤਣ੍ਹਾ ਚ ਖੁਦਾ ਚ ਪਰਿਪਾਕਜਰਾ ਚਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤੇ ਪਸੂਨਞ੍ਚ ਸਮਾਰਮ੍ਭਾ, ਅਟ੍ਠਾਨવੁਤਿਮਾਗਮੁਂ, ਚਕ੍ਖੁਰੋਗਾਦਿਨਾ ਭੇਦੇਨ ਅਟ੍ਠਨવੁਤਿਭਾવਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
314. Na kevalañca devādayo pakkanduṃ, ayamaññopi loke anattho udapādi – ye hi te tayo rogā pure āsuṃ, icchā anasanaṃ jarā, kiñci kiñcideva patthanataṇhā ca khudā ca paripākajarā cāti vuttaṃ hoti. Te pasūnañca samārambhā, aṭṭhānavutimāgamuṃ, cakkhurogādinā bhedena aṭṭhanavutibhāvaṃ pāpuṇiṃsūti attho.
੩੧੫. ਇਦਾਨਿ ਭਗવਾ ਤਂ ਪਸੁਸਮਾਰਮ੍ਭਂ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਏਸੋ ਅਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਏਸੋ ਪਸੁਸਮਾਰਮ੍ਭਸਙ੍ਖਾਤੋ ਕਾਯਦਣ੍ਡਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਦਣ੍ਡਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਦਣ੍ਡਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮਤੋ ਅਪੇਤਤ੍ਤਾ ਅਧਮ੍ਮੋ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਅਹੁ, ਪવਤ੍ਤੋ ਆਸਿ, ਸੋ ਚ ਖੋ ਤਤੋ ਪਭੁਤਿ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੁਰਾਣੋ, ਯਸ੍ਸ ਓਕ੍ਕਮਨਤੋ ਪਭੁਤਿ ਕੇਨਚਿ ਪਾਦਾਦਿਨਾ ਅਹਿਂਸਨਤੋ ਅਦੂਸਿਕਾਯੋ ਗਾવੋ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤਿ। ਯਾ ਘਾਤੇਨ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਧਂਸਨ੍ਤਿ ਚવਨ੍ਤਿ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਯਾਜਕਾ ਯਞ੍ਞਯਾਜਿਨੋ ਜਨਾਤਿ।
315. Idāni bhagavā taṃ pasusamārambhaṃ nindanto āha ‘‘eso adhammo’’ti. Tassattho eso pasusamārambhasaṅkhāto kāyadaṇḍādīnaṃ tiṇṇaṃ daṇḍānaṃ aññataradaṇḍabhūto dhammato apetattā adhammo okkanto ahu, pavatto āsi, so ca kho tato pabhuti pavattattā purāṇo, yassa okkamanato pabhuti kenaci pādādinā ahiṃsanato adūsikāyo gāvo haññanti. Yā ghātentā dhammā dhaṃsanti cavanti parihāyanti yājakā yaññayājino janāti.
੩੧੬. ਏવਮੇਸੋ ਅਣੁਧਮ੍ਮੋਤਿ ਏવਂ ਏਸੋ ਲਾਮਕਧਮ੍ਮੋ ਹੀਨਧਮ੍ਮੋ, ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ વਾ ਏਤ੍ਥ ਦਾਨਧਮ੍ਮੋਪਿ ਅਪ੍ਪਕੋ ਅਤ੍ਥਿ , ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਅਣੁਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ। ਪੋਰਾਣੋਤਿ ਤਾવ ਚਿਰਕਾਲਤੋ ਪਭੁਤਿ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੋਰਾਣੋ। વਿਞ੍ਞੂਹਿ ਪਨ ਗਰਹਿਤਤ੍ਤਾ વਿਞ੍ਞੂਗਰਹਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ વਿਞ੍ਞੁਗਰਹਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਤ੍ਥ ਏਦਿਸਕਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਾਜਕਂ ਗਰਹਤੀ ਜਨੋ। ਕਥਂ? ‘‘ਅਬ੍ਬੁਦਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਂ, ਗਾવੋ વਧਿਤ੍વਾ ਮਂਸਂ ਖਾਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਿ વਤ੍વਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਨੁਸ੍ਸવੋ।
316.Evameso aṇudhammoti evaṃ eso lāmakadhammo hīnadhammo, adhammoti vuttaṃ hoti. Yasmā vā ettha dānadhammopi appako atthi , tasmā taṃ sandhāyāha ‘‘aṇudhammo’’ti. Porāṇoti tāva cirakālato pabhuti pavattattā porāṇo. Viññūhi pana garahitattā viññūgarahitoti veditabbo. Yasmā ca viññugarahito, tasmā yattha edisakaṃ passati, yājakaṃ garahatī jano. Kathaṃ? ‘‘Abbudaṃ brāhmaṇehi uppāditaṃ, gāvo vadhitvā maṃsaṃ khādantī’’ti evamādīni vatvāti ayamettha anussavo.
