Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਧਮ੍ਮਪਦ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Dhammapada-aṭṭhakathā

    ੨੬. ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਗ੍ਗੋ

    26. Brāhmaṇavaggo

    ੧. ਪਸਾਦਬਹੁਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ

    1. Pasādabahulabrāhmaṇavatthu

    ਛਿਨ੍ਦ ਸੋਤਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪਸਾਦਬਹੁਲਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Chindasotanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto pasādabahulaṃ brāhmaṇaṃ ārabbha kathesi.

    ਸੋ ਕਿਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹੇ ਸੋਲ਼ਸਮਤ੍ਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨਿਚ੍ਚਭਤ੍ਤਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਗਤવੇਲਾਯ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਭੋਨ੍ਤੋ ਅਰਹਨ੍ਤੋ, ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੁ ਭੋਨ੍ਤੋ ਅਰਹਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ વਦਨ੍ਤੋ ਅਰਹਨ੍ਤવਾਦਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਮੇવ વਦਤਿ। ਤੇਸੁ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ‘‘ਅਯਂ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਅਰਹਨ੍ਤਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ, ਖੀਣਾਸવਾ ‘‘ਅਯਂ ਨੋ ਖੀਣਾਸવਭਾવਂ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਨਾਗਮਿਂਸੁ। ਸੋ ਦੁਕ੍ਖੀ ਦੁਮ੍ਮਨੋ ‘‘ਕਿਨ੍ਨੁ ਖੋ, ਅਯ੍ਯਾ, ਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਆਰੋਚਿਤੇ ‘‘ਸਾਦਿਯਥ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਹਨ੍ਤવਾਦ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਨ ਸਾਦਿਯਾਮ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਏਤਂ ਪਸਾਦਭਞ੍ਞਂ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਸਾਦਭਞ੍ਞੇ, ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਪਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਰਹਨ੍ਤੇਸੁ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਪੇਮਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿਪਿ ਤਣ੍ਹਾਸੋਤਂ ਛੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਮੇવ ਪਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    So kira brāhmaṇo bhagavato dhammadesanaṃ sutvā pasannacitto attano gehe soḷasamattānaṃ bhikkhūnaṃ niccabhattaṃ paṭṭhapetvā bhikkhūnaṃ āgatavelāya pattaṃ gahetvā ‘‘āgacchantu bhonto arahanto, nisīdantu bhonto arahanto’’ti yaṃkiñci vadanto arahantavādapaṭisaṃyuttameva vadati. Tesu puthujjanā ‘‘ayaṃ amhesu arahantasaññī’’ti cintayiṃsu, khīṇāsavā ‘‘ayaṃ no khīṇāsavabhāvaṃ jānātī’’ti. Evaṃ te sabbepi kukkuccāyantā tassa gehaṃ nāgamiṃsu. So dukkhī dummano ‘‘kinnu kho, ayyā, nāgacchantī’’ti vihāraṃ gantvā satthāraṃ vanditvā tamatthaṃ ārocesi. Satthā bhikkhū āmantetvā ‘‘kiṃ etaṃ, bhikkhave’’ti pucchitvā tehi tasmiṃ atthe ārocite ‘‘sādiyatha pana tumhe, bhikkhave, arahantavāda’’nti āha. ‘‘Na sādiyāma mayaṃ, bhante’’ti. ‘‘Evaṃ sante manussānaṃ etaṃ pasādabhaññaṃ, anāpatti , bhikkhave, pasādabhaññe, api ca kho pana brāhmaṇassa arahantesu adhimattaṃ pemaṃ, tasmā tumhehipi taṇhāsotaṃ chetvā arahattameva pattuṃ yutta’’nti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha –

    ੩੮੩.

    383.

    ‘‘ਛਿਨ੍ਦ ਸੋਤਂ ਪਰਕ੍ਕਮ੍ਮ, ਕਾਮੇ ਪਨੁਦ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    ‘‘Chinda sotaṃ parakkamma, kāme panuda brāhmaṇa;

    ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਖਯਂ ਞਤ੍વਾ, ਅਕਤਞ੍ਞੂਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ॥

    Saṅkhārānaṃ khayaṃ ñatvā, akataññūsi brāhmaṇā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਰਕ੍ਕਮ੍ਮਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਸੋਤਂ ਨਾਮ ਨ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਨ વਾਯਾਮੇਨ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਕ੍ਕਮੇਨ ਪਰਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਂ ਸੋਤਂ ਛਿਨ੍ਦ। ਉਭੋਪਿ ਕਾਮੇ ਪਨੁਦ ਨੀਹਰ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ ਖੀਣਾਸવਾਨਂ ਆਲਪਨਮੇਤਂ। ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਖਯਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ। ਅਕਤਞ੍ਞੂਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤ੍વਂ ਸੁવਣ੍ਣਾਦੀਸੁ ਕੇਨਚਿ ਅਕਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਜਾਨਨਤੋ ਅਕਤਞ੍ਞੂ ਨਾਮ ਹੋਸੀਤਿ।

    Tattha parakkammāti taṇhāsotaṃ nāma na appamattakena vāyāmena chindituṃ sakkā, tasmā ñāṇasampayuttena mahantena parakkamena parakkamitvā taṃ sotaṃ chinda. Ubhopi kāme panuda nīhara. Brāhmaṇāti khīṇāsavānaṃ ālapanametaṃ. Saṅkhārānanti pañcannaṃ khandhānaṃ khayaṃ jānitvā. Akataññūti evaṃ sante tvaṃ suvaṇṇādīsu kenaci akatassa nibbānassa jānanato akataññū nāma hosīti.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਪਸਾਦਬਹੁਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਪਠਮਂ।

    Pasādabahulabrāhmaṇavatthu paṭhamaṃ.

    ੨. ਸਮ੍ਬਹੁਲਭਿਕ੍ਖੁવਤ੍ਥੁ

    2. Sambahulabhikkhuvatthu

    ਯਦਾ ਦ੍વਯੇਸੂਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Yadādvayesūti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto sambahule bhikkhū ārabbha kathesi.

    ਏਕਦਿવਸਞ੍ਹਿ ਤਿਂਸਮਤ੍ਤਾ ਦਿਸਾવਾਸਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਤੇਸਂ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਠਿਤਕੋવ ਇਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਕਤਮੇ ਨੁ ਖੋ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ? ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਖੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Ekadivasañhi tiṃsamattā disāvāsikā bhikkhū āgantvā satthāraṃ vanditvā nisīdiṃsu. Sāriputtatthero tesaṃ arahattassa upanissayaṃ disvā satthāraṃ upasaṅkamitvā ṭhitakova imaṃ pañhaṃ pucchi – ‘‘bhante, dve dhammāti vuccanti, katame nu kho dve dhammā’’ti? Atha naṃ satthā ‘‘dve dhammāti kho, sāriputta, samathavipassanā vuccantī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੩੮੪.

    384.

    ‘‘ਯਦਾ ਦ੍વਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਪਾਰਗੂ ਹੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।

    ‘‘Yadā dvayesu dhammesu, pāragū hoti brāhmaṇo;

    ਅਥਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇ ਸਂਯੋਗਾ, ਅਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਜਾਨਤੋ’’ਤਿ॥

    Athassa sabbe saṃyogā, atthaṃ gacchanti jānato’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਯਦਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਦ੍વਿਧਾ ਠਿਤੇਸੁ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਰਗਾਦਿવਸੇਨ ਅਯਂ ਖੀਣਾਸવੋ ਪਾਰਗੂ ਹੋਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ વਟ੍ਟਸ੍ਮਿਂ ਸਂਯੋਜਨਸਮਤ੍ਥਾ ਸਬ੍ਬੇ ਕਾਮਯੋਗਾਦਯੋ ਸਂਯੋਗਾ ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha yadāti yasmiṃ kāle dvidhā ṭhitesu samathavipassanādhammesu abhiññāpāragādivasena ayaṃ khīṇāsavo pāragū hoti, athassa vaṭṭasmiṃ saṃyojanasamatthā sabbe kāmayogādayo saṃyogā evaṃ jānantassa atthaṃ parikkhayaṃ gacchantīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne sabbepi te bhikkhū arahatte patiṭṭhahiṃsūti.

    ਸਮ੍ਬਹੁਲਭਿਕ੍ਖੁવਤ੍ਥੁ ਦੁਤਿਯਂ।

    Sambahulabhikkhuvatthu dutiyaṃ.

    ੩. ਮਾਰવਤ੍ਥੁ

    3. Māravatthu

    ਯਸ੍ਸ ਪਾਰਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮਾਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Yassa pāranti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto māraṃ ārabbha kathesi.

    ਸੋ ਕਿਰੇਕਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਪੁਰਿਸੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ , ਪਾਰਂ ਪਾਰਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਕਿਨ੍ਨੁ ਖੋ ਏਤਂ ਪਾਰਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਮਾਰੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ વਿਦਿਤ੍વਾ, ‘‘ਪਾਪਿਮ, ਕਿਂ ਤવ ਪਾਰੇਨ, ਤਞ੍ਹਿ વੀਤਰਾਗੇਹਿ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    So kirekasmiṃ divase aññataro puriso viya hutvā satthāraṃ upasaṅkamitvā pucchi – ‘‘bhante , pāraṃ pāranti vuccati, kinnu kho etaṃ pāraṃ nāmā’’ti. Satthā ‘‘māro aya’’nti viditvā, ‘‘pāpima, kiṃ tava pārena, tañhi vītarāgehi pattabba’’nti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੩੮੫.

    385.

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਪਾਰਂ ਅਪਾਰਂ વਾ, ਪਾਰਾਪਾਰਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।

    ‘‘Yassa pāraṃ apāraṃ vā, pārāpāraṃ na vijjati;

    વੀਤਦ੍ਦਰਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Vītaddaraṃ visaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਾਰਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਛ ਆਯਤਨਾਨਿ। ਅਪਾਰਨ੍ਤਿ ਬਾਹਿਰਾਨਿ ਛ ਆਯਤਨਾਨਿ। ਪਾਰਾਪਾਰਨ੍ਤਿ ਤਦੁਭਯਂ। ਨ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ਗਹਣਾਭਾવੇਨ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਕਿਲੇਸਦਰਥਾਨਂ વਿਗਮੇਨ વੀਤਦ੍ਦਰਂ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹਿ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha pāranti ajjhattikāni cha āyatanāni. Apāranti bāhirāni cha āyatanāni. Pārāpāranti tadubhayaṃ. Na vijjatīti yassa sabbampetaṃ ‘‘aha’’nti vā ‘‘mama’’nti vā gahaṇābhāvena natthi, taṃ kilesadarathānaṃ vigamena vītaddaraṃ sabbakilesehi visaṃyuttaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਮਾਰવਤ੍ਥੁ ਤਤਿਯਂ।

    Māravatthu tatiyaṃ.

    ੪. ਅਞ੍ਞਤਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ

    4. Aññatarabrāhmaṇavatthu

    ਝਾਯਿਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Jhāyinti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ brāhmaṇaṃ ārabbha kathesi.

    ਸੋ ਕਿਰ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾવਕੇ, ‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’ਤਿ વਦਤਿ, ਅਹਞ੍ਚਮ੍ਹਿ ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਮਮ੍ਪਿ ਨੁ ਖੋ ਏવਂ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨਾਹਂ ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮਿ, ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਮੇવ ਪਨੇવਂ વਦਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    So kira cintesi – ‘‘satthā attano sāvake, ‘brāhmaṇā’ti vadati, ahañcamhi jātigottena brāhmaṇo, mampi nu kho evaṃ vattuṃ vaṭṭatī’’ti. So satthāraṃ upasaṅkamitvā tamatthaṃ pucchi. Satthā ‘‘nāhaṃ jātigottamattena brāhmaṇaṃ vadāmi, uttamatthaṃ arahattaṃ anuppattameva panevaṃ vadāmī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੩੮੬.

    386.

    ‘‘ਝਾਯਿਂ વਿਰਜਮਾਸੀਨਂ, ਕਤਕਿਚ੍ਚਮਨਾਸવਂ।

    ‘‘Jhāyiṃ virajamāsīnaṃ, katakiccamanāsavaṃ;

    ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Uttamatthamanuppattaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਝਾਯਿਨ੍ਤਿ ਦੁવਿਧੇਨ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯਨ੍ਤਂ ਕਾਮਰਜੇਨ વਿਰਜਂ વਨੇ ਏਕਕਮਾਸੀਨਂ ਚਤੂਹਿ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਕਿਚ੍ਚਾਨਂ ਕਤਤ੍ਤਾ ਕਤਕਿਚ੍ਚਂ ਆਸવਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਅਨਾਸવਂ ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha jhāyinti duvidhena jhānena jhāyantaṃ kāmarajena virajaṃ vane ekakamāsīnaṃ catūhi maggehi soḷasannaṃ kiccānaṃ katattā katakiccaṃ āsavānaṃ abhāvena anāsavaṃ uttamatthaṃ arahattaṃ anuppattaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਾਤ੍ਥਿਕਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਅਹੋਸੀਤਿ।

    Desanāvasāne so brāhmaṇo sotāpattiphale patiṭṭhahi, sampattānampi sātthikā dhammadesanā ahosīti.

    ਅਞ੍ਞਤਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।

    Aññatarabrāhmaṇavatthu catutthaṃ.

    ੫. ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    5. Ānandattheravatthu

    ਦਿવਾ ਤਪਤੀਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Divātapatīti imaṃ dhammadesanaṃ satthā migāramātupāsāde viharanto ānandattheraṃ ārabbha kathesi.

    ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ ਕਿਰ ਮਹਾਪવਾਰਣਾਯ ਸਬ੍ਬਾਭਰਣਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਨਿ ਆਦਾਯ વਿਹਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਕਾਲ਼ੁਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰੋ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਨਾਮਮੇવ ਪਨਸ੍ਸੇਤਂ, ਸਰੀਰਂ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਖਣੇ ਚਨ੍ਦੋ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੂਰਿਯੋ ਅਤ੍ਥਮੇਤਿ। ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਥਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਚਨ੍ਦਸ੍ਸ ਓਭਾਸਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਰਞ੍ਞੋ ਸਰੀਰੋਭਾਸਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਰੀਰੋਭਾਸਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਚ ਸਰੀਰੋਭਾਸਂ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੋਭਾਸੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾવ વਿਰੋਚਤਿ। ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਜ੍ਜ ਮਮ ਇਮੇ ਓਭਾਸੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤੁਮ੍ਹਾਕਮੇવ ਓਭਾਸੋ ਰੁਚ੍ਚਤਿ। ਤੁਮ੍ਹਾਕਞ੍ਹਿ ਸਰੀਰਂ ਸਬ੍ਬੋਭਾਸੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਿਰੋਚਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਆਨਨ੍ਦ, ਸੂਰਿਯੋ ਨਾਮ ਦਿવਾ વਿਰੋਚਤਿ, ਚਨ੍ਦੋ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਰਾਜਾ ਅਲਙ੍ਕਤਕਾਲੇਯੇવ, ਖੀਣਾਸવੇ ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਂ ਪਹਾਯ ਅਨ੍ਤੋਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂਯੇવ વਿਰੋਚਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਾ ਪਨ ਰਤ੍ਤਿਮ੍ਪਿ ਦਿવਾਪਿ ਪਞ੍ਚવਿਧੇਨ ਤੇਜੇਨ વਿਰੋਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Pasenadi kosalo kira mahāpavāraṇāya sabbābharaṇapaṭimaṇḍito gandhamālādīni ādāya vihāraṃ agamāsi. Tasmiṃ khaṇe kāḷudāyitthero jhānaṃ samāpajjitvā parisapariyante nisinno hoti, nāmameva panassetaṃ, sarīraṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ. Tasmiṃ pana khaṇe cando uggacchati, sūriyo atthameti. Ānandatthero atthamentassa ca sūriyassa uggacchantassa ca candassa obhāsaṃ olokento rañño sarīrobhāsaṃ therassa sarīrobhāsaṃ tathāgatassa ca sarīrobhāsaṃ olokesi. Tattha sabbobhāse atikkamitvā satthāva virocati. Thero satthāraṃ vanditvā, ‘‘bhante, ajja mama ime obhāse olokentassa tumhākameva obhāso ruccati. Tumhākañhi sarīraṃ sabbobhāse atikkamitvā virocatī’’ti āha. Atha naṃ satthā, ‘‘ānanda, sūriyo nāma divā virocati, cando rattiṃ, rājā alaṅkatakāleyeva, khīṇāsave gaṇasaṅgaṇikaṃ pahāya antosamāpattiyaṃyeva virocati, buddhā pana rattimpi divāpi pañcavidhena tejena virocantī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੩੮੭.

    387.

    ‘‘ਦਿવਾ ਤਪਤਿ ਆਦਿਚ੍ਚੋ, ਰਤ੍ਤਿਮਾਭਾਤਿ ਚਨ੍ਦਿਮਾ।

    ‘‘Divā tapati ādicco, rattimābhāti candimā;

    ਸਨ੍ਨਦ੍ਧੋ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਤਪਤਿ, ਝਾਯੀ ਤਪਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।

    Sannaddho khattiyo tapati, jhāyī tapati brāhmaṇo;

    ਅਥ ਸਬ੍ਬਮਹੋਰਤ੍ਤਿਂ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਤਪਤਿ ਤੇਜਸਾ’’ਤਿ॥

    Atha sabbamahorattiṃ, buddho tapati tejasā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਦਿવਾ ਤਪਤੀਤਿ ਦਿવਾ વਿਰੋਚਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਂ ਪਨਸ੍ਸ ਗਤਮਗ੍ਗੋਪਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਚਨ੍ਦਿਮਾਤਿ ਚਨ੍ਦੋਪਿ ਅਬ੍ਭਾਦੀਹਿ વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਰਤ੍ਤਿਮੇવ વਿਰੋਚਤਿ, ਨੋ ਦਿવਾ। ਸਨ੍ਨਦ੍ਧੋਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਮਣਿવਿਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਬ੍ਬਾਭਰਣੇਹਿ ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾ ਸੇਨਾਯ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋવ ਰਾਜਾ વਿਰੋਚਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾਤਕવੇਸੇਨ ਠਿਤੋ। ਝਾਯੀਤਿ ਖੀਣਾਸવੋ ਪਨ ਗਣਂ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਝਾਯਨ੍ਤੋવ વਿਰੋਚਤਿ। ਤੇਜਸਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਨ ਸੀਲਤੇਜੇਨ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਤੇਜਂ, ਗੁਣਤੇਜੇਨ ਨਿਗ੍ਗੁਣਤੇਜਂ, ਪਞ੍ਞਾਤੇਜੇਨ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਤੇਜਂ, ਪੁਞ੍ਞਤੇਜੇਨ ਅਪੁਞ੍ਞਤੇਜਂ, ਧਮ੍ਮਤੇਜੇਨ ਅਧਮ੍ਮਤੇਜਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਇਮਿਨਾ ਪਞ੍ਚવਿਧੇਨ ਤੇਜਸਾ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਮੇવ વਿਰੋਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha divā tapatīti divā virocati, rattiṃ panassa gatamaggopi na paññāyati. Candimāti candopi abbhādīhi vimutto rattimeva virocati, no divā. Sannaddhoti suvaṇṇamaṇivicittehi sabbābharaṇehi paṭimaṇḍito caturaṅginiyā senāya parikkhittova rājā virocati, na aññātakavesena ṭhito. Jhāyīti khīṇāsavo pana gaṇaṃ vinodetvā jhāyantova virocati. Tejasāti sammāsambuddho pana sīlatejena dussīlyatejaṃ, guṇatejena nigguṇatejaṃ, paññātejena duppaññatejaṃ, puññatejena apuññatejaṃ, dhammatejena adhammatejaṃ pariyādiyitvā iminā pañcavidhena tejasā niccakālameva virocatīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਪਞ੍ਚਮਂ।

    Ānandattheravatthu pañcamaṃ.

    ੬. ਅਞ੍ਞਤਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਬ੍ਬਜਿਤવਤ੍ਥੁ

    6. Aññatarabrāhmaṇapabbajitavatthu

    ਬਾਹਿਤਪਾਪੋਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Bāhitapāpoti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ brāhmaṇapabbajitaṃ ārabbha kathesi.

    ਏਕੋ ਕਿਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬਾਹਿਰਕਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾવਕੇ ‘ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ’ਤਿ વਦਤਿ, ਅਹਞ੍ਚਮ੍ਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਮਮ੍ਪਿ ਖੋ ਏવਂ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨਾਹਂ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’ਤਿ વਦਾਮਿ, ਕਿਲੇਸਮਲਾਨਂ ਪਨ ਪਬ੍ਬਾਜਿਤਤ੍ਤਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Eko kira brāhmaṇo bāhirakapabbajjāya pabbajitvā ‘‘samaṇo gotamo attano sāvake ‘pabbajitā’ti vadati, ahañcamhi pabbajito, mampi kho evaṃ vattuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā satthāraṃ upasaṅkamitvā etamatthaṃ pucchi. Satthā ‘‘nāhaṃ ettakena ‘pabbajito’ti vadāmi, kilesamalānaṃ pana pabbājitattā pabbajito nāma hotī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੩੮੮.

    388.

    ‘‘ਬਾਹਿਤਪਾਪੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਸਮਚਰਿਯਾ ਸਮਣੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।

    ‘‘Bāhitapāpoti brāhmaṇo, samacariyā samaṇoti vuccati;

    ਪਬ੍ਬਾਜਯਮਤ੍ਤਨੋ ਮਲਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥

    Pabbājayamattano malaṃ, tasmā pabbajitoti vuccatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਮਚਰਿਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਨਿ ਸਮੇਤ੍વਾ ਚਰਣੇਨ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਬਾਹਿਤਪਾਪਤਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਅਕੁਸਲਾਨਿ ਸਮੇਤ੍વਾ ਚਰਣੇਨ ਸਮਣੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਾਗਾਦਿਮਲਂ ਪਬ੍ਬਾਜਯਨ੍ਤੋ વਿਨੋਦੇਨ੍ਤੋ ਚਰਤਿ, ਸੋਪਿ ਤੇਨ ਪਬ੍ਬਾਜਨੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha samacariyāti sabbākusalāni sametvā caraṇena. Tasmāti yasmā bāhitapāpatāya brāhmaṇo, akusalāni sametvā caraṇena samaṇoti vuccati, tasmā yo attano rāgādimalaṃ pabbājayanto vinodento carati, sopi tena pabbājanena pabbajitoti vuccatīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਾਤ੍ਥਿਕਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਅਹੋਸੀਤਿ।

    Desanāvasāne so brāhmaṇapabbajito sotāpattiphale patiṭṭhahi, sampattānampi sātthikā dhammadesanā ahosīti.

    ਅਞ੍ਞਤਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਬ੍ਬਜਿਤવਤ੍ਥੁ ਛਟ੍ਠਂ।

    Aññatarabrāhmaṇapabbajitavatthu chaṭṭhaṃ.

    ੭. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    7. Sāriputtattheravatthu

    ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Nabrāhmaṇassāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto sāriputtattheraṃ ārabbha kathesi.

    ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਠਾਨੇ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਅਹੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ , ਅਯ੍ਯੋ, ਖਨ੍ਤਿਬਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤੇਸੁ વਾ ਪਹਰਨ੍ਤੇਸੁ વਾ ਕੋਪਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਗੁਣੇ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਅਥੇਕੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ‘‘ਕੋ ਏਸ ਨ ਕੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਥੇਰੋ’’ਤਿ। ‘‘ਨਂ ਕੁਜ੍ਝਾਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥੇਤਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਅਹਂ ਨਂ ਕੁਜ੍ਝਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਚੇ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਕੁਜ੍ਝਾਪੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਹੋਤੁ, ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਿਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਥੇਰਂ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਾਗੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਮਜ੍ਝੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪਾਣਿਪ੍ਪਹਾਰਮਦਾਸਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਕਿਂ ਨਾਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੋਲੋਕੇਤ੍વਾવ ਗਤੋ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਡਾਹੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ‘‘ਅਹੋ ਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਯ੍ਯੋ’’ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ‘‘ਖਮਥ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹਂ વੀਮਂਸਨਤ੍ਥਾਯ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਹਰਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਹੋਤੁ ਖਮਾਮਿ ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਸਚੇ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਖਮਥ, ਮਮ ਗੇਹੇਯੇવ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਥੇਰੋਪਿ ਪਤ੍ਤਂ ਅਦਾਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਥੇਰਂ ਗੇਹਂ ਨੇਤ੍વਾ ਪਰਿવਿਸਿ।

    Ekasmiṃ kira ṭhāne sambahulā manussā ‘‘aho amhākaṃ , ayyo, khantibalena samannāgato, aññesu akkosantesu vā paharantesu vā kopamattampi natthī’’ti therassa guṇe kathayiṃsu. Atheko micchādiṭṭhiko brāhmaṇo ‘‘ko esa na kujjhatī’’ti pucchi. ‘‘Amhākaṃ thero’’ti. ‘‘Naṃ kujjhāpento na bhavissatī’’ti? ‘‘Natthetaṃ, brāhmaṇā’’ti. ‘‘Tena hi ahaṃ naṃ kujjhāpessāmī’’ti? ‘‘Sace sakkosi, kujjhāpehī’’ti. So ‘‘hotu, jānissāmissa kattabba’’nti theraṃ bhikkhāya paviṭṭhaṃ disvā pacchābhāgena gantvā piṭṭhimajjhe mahantaṃ pāṇippahāramadāsi. Thero ‘‘kiṃ nāmeta’’nti anoloketvāva gato. Brāhmaṇassa sakalasarīre ḍāho uppajji. So ‘‘aho guṇasampanno, ayyo’’ti therassa pādamūle nipajjitvā ‘‘khamatha me, bhante’’ti vatvā ‘‘kiṃ eta’’nti ca vutte ‘‘ahaṃ vīmaṃsanatthāya tumhe pahari’’nti āha. ‘‘Hotu khamāmi te’’ti. ‘‘Sace me, bhante, khamatha, mama geheyeva nisīditvā bhikkhaṃ gaṇhathā’’ti therassa pattaṃ gaṇhi, theropi pattaṃ adāsi. Brāhmaṇo theraṃ gehaṃ netvā parivisi.

    ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿਰਪਰਾਧੋ ਅਯ੍ਯੋ ਪਹਟੋ, ਦਣ੍ਡੇਨਪਿਸ੍ਸ ਮੋਕ੍ਖੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਤ੍ਥੇવ ਨਂ ਮਾਰੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਲੇਡ੍ਡੁਦਣ੍ਡਾਦਿਹਤ੍ਥਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਗੇਹਦ੍વਾਰੇ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਪਤ੍ਤਂ ਅਦਾਸਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਂ ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਕਿਂ ਏਤਂ ਉਪਾਸਕਾਤਿ? ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਹਟਾ, ਮਯਮਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ। ਕਿਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਮਿਨਾ ਪਹਟਾ, ਉਦਾਹੁ ਅਹਨ੍ਤਿ? ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ‘‘ਮਂ ਏਸ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਖਮਾਪੇਸਿ, ਗਚ੍ਛਥ ਤੁਮ੍ਹੇ’’ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਨਿવਤ੍ਤਾਪੇਤ੍વਾ ਥੇਰੋ વਿਹਾਰਮੇવ ਗਤੋ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਜ੍ਝਾਯਿਂਸੁ ‘‘ਕਿਂ ਨਾਮੇਤਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਯੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਪਹਟੋ, ਤਸ੍ਸੇવ ਗੇਹੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਹਟਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਇਦਾਨਿ ਸੋ ਕਸ੍ਸ ਲਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਅવਸੇਸੇ ਪੋਥੇਨ੍ਤੋ વਿਚਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਪਹਰਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਗਿਹਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਪਨ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਹਟੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੋਧੋ ਨਾਮੇਸ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –

    Manussā kujjhitvā ‘‘iminā amhākaṃ niraparādho ayyo pahaṭo, daṇḍenapissa mokkho natthi, ettheva naṃ māressāmā’’ti leḍḍudaṇḍādihatthā brāhmaṇassa gehadvāre aṭṭhaṃsu. Thero uṭṭhāya gacchanto brāhmaṇassa hatthe pattaṃ adāsi. Manussā taṃ therena saddhiṃ gacchantaṃ disvā, ‘‘bhante, tumhākaṃ pattaṃ gahetvā brāhmaṇaṃ nivattethā’’ti āhaṃsu. Kiṃ etaṃ upāsakāti? Brāhmaṇena tumhe pahaṭā, mayamassa kattabbaṃ jānissāmāti. Kiṃ pana tumhe iminā pahaṭā, udāhu ahanti? Tumhe, bhanteti. ‘‘Maṃ esa paharitvā khamāpesi, gacchatha tumhe’’ti manusse uyyojetvā brāhmaṇaṃ nivattāpetvā thero vihārameva gato. Bhikkhū ujjhāyiṃsu ‘‘kiṃ nāmetaṃ sāriputtatthero yena brāhmaṇena pahaṭo, tasseva gehe nisīditvā bhikkhaṃ gahetvā āgato. Therassa pahaṭakālato paṭṭhāya idāni so kassa lajjissati, avasese pothento vicarissatī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte, ‘‘bhikkhave, brāhmaṇo brāhmaṇaṃ paharanto nāma natthi, gihibrāhmaṇena pana samaṇabrāhmaṇo pahaṭo bhavissati, kodho nāmesa anāgāmimaggena samugghātaṃ gacchatī’’ti vatvā dhammaṃ desento imā gāthā abhāsi –

    ੩੮੯.

    389.

    ‘‘ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਹਰੇਯ੍ਯ, ਨਾਸ੍ਸ ਮੁਞ੍ਚੇਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।

    ‘‘Na brāhmaṇassa pahareyya, nāssa muñcetha brāhmaṇo;

    ਧੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਹਨ੍ਤਾਰਂ, ਤਤੋ ਧੀ ਯਸ੍ਸ ਮੁਞ੍ਚਤਿ॥

    Dhī brāhmaṇassa hantāraṃ, tato dhī yassa muñcati.

    ੩੯੦.

    390.

    ‘‘ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸੇਤਦਕਿਞ੍ਚਿ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਦਾ ਨਿਸੇਧੋ ਮਨਸੋ ਪਿਯੇਹਿ।

    ‘‘Na brāhmaṇassetadakiñci seyyo, yadā nisedho manaso piyehi;

    ਯਤੋ ਯਤੋ ਹਿਂਸਮਨੋ ਨਿવਤ੍ਤਤਿ, ਤਤੋ ਤਤੋ ਸਮ੍ਮਤਿਮੇવ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Yato yato hiṃsamano nivattati, tato tato sammatimeva dukkha’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ‘‘ਖੀਣਾਸવਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ વਾ ਜਾਤਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨ ਪਹਰੇਯ੍ਯ। ਨਾਸ੍ਸ ਮੁਞ੍ਚੇਥਾਤਿ ਸੋਪਿ ਪਹਟੋ ਖੀਣਾਸવਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਸ੍ਸ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ વੇਰਂ ਨ ਮੁਞ੍ਚੇਥ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੋਪਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸਾਤਿ ਖੀਣਾਸવਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਹਨ੍ਤਾਰਂ ਗਰਹਾਮਿ। ਤਤੋ ਧੀਤਿ ਯੋ ਪਨ ਤਂ ਪਹਰਨ੍ਤਂ ਪਟਿਪਹਰਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿ વੇਰਂ ਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਤਤੋਪਿ ਗਰਹਾਮਿਯੇવ।

    Tattha pahareyyāti ‘‘khīṇāsavabrāhmaṇohamasmī’’ti jānanto khīṇāsavassa vā aññatarassa vā jātibrāhmaṇassa na pahareyya. Nāssa muñcethāti sopi pahaṭo khīṇāsavabrāhmaṇo assa paharitvā ṭhitassa veraṃ na muñcetha, tasmiṃ kopaṃ na kareyyāti attho. Dhī brāhmaṇassāti khīṇāsavabrāhmaṇassa hantāraṃ garahāmi. Tato dhīti yo pana taṃ paharantaṃ paṭipaharanto tassa upari veraṃ muñcati, taṃ tatopi garahāmiyeva.

    ਏਤਦਕਿਞ੍ਚਿ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਯਂ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਕੋਸਨਂ, ਪਹਰਨ੍ਤਂ વਾ ਅਪ੍ਪਟਿਪਹਰਣਂ, ਏਤਂ ਤਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸવਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਸੇਯ੍ਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਧਿਮਤ੍ਤਮੇવ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਦਾ ਨਿਸੇਧੋ ਮਨਸੋ ਪਿਯੇਹੀਤਿ ਕੋਧਨਸ੍ਸ ਹਿ ਕੋਧੁਪ੍ਪਾਦੋવ ਮਨਸੋ ਪਿਯੋ ਨਾਮ। ਕੋਧੋ ਹਿ ਪਨੇਸ ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁਪਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਸੁਪਿ ਅਪਰਜ੍ਝਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਅਸ੍ਸ ਤੇਹਿ ਮਨਸੋ ਨਿਸੇਧੋ ਕੋਧવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਗ੍ਗਹੋ, ਏਤਂ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਹਿਂਸਮਨੋਤਿ ਕੋਧਮਨੋ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਯਤੋ ਯਤੋ વਤ੍ਥੁਤੋ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨਿવਤ੍ਤਤਿ । ਤਤੋ ਤਤੋਤਿ ਤਤੋ ਤਤੋ વਤ੍ਥੁਤੋ ਸਕਲਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿવਤ੍ਤਤਿਯੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Etadakiñci seyyoti yaṃ khīṇāsavassa akkosantaṃ vā apaccakkosanaṃ, paharantaṃ vā appaṭipaharaṇaṃ, etaṃ tassa khīṇāsavabrāhmaṇassa na kiñci seyyo, appamattakaṃ seyyo na hoti, adhimattameva seyyoti attho. Yadā nisedho manaso piyehīti kodhanassa hi kodhuppādova manaso piyo nāma. Kodho hi panesa mātāpitūsupi buddhādīsupi aparajjhati. Tasmā yo assa tehi manaso nisedho kodhavasena uppajjamānassa cittassa niggaho, etaṃ na kiñci seyyoti attho. Hiṃsamanoti kodhamano. So tassa yato yato vatthuto anāgāmimaggena samugghātaṃ gacchanto nivattati . Tato tatoti tato tato vatthuto sakalampi vaṭṭadukkhaṃ nivattatiyevāti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਸਤ੍ਤਮਂ।

    Sāriputtattheravatthu sattamaṃ.

    ੮. ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਗੋਤਮੀવਤ੍ਥੁ

    8. Mahāpajāpatigotamīvatthu

    ਯਸ੍ਸ ਕਾਯੇਨ વਾਚਾਯਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਂ ਗੋਤਮਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Yassa kāyena vācāyāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto mahāpajāpatiṃ gotamiṃ ārabbha kathesi.

    ਭਗવਤਾ ਹਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠ ਗਰੁਧਮ੍ਮੇ ਮਣ੍ਡਨਕਜਾਤਿਯੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸੁਰਭਿਪੁਪ੍ਫਦਾਮਂ વਿਯ ਸਿਰਸਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਪਰਿવਾਰਾ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿ ਗੋਤਮੀ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਲਭਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ વਾ ਆਚਰਿਯੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਏવਂ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦਂ ਥੇਰਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਯਾ ਗੋਤਮਿਯਾ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਸਹਤ੍ਥੇਨੇવ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਗਣ੍ਹੀ’’ਤਿ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤਿਯੋ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨੇવ ਉਪੋਸਥਂ ਨ ਪવਾਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਪਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਾਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਾ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਯਾ ਗੋਤਮਿਯਾ ਅਟ੍ਠ ਗਰੁਧਮ੍ਮਾ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਅਹਮੇવਸ੍ਸਾਚਰਿਯੋ, ਅਹਮੇવ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ। ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿવਿਰਹਿਤੇਸੁ ਖੀਣਾਸવੇਸੁ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Bhagavatā hi anuppanne vatthusmiṃ paññatte aṭṭha garudhamme maṇḍanakajātiyo puriso surabhipupphadāmaṃ viya sirasā sampaṭicchitvā saparivārā mahāpajāpati gotamī upasampadaṃ labhi, añño tassā upajjhāyo vā ācariyo vā natthi. Evaṃ laddhūpasampadaṃ theriṃ ārabbha aparena samayena kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘mahāpajāpatiyā gotamiyā ācariyupajjhāyā na paññāyanti, sahattheneva kāsāyāni gaṇhī’’ti. Evañca pana vatvā bhikkhuniyo kukkuccāyantiyo tāya saddhiṃ neva uposathaṃ na pavāraṇaṃ karonti, tā gantvā tathāgatassapi tamatthaṃ ārocesuṃ. Satthā tāsaṃ kathaṃ sutvā ‘‘mayā mahāpajāpatiyā gotamiyā aṭṭha garudhammā dinnā, ahamevassācariyo, ahameva upajjhāyo. Kāyaduccaritādivirahitesu khīṇāsavesu kukkuccaṃ nāma na kātabba’’nti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha –

    ੩੯੧.

    391.

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਾਯੇਨ વਾਚਾਯ, ਮਨਸਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ।

    ‘‘Yassa kāyena vācāya, manasā natthi dukkaṭaṃ;

    ਸਂવੁਤਂ ਤੀਹਿ ਠਾਨੇਹਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Saṃvutaṃ tīhi ṭhānehi, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਸਾવਜ੍ਜਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਅਪਾਯਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਂ ਕਮ੍ਮਂ। ਤੀਹਿ ਠਾਨੇਹੀਤਿ ਏਤੇਹਿ ਕਾਯਾਦੀਹਿ ਤੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਪવੇਸਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਾਯ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਹਿਤਂ, ਤਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha dukkaṭanti sāvajjaṃ dukkhudrayaṃ apāyasaṃvattanikaṃ kammaṃ. Tīhi ṭhānehīti etehi kāyādīhi tīhi kāraṇehi kāyaduccaritādipavesanivāraṇatthāya dvāraṃ pihitaṃ, taṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਗੋਤਮੀવਤ੍ਥੁ ਅਟ੍ਠਮਂ।

    Mahāpajāpatigotamīvatthu aṭṭhamaṃ.

    ੯. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    9. Sāriputtattheravatthu

    ਯਮ੍ਹਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Yamhāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto sāriputtattheraṃ ārabbha kathesi.

    ਸੋ ਕਿਰਾਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਜਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਯਸ੍ਸਂ ਦਿਸਾਯਂ ਥੇਰੋ વਸਤੀ’’ਤਿ ਸੁਣਾਤਿ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਤਤੋવ ਸੀਸਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ વਿਚਰਤੀ’’ਤਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਥੇਰਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤੋ વਿਚਰਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ , ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਮ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਨਭਾવਂ વਾ ਅਨਮਸ੍ਸਨਭਾવਂ વਾ ਤੁਮ੍ਹੇવ ਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਤਿ, ਅਸ੍ਸਜਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਨ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਤ੍ਤਤਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਚਰਿਯਂ ਨਮਸ੍ਸਤਿ। ਯਞ੍ਹਿ ਆਚਰਿਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਂ વਿਜਾਨਾਤਿ, ਤੇਨ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਅਗ੍ਗਿ વਿਯ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਨਮਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    So kirāyasmā assajittherassa santike dhammaṃ sutvā sotāpattiphalaṃ pattakālato paṭṭhāya ‘‘yassaṃ disāyaṃ thero vasatī’’ti suṇāti, tato añjaliṃ paggayha tatova sīsaṃ katvā nipajjati. Bhikkhū ‘‘micchādiṭṭhiko sāriputto, ajjāpi disā namassamāno vicaratī’’ti tamatthaṃ tathāgatassa ārocesuṃ. Satthā theraṃ pakkosāpetvā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, sāriputta, disā namassanto vicarasī’’ti pucchitvā , ‘‘bhante, mama disā namassanabhāvaṃ vā anamassanabhāvaṃ vā tumheva jānāthā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, sāriputto disā namassati, assajittherassa pana santikā dhammaṃ sutvā sotāpattiphalaṃ pattatāya attano ācariyaṃ namassati. Yañhi ācariyaṃ nissāya bhikkhu dhammaṃ vijānāti, tena so brāhmaṇena aggi viya sakkaccaṃ namassitabboyevā’’ti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha –

    ੩੯੨.

    392.

    ‘‘ਯਮ੍ਹਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਦੇਸਿਤਂ।

    ‘‘Yamhā dhammaṃ vijāneyya, sammāsambuddhadesitaṃ;

    ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਤਂ ਨਮਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਂવ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿ॥

    Sakkaccaṃ taṃ namasseyya, aggihuttaṃva brāhmaṇo’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਂવਾਤਿ ਯਥਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਚਰਣੇਨ ਚੇવ ਅਞ੍ਜਲਿਕਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਚ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਨਮਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ ਯਮ੍ਹਾ ਆਚਰਿਯਾ ਤਥਾਗਤਪવੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ વਿਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਨਮਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha aggihuttaṃvāti yathā brāhmaṇo aggihuttaṃ sammā paricaraṇena ceva añjalikammādīhi ca sakkaccaṃ namassati, evaṃ yamhā ācariyā tathāgatapaveditaṃ dhammaṃ vijāneyya, taṃ sakkaccaṃ namasseyyāti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਨવਮਂ।

    Sāriputtattheravatthu navamaṃ.

    ੧੦. ਜਟਿਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ

    10. Jaṭilabrāhmaṇavatthu

    ਨ ਜਟਾਹੀਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਜਟਿਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Na jaṭāhīti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ jaṭilabrāhmaṇaṃ ārabbha kathesi.

    ਸੋ ਕਿਰ ‘‘ਅਹਂ ਮਾਤਿਤੋ ਚ ਪਿਤਿਤੋ ਚ ਸੁਜਾਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਸਚੇ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾવਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ વਦਤਿ, ਮਮ੍ਪਿ ਨੁ ਖੋ ਤਥਾ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨਾਹਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਜਟਾਮਤ੍ਤੇਨ, ਨ ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮਿ, ਪਟਿવਿਦ੍ਧਸਚ੍ਚਮੇવ ਪਨਾਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ વਦਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    So kira ‘‘ahaṃ mātito ca pitito ca sujāto brāhmaṇakule nibbatto. Sace samaṇo gotamo attano sāvake brāhmaṇāti vadati, mampi nu kho tathā vattuṃ vaṭṭatī’’ti satthu santikaṃ gantvā tamatthaṃ pucchi. Atha naṃ satthā ‘‘nāhaṃ, brāhmaṇa, jaṭāmattena, na jātigottamattena brāhmaṇaṃ vadāmi, paṭividdhasaccameva panāhaṃ brāhmaṇoti vadāmī’’ti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha –

    ੩੯੩.

    393.

    ‘‘ਨ ਜਟਾਹਿ ਨ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਨ ਜਚ੍ਚਾ ਹੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।

    ‘‘Na jaṭāhi na gottena, na jaccā hoti brāhmaṇo;

    ਯਮ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਸੋ ਸੁਚੀ ਸੋ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿ॥

    Yamhi saccañca dhammo ca, so sucī so ca brāhmaṇo’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸੋਲ਼ਸਹਾਕਾਰੇਹਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਸਚ੍ਚਞਾਣਞ੍ਚੇવ ਨવવਿਧੋ ਚ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਸੁਚਿ, ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha saccanti yasmiṃ puggale cattāri saccāni soḷasahākārehi paṭivijjhitvā ṭhitaṃ saccañāṇañceva navavidho ca lokuttaradhammo atthi, so suci, so brāhmaṇo cāti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਜਟਿਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਦਸਮਂ।

    Jaṭilabrāhmaṇavatthu dasamaṃ.

    ੧੧. ਕੁਹਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ

    11. Kuhakabrāhmaṇavatthu

    ਕਿਂ ਤੇਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾਯਂ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ વਗ੍ਗੁਲਿવਤਂ ਕੁਹਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Kiṃ teti imaṃ dhammadesanaṃ satthā kūṭāgārasālāyaṃ viharanto ekaṃ vaggulivataṃ kuhakabrāhmaṇaṃ ārabbha kathesi.

    ਸੋ ਕਿਰ વੇਸਾਲਿਨਗਰਦ੍વਾਰੇ ਏਕਂ ਕਕੁਧਰੁਕ੍ਖਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਦ੍વੀਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਰੁਕ੍ਖਸਾਖਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਧੋਸਿਰੋ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਪਿਲਾਨਂ ਮੇ ਸਤਂ ਦੇਥ, ਕਹਾਪਣੇ ਦੇਥ, ਪਰਿਚਾਰਿਕਂ ਦੇਥ, ਨੋ ਚੇ ਦਸ੍ਸਥ, ਇਤੋ ਪਤਿਤ੍વਾ ਮਰਨ੍ਤੋ ਨਗਰਂ ਅਨਗਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤਸ੍ਸ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਨਕਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨਕਾਲੇਪਿ ਨਂ ਤਥੇવ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਂਸੁ। ਨਾਗਰਾਪਿ ‘‘ਅਯਂ ਪਾਤੋવ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏવਂ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤੋ ਪਤਿਤ੍વਾ ਮਰਨ੍ਤੋ ਨਗਰਂ ਅਨਗਰਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਨਗਰવਿਨਾਸਭੀਤਾ ‘‘ਯਂ ਸੋ ਯਾਚਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਦੇਮਾ’’ਤਿ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਅਦਂਸੁ। ਸੋ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ વਿਹਾਰੂਪਚਾਰੇ ਤਂ ਗਾવਿਂ વਿਯ વਿਰવਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤ੍વਾ ‘‘ਲਦ੍ਧਂ ਤੇ , ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਯਥਾਪਤ੍ਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਆਮ, ਲਦ੍ਧਂ ਮੇ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋવਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ ਸੋ ਕੁਹਕਚੋਰੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਕੁਹਕਚੋਰੋਯੇવ ਅਹੋਸਿ। ਇਦਾਨਿ ਪਨੇਸ ਬਾਲਜਨਂ વਞ੍ਚੇਤਿ, ਤਦਾ ਪਨ ਪਣ੍ਡਿਤੇ વਞ੍ਚੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਯਾਚਿਤੋ ਅਤੀਤਮਾਹਰਿ।

    So kira vesālinagaradvāre ekaṃ kakudharukkhaṃ āruyha dvīhi pādehi rukkhasākhaṃ gaṇhitvā adhosiro olambanto ‘‘kapilānaṃ me sataṃ detha, kahāpaṇe detha, paricārikaṃ detha, no ce dassatha, ito patitvā maranto nagaraṃ anagaraṃ karissāmī’’ti vadati. Tathāgatassa bhikkhusaṅghaparivutassa nagaraṃ pavisanakāle bhikkhū taṃ brāhmaṇaṃ disvā nikkhamanakālepi naṃ tatheva olambantaṃ passiṃsu. Nāgarāpi ‘‘ayaṃ pātova paṭṭhāya evaṃ olambanto patitvā maranto nagaraṃ anagaraṃ kareyyā’’ti cintetvā nagaravināsabhītā ‘‘yaṃ so yācati, sabbaṃ demā’’ti paṭissuṇitvā adaṃsu. So otaritvā sabbaṃ gahetvā agamāsi. Bhikkhū vihārūpacāre taṃ gāviṃ viya viravitvā gacchantaṃ disvā sañjānitvā ‘‘laddhaṃ te , brāhmaṇa, yathāpatthita’’nti pucchitvā ‘‘āma, laddhaṃ me’’ti sutvā antovihāraṃ gantvā tathāgatassa tamatthaṃ ārocesuṃ. Satthā ‘‘na, bhikkhave, idāneva so kuhakacoro, pubbepi kuhakacoroyeva ahosi. Idāni panesa bālajanaṃ vañceti, tadā pana paṇḍite vañcetuṃ nāsakkhī’’ti vatvā tehi yācito atītamāhari.

    ਅਤੀਤੇ ਏਕਂ ਕਾਸਿਕਗਾਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਏਕੋ ਕੁਹਕਤਾਪਸੋ વਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ। ਤਂ ਏਕਂ ਕੁਲਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿ। ਦਿવਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ વਿਯ ਤਸ੍ਸਪਿ ਏਕਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਦੇਤਿ, ਸਾਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਦੇਤਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਸਾਯਂ ਗੋਧਮਂਸਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸਾਧੁਕਂ ਪਚਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਤਸ੍ਸ ਅਦਂਸੁ। ਤਾਪਸੋ ਮਂਸਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾવ ਰਸਤਣ੍ਹਾਯ ਬਦ੍ਧੋ ‘‘ਕਿਂ ਮਂਸਂ ਨਾਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਗੋਧਮਂਸ’’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਿਦਧਿਕਟੁਕਭਣ੍ਡਾਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਪੇਸਿ। ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯ ਪਨ ਅવਿਦੂਰੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਮ੍ਮਿਕੇ ਗੋਧਰਾਜਾ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਤਾਪਸਂ વਨ੍ਦਿਤੁਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਂਦਿવਸਂ ਪਨੇਸ ‘‘ਤਂ વਧਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦਣ੍ਡਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ વਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤੋ વਿਯ ਨਿਸੀਦਿ। ਗੋਧਰਾਜਾ વਮ੍ਮਿਕਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋવ ਆਕਾਰਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਮੇ ਅਜ੍ਜ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਆਕਾਰੋ ਰੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਤਤੋવ ਨਿવਤ੍ਤਿ। ਤਾਪਸੋ ਤਸ੍ਸ ਨਿવਤ੍ਤਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਮਾਰਣਤ੍ਥਾਯ ਦਣ੍ਡਂ ਖਿਪਿ, ਦਣ੍ਡੋ વਿਰਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਗਤੋ। ਗੋਧਰਾਜਾਪਿ ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਸੀਸਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਆਗਤਮਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਾਪਸਂ ਆਹ –

    Atīte ekaṃ kāsikagāmaṃ nissāya eko kuhakatāpaso vāsaṃ kappesi. Taṃ ekaṃ kulaṃ paṭijaggi. Divā uppannakhādanīyabhojanīyato attano puttānaṃ viya tassapi ekaṃ koṭṭhāsaṃ deti, sāyaṃ uppannakoṭṭhāsaṃ ṭhapetvā dutiyadivase deti. Athekadivasaṃ sāyaṃ godhamaṃsaṃ labhitvā sādhukaṃ pacitvā tato koṭṭhāsaṃ ṭhapetvā dutiyadivase tassa adaṃsu. Tāpaso maṃsaṃ khāditvāva rasataṇhāya baddho ‘‘kiṃ maṃsaṃ nāmeta’’nti pucchitvā ‘‘godhamaṃsa’’nti sutvā bhikkhāya caritvā sappidadhikaṭukabhaṇḍādīni gahetvā paṇṇasālaṃ gantvā ekamantaṃ ṭhapesi. Paṇṇasālāya pana avidūre ekasmiṃ vammike godharājā viharati. So kālena kālaṃ tāpasaṃ vandituṃ āgacchati. Taṃdivasaṃ panesa ‘‘taṃ vadhissāmī’’ti daṇḍaṃ paṭicchādetvā tassa vammikassa avidūre ṭhāne niddāyanto viya nisīdi. Godharājā vammikato nikkhamitvā tassa santikaṃ āgacchantova ākāraṃ sallakkhetvā ‘‘na me ajja ācariyassa ākāro ruccatī’’ti tatova nivatti. Tāpaso tassa nivattanabhāvaṃ ñatvā tassa māraṇatthāya daṇḍaṃ khipi, daṇḍo virajjhitvā gato. Godharājāpi dhammikaṃ pavisitvā tato sīsaṃ nīharitvā āgatamaggaṃ olokento tāpasaṃ āha –

    ‘‘ਸਮਣਂ ਤਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ, ਉਪਗਚ੍ਛਿਮਸਞ੍ਞਤਂ।

    ‘‘Samaṇaṃ taṃ maññamāno, upagacchimasaññataṃ;

    ਸੋ ਮਂ ਦਣ੍ਡੇਨ ਪਾਹਾਸਿ, ਯਥਾ ਅਸਮਣੋ ਤਥਾ॥

    So maṃ daṇḍena pāhāsi, yathā asamaṇo tathā.