੩੧੭. ਏવਂ ਧਮ੍ਮੇ વਿਯਾਪਨ੍ਨੇਤਿ ਏવਂ ਪੋਰਾਣੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮੇ ਨਟ੍ਠੇ। ‘‘વਿਯਾવਤ੍ਤੇ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, વਿਪਰਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਥਾ ਭੂਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਭਿਨ੍ਨਾ ਸੁਦ੍ਦવੇਸ੍ਸਿਕਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਮਗ੍ਗਾ વਿਹਰਨ੍ਤਾ ਸੁਦ੍ਦਾ ਚ વੇਸ੍ਸਾ ਚ ਤੇ વਿਭਿਨ੍ਨਾ। ਪੁਥੂ વਿਭਿਨ੍ਨਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਬਹੂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਭਿਨ੍ਨਾ। ਪਤਿਂ ਭਰਿਯਾવਮਞ੍ਞਥਾਤਿ ਭਰਿਯਾ ਚ ਘਰਾવਾਸਤ੍ਥਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਬਲੇ ਠਪਿਤਾ ਪੁਤ੍ਤਬਲਾਦੀਹਿ ਉਪੇਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪਤਿਂ ਅવਮਞ੍ਞਥ, ਪਰਿਭવਿ ਅવਮਞ੍ਞਿ ਨ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ।
317.Evaṃ dhamme viyāpanneti evaṃ porāṇe brāhmaṇadhamme naṭṭhe. ‘‘Viyāvatte’’tipi pāṭho, viparivattitvā aññathā bhūteti attho. Vibhinnā suddavessikāti pubbe samaggā viharantā suddā ca vessā ca te vibhinnā. Puthū vibhinnā khattiyāti khattiyāpi bahū aññamaññaṃ bhinnā. Patiṃ bhariyāvamaññathāti bhariyā ca gharāvāsatthaṃ issariyabale ṭhapitā puttabalādīhi upetā hutvā patiṃ avamaññatha, paribhavi avamaññi na sakkaccaṃ upaṭṭhāsi.
੩੧੮. ਏવਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ વਿਭਿਨ੍ਨਾ ਸਮਾਨਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੂ ਚ…ਪੇ॰… ਕਾਮਾਨਂ વਸਮਨ੍વਗੁਨ੍ਤਿ। ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚ ਯੇ ਚਞ੍ਞੇ વੇਸ੍ਸਸੁਦ੍ਦਾ ਯਥਾ ਸਙ੍ਕਰਂ ਨਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੋਤ੍ਤੇਨ ਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤਾ ਗੋਤ੍ਤਰਕ੍ਖਿਤਾ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤਂ ਜਾਤਿવਾਦਂ ਨਿਰਂਕਤ੍વਾ, ‘‘ਅਹਂ ਖਤ੍ਤਿਯੋ, ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿ ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਨਾਸੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਕਾਮਾਨਂ વਸਂ ਅਨ੍વਗੁਂ ਆਸਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ, ਕਾਮਹੇਤੁ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਾਕਂਸੂਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
318. Evaṃ aññamaññaṃ vibhinnā samānā khattiyā brahmabandhū ca…pe… kāmānaṃ vasamanvagunti. Khattiyā ca brāhmaṇā ca ye caññe vessasuddā yathā saṅkaraṃ nāpajjanti, evaṃ attano attano gottena rakkhitattā gottarakkhitā. Te sabbepi taṃ jātivādaṃ niraṃkatvā, ‘‘ahaṃ khattiyo, ahaṃ brāhmaṇo’’ti etaṃ sabbampi nāsetvā pañcakāmaguṇasaṅkhātānaṃ kāmānaṃ vasaṃ anvaguṃ āsattaṃ pāpuṇiṃsu, kāmahetu na kiñci akattabbaṃ nākaṃsūti vuttaṃ hoti.