    ‘‘ਕਿਂ ਤੇ ਜਟਾਹਿ ਦੁਮ੍ਮੇਧ, ਕਿਂ ਤੇ ਅਜਿਨਸਾਟਿਯਾ।

    ‘‘Kiṃ te jaṭāhi dummedha, kiṃ te ajinasāṭiyā;

    ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਤੇ ਗਹਨਂ, ਬਾਹਿਰਂ ਪਰਿਮਜ੍ਜਸੀ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੪.੯੭-੯੮)।

    Abbhantaraṃ te gahanaṃ, bāhiraṃ parimajjasī’’ti. (jā. 1.4.97-98);

    ਅਥ ਨਂ ਤਾਪਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕੇਨ ਪਲੋਭੇਤੁਂ ਏવਮਾਹ –

    Atha naṃ tāpaso attano santakena palobhetuṃ evamāha –

    ‘‘ਏਹਿ ਗੋਧ ਨਿવਤ੍ਤਸ੍ਸੁ, ਭੁਞ੍ਜ ਸਾਲੀਨਮੋਦਨਂ।

    ‘‘Ehi godha nivattassu, bhuñja sālīnamodanaṃ;

    ਤੇਲਂ ਲੋਣਞ੍ਚ ਮੇ ਅਤ੍ਥਿ, ਪਹੂਤਂ ਮਯ੍ਹ ਪਿਪ੍ਫਲੀ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੪.੯੯)।

    Telaṃ loṇañca me atthi, pahūtaṃ mayha pipphalī’’ti. (jā. 1.4.99);

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਗੋਧਰਾਜਾ ‘‘ਯਥਾ ਯਥਾ ਤ੍વਂ ਕਥੇਸਿ, ਤਥਾ ਤਥਾ ਮੇ ਪਲਾਯਿਤੁਕਾਮਤਾવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ sutvā godharājā ‘‘yathā yathā tvaṃ kathesi, tathā tathā me palāyitukāmatāva hotī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ‘‘ਏਸ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪવੇਕ੍ਖਾਮਿ, વਮ੍ਮਿਕਂ ਸਤਪੋਰਿਸਂ।

    ‘‘Esa bhiyyo pavekkhāmi, vammikaṃ sataporisaṃ;

    ਤੇਲਂ ਲੋਣਞ੍ਚ ਕਿਤ੍ਤੇਸਿ, ਅਹਿਤਂ ਮਯ੍ਹ ਪਿਪ੍ਫਲੀ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੪.੧੦੦)।

    Telaṃ loṇañca kittesi, ahitaṃ mayha pipphalī’’ti. (jā. 1.4.100);

    ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਤਯਿ ਸਮਣਸਞ੍ਞਂ ਅਕਾਸਿਂ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਤੇ ਮਂ ਪਹਰਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਦਣ੍ਡੋ ਖਿਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਖਿਤ੍ਤਕਾਲੇਯੇવ ਅਸਮਣੋ ਜਾਤੋ। ਕਿਂ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਜਟਾਹਿ, ਕਿਂ ਸਖੁਰੇਨ ਅਜਿਨਚਮ੍ਮੇਨ। ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਞ੍ਹਿ ਤੇ ਗਹਨਂ, ਕੇવਲਂ ਬਾਹਿਰਮੇવ ਪਰਿਮਜ੍ਜਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਤਦਾ ਏਸ ਕੁਹਕੋ ਤਾਪਸੋ ਅਹੋਸਿ, ਗੋਧਰਾਜਾ ਪਨ ਅਹਮੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾ ਤਦਾ ਗੋਧਪਣ੍ਡਿਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Evañca pana vatvā ‘‘ahaṃ ettakaṃ kālaṃ tayi samaṇasaññaṃ akāsiṃ, idāni pana te maṃ paharitukāmatāya daṇḍo khitto, tassa khittakāleyeva asamaṇo jāto. Kiṃ tādisassa duppaññassa puggalassa jaṭāhi, kiṃ sakhurena ajinacammena. Abbhantarañhi te gahanaṃ, kevalaṃ bāhirameva parimajjasī’’ti āha. Satthā imaṃ atītaṃ āharitvā ‘‘tadā esa kuhako tāpaso ahosi, godharājā pana ahamevā’’ti vatvā jātakaṃ samodhānetvā tadā godhapaṇḍitena tassa niggahitakāraṇaṃ dassento imaṃ gāthamāha –

    ੩੯੪.

    394.

    ‘‘ਕਿਂ ਤੇ ਜਟਾਹਿ ਦੁਮ੍ਮੇਧ, ਕਿਂ ਤੇ ਅਜਿਨਸਾਟਿਯਾ।

    ‘‘Kiṃ te jaṭāhi dummedha, kiṃ te ajinasāṭiyā;

    ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਤੇ ਗਹਨਂ, ਬਾਹਿਰਂ ਪਰਿਮਜ੍ਜਸੀ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੪.੯੮)।

    Abbhantaraṃ te gahanaṃ, bāhiraṃ parimajjasī’’ti. (jā. 1.4.98);

    ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਤੇ ਜਟਾਹੀਤਿ ਅਮ੍ਭੋ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞ ਤવ ਬਦ੍ਧਾਹਿਪਿ ਇਮਾਹਿ ਜਟਾਹਿ ਸਖੁਰਾਯ ਨਿવਤ੍ਥਾਯਪਿ ਇਮਾਯ ਅਜਿਨਚਮ੍ਮਸਾਟਿਕਾਯ ਚ ਕਿਮਤ੍ਥੋਤਿ। ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਞ੍ਹਿ ਤੇ ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸਗਹਨਂ, ਕੇવਲਂ ਹਤ੍ਥਿਲਣ੍ਡਂ ਅਸ੍ਸਲਣ੍ਡਂ વਿਯ ਮਟ੍ਠਂ ਬਾਹਿਰਂ ਪਰਿਮਜ੍ਜਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha kiṃ te jaṭāhīti ambho duppañña tava baddhāhipi imāhi jaṭāhi sakhurāya nivatthāyapi imāya ajinacammasāṭikāya ca kimatthoti. Abbhantaranti abbhantarañhi te rāgādikilesagahanaṃ, kevalaṃ hatthilaṇḍaṃ assalaṇḍaṃ viya maṭṭhaṃ bāhiraṃ parimajjasīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਕੁਹਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਏਕਾਦਸਮਂ।

    Kuhakabrāhmaṇavatthu ekādasamaṃ.

    ੧੨. ਕਿਸਾਗੋਤਮੀવਤ੍ਥੁ

    12. Kisāgotamīvatthu

    ਪਂਸੁਕੂਲਧਰਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਕਿਸਾਗੋਤਮਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Paṃsukūladharanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā gijjhakūṭe pabbate viharanto kisāgotamiṃ ārabbha kathesi.

    ਤਦਾ ਕਿਰ ਸਕ੍ਕੋ ਪਠਮਯਾਮਾવਸਾਨੇ ਦੇવਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਕਿਸਾਗੋਤਮੀ ‘‘ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਕਾਸੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਕਾ ਨਾਮੇਸਾ , ਭਨ੍ਤੇ, ਆਗਚ੍ਛਮਾਨਾવ ਤੁਮ੍ਹੇ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ? ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਕਿਸਾਗੋਤਮੀ ਨਾਮੇਸਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਮ ਧੀਤਾ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਤ੍ਥੇਰੀਨਂ ਅਗ੍ਗਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Tadā kira sakko paṭhamayāmāvasāne devaparisāya saddhiṃ satthāraṃ upasaṅkamitvā vanditvā ekamante sāraṇīyadhammakathaṃ suṇanto nisīdi. Tasmiṃ khaṇe kisāgotamī ‘‘satthāraṃ passissāmī’’ti ākāsenāgantvā sakkaṃ disvā nivatti. So taṃ vanditvā nivattantiṃ disvā satthāraṃ pucchi – ‘‘kā nāmesā , bhante, āgacchamānāva tumhe disvā nivattatī’’ti? Satthā ‘‘kisāgotamī nāmesā, mahārāja, mama dhītā paṃsukūlikattherīnaṃ aggā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੩੯੫.

    395.

    ‘‘ਪਂਸੁਕੂਲਧਰਂ ਜਨ੍ਤੁਂ, ਕਿਸਂ ਧਮਨਿਸਨ੍ਥਤਂ।

    ‘‘Paṃsukūladharaṃ jantuṃ, kisaṃ dhamanisanthataṃ;

    ਏਕਂ વਨਸ੍ਮਿਂ ਝਾਯਨ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Ekaṃ vanasmiṃ jhāyantaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਿਸਨ੍ਤਿ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਰੂਪਂ ਪਟਿਪਦਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਮਂਸਲੋਹਿਤਾ ਚੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ ਧਮਨਿਸਨ੍ਥਤਗਤ੍ਤਾ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ। ਏਕਂ વਨਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ વਿવਿਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਏਕਕਂ વਨਸ੍ਮਿਂ ਝਾਯਨ੍ਤਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha kisanti paṃsukūlikā hi attano anurūpaṃ paṭipadaṃ pūrentā appamaṃsalohitā ceva honti dhamanisanthatagattā ca, tasmā evamāha. Ekaṃ vanasminti vivittaṭṭhāne ekakaṃ vanasmiṃ jhāyantaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਕਿਸਾਗੋਤਮੀવਤ੍ਥੁ ਦ੍વਾਦਸਮਂ।

    Kisāgotamīvatthu dvādasamaṃ.

    ੧੩. ਏਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ

    13. Ekabrāhmaṇavatthu

    ਚਾਹਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Nacāhanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ brāhmaṇaṃ ārabbha kathesi.

    ਸੋ ਕਿਰ ‘‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾવਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ વਦਤਿ ਅਹਞ੍ਚਮ੍ਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਮਮ੍ਪਿ ਨੁ ਖੋ ਏવਂ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨਾਹਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਨੇવਂ વਦਾਮਿ, ਯੋ ਪਨ ਅਕਿਞ੍ਚਨੋ ਅਗਹਣੋ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    So kira ‘‘samaṇo gotamo attano sāvake brāhmaṇāti vadati ahañcamhi brāhmaṇayoniyaṃ nibbatto, mampi nu kho evaṃ vattuṃ vaṭṭatī’’ti satthāraṃ upasaṅkamitvā tamatthaṃ pucchi. Atha naṃ satthā ‘‘nāhaṃ, brāhmaṇa, brāhmaṇayoniyaṃ nibbattamattenevaṃ vadāmi, yo pana akiñcano agahaṇo, tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੩੯੬.

    396.

    ‘‘ਨ ਚਾਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਬ੍ਰੂਮਿ, ਯੋਨਿਜਂ ਮਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਂ।

    ‘‘Na cāhaṃ brāhmaṇaṃ brūmi, yonijaṃ mattisambhavaṃ;

    ਭੋવਾਦਿ ਨਾਮ ਸੋ ਹੋਤਿ, ਸਚੇ ਹੋਤਿ ਸਕਿਞ੍ਚਨੋ।

    Bhovādi nāma so hoti, sace hoti sakiñcano;

    ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਅਨਾਦਾਨਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Akiñcanaṃ anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਯੋਨਿਜਨ੍ਤਿ ਯੋਨਿਯਂ ਜਾਤਂ। ਮਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਮਾਤੁ ਸਨ੍ਤਕੇ ਉਦਰਸ੍ਮਿਂ ਸਮ੍ਭੂਤਂ। ਭੋવਾਦੀਤਿ ਸੋ ਪਨ ਆਮਨ੍ਤਨਾਦੀਸੁ ‘‘ਭੋ, ਭੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਭੋવਾਦਿ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਸਚੇ ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਕਿਞ੍ਚਨੇਹਿ ਸਕਿਞ੍ਚਨੋ। ਅਹਂ ਪਨ ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਚਤੂਹਿ ਉਪਾਦਾਨੇਹਿ ਅਨਾਦਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha yonijanti yoniyaṃ jātaṃ. Mattisambhavanti brāhmaṇiyā mātu santake udarasmiṃ sambhūtaṃ. Bhovādīti so pana āmantanādīsu ‘‘bho, bho’’ti vatvā vicaranto bhovādi nāma hoti, sace rāgādīhi kiñcanehi sakiñcano. Ahaṃ pana rāgādīhi akiñcanaṃ catūhi upādānehi anādānaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਾਤ੍ਥਿਕਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਅਹੋਸੀਤਿ।

    Desanāvasāne so brāhmaṇo sotāpattiphale patiṭṭhahi, sampattānampi sātthikā dhammadesanā ahosīti.

    ਏਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਤੇਰਸਮਂ।

    Ekabrāhmaṇavatthu terasamaṃ.

    ੧੪. ਉਗ੍ਗਸੇਨਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤવਤ੍ਥੁ

    14. Uggasenaseṭṭhiputtavatthu

    ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਉਗ੍ਗਸੇਨਂ ਨਾਮ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। વਤ੍ਥੁ ‘‘ਮੁਞ੍ਚ ਪੁਰੇ ਮੁਞ੍ਚ ਪਚ੍ਛਤੋ’’ਤਿ (ਧ॰ ਪ॰ ੩੪੮) ਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾਯ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਮੇવ।

    Sabbasaṃyojananti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto uggasenaṃ nāma seṭṭhiputtaṃ ārabbha kathesi. Vatthu ‘‘muñca pure muñca pacchato’’ti (dha. pa. 348) gāthāvaṇṇanāya vitthāritameva.

    ਤਦਾ ਹਿ ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਉਗ੍ਗਸੇਨੋ ‘ਨ ਭਾਯਾਮੀ’ਤਿ વਦਤਿ, ਅਭੂਤੇਨ ਮਞ੍ਞੇ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸਦਿਸਾ ਛਿਨ੍ਨਸਂਯੋਜਨਾ ਨ ਭਾਯਨ੍ਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Tadā hi satthā, ‘‘bhante, uggaseno ‘na bhāyāmī’ti vadati, abhūtena maññe aññaṃ byākarotī’’ti bhikkhūhi vutte, ‘‘bhikkhave, mama puttasadisā chinnasaṃyojanā na bhāyantiyevā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੩੯੭.

    397.

    ‘‘ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਂ ਛੇਤ੍વਾ, ਯੋ વੇ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Sabbasaṃyojanaṃ chetvā, yo ve na paritassati;

    ਸਙ੍ਗਾਤਿਗਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Saṅgātigaṃ visaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਦਸવਿਧਸਂਯੋਜਨਂ। ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਨ ਭਾਯਤਿ। ਤਮਹਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਹਂ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਾਨਂ ਅਤੀਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗਾਤਿਗਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਯੋਗਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha sabbasaṃyojananti dasavidhasaṃyojanaṃ. Na paritassatīti taṇhāya na bhāyati. Tamahanti taṃ ahaṃ rāgādīnaṃ saṅgānaṃ atītattā saṅgātigaṃ, catunnampi yogānaṃ abhāvena visaṃyuttaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਉਗ੍ਗਸੇਨਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤવਤ੍ਥੁ ਚੁਦ੍ਦਸਮਂ।

    Uggasenaseṭṭhiputtavatthu cuddasamaṃ.

    ੧੫. ਦ੍વੇਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ

    15. Dvebrāhmaṇavatthu

    ਛੇਤ੍વਾ ਨਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਦ੍વੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Chetvānaddhinti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto dve brāhmaṇe ārabbha kathesi.

    ਤੇਸੁ ਕਿਰੇਕਸ੍ਸ ਚੂਲ਼ਰੋਹਿਤੋ ਨਾਮ ਗੋਣੋ ਅਹੋਸਿ, ਏਕਸ੍ਸ ਮਹਾਰੋਹਿਤੋ ਨਾਮ। ਤੇ ਏਕਦਿવਸਂ ‘‘ਤવ ਗੋਣੋ ਬਲવਾ, ਮਮ ਗੋਣੋ ਬਲવਾ’’ਤਿ વਿવਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੋ વਿવਾਦੇਨ, ਪਾਜੇਤ੍વਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਅਚਿਰવਤੀਤੀਰੇ ਸਕਟਂ વਾਲੁਕਾਯ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਗੋਣੇ ਯੋਜਯਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਨ੍ਹਾਯਿਤੁਂ ਤਤ੍ਥ ਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਗੋਣੇ ਪਾਜੇਸੁਂ। ਸਕਟਂ ਨਿਚ੍ਚਲਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, ਨਦ੍ਧਿવਰਤ੍ਤਾ ਪਨ ਛਿਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਿਸ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਬਾਹਿਰਾ ਏਤਾ ਨਦ੍ਧਿવਰਤ੍ਤਾ, ਯੋ ਕੋਚਿ ਏਤਾ ਛਿਨ੍ਦਤੇવ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ ਕੋਧਨਦ੍ਧਿਞ੍ਚੇવ ਤਣ੍ਹਾવਰਤ੍ਤਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Tesu kirekassa cūḷarohito nāma goṇo ahosi, ekassa mahārohito nāma. Te ekadivasaṃ ‘‘tava goṇo balavā, mama goṇo balavā’’ti vivaditvā ‘‘kiṃ no vivādena, pājetvā jānissāmā’’ti aciravatītīre sakaṭaṃ vālukāya pūretvā goṇe yojayiṃsu. Tasmiṃ khaṇe bhikkhūpi nhāyituṃ tattha gatā honti. Brāhmaṇā goṇe pājesuṃ. Sakaṭaṃ niccalaṃ aṭṭhāsi, naddhivarattā pana chijjiṃsu. Bhikkhū disvā vihāraṃ gantvā tamatthaṃ satthu ārocayiṃsu. Satthā, ‘‘bhikkhave , bāhirā etā naddhivarattā, yo koci etā chindateva, bhikkhunā pana ajjhattikaṃ kodhanaddhiñceva taṇhāvarattañca chindituṃ vaṭṭatī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੩੯੮.

    398.

    ‘‘ਛੇਤ੍વਾ ਨਦ੍ਧਿਂ વਰਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਸਨ੍ਦਾਨਂ ਸਹਨੁਕ੍ਕਮਂ।

    ‘‘Chetvā naddhiṃ varattañca, sandānaṃ sahanukkamaṃ;

    ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਪਲਿਘਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Ukkhittapalighaṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਨਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਨਯ੍ਹਨਭਾવੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਕੋਧਂ। વਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਬਨ੍ਧਨਭਾવੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਤਣ੍ਹਂ। ਸਨ੍ਦਾਨਂ ਸਹਨੁਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਯਾਨੁਕ੍ਕਮਸਹਿਤਂ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਸਨ੍ਦਾਨਂ, ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਲਿਘਸ੍ਸ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਪਲਿਘਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਂ ਤਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha naddhinti nayhanabhāvena pavattaṃ kodhaṃ. Varattanti bandhanabhāvena pavattaṃ taṇhaṃ. Sandānaṃ sahanukkamanti anusayānukkamasahitaṃ dvāsaṭṭhidiṭṭhisandānaṃ, idaṃ sabbampi chinditvā ṭhitaṃ avijjāpalighassa ukkhittattā ukkhittapalighaṃ, catunnaṃ saccānaṃ buddhattā buddhaṃ taṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਾਤ੍ਥਿਕਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਅਹੋਸੀਤਿ।

    Desanāvasāne pañcasatā bhikkhū arahatte patiṭṭhahiṃsu, sampattānampi sātthikā dhammadesanā ahosīti.

    ਦ੍વੇਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਪਨ੍ਨਰਸਮਂ।

    Dvebrāhmaṇavatthu pannarasamaṃ.

    ੧੬. ਅਕ੍ਕੋਸਕਭਾਰਦ੍વਾਜવਤ੍ਥੁ

    16. Akkosakabhāradvājavatthu

    ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਕ੍ਕੋਸਕਭਾਰਦ੍વਾਜਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Akkosanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto akkosakabhāradvājaṃ ārabbha kathesi.

    ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਭਾਤੁ ਭਾਰਦ੍વਾਜਸ੍ਸ ਧਨਞ੍ਜਾਨੀ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅਹੋਸਿ। ਸਾ ਖੀਪਿਤ੍વਾਪਿ ਕਾਸਿਤ੍વਾਪਿ ਪਕ੍ਖਲਿਤ੍વਾਪਿ ‘‘ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ। ਸਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਰਿવੇਸਨਾਯ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਪਕ੍ਖਲਿਤ੍વਾ ਤਥੇવ ਮਹਾਸਦ੍ਦੇਨ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਏવਮੇવਾਯਂ વਸਲੀ ਯਤ੍ਥ વਾ ਤਤ੍ਥ વਾ ਪਕ੍ਖਲਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਮੁਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਸਮਣਕਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਤੇ, વਸਲਿ, ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਨਾਹਂ ਤਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਯ੍ਯ, ਅਪਿ ਚ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਸ੍ਸੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅવਨ੍ਦਿਤ੍વਾવ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Tassa hi bhātu bhāradvājassa dhanañjānī nāma brāhmaṇī sotāpannā ahosi. Sā khīpitvāpi kāsitvāpi pakkhalitvāpi ‘‘namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassā’’ti imaṃ udānaṃ udānesi. Sā ekadivasaṃ brāhmaṇaparivesanāya pavattamānāya pakkhalitvā tatheva mahāsaddena udānaṃ udānesi. Brāhmaṇo kujjhitvā ‘‘evamevāyaṃ vasalī yattha vā tattha vā pakkhalitvā tassa muṇḍakassa samaṇakassa vaṇṇaṃ bhāsatī’’ti vatvā ‘‘idāni te, vasali, gantvā tassa satthuno vādaṃ āropessāmī’’ti āha. Atha naṃ sā ‘‘gaccha, brāhmaṇa, nāhaṃ taṃ passāmi, yo tassa bhagavato vādaṃ āropeyya, api ca gantvā taṃ bhagavantaṃ pañhaṃ pucchassū’’ti āha. So satthu santikaṃ gantvā avanditvāva ekamantaṃ ṭhito pañhaṃ pucchanto imaṃ gāthamāha –

    ‘‘ਕਿਂਸੁ ਛੇਤ੍વਾ ਸੁਖਂ ਸੇਤਿ, ਕਿਂਸੁ ਛੇਤ੍વਾ ਨ ਸੋਚਤਿ।

    ‘‘Kiṃsu chetvā sukhaṃ seti, kiṃsu chetvā na socati;

    ਕਿਸ੍ਸਸ੍ਸੁ ਏਕਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, વਧਂ ਰੋਚੇਸਿ ਗੋਤਮਾ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੭)।

    Kissassu ekadhammassa, vadhaṃ rocesi gotamā’’ti. (saṃ. ni. 1.187);

    ਅਥਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Athassa pañhaṃ byākaronto satthā imaṃ gāthamāha –

    ‘‘ਕੋਧਂ ਛੇਤ੍વਾ ਸੁਖਂ ਸੇਤਿ, ਕੋਧਂ ਛੇਤ੍વਾ ਨ ਸੋਚਤਿ।

    ‘‘Kodhaṃ chetvā sukhaṃ seti, kodhaṃ chetvā na socati;

    ਕੋਧਸ੍ਸ વਿਸਮੂਲਸ੍ਸ, ਮਧੁਰਗ੍ਗਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।

    Kodhassa visamūlassa, madhuraggassa brāhmaṇa;

    વਧਂ ਅਰਿਯਾ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ, ਤਞ੍ਹਿ ਛੇਤ੍વਾ ਨ ਸੋਚਤੀ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੭)।

    Vadhaṃ ariyā pasaṃsanti, tañhi chetvā na socatī’’ti. (saṃ. ni. 1.187);

    ਸੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਕਨਿਟ੍ਠੋ ਅਕ੍ਕੋਸਕਭਾਰਦ੍વਾਜੋ ‘‘ਭਾਤਾ ਕਿਰ ਮੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਕੁਦ੍ਧੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਸਬ੍ਭਾਹਿ ਫਰੁਸਾਹਿ વਾਚਾਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸਿ। ਸੋਪਿ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਅਤਿਥੀਨਂ ਖਾਦਨੀਯਾਦਿਦਾਨਓਪਮ੍ਮੇਨ ਸਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਸਨ੍ਨੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਪਰੇਪਿਸ੍ਸ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਭਾਰਦ੍વਾਜੋ ਬਿਲਿਙ੍ਗਕਭਾਰਦ੍વਾਜੋਤਿ ਦ੍વੇ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਰੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਾવ ਸਤ੍ਥਾਰਾ વਿਨੀਤਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ।

    So satthari pasīditvā pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Athassa kaniṭṭho akkosakabhāradvājo ‘‘bhātā kira me pabbajito’’ti sutvā kuddho āgantvā satthāraṃ asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosi. Sopi satthārā atithīnaṃ khādanīyādidānaopammena saññatto satthari pasanno pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Aparepissa sundarikabhāradvājo biliṅgakabhāradvājoti dve kaniṭṭhabhātaro satthāraṃ akkosantāva satthārā vinītā pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇiṃsu.

    ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ વਤ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ, ਚਤੂਸੁ ਨਾਮ ਭਾਤਿਕੇਸੁ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤੇਸੁ ਸਤ੍ਥਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅવਤ੍વਾ ਤੇਸਂਯੇવ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਜਾਤੋ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਹਂ ਮਮ ਖਨ੍ਤਿਬਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਦੁਟ੍ਠੇਸੁ ਅਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਹੋਮਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Athekadivasaṃ dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ, ‘‘āvuso, acchariyā vata buddhaguṇā, catūsu nāma bhātikesu akkosantesu satthā kiñci avatvā tesaṃyeva patiṭṭhā jāto’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte, ‘‘bhikkhave, ahaṃ mama khantibalena samannāgatattā duṭṭhesu adussanto mahājanassa patiṭṭhā homiyevā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੩੯੯.

    399.

    ‘‘ਅਕ੍ਕੋਸਂ વਧਬਨ੍ਧਞ੍ਚ, ਅਦੁਟ੍ਠੋ ਯੋ ਤਿਤਿਕ੍ਖਤਿ।

    ‘‘Akkosaṃ vadhabandhañca, aduṭṭho yo titikkhati;

    ਖਨ੍ਤੀਬਲਂ ਬਲਾਨੀਕਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Khantībalaṃ balānīkaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਦੁਟ੍ਠੋਤਿ ਏਤਂ ਦਸਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸવਤ੍ਥੂਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸਞ੍ਚ ਪਾਣਿਆਦੀਹਿ ਪੋਥਨਞ੍ਚ ਅਨ੍ਦੁਬਨ੍ਧਨਾਦੀਹਿ ਬਨ੍ਧਨਞ੍ਚ ਯੋ ਅਕੁਦ੍ਧਮਾਨਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ , ਖਨ੍ਤਿਬਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਤਿਬਲਂ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੀਕਭੂਤੇਨ ਤੇਨੇવ ਖਨ੍ਤਿਬਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਬਲਾਨੀਕਂ ਤਂ ਏવਰੂਪਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha aduṭṭhoti etaṃ dasahi akkosavatthūhi akkosañca pāṇiādīhi pothanañca andubandhanādīhi bandhanañca yo akuddhamānaso hutvā adhivāseti , khantibalena samannāgatattā khantibalaṃ, punappunaṃ uppattiyā anīkabhūtena teneva khantibalena samannāgatattā balānīkaṃ taṃ evarūpaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਅਕ੍ਕੋਸਕਭਾਰਦ੍વਾਜવਤ੍ਥੁ ਸੋਲ਼ਸਮਂ।

    Akkosakabhāradvājavatthu soḷasamaṃ.

    ੧੭. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    17. Sāriputtattheravatthu

    ਅਕ੍ਕੋਧਨਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Akkodhananti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto sāriputtattheraṃ ārabbha kathesi.

    ਤਦਾ ਕਿਰ ਥੇਰੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਨਾਲਕਗਾਮੇ ਮਾਤੁ ਘਰਦ੍વਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਪਰਿવਿਸਮਾਨਾ ਅਕ੍ਕੋਸਿ – ‘‘ਅਮ੍ਭੋ, ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਖਾਦਕ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਕਞ੍ਜਿਯਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਪਰਘਰੇਸੁ ਉਲ਼ੁਙ੍ਕਪਿਟ੍ਠੇਨ ਘਟ੍ਟਿਤਕਞ੍ਜਿਯਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਧਨਂ ਪਹਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਸਿ, ਨਾਸਿਤਮ੍ਹਾ ਤਯਾ, ਭੁਞ੍ਜਾਹਿ ਦਾਨੀ’’ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂਨਮ੍ਪਿ ਭਤ੍ਤਂ ਦਦਮਾਨਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚੂਲ਼ੁਪਟ੍ਠਾਕੋ ਕਤੋ, ਇਦਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਥਾ’’ਤਿ વਦੇਤਿ। ਥੇਰੋ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਮੇવ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥਾਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ ਆਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ – ‘‘ਰਾਹੁਲ, ਕਹਂ ਗਮਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਯ੍ਯਿਕਾਯ ਗਾਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤੇ ਅਯ੍ਯਿਕਾਯ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ વੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ? ‘‘ਅਯ੍ਯਿਕਾਯ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਅਕ੍ਕੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਪਨ ਤੇ ਕਿਂ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ વਤ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗੁਣਾ, ਏવਂਨਾਮਸ੍ਸ ਮਾਤਰਿ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿਯਾ ਕੋਧਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਹੋਸੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖੀਣਾਸવਾ ਨਾਮ ਅਕ੍ਕੋਧਨਾવ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Tadā kira thero pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ piṇḍāya caranto nālakagāme mātu gharadvāraṃ agamāsi. Atha naṃ sā nisīdāpetvā parivisamānā akkosi – ‘‘ambho, ucchiṭṭhakhādaka ucchiṭṭhakañjiyaṃ alabhitvā paragharesu uḷuṅkapiṭṭhena ghaṭṭitakañjiyaṃ paribhuñjituṃ asītikoṭidhanaṃ pahāya pabbajitosi, nāsitamhā tayā, bhuñjāhi dānī’’ti. Bhikkhūnampi bhattaṃ dadamānā ‘‘tumhehi mama putto attano cūḷupaṭṭhāko kato, idāni bhuñjathā’’ti vadeti. Thero bhikkhaṃ gahetvā vihārameva agamāsi. Athāyasmā rāhulo satthāraṃ piṇḍapātena āpucchi. Atha naṃ satthā āha – ‘‘rāhula, kahaṃ gamitthā’’ti? ‘‘Ayyikāya gāmaṃ, bhante’’ti. ‘‘Kiṃ pana te ayyikāya upajjhāyo vutto’’ti? ‘‘Ayyikāya me, bhante, upajjhāyo akkuṭṭho’’ti. ‘‘Kinti vatvā’’ti? ‘‘Idaṃ nāma, bhante’’ti. ‘‘Upajjhāyena pana te kiṃ vutta’’nti? ‘‘Na kiñci, bhante’’ti. Taṃ sutvā bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ, ‘‘āvuso, acchariyā vata sāriputtattherassa guṇā, evaṃnāmassa mātari akkosantiyā kodhamattampi nāhosī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte, ‘‘bhikkhave, khīṇāsavā nāma akkodhanāva hontī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੦੦.

    400.

    ‘‘ਅਕ੍ਕੋਧਨਂ વਤવਨ੍ਤਂ, ਸੀਲવਨ੍ਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਦਂ।

    ‘‘Akkodhanaṃ vatavantaṃ, sīlavantaṃ anussadaṃ;

    ਦਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਿਮਸਾਰੀਰਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Dantaṃ antimasārīraṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ વਤવਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਧੁਤવਤੇਨ, ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲੇਨ ਸੀਲવਨ੍ਤਂ, ਤਣ੍ਹਾਉਸ੍ਸਦਾਭਾવੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸਦਂ , ਛਲ਼ਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦਮਨੇਨ ਦਨ੍ਤਂ, ਕੋਟਿਯਂ ਠਿਤੇਨ ਅਤ੍ਤਭਾવੇਨ ਅਨ੍ਤਿਮਸਰੀਰਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha vatavantanti dhutavatena, samannāgataṃ catupārisuddhisīlena sīlavantaṃ, taṇhāussadābhāvena anussadaṃ, chaḷindriyadamanena dantaṃ, koṭiyaṃ ṭhitena attabhāvena antimasarīraṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਸਤ੍ਤਰਸਮਂ।

    Sāriputtattheravatthu sattarasamaṃ.

    ੧੮. ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ

    18. Uppalavaṇṇātherīvatthu

    વਾਰਿ ਪੋਕ੍ਖਰਪਤ੍ਤੇવਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਥੇਰਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। વਤ੍ਥੁ ‘‘ਮਧੁવਾ ਮਞ੍ਞਤਿ ਬਾਲੋ’’ਤਿ ਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾਯ (ਧ॰ ਪ॰ ੬੯) વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਮੇવ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ (ਧ॰ ਪ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੬੯) –

    Vāri pokkharapattevāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto uppalavaṇṇatheriṃ ārabbha kathesi. Vatthu ‘‘madhuvā maññati bālo’’ti gāthāvaṇṇanāya (dha. pa. 69) vitthāritameva. Vuttañhi tattha (dha. pa. aṭṭha. 1.69) –

    ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਮਹਾਜਨੋ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸਿ ‘‘ਖੀਣਾਸવਾਪਿ ਮਞ੍ਞੇ ਕਾਮਸੁਖਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਿ, ਕਾਮਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਨ ਸੇવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਨ ਹੇਤੇ ਕੋਲ਼ਾਪਰੁਕ੍ਖਾ, ਨ ਚ વਮ੍ਮਿਕਾ, ਅਲ੍ਲਮਂਸਸਰੀਰਾવ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤੇਪਿ ਕਾਮਸੁਖਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖੀਣਾਸવਾ ਕਾਮਸੁਖਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਕਾਮਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਹਿ ਪਦੁਮਪਤ੍ਤੇ ਪਤਿਤਂ ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ ਨ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, વਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਨ ਪਤਤੇવ। ਯਥਾ ਚ ਆਰਗ੍ਗੇ ਸਾਸਪੋ ਨ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤਿ ਨ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, વਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਤਤੇવ, ਏવਂ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੇ ਦੁવਿਧੋਪਿ ਕਾਮੋ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ ਨ ਸਣ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਘਟੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Aparena samayena mahājano dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesi ‘‘khīṇāsavāpi maññe kāmasukhaṃ sādiyanti, kāmaṃ sevanti, kiṃ na sevissanti. Na hete koḷāparukkhā, na ca vammikā, allamaṃsasarīrāva, tasmā etepi kāmasukhaṃ sādiyantī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, khīṇāsavā kāmasukhaṃ sādiyanti, na kāmaṃ sevanti. Yathā hi padumapatte patitaṃ udakabindu na limpati na saṇṭhāti, vinivattitvā pana patateva. Yathā ca āragge sāsapo na upalimpati na saṇṭhāti, vinivattitvā patateva, evaṃ khīṇāsavassa citte duvidhopi kāmo na limpati na saṇṭhātī’’ti anusandhiṃ ghaṭetvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha –

    ੪੦੧.

    401.

    ‘‘વਾਰਿ ਪੋਕ੍ਖਰਪਤ੍ਤੇવ, ਆਰਗ੍ਗੇਰਿવ ਸਾਸਪੋ।

    ‘‘Vāri pokkharapatteva, āraggeriva sāsapo;

    ਯੋ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ ਕਾਮੇਸੁ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Yo na limpati kāmesu, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤੀਤਿ ਏવਮੇવਂ ਯੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਦੁવਿਧੇਪਿ ਕਾਮੇ ਨ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਮੇ ਨ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha yo na limpatīti evamevaṃ yo abbhantare duvidhepi kāme na upalimpati, tasmiṃ kāme na saṇṭhāti, tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ ਅਟ੍ਠਾਰਸਮਂ।

    Uppalavaṇṇātherīvatthu aṭṭhārasamaṃ.

    ੧੯. ਅਞ੍ਞਤਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ

    19. Aññatarabrāhmaṇavatthu

    ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Yodukkhassāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ brāhmaṇaṃ ārabbha kathesi.

    ਤਸ੍ਸ ਕਿਰੇਕੋ ਦਾਸੋ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਦਿਸ੍વਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਨ੍ਤਂ ਦ੍વਾਰਨ੍ਤਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ਚੀવਰਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਇਦਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਦਾਸੋ ਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮਾਤਿ । ਪਨ੍ਨਭਾਰੋ ਏਸ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ। ‘‘ਪਨ੍ਨਭਾਰੋ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ‘‘ਅਰਹਾ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਨਪਿ ਤੇਨ ‘‘ਏવਂ, ਭੋ ਗੋਤਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਆਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪਨ੍ਨਭਾਰੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Tassa kireko dāso apaññatte sikkhāpade palāyitvā pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Brāhmaṇo taṃ olokento adisvā ekadivasaṃ satthārā saddhiṃ piṇḍāya pavisantaṃ dvārantare disvā cīvaraṃ daḷhaṃ aggahesi. Satthā nivattitvā ‘‘kiṃ idaṃ, brāhmaṇā’’ti pucchi. Dāso me, bho gotamāti . Pannabhāro esa, brāhmaṇāti. ‘‘Pannabhāro’’ti ca vutte brāhmaṇo ‘‘arahā’’ti sallakkhesi. Tasmā punapi tena ‘‘evaṃ, bho gotamā’’ti vutte satthā ‘‘āma, brāhmaṇa, pannabhāro’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੦੨.

    402.

    ‘‘ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਇਧੇવ ਖਯਮਤ੍ਤਨੋ।

    ‘‘Yo dukkhassa pajānāti, idheva khayamattano;

    ਪਨ੍ਨਭਾਰਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Pannabhāraṃ visaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਖਨ੍ਧਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ। ਪਨ੍ਨਭਾਰਨ੍ਤਿ ਓਹਿਤਖਨ੍ਧਭਾਰਂ ਚਤੂਹਿ ਯੋਗੇਹਿ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹਿ વਾ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਾਤ੍ਥਿਕਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਅਹੋਸੀਤਿ।

    Tattha dukkhassāti khandhadukkhassa. Pannabhāranti ohitakhandhabhāraṃ catūhi yogehi sabbakilesehi vā visaṃyuttaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne so brāhmaṇo sotāpattiphale patiṭṭhahi, sampattānampi sātthikā dhammadesanā ahosīti.

    ਅਞ੍ਞਤਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਏਕੂਨવੀਸਤਿਮਂ।

    Aññatarabrāhmaṇavatthu ekūnavīsatimaṃ.

    ੨੦. ਖੇਮਾਭਿਕ੍ਖੁਨੀવਤ੍ਥੁ

    20. Khemābhikkhunīvatthu

    ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਖੇਮਂ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Gambhīrapaññanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā gijjhakūṭe viharanto khemaṃ nāma bhikkhuniṃ ārabbha kathesi.

    ਏਕਦਿવਸਞ੍ਹਿ ਪਠਮਯਾਮਸਮਨਨ੍ਤਰੇ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਖੇਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ‘‘ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਠਿਤਾવ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕੋ ਏਸਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਗਚ੍ਛਮਾਨਾ ਆਕਾਸੇ ਠਿਤਾવ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਏਸਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਮ ਧੀਤਾ ਖੇਮਾ ਨਾਮ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਕੋવਿਦਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Ekadivasañhi paṭhamayāmasamanantare sakko devarājā parisāya saddhiṃ āgantvā satthu santike sāraṇīyadhammakathaṃ suṇanto nisīdi. Tasmiṃ khaṇe khemā bhikkhunī ‘‘satthāraṃ passissāmī’’ti āgantvā sakkaṃ disvā ākāse ṭhitāva satthāraṃ vanditvā nivatti. Sakko taṃ disvā ‘‘ko esā, bhante, āgacchamānā ākāse ṭhitāva satthāraṃ vanditvā nivattī’’ti pucchi. Satthā ‘‘esā, mahārāja, mama dhītā khemā nāma mahāpaññā maggāmaggakovidā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੦੩.

    403.

    ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞਂ ਮੇਧਾવਿਂ, ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕੋવਿਦਂ।

    ‘‘Gambhīrapaññaṃ medhāviṃ, maggāmaggassa kovidaṃ;

    ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Uttamatthamanuppattaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਗਬ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰੇਸੁ ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਪવਤ੍ਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਧਮ੍ਮੋਜਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਮੇਧਾવਿਂ ‘‘ਅਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗੋ, ਅਯਂ ਸੁਗਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗੋ, ਅਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੋ, ਅਯਂ ਅਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਮਗ੍ਗੇ ਚ ਅਮਗ੍ਗੇ ਚ ਛੇਕਤਾਯ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕੋવਿਦਂ ਅਰਹਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha gabbhīrapaññanti gambhīresu khandhādīsu pavattāya paññāya samannāgataṃ dhammojapaññāya samannāgataṃ medhāviṃ ‘‘ayaṃ duggatiyā maggo, ayaṃ sugatiyā maggo, ayaṃ nibbānassa maggo, ayaṃ amaggo’’ti evaṃ magge ca amagge ca chekatāya maggāmaggassa kovidaṃ arahattasaṅkhātaṃ uttamatthaṃ anuppattaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਖੇਮਾਭਿਕ੍ਖੁਨਿવਤ੍ਥੁ વੀਸਤਿਮਂ।

    Khemābhikkhunivatthu vīsatimaṃ.

    ੨੧. ਪਬ੍ਭਾਰવਾਸੀਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    21. Pabbhāravāsītissattheravatthu

    ਅਸਂਸਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪਬ੍ਭਾਰવਾਸੀਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Asaṃsaṭṭhanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto pabbhāravāsītissattheraṃ ārabbha kathesi.

    ਸੋ ਕਿਰ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਲੇਣਪਬ੍ਭਾਰਂ ਪਾਪੁਣਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਯੇવਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਤਂ ਲਭਿ। ਸੋ ‘‘ਅਹਂ ਇਧ વਸਨ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਲੇਣੇਪਿ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾ ‘‘ਸੀਲવਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਗਤੋ, ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ વਸਿਤੁਂ ਦੁਕ੍ਖਂ। ਅਯਂ ਪਨ ਇਧ ਏਕਰਤ੍ਤਿਮੇવ વਸਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਆਦਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਥੇਰੋ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਾਤੋવ ਗੋਚਰਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕਾ ਉਪਾਸਿਕਾ ਦਿਸ੍વਾવ ਪੁਤ੍ਤਸਿਨੇਹਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਗੇਹੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤੇਮਾਸਂ વਸਨਤ੍ਥਾਯ ਯਾਚਿ। ਸੋਪਿ ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਮਯਾ ਇਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਭવਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਤਮੇવ ਲੇਣਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਦੇવਤਾ ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਕੇਨਚਿ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸ੍વੇ વਾ ਪਰਸੁવੇ વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ।

    So kira satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā araññaṃ pavisitvā sappāyaṃ senāsanaṃ olokento ekaṃ leṇapabbhāraṃ pāpuṇi, sampattakkhaṇeyevassa cittaṃ ekaggataṃ labhi. So ‘‘ahaṃ idha vasanto pabbajitakiccaṃ nipphādetuṃ sakkhissāmī’’ti cintesi. Leṇepi adhivatthā devatā ‘‘sīlavā bhikkhu āgato, iminā saddhiṃ ekaṭṭhāne vasituṃ dukkhaṃ. Ayaṃ pana idha ekarattimeva vasitvā pakkamissatī’’ti cintetvā putte ādāya nikkhami. Thero punadivase pātova gocaragāmaṃ piṇḍāya pāvisi. Atha naṃ ekā upāsikā disvāva puttasinehaṃ paṭilabhitvā gehe nisīdāpetvā bhojetvā attānaṃ nissāya temāsaṃ vasanatthāya yāci. Sopi ‘‘sakkā mayā imaṃ nissāya bhavanissaraṇaṃ kātu’’nti adhivāsetvā tameva leṇaṃ agamāsi. Devatā taṃ āgacchantaṃ disvā ‘‘addhā kenaci nimantito bhavissati, sve vā parasuve vā gamissatī’’ti cintesi.

    ਏવਂ ਅਡ੍ਢਮਾਸਮਤ੍ਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ‘‘ਅਯਂ ਇਧੇવ ਮਞ੍ਞੇ ਅਨ੍ਤੋવਸ੍ਸਂ વਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੀਲવਤਾ ਪਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਪੁਤ੍ਤਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਸਿਤੁਂ ਦੁਕ੍ਕਰਂ, ਇਮਞ੍ਚ ‘ਨਿਕ੍ਖਮਾ’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਸੀਲੇ ਖਲਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਉਪਸਮ੍ਪਦਮਾਲ਼ਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਸ੍ਸ ਸੀਲੇ ਖਲਿਤਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਮਸ੍ਸ ਸੀਲਂ, ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવਸ੍ਸ ਕਤ੍વਾ ਅਯਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕਕੁਲੇ ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਗੀવਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ, ਮੁਖਤੋ ਖੇਲ਼ੋ ਪਗ੍ਘਰਿ। ਉਪਾਸਿਕਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ વਿਰવਿ। ਅਥ ਨਂ ਦੇવਤਾ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨਰੂਪਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਮਯਾ ਏਸ ਗਹਿਤੋ, ਬਲਿਕਮ੍ਮੇਨਪਿ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਕੁਲੂਪਕਂ ਥੇਰਂ ਲਟ੍ਠਿਮਧੁਕਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਤੇਲਂ ਪਚਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥੁਕਮ੍ਮਂ ਦੇਥ, ਏવਾਹਂ ਇਮਂ ਮੁਞ੍ਚਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਨਸ੍ਸਤੁ વਾ ਏਸ ਮਰਤੁ વਾ, ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਹਂ ਅਯ੍ਯਂ ਲਟ੍ਠਿਮਧੁਕਂ ਯਾਚਿਤੁਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਲਟ੍ਠਿਮਧੁਕਂ ਯਾਚਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਥ, ਨਾਸਿਕਾਯਸ੍ਸ ਹਿਙ੍ਗੁਚੁਣ੍ਣਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ વਦੇਥਾਤਿ। ਇਦਮ੍ਪਿ વਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਾਤਿ। ਤੇਨ ਹਿਸ੍ਸ ਪਾਦਧੋવਨਉਦਕਂ ਆਦਾਯ ਸੀਸੇ ਆਸਿਞ੍ਚਥਾਤਿ। ਉਪਾਸਿਕਾ ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਇਦਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વੇਲਾਯ ਆਗਤਂ ਥੇਰਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਯਾਗੁਖਜ੍ਜਕਂ ਦਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਭਤ੍ਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਦਂ ਉਦਕਂ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਸੀਸੇ ਆਸਿਞ੍ਚਾਮਾ’’ਤਿ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਆਸਿਞ੍ਚਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਸਾ ਦੇવਤਾ ਤਾવਦੇવ ਤਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਲੇਣਦ੍વਾਰੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।

    Evaṃ aḍḍhamāsamatte atikkante ‘‘ayaṃ idheva maññe antovassaṃ vasissati, sīlavatā pana saddhiṃ ekaṭṭhāne puttakehi saddhiṃ vasituṃ dukkaraṃ, imañca ‘nikkhamā’ti vattuṃ na sakkā, atthi nu kho imassa sīle khalita’’nti dibbena cakkhunā olokentī upasampadamāḷakato paṭṭhāya tassa sīle khalitaṃ adisvā ‘‘parisuddhamassa sīlaṃ, kiñcidevassa katvā ayasaṃ uppādessāmī’’ti tassa upaṭṭhākakule upāsikāya jeṭṭhaputtassa sarīre adhimuccitvā gīvaṃ parivattesi. Tassa akkhīni nikkhamiṃsu, mukhato kheḷo pagghari. Upāsikā taṃ disvā ‘‘kiṃ ida’’nti viravi. Atha naṃ devatā adissamānarūpā evamāha – ‘‘mayā esa gahito, balikammenapi me attho natthi, tumhākaṃ pana kulūpakaṃ theraṃ laṭṭhimadhukaṃ yācitvā tena telaṃ pacitvā imassa natthukammaṃ detha, evāhaṃ imaṃ muñcissāmī’’ti. Nassatu vā esa maratu vā, na sakkhissāmahaṃ ayyaṃ laṭṭhimadhukaṃ yācitunti. Sace laṭṭhimadhukaṃ yācituṃ na sakkotha, nāsikāyassa hiṅgucuṇṇaṃ pakkhipituṃ vadethāti. Idampi vattuṃ na sakkomāti. Tena hissa pādadhovanaudakaṃ ādāya sīse āsiñcathāti. Upāsikā ‘‘sakkā idaṃ kātu’’nti velāya āgataṃ theraṃ nisīdāpetvā yāgukhajjakaṃ datvā antarabhatte nisinnassa pāde dhovitvā udakaṃ gahetvā, ‘‘bhante, idaṃ udakaṃ dārakassa sīse āsiñcāmā’’ti āpucchitvā ‘‘tena hi āsiñcathā’’ti vutte tathā akāsi. Sā devatā tāvadeva taṃ muñcitvā gantvā leṇadvāre aṭṭhāsi.

    ਥੇਰੋਪਿ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਾવਸਾਨੇ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਅવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਂ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੋવ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਨਂ ਲੇਣਦ੍વਾਰਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਸਾ ਦੇવਤਾ ‘‘ਮਹਾવੇਜ੍ਜ ਮਾ ਇਧ ਪવਿਸਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਸਿ ਤ੍વ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਅਹਂ ਇਧ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾਤਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਮਯਾ વੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਮਾਲ਼ਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲੇ ਤਿਲਕਂ વਾ ਕਾਲ਼ਕਂ વਾ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਮਯਾ વੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਏવਂ વਦੇਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਨ ਪਸ੍ਸਸੀਤਿ। ਆਮ, ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ? ਆਚਿਕ੍ਖਾਮਿ ਤੇਤਿ। ਆਮ, ਆਚਿਕ੍ਖਾਹੀਤਿ। ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਤਾવ ਦੂਰੇ ਕਤਂ, ਅਜ੍ਜੇવ ਤਯਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸਗਹਿਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਦਧੋવਨਉਦਕਂ ਸੀਸੇ ਆਸਿਤ੍ਤਂ, ਨਾਸਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਆਮ, ਆਸਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਕਿਂ ਏਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਸੀਤਿ? ਏਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤ੍વਂ વਦੇਸੀਤਿ? ਆਮ, ਏਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਾਮੀਤਿ। ਥੇਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹੋ વਤ ਮੇ ਸਮ੍ਮਾ ਪਣਿਹਿਤੋ ਅਤ੍ਤਾ, ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਂ વਤ ਮੇ ਚਰਿਤਂ, ਦੇવਤਾਪਿ ਮਮ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲੇ ਤਿਲਕਂ વਾ ਕਾਲ਼ਕਂ વਾ ਅਦਿਸ੍વਾ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਸੀਸੇ ਆਸਿਤ੍ਤਪਾਦਧੋવਨਮਤ੍ਤਂ ਅਦ੍ਦਸਾ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸੀਲਂ ਆਰਬ੍ਭ ਬਲવਪੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ਤਂ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍વਾ ਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਪਿ ਅਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਮਾਦਿਸਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸਮਣਂ ਦੂਸੇਤ੍વਾ ਮਾ ਇਧ વਨਸਣ੍ਡੇ વਸਿ, ਤ੍વਮੇવ ਨਿਕ੍ਖਮਾਹੀ’’ਤਿ ਦੇવਤਂ ਓવਦਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ –

    Theropi bhattakiccāvasāne uṭṭhāyāsanā avissaṭṭhakammaṭṭhānatāya dvattiṃsākāraṃ sajjhāyantova pakkāmi. Atha naṃ leṇadvāraṃ pattakāle sā devatā ‘‘mahāvejja mā idha pavisā’’ti āha. So tattheva ṭhatvā ‘‘kāsi tva’’nti āha. Ahaṃ idha adhivatthā devatāti. Thero ‘‘atthi nu kho mayā vejjakammassa kataṭṭhāna’’nti upasampadamāḷakato paṭṭhāya olokento attano sīle tilakaṃ vā kāḷakaṃ vā adisvā ‘‘ahaṃ mayā vejjakammassa kataṭṭhānaṃ na passāmi, kasmā evaṃ vadesī’’ti āha. Na passasīti. Āma, na passāmīti? Ācikkhāmi teti. Āma, ācikkhāhīti. Tiṭṭhatu tāva dūre kataṃ, ajjeva tayā amanussagahitassa upaṭṭhākaputtassa pādadhovanaudakaṃ sīse āsittaṃ, nāsittanti? Āma, āsittanti. Kiṃ etaṃ na passasīti? Etaṃ sandhāya tvaṃ vadesīti? Āma, etaṃ sandhāya vadāmīti. Thero cintesi – ‘‘aho vata me sammā paṇihito attā, sāsanassa anurūpaṃ vata me caritaṃ, devatāpi mama catupārisuddhisīle tilakaṃ vā kāḷakaṃ vā adisvā dārakassa sīse āsittapādadhovanamattaṃ addasā’’ti tassa sīlaṃ ārabbha balavapīti uppajji. So taṃ vikkhambhetvā pāduddhārampi akatvā tattheva arahattaṃ patvā ‘‘mādisaṃ parisuddhaṃ samaṇaṃ dūsetvā mā idha vanasaṇḍe vasi, tvameva nikkhamāhī’’ti devataṃ ovadanto imaṃ udānaṃ udānesi –

    ‘‘વਿਸੁਦ੍ਧੋ વਤ ਮੇ વਾਸੋ, ਨਿਮ੍ਮਲਂ ਮਂ ਤਪਸ੍ਸਿਨਂ।

    ‘‘Visuddho vata me vāso, nimmalaṃ maṃ tapassinaṃ;

    ਮਾ ਤ੍વਂ વਿਸੁਦ੍ਧਂ ਦੂਸੇਸਿ, ਨਿਕ੍ਖਮ ਪવਨਾ ਤੁવ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Mā tvaṃ visuddhaṃ dūsesi, nikkhama pavanā tuva’’nti.

    ਸੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਤੇਮਾਸਂ વਸਿਤ੍વਾ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ‘‘ਕਿਂ, ਆવੁਸੋ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਿਚ੍ਚਂ ਤੇ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਲੇਣੇ વਸ੍ਸੂਪਗਮਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਤ੍વਂ ਦੇવਤਾਯ ਏવਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਨ ਕੁਜ੍ਝੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ ਕੁਜ੍ਝਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸੁਂ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ, ਦੇવਤਾਯ ਇਦਂ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋਪਿ ਨ ਕੁਜ੍ਝਿਨ੍ਤਿ વਦਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨੇવ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਕੁਜ੍ਝਤਿ, ਏਤਸ੍ਸ ਗਿਹੀਹਿ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਹਿ વਾ ਸਂਸਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਏਸ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    So tattheva temāsaṃ vasitvā vutthavasso satthu santikaṃ gantvā bhikkhūhi ‘‘kiṃ, āvuso, pabbajitakiccaṃ te matthakaṃ pāpita’’nti puṭṭho tasmiṃ leṇe vassūpagamanato paṭṭhāya sabbaṃ taṃ pavattiṃ bhikkhūnaṃ ārocetvā, ‘‘āvuso, tvaṃ devatāya evaṃ vuccamāno na kujjhī’’ti vutte ‘‘na kujjhi’’nti āha. Bhikkhū tathāgatassa ārocesuṃ, ‘‘bhante, ayaṃ bhikkhu aññaṃ byākaroti, devatāya idaṃ nāma vuccamānopi na kujjhinti vadatī’’ti. Satthā tesaṃ kathaṃ sutvā ‘‘neva, bhikkhave, mama putto kujjhati, etassa gihīhi vā pabbajitehi vā saṃsaggo nāma natthi, asaṃsaṭṭho esa appiccho santuṭṭho’’ti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha –

    ੪੦੪.

    404.

    ‘‘ਅਸਂਸਟ੍ਠਂ ਗਹਟ੍ਠੇਹਿ, ਅਨਾਗਾਰੇਹਿ ਚੂਭਯਂ।

    ‘‘Asaṃsaṭṭhaṃ gahaṭṭhehi, anāgārehi cūbhayaṃ;

    ਅਨੋਕਸਾਰਿਮਪ੍ਪਿਚ੍ਛਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Anokasārimappicchaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਸਂਸਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਸવਨਸਮੁਲ੍ਲਪਨਪਰਿਭੋਗਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਅਸਂਸਟ੍ਠਂ। ਉਭਯਨ੍ਤਿ ਗਿਹੀਹਿ ਚ ਅਨਾਗਾਰੇਹਿ ਚਾਤਿ ਉਭਯੇਹਿਪਿ ਅਸਂਸਟ੍ਠਂ । ਅਨੋਕਸਾਰਿਨ੍ਤਿ ਅਨਾਲਯਚਾਰਿਂ ਤਂ ਏવਰੂਪਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha asaṃsaṭṭhanti dassanasavanasamullapanaparibhogakāyasaṃsaggānaṃ abhāvena asaṃsaṭṭhaṃ. Ubhayanti gihīhi ca anāgārehi cāti ubhayehipi asaṃsaṭṭhaṃ . Anokasārinti anālayacāriṃ taṃ evarūpaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਪਬ੍ਭਾਰવਾਸੀਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਏਕવੀਸਤਿਮਂ।

    Pabbhāravāsītissattheravatthu ekavīsatimaṃ.

    ੨੨. ਅਞ੍ਞਤਰਭਿਕ੍ਖੁવਤ੍ਥੁ

    22. Aññatarabhikkhuvatthu

    ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Nidhāya daṇḍanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi.

    ਸੋ ਕਿਰ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਾਯਮਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਪਟਿਲਦ੍ਧਗੁਣਂ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਏਕਾ ਇਤ੍ਥੀ ਸਾਮਿਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਲਹਂ ਕਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ‘‘ਕੁਲਘਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਥੇਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ। ਥੇਰੋ ਪਨ ਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਸਾਮਿਕੋ ਗੇਹਂ ਆਗਤੋ ਤਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕੁਲਗਾਮਂ ਗਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨ੍ਤੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਇਮਾਯ ਏਕਿਕਾਯ ਇਮਂ ਅਟવਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ, ਕਂ ਨੁ ਖੋ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ‘‘ਨੇવ ਮਂ ਏਸ ਭਦਨ੍ਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਆਲਪਤਿ, ਮਾ ਨਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅવਚਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਮਮ ਆਚਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ, ਤੁਯ੍ਹਮੇવ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਇਮਸ੍ਸ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕੋਧੋ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਆਘਾਤੇਨ ਥੇਰਂ ਪੋਥੇਤ੍વਾ ਤਂ ਆਦਾਯ ਨਿવਤ੍ਤਿ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਸਞ੍ਜਾਤਗਣ੍ਡਂ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ વਿਹਾਰਂ ਗਤਕਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਰੀਰਂ ਸਮ੍ਬਾਹਨ੍ਤਾ ਗਣ੍ਡੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਸੋ ਤੇਸਂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਰਿਸੇ ਏવਂ ਪਹਰਨ੍ਤੇ ਤ੍વਂ ਕਿਂ ਅવਚ, ਕਿਂ વਾ ਤੇ ਕੋਧੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਮੇ, ਆવੁਸੋ, ਕੋਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਏਸ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਕੋਧੋ ਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ‘ਨ ਮੇ, ਆવੁਸੋ, ਕੋਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਅਭੂਤਂ વਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖੀਣਾਸવਾ ਨਾਮ ਨਿਹਿਤਦਣ੍ਡਾ, ਤੇ ਪਹਰਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਕੋਧਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    So kira satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā araññe vāyamanto arahattaṃ patvā ‘‘paṭiladdhaguṇaṃ satthu ārocessāmī’’ti tato nikkhami. Atha naṃ ekasmiṃ gāme ekā itthī sāmikena saddhiṃ kalahaṃ katvā tasmiṃ bahi nikkhante ‘‘kulagharaṃ gamissāmī’’ti maggaṃ paṭipannā antarāmagge disvā ‘‘imaṃ theraṃ nissāya gamissāmī’’ti piṭṭhito piṭṭhito anubandhi. Thero pana taṃ na passati. Athassā sāmiko gehaṃ āgato taṃ adisvā ‘‘kulagāmaṃ gatā bhavissatī’’ti anubandhanto taṃ disvā ‘‘na sakkā imāya ekikāya imaṃ aṭaviṃ paṭipajjituṃ, kaṃ nu kho nissāya gacchatī’’ti olokento theraṃ disvā ‘‘ayaṃ imaṃ gaṇhitvā nikkhanto bhavissatī’’ti cintetvā theraṃ santajjesi. Atha naṃ sā itthī ‘‘neva maṃ esa bhadanto passati, na ālapati, mā naṃ kiñci avacā’’ti āha. So ‘‘kiṃ pana tvaṃ attānaṃ gahetvā gacchantaṃ mama ācikkhissasi, tuyhameva anucchavikaṃ imassa karissāmī’’ti uppannakodho itthiyā āghātena theraṃ pothetvā taṃ ādāya nivatti. Therassa sakalasarīraṃ sañjātagaṇḍaṃ ahosi. Athassa vihāraṃ gatakāle bhikkhū sarīraṃ sambāhantā gaṇḍe disvā ‘‘kiṃ ida’’nti pucchiṃsu. So tesaṃ tamatthaṃ ārocesi. Atha naṃ bhikkhū, ‘‘āvuso, tasmiṃ purise evaṃ paharante tvaṃ kiṃ avaca, kiṃ vā te kodho uppanno’’ti. ‘‘Na me, āvuso, kodho uppajjī’’ti vutte satthu santikaṃ gantvā tamatthaṃ ārocetvā, ‘‘bhante, esa bhikkhu ‘kodho te uppajjatī’ti vuccamāno ‘na me, āvuso, kodho uppajjatī’ti abhūtaṃ vatvā aññaṃ byākarotī’’ti ārocesuṃ. Satthā tesaṃ kathaṃ sutvā, ‘‘bhikkhave, khīṇāsavā nāma nihitadaṇḍā, te paharantesupi kodhaṃ na karontiyevā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੦੫.

    405.

    ‘‘ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਂ ਭੂਤੇਸੁ, ਤਸੇਸੁ ਥਾવਰੇਸੁ ਚ।

    ‘‘Nidhāya daṇḍaṃ bhūtesu, tasesu thāvaresu ca;

    ਯੋ ਨ ਹਨ੍ਤਿ ਨ ਘਾਤੇਤਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Yo na hanti na ghāteti, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਨਿਧਾਯਾਤਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਓਰੋਪੇਤ੍વਾ। ਤਸੇਸੁ ਥਾવਰੇਸੁ ਚਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਤਾਸੇਨ ਤਸੇਸੁ, ਤਣ੍ਹਾਅਭਾવੇਨ ਥਿਰਤਾਯ ਥਾવਰੇਸੁ ਚ। ਯੋ ਨ ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ વਿਗਤਪਟਿਘਤਾਯ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਦਣ੍ਡੋ ਨੇવ ਕਞ੍ਚਿ ਸਯਂ ਹਨਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੇ ਘਾਤੇਤਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha nidhāyāti nikkhipitvā oropetvā. Tasesu thāvaresu cāti taṇhātāsena tasesu, taṇhāabhāvena thiratāya thāvaresu ca. Yo na hantīti yo evaṃ sabbasattesu vigatapaṭighatāya nikkhittadaṇḍo neva kañci sayaṃ hanati, na aññe ghāteti, tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਅਞ੍ਞਤਰਭਿਕ੍ਖੁવਤ੍ਥੁ ਬਾવੀਸਤਿਮਂ।

    Aññatarabhikkhuvatthu bāvīsatimaṃ.

    ੨੩. ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ વਤ੍ਥੁ

    23. Sāmaṇerānaṃ vatthu

    ਅવਿਰੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਾਮਣੇਰੇ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Aviruddhanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto cattāro sāmaṇere ārabbha kathesi.

    ਏਕਾ ਕਿਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਦ੍ਦੇਸਭਤ੍ਤਂ ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਹ – ‘‘વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਲ੍ਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਤ੍વਾ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਸ ਸਂਕਿਚ੍ਚੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਸੋਪਾਕੋ ਰੇવਤੋਤਿ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖੀਣਾਸવਸਾਮਣੇਰਾ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਮਹਾਰਹਾਨਿ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਸਾਮਣੇਰੇ ਦਿਸ੍વਾવ ਕੁਪਿਤਾ ਉਦ੍ਧਨੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਲੋਣਂ વਿਯ ਤਟਤਟਾਯਮਾਨਾ ‘‘ਤ੍વਂ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਤ੍ਤੁਮਤ੍ਤੇਪਿ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕੁਮਾਰਕੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸੁ ਆਸਨੇਸੁ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਅਦਤ੍વਾ ਨੀਚਪੀਠਕਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਤੇਸੁ ਨਿਸੀਦਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਮਹਲ੍ਲਕੇ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏਥ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗੇਹਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਨੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾਮਣੇਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮੇਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਭਤ੍ਤਂ ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਚਤੁਨ੍ਨਮੇવ ਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਯਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਆਹਰ ਮੇ ਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀਪਿ ‘‘ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਤੇਸਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਆਹਰ ਮੇ ਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਤੋ, ਨ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਕਾਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੀਘਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਆਨੇਹੀਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਥੇવ વਤ੍વਾ ਆਨੇਸਿ। ਸੋਪਿ ਸਾਮਣੇਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ਤਥੇવ વਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਆਹ – ‘‘ਏਤੇ ਨ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਕਾਮਾ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਾਦਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਂ ਮਹਲ੍ਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ।

    Ekā kira brāhmaṇī catunnaṃ bhikkhūnaṃ uddesabhattaṃ sajjetvā brāhmaṇaṃ āha – ‘‘vihāraṃ gantvā cattāro mahallakabrāhmaṇe uddisāpetvā ānehī’’ti. So vihāraṃ gantvā ‘‘cattāro me brāhmaṇe uddisitvā dethā’’ti āha. Tassa saṃkicco paṇḍito sopāko revatoti sattavassikā cattāro khīṇāsavasāmaṇerā pāpuṇiṃsu. Brāhmaṇī mahārahāni āsanāni paññāpetvā ṭhitā sāmaṇere disvāva kupitā uddhane pakkhittaloṇaṃ viya taṭataṭāyamānā ‘‘tvaṃ vihāraṃ gantvā attano nattumattepi appahonte cattāro kumārake gahetvā āgatosī’’ti vatvā tesaṃ tesu āsanesu nisīdituṃ adatvā nīcapīṭhakāni attharitvā ‘‘etesu nisīdathā’’ti vatvā ‘‘gaccha, brāhmaṇa, mahallake oloketvā ānehī’’ti āha. Brāhmaṇo vihāraṃ gantvā sāriputtattheraṃ disvā ‘‘etha, amhākaṃ gehaṃ gamissāmā’’ti ānesi. Thero āgantvā sāmaṇere disvā ‘‘imehi brāhmaṇehi bhattaṃ laddha’’nti pucchitvā ‘‘na laddha’’nti vutte catunnameva bhattassa paṭiyattabhāvaṃ ñatvā ‘‘āhara me patta’’nti pattaṃ gahetvā pakkāmi. Brāhmaṇīpi ‘‘kiṃ iminā vutta’’nti pucchitvā ‘‘etesaṃ nisinnānaṃ brāhmaṇānaṃ laddhuṃ vaṭṭati, āhara me patta’’nti attano pattaṃ gahetvā gato, na bhuñjitukāmo bhavissati, sīghaṃ gantvā aññaṃ oloketvā ānehīti. Brāhmaṇo gantvā mahāmoggallānattheraṃ disvā tatheva vatvā ānesi. Sopi sāmaṇere disvā tatheva vatvā pattaṃ gahetvā pakkāmi. Atha naṃ brāhmaṇī āha – ‘‘ete na bhuñjitukāmā, brāhmaṇavādakaṃ gantvā ekaṃ mahallakabrāhmaṇaṃ ānehī’’ti.

    ਸਾਮਣੇਰਾਪਿ ਪਾਤੋવ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਲਭਮਾਨਾ ਜਿਘਚ੍ਛਾਯ ਪੀਲ਼ਿਤਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਗੁਣਤੇਜੇਨ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਆਸਨਂ ਉਣ੍ਹਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਸੋ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਤੇਸਂ ਪਾਤੋવ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਕਿਲਨ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਾ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਜਰਾਜਿਣ੍ਣੋ ਮਹਲ੍ਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਾਦਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਅਗ੍ਗਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਹਿ ਗੇਹਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਂ ਆਦਾਯ ਗੇਹਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾવ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ ਦ੍વੀਸੁ ਆਸਨੇਸੁ ਅਤ੍ਥਰਣਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ, ‘‘ਅਯ੍ਯ, ਇਧ ਨਿਸੀਦਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਕ੍ਕੋ ਗੇਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਾਮਣੇਰੇ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਆਸਨਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਭੂਮਿਯਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਹ – ‘‘ਅਹੋ ਤੇ ਆਨੀਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਏਤਮ੍ਪਿ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋਸਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਤ੍ਤੁਮਤ੍ਤੇ વਨ੍ਦਨ੍ਤੋ વਿਚਰਤਿ, ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ, ਨੀਹਰਾਹਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਖਨ੍ਧੇਪਿ ਹਤ੍ਥੇਪਿ ਕਚ੍ਛਾਯਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਯਮਾਨੋ ਉਟ੍ਠਾਤੁਮ੍ਪਿ ਨ ਇਚ੍ਛਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ‘‘ਏਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤ੍વਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਹਤ੍ਥੇ ਗਣ੍ਹ, ਅਹਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਹਤ੍ਥੇ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਭੋਪਿ ਦ੍વੀਸੁ ਹਤ੍ਥੇਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਪੋਥੇਨ੍ਤਾ ਗੇਹਦ੍વਾਰਤੋ ਬਹਿ ਅਕਂਸੁ। ਸਕ੍ਕੋਪਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹਤ੍ਥਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਸਿ। ਤੇ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਮੇવ ਦਿਸ੍વਾ ਭੀਤਰવਂ ਰવਨ੍ਤਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸੁਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਕ੍ਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਕ੍ਕਭਾવਂ ਜਾਨਾਪੇਸਿ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਆਹਾਰਂ ਅਦਂਸੁ। ਪਞ੍ਚਪਿ ਜਨਾ ਆਹਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕੋ ਕਣ੍ਣਿਕਾਮਣ੍ਡਲਂ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ, ਏਕੋ ਛਦਨਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਭਾਗਂ, ਏਕੋ ਪਚ੍ਛਿਮਭਾਗਂ, ਏਕੋ ਪਥવਿਯਂ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ, ਸਕ੍ਕੋਪਿ ਏਕੇਨ ਠਾਨੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮੀਤਿ ਏવਂ ਪਞ੍ਚਧਾ ਅਗਮਂਸੁ । ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚ ਪਨ ਤਂ ਗੇਹਂ ਪਞ੍ਚਛਿਦ੍ਦਗੇਹਂ ਕਿਰ ਨਾਮ ਜਾਤਂ।

    Sāmaṇerāpi pātova paṭṭhāya kiñci alabhamānā jighacchāya pīḷitā nisīdiṃsu. Atha nesaṃ guṇatejena sakkassa āsanaṃ uṇhākāraṃ dassesi. So āvajjento tesaṃ pātova paṭṭhāya nisinnānaṃ kilantabhāvaṃ ñatvā ‘‘mayā tattha gantuṃ vaṭṭatī’’ti jarājiṇṇo mahallakabrāhmaṇo hutvā tasmiṃ brāhmaṇavādake brāhmaṇānaṃ aggāsane nisīdi. Brāhmaṇo taṃ disvā ‘‘idāni me brāhmaṇī attamanā bhavissatī’’ti ehi gehaṃ gamissāmā’’ti taṃ ādāya gehaṃ agamāsi. Brāhmaṇī taṃ disvāva tuṭṭhacittā dvīsu āsanesu attharaṇaṃ ekasmiṃyeva attharitvā, ‘‘ayya, idha nisīdāhī’’ti āha. Sakko gehaṃ pavisitvā cattāro sāmaṇere pañcapatiṭṭhitena vanditvā tesaṃ āsanapariyante bhūmiyaṃ pallaṅkena nisīdi. Atha naṃ disvā brāhmaṇī brāhmaṇaṃ āha – ‘‘aho te ānīto brāhmaṇo, etampi ummattakaṃ gahetvā āgatosi, attano nattumatte vandanto vicarati, kiṃ iminā, nīharāhi na’’nti. So khandhepi hatthepi kacchāyapi gahetvā nikkaḍḍhiyamāno uṭṭhātumpi na icchati. Atha naṃ brāhmaṇī ‘‘ehi, brāhmaṇa, tvaṃ ekasmiṃ hatthe gaṇha, ahaṃ ekasmiṃ hatthe gaṇhissāmī’’ti ubhopi dvīsu hatthesu gahetvā piṭṭhiyaṃ pothentā gehadvārato bahi akaṃsu. Sakkopi nisinnaṭṭhāneyeva nisinno hatthaṃ parivattesi. Te nivattitvā taṃ nisinnameva disvā bhītaravaṃ ravantā vissajjesuṃ. Tasmiṃ khaṇe sakko attano sakkabhāvaṃ jānāpesi. Atha nesaṃ āhāraṃ adaṃsu. Pañcapi janā āhāraṃ gahetvā eko kaṇṇikāmaṇḍalaṃ vinivijjhitvā, eko chadanassa purimabhāgaṃ, eko pacchimabhāgaṃ, eko pathaviyaṃ nimujjitvā, sakkopi ekena ṭhānena nikkhamīti evaṃ pañcadhā agamaṃsu . Tato paṭṭhāya ca pana taṃ gehaṃ pañcachiddagehaṃ kira nāma jātaṃ.