ਏવਮੇਤ੍ਥ ਭਗવਾ ‘‘ਇਸਯੋ ਪੁਬ੍ਬਕਾ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਨવਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਪੋਰਾਣਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ વਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਯੋ ਨੇਸਂ ਪਰਮੋ’’ਤਿ ਗਾਥਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਮਂ, ‘‘ਤਸ੍ਸ વਤ੍ਤਮਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਾਥਾਯ ਦੇવਸਮਂ, ‘‘ਤਣ੍ਡੁਲਂ ਸਯਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾਹਿ ਚਤੂਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਮਰਿਯਾਦਂ, ‘‘ਤੇਸਂ ਆਸਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਸਤ੍ਤਰਸਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਮਰਿਯਾਦਂ, ਤਸ੍ਸ વਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੇવਾਦੀਨਂ ਪਕ੍ਕਨ੍ਦਨਾਦਿਦੀਪਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚਣ੍ਡਾਲੋ ਪਨ ਇਧ ਅવੁਤ੍ਤੋਯੇવ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ વਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਕਾਰਣਂ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਮਦੇવਸਮਮਰਿਯਾਦਾ ਕਾਰਣਂ ਹੋਨ੍ਤਿ, વਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਮਰਿਯਾਦੋ। ਅਯਂ ਪਨ ਦੋਣਸੁਤ੍ਤੇ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੯੨) વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚਣ੍ਡਾਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮવਿਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਅਕਾਰਣਂ। ਕਸ੍ਮਾ? વਿਪਨ੍ਨੇ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਅਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾવ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਏਤਰਹਿ ਪਨ ਸੋਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚਣ੍ਡਾਲੋ ਦੁਲ੍ਲਭੋ। ਏવਮਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਧਮ੍ਮੋ વਿਨਟ੍ਠੋ। ਤੇਨੇવਾਹ ਦੋਣੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ – ‘‘ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਮਯਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚਣ੍ਡਾਲਮ੍ਪਿ ਨ ਪੂਰੇਮਾ’’ਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
Evamettha bhagavā ‘‘isayo pubbakā’’tiādīhi navahi gāthāhi porāṇānaṃ brāhmaṇānaṃ vaṇṇaṃ bhāsitvā ‘‘yo nesaṃ paramo’’ti gāthāya brahmasamaṃ, ‘‘tassa vattamanusikkhantā’’ti gāthāya devasamaṃ, ‘‘taṇḍulaṃ sayana’’ntiādikāhi catūhi gāthāhi mariyādaṃ, ‘‘tesaṃ āsi vipallāso’’tiādīhi sattarasahi gāthāhi sambhinnamariyādaṃ, tassa vippaṭipattiyā devādīnaṃ pakkandanādidīpanatthañca dassetvā desanaṃ niṭṭhāpesi. Brāhmaṇacaṇḍālo pana idha avuttoyeva. Kasmā? Yasmā vipattiyā akāraṇaṃ. Brāhmaṇadhammasampattiyā hi brahmasamadevasamamariyādā kāraṇaṃ honti, vipattiyā sambhinnamariyādo. Ayaṃ pana doṇasutte (a. ni. 5.192) vuttappakāro brāhmaṇacaṇḍālo brāhmaṇadhammavipattiyāpi akāraṇaṃ. Kasmā? Vipanne dhamme uppannattā. Tasmā taṃ adassetvāva desanaṃ niṭṭhāpesi. Etarahi pana sopi brāhmaṇacaṇḍālo dullabho. Evamayaṃ brāhmaṇānaṃ dhammo vinaṭṭho. Tenevāha doṇo brāhmaṇo – ‘‘evaṃ sante mayaṃ, bho gotama, brāhmaṇacaṇḍālampi na pūremā’’ti. Sesamettha vuttanayameva.
ਪਰਮਤ੍ਥਜੋਤਿਕਾਯ ਖੁਦ੍ਦਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Suttanipāta-aṭṭhakathāya brāhmaṇadhammikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਪਾਲ਼ਿ • Suttanipātapāḷi / ੭. ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮਿਕਸੁਤ੍ਤਂ • 7. Brāhmaṇadhammikasuttaṃ