    ਸਾਮਣੇਰੇਪਿ વਿਹਾਰਂ ਗਤਕਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਕੀਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਮਾ ਨੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਥ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਿਟ੍ਠਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਕੋਧਾਭਿਭੂਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇਸੁ ਨੋ ਨਿਸੀਦਿਤੁਮ੍ਪਿ ਅਦਤ੍વਾ ‘‘ਸੀਘਂ ਸੀਘਂ ਮਹਲ੍ਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮੇਸਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਪਤ੍ਤਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਮਹਲ੍ਲਕਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਨੇਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਂ ਆਨੇਸਿ, ਸੋਪਿ ਅਮ੍ਹੇ ਦਿਸ੍વਾ ਤਥੇવ વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ‘‘ਨ ਏਤੇ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਕਾਮਾ, ਗਚ੍ਛ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਾਦਕਤੋ ਏਕਂ ਮਹਲ੍ਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਪਹਿਣਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવੇਸੇਨ ਆਗਤਂ ਸਕ੍ਕਂ ਆਨੇਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਗਤਕਾਲੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਹਾਰਂ ਅਦਂਸੂਤਿ। ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਪਨ ਤੇਸਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਨ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍ਥਾਤਿ? ਨ ਕੁਜ੍ਝਿਮ੍ਹਾਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮੇ ‘ਨ ਕੁਜ੍ਝਿਮ੍ਹਾ’ਤਿ ਅਭੂਤਂ વਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖੀਣਾਸવਾ ਨਾਮ વਿਰੁਦ੍ਧੇਸੁਪਿ ਨ વਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Sāmaṇerepi vihāraṃ gatakāle bhikkhū, ‘‘āvuso, kīdisa’’nti pucchiṃsu. Mā no pucchittha, amhākaṃ diṭṭhakālato paṭṭhāya brāhmaṇī kodhābhibhūtā paññattāsanesu no nisīditumpi adatvā ‘‘sīghaṃ sīghaṃ mahallakabrāhmaṇaṃ ānehī’’ti āha. Amhākaṃ upajjhāyo āgantvā amhe disvā ‘‘imesaṃ nisinnabrāhmaṇānaṃ laddhuṃ vaṭṭatī’’ti pattaṃ āharāpetvā nikkhami. ‘‘Aññaṃ mahallakaṃ brāhmaṇaṃ ānesī’’ti vutte brāhmaṇo mahāmoggallānattheraṃ ānesi, sopi amhe disvā tatheva vatvā pakkāmi. Atha brāhmaṇī ‘‘na ete bhuñjitukāmā, gaccha brāhmaṇavādakato ekaṃ mahallakabrāhmaṇaṃ ānehī’’ti brāhmaṇaṃ pahiṇi. So tattha gantvā brāhmaṇavesena āgataṃ sakkaṃ ānesi, tassa āgatakāle amhākaṃ āhāraṃ adaṃsūti. Evaṃ karontānaṃ pana tesaṃ tumhe na kujjhitthāti? Na kujjhimhāti. Bhikkhū taṃ sutvā satthu ārocesuṃ – ‘‘bhante, ime ‘na kujjhimhā’ti abhūtaṃ vatvā aññaṃ byākarontī’’ti. Satthā, ‘‘bhikkhave, khīṇāsavā nāma viruddhesupi na virujjhantiyevā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੦੬.

    406.

    ‘‘ਅવਿਰੁਦ੍ਧਂ વਿਰੁਦ੍ਧੇਸੁ, ਅਤ੍ਤਦਣ੍ਡੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬੁਤਂ।

    ‘‘Aviruddhaṃ viruddhesu, attadaṇḍesu nibbutaṃ;

    ਸਾਦਾਨੇਸੁ ਅਨਾਦਾਨਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Sādānesu anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਅવਿਰੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਆਘਾਤવਸੇਨ વਿਰੁਦ੍ਧੇਸੁਪਿ ਲੋਕਿਯਮਹਾਜਨੇਸੁ ਆਘਾਤਾਭਾવੇਨ ਅવਿਰੁਦ੍ਧਂ। ਹਤ੍ਥਗਤੇ ਦਣ੍ਡੇ વਾ ਸਤ੍ਥੇ વਾ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਪਰੇਸਂ ਪਹਾਰਦਾਨਤੋ ਅવਿਰਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਦਣ੍ਡੇਸੁ ਜਨੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬੁਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਦਣ੍ਡਂ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਹਂ ਮਮਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸਾਦਾਨੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਗਹਣਸ੍ਸ ਅਭਾવੇਨ ਅਨਾਦਾਨਂ ਤਂ ਏવਰੂਪਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha aviruddhanti āghātavasena viruddhesupi lokiyamahājanesu āghātābhāvena aviruddhaṃ. Hatthagate daṇḍe vā satthe vā avijjamānepi paresaṃ pahāradānato aviratattā attadaṇḍesu janesu nibbutaṃ nikkhittadaṇḍaṃ, pañcannaṃ khandhānaṃ ahaṃ mamanti gahitattā sādānesu tassa gahaṇassa abhāvena anādānaṃ taṃ evarūpaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ વਤ੍ਥੁ ਤੇવੀਸਤਿਮਂ।

    Sāmaṇerānaṃ vatthu tevīsatimaṃ.

    ੨੪. ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    24. Mahāpanthakattheravatthu

    ਯਸ੍ਸ ਰਾਗੋ ਚਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Yassarāgo cāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto mahāpanthakaṃ ārabbha kathesi.

    ਸੋ ਹਾਯਸ੍ਮਾ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਂ ਚਤੂਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਏਕਂ ਗਾਥਂ ਪਗੁਣਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਂ ‘‘ਤ੍વਂ ਸਾਸਨੇ ਅਭਬ੍ਬੋ, ਗਿਹਿਭੋਗਾਪਿ ਪਰਿਹੀਨੋ, ਕਿਂ ਤੇ ਇਧ વਾਸੇਨ, ਇਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਾ’’ਤਿ વਿਹਾਰਾ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਥਕੇਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੇਨ ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਤਂ , ਖੀਣਾਸવਾਨਮ੍ਪਿ ਮਞ੍ਞੇ ਕੋਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖੀਣਾਸવਾਨਂ ਰਾਗਾਦਯੋ ਕਿਲੇਸਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਤਾਯ ਚੇવ ਧਮ੍ਮਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਤਾਯ ਚ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    So hāyasmā cūḷapanthakaṃ catūhi māsehi ekaṃ gāthaṃ paguṇaṃ kātuṃ asakkontaṃ ‘‘tvaṃ sāsane abhabbo, gihibhogāpi parihīno, kiṃ te idha vāsena, ito nikkhamā’’ti vihārā nikkaḍḍhitvā dvāraṃ thakesi. Bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ, ‘‘āvuso, mahāpanthakattherena idaṃ nāma kataṃ , khīṇāsavānampi maññe kodho uppajjatī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, khīṇāsavānaṃ rāgādayo kilesā atthi, mama puttena atthapurekkhāratāya ceva dhammapurekkhāratāya ca kata’’nti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੦੭.

    407.

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਰਾਗੋ ਚ ਦੋਸੋ ਚ, ਮਾਨੋ ਮਕ੍ਖੋ ਚ ਪਾਤਿਤੋ।

    ‘‘Yassa rāgo ca doso ca, māno makkho ca pātito;

    ਸਾਸਪੋਰਿવ ਆਰਗ੍ਗਾ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Sāsaporiva āraggā, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਆਰਗ੍ਗਾਤਿ ਯਸ੍ਸੇਤੇ ਰਾਗਾਦਯੋ ਕਿਲੇਸਾ, ਅਯਞ੍ਚ ਪਰਗੁਣਮਕ੍ਖਨਲਕ੍ਖਣੋ ਮਕ੍ਖੋ ਆਰਗ੍ਗਾ ਸਾਸਪੋ વਿਯ ਪਾਤਿਤੋ, ਯਥਾ ਸਾਸਪੋ ਆਰਗ੍ਗੇ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏવਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha āraggāti yassete rāgādayo kilesā, ayañca paraguṇamakkhanalakkhaṇo makkho āraggā sāsapo viya pātito, yathā sāsapo āragge na santiṭṭhati, evaṃ citte na santiṭṭhati, tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਚਤੁવੀਸਤਿਮਂ।

    Mahāpanthakattheravatthu catuvīsatimaṃ.

    ੨੫. ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    25. Pilindavacchattheravatthu

    ਅਕਕ੍ਕਸਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Akakkasanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto pilindavacchattheraṃ ārabbha kathesi.

    ਸੋ ਕਿਰਾਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਏਹਿ, વਸਲਿ, ਯਾਹਿ, વਸਲੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਨ੍ਤੋ ਗਿਹੀਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਪਿ વਸਲਿવਾਦੇਨੇવ ਸਮੁਦਾਚਰਤਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛੋ ਭਿਕ੍ਖੂ વਸਲਿવਾਦੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛ ਭਿਕ੍ਖੂ વਸਲਿવਾਦੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਾ ਖੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਚ੍ਛਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਜ੍ਝਾਯਿਤ੍ਥ, ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਚ੍ਛੋ ਦੋਸਨ੍ਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂ વਸਲਿવਾਦੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਤਿ, વਚ੍ਛਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਤਾਨਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤਾਨਿ, ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ વਸਲਿવਾਦੋ ਸਮੁਦਾਚਿਣ੍ਣੋ, ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਨਾਮ ਕਕ੍ਕਸਂ ਫਰੁਸਂ ਪਰੇਸਂ ਮਮ੍ਮਘਟ੍ਟਨવਚਨਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ। ਆਚਿਣ੍ਣવਸੇਨ ਹਿ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    So kirāyasmā ‘‘ehi, vasali, yāhi, vasalī’’tiādīni vadanto gihīpi pabbajitepi vasalivādeneva samudācarati. Athekadivasaṃ sambahulā bhikkhū satthu ārocesuṃ – ‘‘āyasmā, bhante, pilindavaccho bhikkhū vasalivādena samudācaratī’’ti. Satthā taṃ pakkosāpetvā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ pilindavaccha bhikkhū vasalivādena samudācarasī’’ti pucchitvā ‘‘evaṃ, bhante’’ti vutte tassāyasmato pubbenivāsaṃ manasikaritvā ‘‘mā kho tumhe, bhikkhave, vacchassa bhikkhuno ujjhāyittha, na, bhikkhave, vaccho dosantaro bhikkhū vasalivādena samudācarati, vacchassa, bhikkhave, bhikkhuno pañca jātisatāni abbokiṇṇāni sabbāni tāni brāhmaṇakule paccājātāni, so tassa dīgharattaṃ vasalivādo samudāciṇṇo, khīṇāsavassa nāma kakkasaṃ pharusaṃ paresaṃ mammaghaṭṭanavacanameva natthi. Āciṇṇavasena hi mama putto evaṃ kathetī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੦੮.

    408.

    ‘‘ਅਕਕ੍ਕਸਂ વਿਞ੍ਞਾਪਨਿਂ, ਗਿਰਂ ਸਚ੍ਚਮੁਦੀਰਯੇ।

    ‘‘Akakkasaṃ viññāpaniṃ, giraṃ saccamudīraye;

    ਯਾਯ ਨਾਭਿਸਜੇ ਕਞ੍ਚਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Yāya nābhisaje kañci, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਕਕ੍ਕਸਨ੍ਤਿ ਅਫਰੁਸਂ। વਿਞ੍ਞਾਪਨਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥવਿਞ੍ਞਾਪਨਿਂ। ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਭੂਤਤ੍ਥਂ। ਨਾਭਿਸਜੇਤਿ ਯਾਯ ਗਿਰਾਯ ਅਞ੍ਞਂ ਕੁਜ੍ਝਾਪਨવਸੇਨ ਨ ਲਗ੍ਗਾਪੇਯ੍ਯ, ਖੀਣਾਸવੋ ਨਾਮ ਏવਰੂਪਮੇવ ਗਿਰਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha akakkasanti apharusaṃ. Viññāpaninti atthaviññāpaniṃ. Saccanti bhūtatthaṃ. Nābhisajeti yāya girāya aññaṃ kujjhāpanavasena na laggāpeyya, khīṇāsavo nāma evarūpameva giraṃ bhāseyya, tasmā tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਮਂ।

    Pilindavacchattheravatthu pañcavīsatimaṃ.

    ੨੬. ਅਞ੍ਞਤਰਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    26. Aññatarattheravatthu

    ਯੋਧ ਦੀਘਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Yodhadīghanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto aññatarattheraṃ ārabbha kathesi.

    ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਕਿਰੇਕੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਰੀਰਗਨ੍ਧਗਹਣਭਯੇਨ ਉਤ੍ਤਰਸਾਟਕਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਗੇਹਦ੍વਾਰਾਭਿਮੁਖੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥੇਕੋ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਂ ਸਾਟਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਕਞ੍ਚਿ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਾਮਿਕੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿ। ਅਥ ਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਦਿਸ੍વਾ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਮੁਣ੍ਡਕ , ਸਮਣ, ਮਮ ਸਾਟਕਂ ਗਣ੍ਹਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤવੇਸੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ। ਆਮ, ਸਮਣਾਤਿ। ‘‘ਮਯਾ ਕਞ੍ਚਿ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇਨ ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਾਯ ਗਹਿਤੋ, ਗਣ੍ਹ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੇਲ਼ਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਸਾਟਕੋ ਦੀਘੋ ਰਸ੍ਸੋ ਥੂਲੋ ਸਣ੍ਹੋ’’ਤਿ। ਆવੁਸੋ, ਦੀਘੋ વਾ ਹੋਤੁ ਰਸ੍ਸੋ વਾ ਥੂਲੋ વਾ ਸਣ੍ਹੋ વਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਯ੍ਹਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਲਯੋ, ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਾਯ ਨਂ ਗਣ੍ਹਿਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘‘ਏਸ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭੂਤਂ વਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਭੂਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਸ ਕਥੇਤਿ, ਖੀਣਾਸવਾ ਨਾਮ ਪਰੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Sāvatthiyaṃ kireko micchādiṭṭhiko brāhmaṇo sarīragandhagahaṇabhayena uttarasāṭakaṃ apanetvā ekamante ṭhapetvā gehadvārābhimukho nisīdi. Atheko khīṇāsavo bhattakiccaṃ katvā vihāraṃ gacchanto taṃ sāṭakaṃ disvā ito cito ca oloketvā kañci apassanto ‘‘nissāmiko aya’’nti paṃsukūlaṃ adhiṭṭhahitvā gaṇhi. Atha naṃ brāhmaṇo disvā akkosanto upasaṅkamitvā ‘‘muṇḍaka , samaṇa, mama sāṭakaṃ gaṇhasī’’ti āha. Taveso, brāhmaṇāti. Āma, samaṇāti. ‘‘Mayā kañci apassantena paṃsukūlasaññāya gahito, gaṇha na’’nti tassa datvā vihāraṃ gantvā bhikkhūnaṃ tamatthaṃ ārocesi. Athassa vacanaṃ sutvā bhikkhū tena saddhiṃ keḷiṃ karontā ‘‘kiṃ nu kho, āvuso, sāṭako dīgho rasso thūlo saṇho’’ti. Āvuso, dīgho vā hotu rasso vā thūlo vā saṇho vā, natthi mayhaṃ tasmiṃ ālayo, paṃsukūlasaññāya naṃ gaṇhinti. Taṃ sutvā bhikkhū tathāgatassa ārocesuṃ – ‘‘esa, bhante, bhikkhu abhūtaṃ vatvā aññaṃ byākarotī’’ti. Satthā ‘‘bhūtaṃ, bhikkhave, esa katheti, khīṇāsavā nāma paresaṃ santakaṃ na gaṇhantī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੦੯.

    409.

    ‘‘ਯੋਧ ਦੀਘਂ વ ਰਸ੍ਸਂ વਾ, ਅਣੁਂ ਥੂਲਂ ਸੁਭਾਸੁਭਂ।

    ‘‘Yodha dīghaṃ va rassaṃ vā, aṇuṃ thūlaṃ subhāsubhaṃ;

    ਲੋਕੇ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਦਿਯਤਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Loke adinnaṃ nādiyati, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਸਾਟਕਾਭਰਣਾਦੀਸੁ ਦੀਘਂ વਾ ਰਸ੍ਸਂ વਾ ਮਣਿਮੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਅਣੁਂ વਾ ਥੂਲਂ વਾ ਮਹਗ੍ਘਅਪ੍ਪਗ੍ਘવਸੇਨ ਸੁਭਂ વਾ ਅਸੁਭਂ વਾ ਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਾਦਿਯਤਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tassattho – sāṭakābharaṇādīsu dīghaṃ vā rassaṃ vā maṇimuttādīsu aṇuṃ vā thūlaṃ vā mahagghaappagghavasena subhaṃ vā asubhaṃ vā yo puggalo imasmiṃ loke parapariggahitaṃ nādiyati, tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਅਞ੍ਞਤਰਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਛਬ੍ਬੀਸਤਿਮਂ।

    Aññatarattheravatthu chabbīsatimaṃ.

    ੨੭. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    27. Sāriputtattheravatthu

    ਆਸਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Āsā yassāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto sāriputtattheraṃ ārabbha kathesi.

    ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਪਞ੍ਚਭਿਕ੍ਖੁਸਤਪਰਿવਾਰੋ ਜਨਪਦੇ ਏਕਂ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਞ੍ਛਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬਹੁਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕੇ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇਯੇવ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਹ – ‘‘ਦਹਰਾਨਞ੍ਚੇવ ਸਾਮਣੇਰਾਨਞ੍ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕੇ ਆਹਟੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੇਸੇਯ੍ਯਾਥ, ਠਪੇਤ੍વਾ વਾ ਸਾਸਨਂ ਪਹਿਣੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ। ਏવਂ વਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਮਞ੍ਞੇ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾ ਅਤ੍ਥਿਯੇવ। ਤਥਾ ਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਨਂ ‘વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਪੇਸੇਯ੍ਯਾਥ , ਠਪੇਤ੍વਾ વਾ ਸਾਸਨਂ ਪਹਿਣੇਯ੍ਯਾਥਾ’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਤ੍વਾ ਆਗਤੋ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਨ ਪੁਞ੍ਞਤੋ ਦਹਰਸਾਮਣੇਰਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਿਕਲਾਭਤੋ ਪਰਿਹਾਨਿ ਮਾ ਅਹੋਸੀਤਿ ਤੇਨੇવਂ ਕਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Thero kira pañcabhikkhusataparivāro janapade ekaṃ vihāraṃ gantvā vassaṃ upagañchi. Manussā theraṃ disvā bahuṃ vassāvāsikaṃ paṭissuṇiṃsu. Thero pavāretvā sabbasmiṃ vassāvāsike asampatteyeva satthu santikaṃ gacchanto bhikkhū āha – ‘‘daharānañceva sāmaṇerānañca manussehi vassāvāsike āhaṭe gahetvā peseyyātha, ṭhapetvā vā sāsanaṃ pahiṇeyyāthā’’ti. Evaṃ vatvā ca pana satthu santikaṃ agamāsi. Bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘ajjāpi maññe sāriputtattherassa taṇhā atthiyeva. Tathā hi manussehi vassāvāsike dinne attano saddhivihārikānaṃ ‘vassāvāsikaṃ peseyyātha , ṭhapetvā vā sāsanaṃ pahiṇeyyāthā’ti bhikkhūnaṃ vatvā āgato’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, mama puttassa taṇhā atthi, manussānaṃ pana puññato daharasāmaṇerānañca dhammikalābhato parihāni mā ahosīti tenevaṃ kathita’’nti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੧੦.

    410.

    ‘‘ਆਸਾ ਯਸ੍ਸ ਨ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਪਰਮ੍ਹਿ ਚ।

    ‘‘Āsā yassa na vijjanti, asmiṃ loke paramhi ca;

    ਨਿਰਾਸਾਸਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Nirāsāsaṃ visaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਆਸਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਨਿਰਾਸਾਸਨ੍ਤਿ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹਂ। વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹਿ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha āsāti taṇhā. Nirāsāsanti nittaṇhaṃ. Visaṃyuttanti sabbakilesehi visaṃyuttaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਸਤ੍ਤવੀਸਤਿਮਂ।

    Sāriputtattheravatthu sattavīsatimaṃ.

    ੨੮. ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    28. Mahāmoggallānattheravatthu

    ਯਸ੍ਸਾਲਯਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। વਤ੍ਥੁ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇવ। ਇਧ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹਭਾવਂ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Yassālayāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto mahāmoggallānattheraṃ ārabbha kathesi. Vatthu purimasadisameva. Idha pana satthā moggallānattherassa nittaṇhabhāvaṃ vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੧੧.

    411.

    ‘‘ਯਸ੍ਸਾਲਯਾ ਨ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਾਯ ਅਕਥਂਕਥੀ।

    ‘‘Yassālayā na vijjanti, aññāya akathaṃkathī;

    ਅਮਤੋਗਧਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Amatogadhamanuppattaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਆਲਯਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਅਞ੍ਞਾਯ ਅਕਥਂਕਥੀਤਿ ਅਟ੍ਠ વਤ੍ਥੂਨਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠવਤ੍ਥੁਕਾਯ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਨਿਬ੍ਬਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ। ਅਮਤੋਗਧਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਓਗਾਹੇਤ੍વਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha ālayāti taṇhā. Aññāya akathaṃkathīti aṭṭha vatthūni yathābhūtaṃ jānitvā aṭṭhavatthukāya vicikicchāya nibbicikiccho. Amatogadhamanuppattanti amataṃ nibbānaṃ ogāhetvā anuppattaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿਮਂ।

    Mahāmoggallānattheravatthu aṭṭhavīsatimaṃ.

    ੨੯. ਰੇવਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    29. Revatattheravatthu

    ਯੋਧ ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਚਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਰੇવਤਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। વਤ੍ਥੁ ‘‘ਗਾਮੇ વਾ ਯਦਿ વਾਰਞ੍ਞੇ’’ਤਿ (ਧ॰ ਪ॰ ੯੮) ਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾਯ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਮੇવ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ (ਧ॰ ਪ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੯੮) –

    Yodhapuññañcāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā pubbārāme viharanto revatattheraṃ ārabbha kathesi. Vatthu ‘‘gāme vā yadi vāraññe’’ti (dha. pa. 98) gāthāvaṇṇanāya vitthāritameva. Vuttañhi tattha (dha. pa. aṭṭha. 1.98) –

    ਪੁਨ ਏਕਦਿવਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਅਹੋ ਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸ ਲਾਭੋ, ਅਹੋ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਯੇਨ ਏਕਕੇਨ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਕੂਟਾਗਾਰਸਤਾਨਿ ਕਤਾਨੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨੇવ ਪੁਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਪਾਪਂ, ਉਭਯਮਸ੍ਸ ਪਹੀਨ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Puna ekadivasaṃ bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘aho sāmaṇerassa lābho, aho puññaṃ, yena ekakena pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ pañcakūṭāgārasatāni katānī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte, ‘‘bhikkhave, mayhaṃ puttassa neva puññaṃ atthi, na pāpaṃ, ubhayamassa pahīna’’nti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੧੨.

    412.

    ‘‘ਯੋਧ ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਚ ਪਾਪਞ੍ਚ, ਉਭੋ ਸਙ੍ਗਮੁਪਚ੍ਚਗਾ।

    ‘‘Yodha puññañca pāpañca, ubho saṅgamupaccagā;

    ਅਸੋਕਂ વਿਰਜਂ ਸੁਦ੍ਧਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Asokaṃ virajaṃ suddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਉਭੋਤਿ ਦ੍વੇਪਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਪਾਪਾਨਿ ਚ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਰਾਗਾਦਿਭੇਦਂ ਸਙ੍ਗਂ। ਉਪਚ੍ਚਗਾਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ। વਟ੍ਟਮੂਲਕਸੋਕਾਭਾવੇਨ ਅਸੋਕਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਰਾਗਰਜਾਦੀਨਂ ਅਭਾવੇਨ વਿਰਜਂ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਤਾਯ ਸੁਦ੍ਧਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha ubhoti dvepi puññāni ca pāpāni ca chaḍḍetvāti attho. Saṅganti rāgādibhedaṃ saṅgaṃ. Upaccagāti atikkanto. Vaṭṭamūlakasokābhāvena asokaṃ abbhantare rāgarajādīnaṃ abhāvena virajaṃ nirupakkilesatāya suddhaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਰੇવਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਏਕੂਨਤਿਂਸਤਿਮਂ।

    Revatattheravatthu ekūnatiṃsatimaṃ.

    ੩੦. ਚਨ੍ਦਾਭਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    30. Candābhattheravatthu

    ਚਨ੍ਦਂ વਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਚਨ੍ਦਾਭਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Candaṃ vāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto candābhattheraṃ ārabbha kathesi.

    ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੀ ਕਥਾ – ਅਤੀਤੇ ਏਕੋ ਬਾਰਾਣਸਿવਾਸੀ વਾਣਿਜੋ ‘‘ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਨ੍ਦਨਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਬਹੂਨਿ વਤ੍ਥਾਭਰਣਾਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਕਟਸਤੇਹਿ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਾਮਦ੍વਾਰੇ ਨਿવਾਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਟવਿਯਂ ਗੋਪਾਲਦਾਰਕੇ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਕਮ੍ਮਿਕੋ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕੋ ਨਾਮੇਸੋ’’ਤਿ? ‘‘ਅਸੁਕੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਭਰਿਯਾਯ ਪਨਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ વਾ ਕਿਂਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕਹਂ ਪਨਸ੍ਸ ਠਾਨੇ ਗੇਹ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਤੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਸਞ੍ਞਾਯ ਸੁਖਯਾਨਕੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਗੇਹਦ੍વਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯਾਨਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਗੇਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਸੁਕਨਾਮੇ’’ਤਿ ਤਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿ। ਸਾ ‘‘ਏਕੋ ਨੋ ਞਾਤਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વੇਗੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਨਾਮਂ વਤ੍વਾ ‘‘ਮਮ ਸਹਾਯੋ ਕਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਅਰਞ੍ਞਂ ਗਤੋ, ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਸੁਕੋ ਨਾਮ, ਮਮ ਧੀਤਾ ਅਸੁਕਾ ਨਾਮ ਕਹ’’ਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਨਾਮਂ ਕਿਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋવ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਨੇਸਂ વਤ੍ਥਾਭਰਣਾਨਿ ਦਦੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਸਹਾਯਸ੍ਸਾਪਿ ਮੇ ਅਟવਿਤੋ ਆਗਤਕਾਲੇ ਇਦਂ વਤ੍ਥਾਭਰਣਂ ਦਦੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਅਦਾਸਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਉਲ਼ਾਰਂ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਆਗਤਕਾਲੇ ‘‘ਸਾਮਿ, ਇਮਿਨਾ ਆਗਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਨਾਮਂ વਤ੍વਾ ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਸੋਪਿਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਕਰਿ।

    Tatrāyaṃ anupubbī kathā – atīte eko bārāṇasivāsī vāṇijo ‘‘paccantaṃ gantvā candanaṃ āharissāmī’’ti bahūni vatthābharaṇādīni gahetvā pañcahi sakaṭasatehi paccantaṃ gantvā gāmadvāre nivāsaṃ gahetvā aṭaviyaṃ gopāladārake pucchi – ‘‘imasmiṃ gāme pabbatapādakammiko koci manusso atthī’’ti? ‘‘Āma, atthī’’ti. ‘‘Ko nāmeso’’ti? ‘‘Asuko nāmā’’ti. ‘‘Bhariyāya panassa puttānaṃ vā kiṃnāma’’nti? ‘‘Idañcidañcā’’ti. ‘‘Kahaṃ panassa ṭhāne geha’’nti? ‘‘Asukaṭṭhāne nāmā’’ti. So tehi dinnasaññāya sukhayānake nisīditvā tassa gehadvāraṃ gantvā yānā oruyha gehaṃ pavisitvā ‘‘asukanāme’’ti taṃ itthiṃ pakkosi. Sā ‘‘eko no ñātako bhavissatī’’ti vegenāgantvā āsanaṃ paññāpesi. So tattha nisīditvā nāmaṃ vatvā ‘‘mama sahāyo kaha’’nti pucchi. ‘‘Araññaṃ gato, sāmī’’ti. ‘‘Mama putto asuko nāma, mama dhītā asukā nāma kaha’’nti sabbesaṃ nāmaṃ kittentova pucchitvā ‘‘imāni nesaṃ vatthābharaṇāni dadeyyāsi, sahāyassāpi me aṭavito āgatakāle idaṃ vatthābharaṇaṃ dadeyyāsī’’ti adāsi. Sā tassa uḷāraṃ sakkāraṃ katvā sāmikassa āgatakāle ‘‘sāmi, iminā āgatakālato paṭṭhāya sabbesaṃ nāmaṃ vatvā idañcidañca dinna’’nti āha. Sopissa kattabbayuttakaṃ kari.

    ਅਥ ਨਂ ਸਾਯਂ ਸਯਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਸਮ੍ਮ, ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਚਰਨ੍ਤੇਨ ਤੇ ਕਿਂ ਬਹੁਂ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਰਤ੍ਤਸਾਖਾ ਪਨ ਮੇ ਬਹੂ ਰੁਕ੍ਖਾ ਦਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ। ‘‘ਬਹੂ ਰੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਬਹੂ’’ਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਤੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸ੍ਸੇਹੀਤਿ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਚਨ੍ਦਨਰੁਕ੍ਖੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਸਕਟਸਤਾਨਿ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਂ ਆਹ – ‘‘ਸਮ੍ਮ, ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਅਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਾਮ ਮਮ ਗੇਹਂ, ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਚ ਮੇ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਰਤ੍ਤਸਾਖਰੁਕ੍ਖੇ ਏવ ਆਹਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਰਤ੍ਤਚਨ੍ਦਨਮੇવ ਆਹਰਤਿ, ਸੋਪਿਸ੍ਸ ਬਹੁਧਨਂ ਦੇਤਿ।

    Atha naṃ sāyaṃ sayane nisinno pucchi – ‘‘samma, pabbatapāde carantena te kiṃ bahuṃ diṭṭhapubba’’nti? ‘‘Aññaṃ na passāmi, rattasākhā pana me bahū rukkhā diṭṭhā’’ti. ‘‘Bahū rukkhā’’ti? ‘‘Āma, bahū’’ti. Tena hi te amhākaṃ dassehīti tena saddhiṃ gantvā rattacandanarukkhe chinditvā pañca sakaṭasatāni pūretvā āgacchanto taṃ āha – ‘‘samma, bārāṇasiyaṃ asukaṭṭhāne nāma mama gehaṃ, kālena kālaṃ mama santikaṃ āgaccheyyāsi, aññena ca me paṇṇākārena attho natthi, rattasākharukkhe eva āhareyyāsī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti vatvā kālena kālaṃ tassa santikaṃ āgacchanto rattacandanameva āharati, sopissa bahudhanaṃ deti.

    ਤਤੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇ ਕਞ੍ਚਨਥੂਪੇ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਬਹੁਂ ਚਨ੍ਦਨਂ ਆਦਾਯ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸੋ ਸਹਾਯਕੋ વਾਣਿਜੋ ਬਹੁਂ ਚਨ੍ਦਨਂ ਪਿਸਾਪੇਤ੍વਾ ਪਾਤਿਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਹਿ, ਸਮ੍ਮ, ਯਾવ ਭਤ੍ਤਂ ਪਚਤਿ, ਤਾવ ਚੇਤਿਯਕਰਣਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਂ ਆਦਾਯ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਨ੍ਦਨਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋਪਿਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤવਾਸੀ ਸਹਾਯਕੋ ਚੇਤਿਯਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਚਨ੍ਦਨੇਨ ਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਂ ਅਕਾਸਿ। ਏਤ੍ਤਕਮੇવਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ।

    Tato aparena samayena parinibbute kassapadasabale patiṭṭhite kañcanathūpe so puriso bahuṃ candanaṃ ādāya bārāṇasiṃ agamāsi. Athassa so sahāyako vāṇijo bahuṃ candanaṃ pisāpetvā pātiṃ pūretvā ‘‘ehi, samma, yāva bhattaṃ pacati, tāva cetiyakaraṇaṭṭhānaṃ gantvā āgamissāmā’’ti taṃ ādāya tattha gantvā candanapūjaṃ akāsi. Sopissa paccantavāsī sahāyako cetiyakucchiyaṃ candanena candamaṇḍalaṃ akāsi. Ettakamevassa pubbakammaṃ.

    ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਤਤ੍ਥ ਖੇਪੇਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨਾਭਿਮਣ੍ਡਲਤੋ ਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਸਦਿਸਾ ਪਭਾ ਉਟ੍ਠਹਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਚਨ੍ਦਾਭੋਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਚੇਤਿਯੇ ਕਿਰਸ੍ਸ ਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਕਰਣਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੋ ਏਸ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਇਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਲੋਕਂ ਖਾਦਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਯਾਨੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਯੋ ਇਮਸ੍ਸ ਸਰੀਰਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਰਾਮਸਤਿ, ਸੋ ਏવਰੂਪਂ ਨਾਮ ਇਸ੍ਸਰਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਲਭਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ વਿਚਰਿਂਸੁ। ਸਤਂ વਾ ਸਹਸ੍ਸਂ વਾ ਦਦਮਾਨਾ ਏવ ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਫੁਸਿਤੁਂ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਏવਂ ਅਨੁવਿਚਰਨ੍ਤਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਨਗਰਸ੍ਸ ਚ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾ ਨਿવਾਸਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਸਾવਤ੍ਥਿਯਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਚਕੋਟਿਮਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਸਾવਕਾ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਗਨ੍ਧਮਾਲવਤ੍ਥਭੇਸਜ੍ਜਾਦਿਹਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯਾਤਿ। ਏਥ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਥ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਚਨ੍ਦਾਭਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવਸਦਿਸੋ ਆਨੁਭਾવੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਏਤਸ੍ਸ ਹਿ ਸਰੀਰਂ ਫੁਸਨ੍ਤਾ ਇਦਂ ਨਾਮ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਏਥ ਪਸ੍ਸਥ ਨਨ੍ਤਿ। ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਚਨ੍ਦਾਭਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਕੋ ਆਨੁਭਾવੋ ਨਾਮ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾਯੇવ ਮਹਾਨੁਭਾવੋਤਿ। ਤੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ‘‘વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਨ੍ਦਾਭਸ੍ਸ વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਆਨੁਭਾવਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਅਗਮਂਸੁ।

    So tato cuto devaloke nibbattitvā ekaṃ buddhantaraṃ tattha khepetvā imasmiṃ buddhuppāde rājagahanagare brāhmaṇamahāsālakule nibbatti. Tassa nābhimaṇḍalato candamaṇḍalasadisā pabhā uṭṭhahi, tenassa candābhotveva nāmaṃ kariṃsu. Cetiye kirassa candamaṇḍalakaraṇanissando esa. Brāhmaṇā cintayiṃsu – ‘‘sakkā amhehi imaṃ gahetvā lokaṃ khāditu’’nti. Taṃ yāne nisīdāpetvā ‘‘yo imassa sarīraṃ hatthena parāmasati, so evarūpaṃ nāma issariyasampattiṃ labhatī’’ti vatvā vicariṃsu. Sataṃ vā sahassaṃ vā dadamānā eva tassa sarīraṃ hatthena phusituṃ labhanti. Te evaṃ anuvicarantā sāvatthiṃ anuppattā nagarassa ca vihārassa ca antarā nivāsaṃ gaṇhiṃsu. Sāvatthiyampi pañcakoṭimattā ariyasāvakā purebhattaṃ dānaṃ datvā pacchābhattaṃ gandhamālavatthabhesajjādihatthā dhammassavanāya gacchanti. Brāhmaṇā te disvā ‘‘kahaṃ gacchathā’’ti pucchiṃsu. Satthu santikaṃ dhammassavanāyāti. Etha tattha gantvā kiṃ karissatha, amhākaṃ candābhassa brāhmaṇassa ānubhāvasadiso ānubhāvo natthi. Etassa hi sarīraṃ phusantā idaṃ nāma labhanti, etha passatha nanti. Tumhākaṃ candābhassa brāhmaṇassa ko ānubhāvo nāma, amhākaṃ satthāyeva mahānubhāvoti. Te aññamaññaṃ saññāpetuṃ asakkontā ‘‘vihāraṃ gantvā candābhassa vā amhākaṃ vā satthu ānubhāvaṃ jānissāmā’’ti taṃ gahetvā vihāraṃ agamaṃsu.

    ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੇਯੇવ ਚਨ੍ਦਾਭਾਯ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਙ੍ਗਾਰਪਚ੍ਛਿਯਂ ਕਾਕੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਯਿਂਸੁ, ਆਭਾ ਪਟਿਪਾਕਤਿਕਾ ਅਹੋਸਿ। ਪੁਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਨਯਿਂਸੁ, ਆਭਾ ਤਥੇવ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ। ਏવਂ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਮਾਨਂ ਆਭਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਨ੍ਦਾਭੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਆਭਾਯ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਮਨ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਆਭਾਯ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਮਨ੍ਤਂ ਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ? ਆਮ, ਜਾਨਾਮੀਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਮੇ ਦੇਥਾਤਿ। ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਦਾਤੁਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਆਹ – ‘‘ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਮਨ੍ਤੇ ਗਹਿਤੇ ਅਹਂ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਜੇਟ੍ਠਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਤ੍ਥੇવ ਹੋਥ, ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹੇਨੇવ ਮਨ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਸੋ ‘‘ਕਿਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਇਦਂ ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਸਜ੍ਝਾਯਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਪਿ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਗਹਿਤੋ ਤੇ ਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਨ ਤਾવ ਗਣ੍ਹਾਮੀਤਿ। ਸੋ ਕਤਿਪਾਹੇਨੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਕਾਲੇ ‘‘ਯਾਥ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਇਦਾਨਾਹਂ ਅਨਾਗਮਨਧਮ੍ਮੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘‘ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭੂਤਂ વਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਖੀਣਾਸવੋ ਇਦਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਚਨ੍ਦਾਭੋ, ਭੂਤਮੇવੇਸ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Satthā tasmiṃ attano santikaṃ upasaṅkamanteyeva candābhāya antaradhānaṃ akāsi. So satthu santike aṅgārapacchiyaṃ kāko viya ahosi. Atha naṃ ekamantaṃ nayiṃsu, ābhā paṭipākatikā ahosi. Puna satthu santikaṃ ānayiṃsu, ābhā tatheva antaradhāyi. Evaṃ tikkhattuṃ gantvā antaradhāyamānaṃ ābhaṃ disvā candābho cintesi – ‘‘ayaṃ ābhāya antaradhānamantaṃ jānāti maññe’’ti. So satthāraṃ pucchi – ‘‘kiṃ nu kho ābhāya antaradhānamantaṃ jānāthā’’ti? Āma, jānāmīti. Tena hi me dethāti. Na sakkā apabbajitassa dātunti. So brāhmaṇe āha – ‘‘etasmiṃ mante gahite ahaṃ sakalajambudīpe jeṭṭhako bhavissāmi, tumhe ettheva hotha, ahaṃ pabbajitvā katipāheneva mantaṃ gaṇhissāmī’’ti. So satthāraṃ pabbajjaṃ yācitvā upasampajji. Athassa dvattiṃsākāraṃ ācikkhi. So ‘‘kiṃ ida’’nti pucchi. Idaṃ mantassa parikammaṃ sajjhāyituṃ vaṭṭatīti. Brāhmaṇāpi antarantarā āgantvā ‘‘gahito te manto’’ti pucchanti. Na tāva gaṇhāmīti. So katipāheneva arahattaṃ patvā brāhmaṇehi āgantvā pucchitakāle ‘‘yātha tumhe, idānāhaṃ anāgamanadhammo jāto’’ti āha. Bhikkhū tathāgatassa ārocesuṃ – ‘‘ayaṃ, bhante, abhūtaṃ vatvā aññaṃ byākarotī’’ti. Satthā ‘‘khīṇāsavo idāni, bhikkhave, mama putto candābho, bhūtamevesa kathetī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੧੩.

    413.

    ‘‘ਚਨ੍ਦਂવ વਿਮਲਂ ਸੁਦ੍ਧਂ, વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਮਨਾવਿਲਂ।

    ‘‘Candaṃva vimalaṃ suddhaṃ, vippasannamanāvilaṃ;

    ਨਨ੍ਦੀਭવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Nandībhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ વਿਮਲਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਭਾਦਿਮਲਰਹਿਤਂ। ਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ। વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਂ। ਅਨਾવਿਲਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਾવਿਲਤ੍ਤਰਹਿਤਂ। ਨਨ੍ਦੀਭવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਨ੍ਤਿ ਤੀਸੁ ਭવੇਸੁ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਤਣ੍ਹਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha vimalanti abbhādimalarahitaṃ. Suddhanti nirupakkilesaṃ. Vippasannanti pasannacittaṃ. Anāvilanti kilesāvilattarahitaṃ. Nandībhavaparikkhīṇanti tīsu bhavesu parikkhīṇataṇhaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਚਨ੍ਦਾਭਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਤਿਂਸਤਿਮਂ।

    Candābhattheravatthu tiṃsatimaṃ.

    ੩੧. ਸੀવਲਿਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    31. Sīvalittheravatthu

    ਯੋ ਇਮਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਕੁਣ੍ਡਕੋਲਿਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੁਣ੍ਡਧਾਨવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸੀવਲਿਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Yo imanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā kuṇḍakoliyaṃ nissāya kuṇḍadhānavane viharanto sīvalittheraṃ ārabbha kathesi.

    ਏਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਸੁਪ੍ਪવਾਸਾ ਨਾਮ ਕੋਲਿਯਧੀਤਾ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਾਨਿ ਗਬ੍ਭਂ ਧਾਰੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮੂਲ਼੍ਹਗਬ੍ਭਾ ਦੁਕ੍ਖਾਹਿ ਤਿਬ੍ਬਾਹਿ ਕਟੁਕਾਹਿ વੇਦਨਾਹਿ ਫੁਟ੍ਠਾ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વਤ ਸੋ ਭਗવਾ, ਯੋ ਇਮਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ। ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ વਤ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋ, ਯੋ ਇਮਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ। ਸੁਸੁਖਂ વਤ ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਯਥਿਦਂ ਏવਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਸਂવਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਉਦਾ॰ ੧੮) ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ વਿਤਕ੍ਕੇਹਿ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਧਿવਾਸੇਨ੍ਤੀ ਸਾਮਿਕਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਤਸ੍ਸਾ વਚਨੇਨ ਸਤ੍ਥੁ વਨ੍ਦਨਾਯ ਆਰੋਚਿਤਾਯ ‘‘ਸੁਖਿਨੀ ਹੋਤੁ ਸੁਪ੍ਪવਾਸਾ ਕੋਲਿਯਧੀਤਾ, ਅਰੋਗਾ ਅਰੋਗਂ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਤੂ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਾ વੁਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਸੁਖਿਨੀ ਅਰੋਗਾ ਅਰੋਗਂ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਪੁਤ੍ਤੋਪਿਸ੍ਸਾ ਜਾਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਧਮ੍ਮਕਰਣਂ ਆਦਾਯ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਦਕਂ ਪਰਿਸ੍ਸਾવੇਸਿ। ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ।

    Ekasmiñhi samaye suppavāsā nāma koliyadhītā sattavassāni gabbhaṃ dhāretvā sattāhaṃ mūḷhagabbhā dukkhāhi tibbāhi kaṭukāhi vedanāhi phuṭṭhā ‘‘sammāsambuddho vata so bhagavā, yo imassa evarūpassa dukkhassa pahānāya dhammaṃ deseti. Suppaṭipanno vata tassa bhagavato sāvakasaṅgho, yo imassa evarūpassa dukkhassa pahānāya paṭipanno. Susukhaṃ vata taṃ nibbānaṃ, yathidaṃ evarūpaṃ dukkhaṃ na saṃvijjatī’’ti (udā. 18) imehi tīhi vitakkehi taṃ dukkhaṃ adhivāsentī sāmikaṃ satthu santikaṃ pesetvā tena tassā vacanena satthu vandanāya ārocitāya ‘‘sukhinī hotu suppavāsā koliyadhītā, arogā arogaṃ puttaṃ vijāyatū’’ti satthārā vuttakkhaṇeyeva sukhinī arogā arogaṃ puttaṃ vijāyitvā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ nimantetvā sattāhaṃ mahādānaṃ adāsi. Puttopissā jātadivasato paṭṭhāya dhammakaraṇaṃ ādāya saṅghassa udakaṃ parissāvesi. So aparabhāge nikkhamitvā pabbajito arahattaṃ pāpuṇi.

    ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਪਸ੍ਸਥਾવੁਸੋ, ਏવਰੂਪੋ ਨਾਮ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭੋਸਿ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇ, ਬਹੁਂ વਤ ਇਮਿਨਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਤ੍ਥਿਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਆਮ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਏਤ੍ਤਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Athekadivasaṃ bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘passathāvuso, evarūpo nāma arahattassa upanissayasampanno bhikkhu ettakaṃ kālaṃ mātukucchismiṃ dukkhaṃ anubhosi, kimaṅgaṃ pana aññe, bahuṃ vata iminā dukkhaṃ nitthiṇṇa’’nti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘āma, bhikkhave, mama putto ettakā dukkhā muccitvā idāni nibbānaṃ sacchikatvā viharatī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੧੪.

    414.

    ‘‘ਯੋਮਂ ਪਲਿਪਥਂ ਦੁਗ੍ਗਂ, ਸਂਸਾਰਂ ਮੋਹਮਚ੍ਚਗਾ।

    ‘‘Yomaṃ palipathaṃ duggaṃ, saṃsāraṃ mohamaccagā;

    ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਝਾਯੀ, ਅਨੇਜੋ ਅਕਥਂਕਥੀ।

    Tiṇṇo pāraṅgato jhāyī, anejo akathaṃkathī;

    ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Anupādāya nibbuto, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਂ ਰਾਗਪਲਿਪਥਞ੍ਚੇવ ਕਿਲੇਸਦੁਗ੍ਗਞ੍ਚ ਸਂਸਾਰવਟ੍ਟਞ੍ਚ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨਕਮੋਹਞ੍ਚ ਅਤੀਤੋ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਓਘੇ ਤਿਣ੍ਣੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਾਰਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਦੁવਿਧੇਨ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਭਾવੇਨ ਅਨੇਜੋ, ਕਥਂਕਥਾਯ ਅਭਾવੇਨ ਅਕਥਂਕਥੀ, ਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਅਨੁਪਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਕਿਲੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tassattho – yo bhikkhu imaṃ rāgapalipathañceva kilesaduggañca saṃsāravaṭṭañca catunnaṃ ariyasaccānaṃ appaṭivijjhanakamohañca atīto, cattāro oghe tiṇṇo hutvā pāraṃ anuppatto, duvidhena jhānena jhāyī, taṇhāya abhāvena anejo, kathaṃkathāya abhāvena akathaṃkathī, upādānānaṃ abhāvena anupādiyitvā kilesanibbānena nibbuto, tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਸੀવਲਿਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਏਕਤਿਂਸਤਿਮਂ।

    Sīvalittheravatthu ekatiṃsatimaṃ.

    ੩੨. ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    32. Sundarasamuddattheravatthu

    ਯੋਧ ਕਾਮੇਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Yodhakāmeti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto sundarasamuddattheraṃ ārabbha kathesi.

    ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਕਿਰੇਕੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦਕੁਮਾਰੋ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਕੋਟਿવਿਭવੇ ਮਹਾਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦਿਹਤ੍ਥਂ ਮਹਾਜਨਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਤ੍ਥਾਯ ਜੇਤવਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਆਸਯਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਂ ਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਨ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਖਲਿਖਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਜਾਤੁਸ੍ਸਾਹੋ ਪਰਿਸਾਯ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਤਥਾਗਤਾ ਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਟ੍ਠਪਾਲਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਦਯੋ વਿਯ ਮਹਨ੍ਤੇਨ વਾਯਾਮੇਨ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦੋ ‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਇਧ વਾਸੇਨਾ’’ਤਿ ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ વੀਤਿਨਾਮੇਸਿ।

    Sāvatthiyaṃ kireko kulaputto sundarasamuddakumāro nāma cattālīsakoṭivibhave mahākule nibbatto. So ekadivasaṃ pacchābhattaṃ gandhamālādihatthaṃ mahājanaṃ dhammassavanatthāya jetavanaṃ gacchantaṃ disvā ‘‘kahaṃ gacchathā’’ti pucchitvā ‘‘satthu santikaṃ dhammassavanatthāyā’’ti vutte ‘‘ahampi gamissāmī’’ti vatvā tena saddhiṃ gantvā parisapariyante nisīdi. Satthā tassa āsayaṃ viditvā anupubbiṃ kathaṃ kathesi. So ‘‘na sakkā agāraṃ ajjhāvasantena saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ caritu’’nti satthu dhammakathaṃ nissāya pabbajjāya jātussāho parisāya pakkantāya satthāraṃ pabbajjaṃ yācitvā ‘‘mātāpitūhi ananuññātaṃ tathāgatā na pabbājentī’’ti sutvā gehaṃ gantvā raṭṭhapālakulaputtādayo viya mahantena vāyāmena mātāpitaro anujānāpetvā satthu santike pabbajitvā laddhūpasampado ‘‘kiṃ me idha vāsenā’’ti tato nikkhamitvā rājagahaṃ gantvā piṇḍāya caranto vītināmesi.

    ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਛਣਦਿવਸੇ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਸਿਰਿਸੋਭਗ੍ਗੇਨ ਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਕਕੁਮਾਰਕੇ ਕੀਲ਼ਮਾਨੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਇਦਂ ਦੁਲ੍ਲਭਂ ਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਦੇવਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਏਕਾ ਗਣਿਕਾ ਤਂ ਕੁਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਰਂ ਰੋਦਮਾਨਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ ਰੋਦਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍વਾ ਰੋਦਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਹਂ ਪਨ ਸੋ, ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ? ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ? ‘‘વਟ੍ਟਤਿ, ਨ ਪਨ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਇਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹਂ ਗਤੋ’’ਤਿ। ‘‘ਸਚਾਹਂ ਤਂ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯਂ, ਕਿਂ ਮੇ ਕਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਤੇ ਕੁਲਸ੍ਸ ਕੁਟੁਮ੍ਬਸਾਮਿਨਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਮੇ ਪਰਿਬ੍ਬਯਂ ਦੇਥਾਤਿ ਪਰਿਬ੍ਬਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਣવੀਥਿਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇਕਂ ਨਿવਾਸਗੇਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਾਤੋવ ਪਣੀਤਂ ਆਹਾਰਂ ਪਟਿਯਾਦੇਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਕਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖਂ ਦਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹਚ੍ਚਯੇਨ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧੇવ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਪਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਸੋ ਪਤ੍ਤਮਦਾਸਿ।

    Athekadivasaṃ sāvatthiyaṃ tassa mātāpitaro ekasmiṃ chaṇadivase mahantena sirisobhaggena tassa sahāyakakumārake kīḷamāne disvā ‘‘amhākaṃ puttassa idaṃ dullabhaṃ jāta’’nti parideviṃsu. Tasmiṃ khaṇe ekā gaṇikā taṃ kulaṃ gantvā tassa mātaraṃ rodamānaṃ nisinnaṃ disvā ‘‘amma, kiṃ kāraṇā rodasī’’ti pucchi. ‘‘Puttaṃ anussaritvā rodāmī’’ti. ‘‘Kahaṃ pana so, ammā’’ti? ‘‘Bhikkhūsu pabbajito’’ti. ‘‘Kiṃ uppabbājetuṃ na vaṭṭatī’’ti? ‘‘Vaṭṭati, na pana icchati, ito nikkhamitvā rājagahaṃ gato’’ti. ‘‘Sacāhaṃ taṃ uppabbājeyyaṃ, kiṃ me kareyyāthā’’ti? ‘‘Imassa te kulassa kuṭumbasāminiṃ kareyyāmā’’ti. Tena hi me paribbayaṃ dethāti paribbayaṃ gahetvā mahantena parivārena rājagahaṃ gantvā tassa piṇḍāya caraṇavīthiṃ sallakkhetvā tatthekaṃ nivāsagehaṃ gahetvā pātova paṇītaṃ āhāraṃ paṭiyādetvā therassa piṇḍāya paviṭṭhakāle bhikkhaṃ datvā katipāhaccayena, ‘‘bhante, idheva nisīditvā bhattakiccaṃ karothā’’ti pattaṃ gaṇhi. So pattamadāsi.

    ਅਥ ਨਂ ਪਣੀਤੇਨ ਆਹਾਰੇਨ ਪਰਿવਿਸਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧੇવ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤੁਂ ਫਾਸੁਕ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹਂ ਆਲਿਨ੍ਦੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਦਾਰਕੇ ਪੂવੇਹਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਥ ਤੁਮ੍ਹੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਆਗਤਕਾਲੇ ਮਯਿ વਾਰੇਨ੍ਤਿਯਾਪਿ ਇਧਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਜਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਭੋਜਨવੇਲਾਯ ਤਾਯ વਾਰਿਯਮਾਨਾਪਿ ਰਜਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ। ਸਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਦਾਰਕਾ વਾਰਿਯਮਾਨਾਪਿ ਮਮ વਚਨਂ ਅਸੁਣਿਤ੍વਾ ਇਧ ਰਜਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਗੇਹੇ ਨਿਸੀਦਥਾ’’ਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹਂ ਭੋਜੇਸਿ। ਪੁਨ ਦਾਰਕੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਯਾ વਾਰਿਯਮਾਨਾਪਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਭੋਜਨਕਾਲੇ ਮਹਾਸਦ੍ਦਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇ ਤਥਾ ਕਰਿਂਸੁ। ਸਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਤਿવਿਯ ਮਹਾਸਦ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਦਾਰਕਾ ਮਯਾ વਾਰਿਯਮਾਨਾਪਿ વਚਨਂ ਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਉਪਰਿਪਾਸਾਦੇਯੇવ ਨਿਸੀਦਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਥੇਰੇਨ ਅਧਿવਾਸਿਤੇ ਥੇਰਂ ਪੁਰਤੋ ਕਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਹਨ੍ਤੀ ਦ੍વਾਰਾਨਿ ਪਿਦਹਮਾਨਾવ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਹਿ। ਥੇਰੋ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਸਪਦਾਨਚਾਰਿਕੋ ਸਮਾਨੋਪਿ ਰਸਤਣ੍ਹਾਯ ਬਦ੍ਧੋ ਤਸ੍ਸਾ વਚਨੇਨ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਂ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਹਿ।

    Atha naṃ paṇītena āhārena parivisitvā, ‘‘bhante, idheva piṇḍāya carituṃ phāsuka’’nti vatvā katipāhaṃ ālinde nisīdāpetvā bhojetvā dārake pūvehi saṅgaṇhitvā ‘‘etha tumhe therassa āgatakāle mayi vārentiyāpi idhāgantvā rajaṃ uṭṭhāpeyyāthā’’ti āha. Te punadivase therassa bhojanavelāya tāya vāriyamānāpi rajaṃ uṭṭhāpesuṃ. Sā punadivase, ‘‘bhante, dārakā vāriyamānāpi mama vacanaṃ asuṇitvā idha rajaṃ uṭṭhāpenti, antogehe nisīdathā’’ti anto nisīdāpetvā katipāhaṃ bhojesi. Puna dārake saṅgaṇhitvā ‘‘tumhe mayā vāriyamānāpi therassa bhojanakāle mahāsaddaṃ kareyyāthā’’ti āha. Te tathā kariṃsu. Sā punadivase, ‘‘bhante, imasmiṃ ṭhāne ativiya mahāsaddo hoti, dārakā mayā vāriyamānāpi vacanaṃ na gaṇhanti, uparipāsādeyeva nisīdathā’’ti vatvā therena adhivāsite theraṃ purato katvā pāsādaṃ abhiruhantī dvārāni pidahamānāva pāsādaṃ abhiruhi. Thero ukkaṭṭhasapadānacāriko samānopi rasataṇhāya baddho tassā vacanena sattabhūmikaṃ pāsādaṃ abhiruhi.

    ਸਾ ਥੇਰਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਖਲੁ, ਸਮ੍ਮ, ਪੁਣ੍ਣਮੁਖ ਠਾਨੇਹਿ ਇਤ੍ਥੀ ਪੁਰਿਸਂ ਅਚ੍ਚਾવਦਤਿ વਿਜਮ੍ਭਤਿ વਿਨਮਤਿ ਗਿਲਸਤਿ વਿਲਜ੍ਜਤਿ ਨਖੇਨ ਨਖਂ ਘਟ੍ਟੇਤਿ, ਪਾਦੇਨ ਪਾਦਂ ਅਕ੍ਕਮਤਿ, ਕਟ੍ਠੇਨ ਪਥવਿਂ વਿਲਿਖਤਿ, ਦਾਰਕਂ ਉਲ੍ਲਙ੍ਘੇਤਿ ਓਲਙ੍ਘੇਤਿ, ਕੀਲ਼ਤਿ ਕੀਲ਼ਾਪੇਤਿ, ਚੁਮ੍ਬਤਿ ਚੁਮ੍ਬਾਪੇਤਿ, ਭੁਞ੍ਜਤਿ ਭੁਞ੍ਜਾਪੇਤਿ, ਦਦਾਤਿ ਆਯਾਚਤਿ, ਕਤਮਨੁਕਰੋਤਿ, ਉਚ੍ਚਂ ਭਾਸਤਿ, ਨੀਚਂ ਭਾਸਤਿ, ਅવਿਚ੍ਚਂ ਭਾਸਤਿ, વਿવਿਚ੍ਚਂ ਭਾਸਤਿ, ਨਚ੍ਚੇਨ ਗੀਤੇਨ વਾਦਿਤੇਨ ਰੋਦਿਤੇਨ વਿਲਸਿਤੇਨ વਿਭੂਸਿਤੇਨ ਜਗ੍ਘਤਿ, ਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਕਟਿਂ ਚਾਲੇਤਿ, ਗੁਯ੍ਹਭਣ੍ਡਕਂ ਚਾਲੇਤਿ, ਊਰੁਂ વਿવਰਤਿ, ਊਰੁਂ ਪਿਦਹਤਿ, ਥਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਕਚ੍ਛਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨਾਭਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਕ੍ਖਿਂ ਨਿਖਣਤਿ, ਭਮੁਕਂ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਓਟ੍ਠਂ ਪਲਿਖਤਿ, ਜਿવ੍ਹਂ ਨਿਲ੍ਲਾਲੇਤਿ, ਦੁਸ੍ਸਂ ਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਦੁਸ੍ਸਂ ਬਨ੍ਧਤਿ, ਸਿਰਸਂ ਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਸਿਰਸਂ ਬਨ੍ਧਤੀ’’ਤਿ (ਜਾ॰ ੨.੨੧.੩੦੦) ਏવਂ ਆਗਤਂ ਇਤ੍ਥਿਕੁਤ੍ਤਂ ਇਤ੍ਥਿਲੀਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਠਿਤਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Sā theraṃ nisīdāpetvā ‘‘cattālīsāya khalu, samma, puṇṇamukha ṭhānehi itthī purisaṃ accāvadati vijambhati vinamati gilasati vilajjati nakhena nakhaṃ ghaṭṭeti, pādena pādaṃ akkamati, kaṭṭhena pathaviṃ vilikhati, dārakaṃ ullaṅgheti olaṅgheti, kīḷati kīḷāpeti, cumbati cumbāpeti, bhuñjati bhuñjāpeti, dadāti āyācati, katamanukaroti, uccaṃ bhāsati, nīcaṃ bhāsati, aviccaṃ bhāsati, viviccaṃ bhāsati, naccena gītena vāditena roditena vilasitena vibhūsitena jagghati, pekkhati, kaṭiṃ cāleti, guyhabhaṇḍakaṃ cāleti, ūruṃ vivarati, ūruṃ pidahati, thanaṃ dasseti, kacchaṃ dasseti, nābhiṃ dasseti, akkhiṃ nikhaṇati, bhamukaṃ ukkhipati, oṭṭhaṃ palikhati, jivhaṃ nillāleti, dussaṃ muñcati, dussaṃ bandhati, sirasaṃ muñcati, sirasaṃ bandhatī’’ti (jā. 2.21.300) evaṃ āgataṃ itthikuttaṃ itthilīlaṃ dassetvā tassa purato ṭhitā imaṃ gāthamāha –

    ‘‘ਅਲਤ੍ਤਕਕਤਾ ਪਾਦਾ, ਪਾਦੁਕਾਰੁਯ੍ਹ વੇਸਿਯਾ।

    ‘‘Alattakakatā pādā, pādukāruyha vesiyā;

    ਤੁવਮ੍ਪਿ ਦਹਰੋ ਮਮ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਦਹਰਾ ਤવ।

    Tuvampi daharo mama, ahampi daharā tava;

    ਉਭੋਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮ, ਜਿਣ੍ਣਾ ਦਣ੍ਡਪਰਾਯਣਾ’’ਤਿ॥ (ਥੇਰਗਾ॰ ੪੫੯, ੪੬੨)।

    Ubhopi pabbajissāma, jiṇṇā daṇḍaparāyaṇā’’ti. (theragā. 459, 462);

    ਥੇਰਸ੍ਸ ‘‘ਅਹੋ વਤ ਮੇ ਭਾਰਿਯਂ ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍વਾ ਕਤਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਾਸਂવੇਗੋ ਉਦਪਾਦਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਤ੍ਥਾ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਯੋਜਨਮਤ੍ਥਕੇ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋવ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਿਤਂ ਪਾਤ੍વਾਕਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਿਤਸ੍ਸ ਪਾਤੁਕਮ੍ਮਾਯਾ’’ਤਿ। ਆਨਨ੍ਦ, ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਪਾਸਾਦਤਲੇ ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਗਣਿਕਾਯ ਚ ਸਙ੍ਗਾਮੋ વਤ੍ਤਤੀਤਿ। ਕਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਸ੍ਸ ਪਰਾਜਯੋਤਿ? ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਆਨਨ੍ਦ, ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਜਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਣਿਕਾਯ ਪਰਾਜਯੋ’’ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਜਯਂ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕੋવ ਓਭਾਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਭੋਪਿ ਕਾਮੇ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਪਜਹਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Therassa ‘‘aho vata me bhāriyaṃ anupadhāretvā katakamma’’nti mahāsaṃvego udapādi. Tasmiṃ khaṇe satthā pañcacattālīsayojanamatthake jetavane nisinnova taṃ kāraṇaṃ disvā sitaṃ pātvākāsi. Atha naṃ ānandatthero pucchi – ‘‘bhante, ko nu kho hetu, ko paccayo sitassa pātukammāyā’’ti. Ānanda, rājagahanagare sattabhūmikapāsādatale sundarasamuddassa ca bhikkhuno gaṇikāya ca saṅgāmo vattatīti. Kassa nu kho, bhante, jayo bhavissati, kassa parājayoti? Satthā, ‘‘ānanda, sundarasamuddassa jayo bhavissati, gaṇikāya parājayo’’ti therassa jayaṃ pakāsetvā tattha nisinnakova obhāsaṃ pharitvā ‘‘bhikkhu ubhopi kāme nirapekkho pajahā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੧੫.

    415.

    ‘‘ਯੋਧ ਕਾਮੇ ਪਹਨ੍ਤ੍વਾਨ, ਅਨਾਗਾਰੋ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ।

    ‘‘Yodha kāme pahantvāna, anāgāro paribbaje;

    ਕਾਮਭવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Kāmabhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਇਧ ਲੋਕੇ ਉਭੋਪਿ ਕਾਮੇ ਹਿਤ੍વਾ ਅਨਾਗਾਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਬ੍ਬਜਤਿ, ਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਕਾਮਞ੍ਚੇવ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭવਞ੍ਚ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tassattho – yo puggalo idha loke ubhopi kāme hitvā anāgāro hutvā paribbajati, taṃ parikkhīṇakāmañceva parikkhīṇabhavañca ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਸੋ ਥੇਰੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿਬਲੇਨ વੇਹਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਣ੍ਣਿਕਾਮਣ੍ਡਲਂ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਰੀਰਂ ਥੋਮੇਨ੍ਤੋਯੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿ। ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਮ੍ਪਿ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਨਂ ਨਟ੍ਠੋ ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ, ਸਤ੍ਥਾ ਪਨਸ੍ਸ ਅવਸ੍ਸਯੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਾਹਂ ਏਤਸ੍ਸ ਰਸਤਣ੍ਹਾਯ ਬਦ੍ਧਮਨਸ੍ਸ ਅવਸ੍ਸਯੋ ਜਾਤੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਯਾਚਿਤੋ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ –

    Desanāvasāne so thero arahattaṃ patvā iddhibalena vehāsaṃ abbhuggantvā kaṇṇikāmaṇḍalaṃ vinivijjhitvā satthu sarīraṃ thomentoyeva āgantvā satthāraṃ vandi. Dhammasabhāyampi kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ, ‘‘āvuso, jivhāviññeyyaṃ rasaṃ nissāya manaṃ naṭṭho sundarasamuddatthero, satthā panassa avassayo jāto’’ti. Satthā taṃ kathaṃ sutvā ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepāhaṃ etassa rasataṇhāya baddhamanassa avassayo jātoyevā’’ti vatvā tehi yācito tassatthassa pakāsanatthaṃ atītaṃ āharitvā –

    ‘‘ਨ ਕਿਰਤ੍ਥਿ ਰਸੇਹਿ ਪਾਪਿਯੋ,

    ‘‘Na kiratthi rasehi pāpiyo,

    ਆવਾਸੇਹਿ વਾ ਸਨ੍ਥવੇਹਿ વਾ।

    Āvāsehi vā santhavehi vā;

    વਾਤਮਿਗਂ ਗਹਨਨਿਸ੍ਸਿਤਂ,

    Vātamigaṃ gahananissitaṃ,

    વਸਮਾਨੇਸਿ ਰਸੇਹਿ ਸਞ੍ਜਯੋ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧.੧੪) –

    Vasamānesi rasehi sañjayo’’ti. (jā. 1.1.14) –

    ਏਕਕਨਿਪਾਤੇ ਇਮਂ વਾਤਮਿਗਜਾਤਕਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਦਾ ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦੋ વਾਤਮਿਗੋ ਅਹੋਸਿ, ਇਮਂ ਪਨ ਗਾਥਂ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਾਪੇਤਾ ਰਞ੍ਞੋ ਮਹਾਮਚ੍ਚੋ ਅਹਮੇવਾ’’ਤਿ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸੀਤਿ।

    Ekakanipāte imaṃ vātamigajātakaṃ vitthāretvā ‘‘tadā sundarasamuddo vātamigo ahosi, imaṃ pana gāthaṃ vatvā tassa vissajjāpetā rañño mahāmacco ahamevā’’ti jātakaṃ samodhānesīti.

    ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਬਤ੍ਤਿਂਸਤਿਮਂ।

    Sundarasamuddattheravatthu battiṃsatimaṃ.

    ੩੩. ਜਟਿਲਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    33. Jaṭilattheravatthu

    ਯੋਧ ਤਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਜਟਿਲਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Yodha taṇhanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto jaṭilattheraṃ ārabbha kathesi.

    ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੀ ਕਥਾ – ਅਤੀਤੇ ਕਿਰ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਦ੍વੇ ਭਾਤਰੋ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਉਚ੍ਛੁਖੇਤ੍ਤਂ ਕਾਰੇਸੁਂ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾ ਉਚ੍ਛੁਖੇਤ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਏਕਂ ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਿਕਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਕਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਦ੍વੇ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਯੋ ਰਸਸ੍ਸ ਅਨਿਕ੍ਖਮਨਤ੍ਥਾਯ ਛਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਦਾ ਕਿਰ ਉਚ੍ਛੂਨਂ ਯਨ੍ਤੇਨ ਪੀਲ਼ਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਗ੍ਗੇ વਾ ਮੂਲੇ વਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਾਲੇ ਧਮ੍ਮਕਰਣਤੋ ਉਦਕਂ વਿਯ ਸਯਮੇવ ਰਸੋ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਖੇਤ੍ਤਤੋ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਯੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਮਨਕਾਲੇ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਕਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ ਅਜ੍ਜ ਅਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਪਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣਜਾਲੇ ਪવਿਟ੍ਠਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਭਾવਞ੍ਚ ਞਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਆਦਾਯ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾવ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਉਤ੍ਤਰਸਾਟਕਂ ਉਚ੍ਚਤਰੇ ਭੂਮਿਪਦੇਸੇ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧ ਨਿਸੀਦਥਾ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਪਤ੍ਤਂ ਉਪਨਾਮੇਥਾ’’ਤਿ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਯਾ ਬਨ੍ਧਨਟ੍ਠਾਨਂ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਅਕਾਸਿ, ਰਸੋ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਸਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰਸੇ ਪੀਤੇ ‘‘ਸਾਧੁਕਂ વਤ ਮੇ ਅਯ੍ਯੇਨ ਰਸੋ ਪੀਤੋ। ਸਚੇ ਮੇ ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਿਕੋ ਮੂਲਂ ਆਹਰਾਪੇਸ੍ਸਤਿ, ਮੂਲਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ। ਸਚੇ ਪਤ੍ਤਿਂ ਆਹਰਾਪੇਸ੍ਸਤਿ, ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਪਤ੍ਤਂ ਮੇ ਉਪਨਾਮੇਥਾ’’ਤਿ ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਂ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਰਸਂ ਅਦਾਸਿ। ‘‘ਭਾਤਾ ਮੇ ਉਚ੍ਛੁਖੇਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਉਚ੍ਛੁਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਖਾਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਕਿਰਸ੍ਸ વਞ੍ਚਨਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਹੋਸਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਪਨ ਪਠਮਂ ਉਚ੍ਛੁਰਸਸ੍ਸ ਪੀਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਉਚ੍ਛੁਰਸਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂવਿਭਜਿਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਨਿਸੀਦਿ । ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਆਕਾਰਂ ਞਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯੋ ਅਯਂ ਮਯਾ ਦਿਨ੍ਨੋ ਅਗ੍ਗਰਸੋ, ਇਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਤ੍વਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਪਤ੍ਤਧਮ੍ਮਮੇવ ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋਪਿਸ੍ਸ ‘‘ਏવਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਇਚ੍ਛਿਤਂ ਪਤ੍ਥਿਤਂ ਤੁਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ਯਥਾ ਸੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇਨ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸਤਾਨਂ ਤਂ ਰਸਂ ਅਦਾਸਿ।

    Tatrāyaṃ anupubbī kathā – atīte kira bārāṇasiyaṃ dve bhātaro kuṭumbikā mahantaṃ ucchukhettaṃ kāresuṃ. Athekadivasaṃ kaniṭṭhabhātā ucchukhettaṃ gantvā ‘‘ekaṃ jeṭṭhabhātikassa dassāmi, ekaṃ mayhaṃ bhavissatī’’ti dve ucchuyaṭṭhiyo rasassa anikkhamanatthāya chinnaṭṭhāne bandhitvā gaṇhi. Tadā kira ucchūnaṃ yantena pīḷanakiccaṃ natthi, agge vā mūle vā chinditvā ukkhittakāle dhammakaraṇato udakaṃ viya sayameva raso nikkhamati. Tassa pana khettato ucchuyaṭṭhiyo gahetvā āgamanakāle gandhamādane paccekabuddho samāpattito vuṭṭhāya ‘‘kassa nu kho ajja anuggahaṃ karissāmī’’ti upadhārento taṃ attano ñāṇajāle paviṭṭhaṃ disvā saṅgahaṃ kātuṃ samatthabhāvañca ñatvā pattacīvaraṃ ādāya iddhiyā āgantvā tassa purato aṭṭhāsi. So taṃ disvāva pasannacitto uttarasāṭakaṃ uccatare bhūmipadese attharitvā, ‘‘bhante, idha nisīdathā’’ti paccekabuddhaṃ nisīdāpetvā ‘‘pattaṃ upanāmethā’’ti ucchuyaṭṭhiyā bandhanaṭṭhānaṃ mocetvā pattassa upari akāsi, raso otaritvā pattaṃ pūresi. Paccekabuddhena tasmiṃ rase pīte ‘‘sādhukaṃ vata me ayyena raso pīto. Sace me jeṭṭhabhātiko mūlaṃ āharāpessati, mūlaṃ dassāmi. Sace pattiṃ āharāpessati, pattiṃ dassāmī’’ti cintetvā, ‘‘bhante, pattaṃ me upanāmethā’’ti dutiyampi ucchuyaṭṭhiṃ mocetvā rasaṃ adāsi. ‘‘Bhātā me ucchukhettato aññaṃ ucchuṃ āharitvā khādissatī’’ti ettakampi kirassa vañcanacittaṃ nāhosi. Paccekabuddho pana paṭhamaṃ ucchurasassa pītattā taṃ ucchurasaṃ aññehipi saddhiṃ saṃvibhajitukāmo hutvā gahetvāva nisīdi . So tassa ākāraṃ ñatvā pañcapatiṭṭhitena vanditvā, ‘‘bhante, yo ayaṃ mayā dinno aggaraso, imassa nissandena devamanussesu sampattiṃ anubhavitvā pariyosāne tumhehi pattadhammameva pāpuṇeyya’’nti patthanaṃ paṭṭhapesi. Paccekabuddhopissa ‘‘evaṃ hotū’’ti vatvā ‘‘icchitaṃ patthitaṃ tuyha’’nti dvīhi gāthāhi anumodanaṃ katvā yathā so passati, evaṃ adhiṭṭhahitvā ākāsena gandhamādanaṃ gantvā pañcannaṃ paccekabuddhasatānaṃ taṃ rasaṃ adāsi.

    ਸੋ ਤਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭਾਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਗਤੋਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਉਚ੍ਛੁਖੇਤ੍ਤਂ ਓਲੋਕੇਤੁਂ ਗਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਤਾਦਿਸੇਨ ਉਚ੍ਛੁਖੇਤ੍ਤਂ ਗਤੇਨ, ਨਨੁ ਨਾਮ ਏਕਂ વਾ ਦ੍વੇ વਾ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਯੋ ਆਦਾਯ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਭਾਤਰਾ વੁਤ੍ਤੋ – ‘‘ਆਮ, ਭਾਤਿਕ, ਦ੍વੇ ਮੇ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਯੋ ਗਹਿਤਾ, ਏਕਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਮ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਤੋ ਰਸਂ ਦਤ੍વਾ ‘ਮੂਲਂ વਾ ਪਤ੍ਤਿਂ વਾ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਮੇ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਤੋ ਰਸੋ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਮੂਲਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਥ, ਉਦਾਹੁ ਪਤ੍ਤਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਨ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਮਮ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਤੋ ਰਸਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਤੋ ਰਸਂ ਆਦਾਯ ਆਕਾਸੇਨ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਦਾਸੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਯੇવ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਪੀਤਿਯਾ ਫੁਟ੍ਠਸਰੀਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਤੇਨ ਮੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸ੍ਸੇવ ਅਧਿਗਮੋ ਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਏવਂ ਕਨਿਟ੍ਠੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਤ੍ਥਿਤਾ, ਜੇਟ੍ਠੇਨ ਪਨ ਏਕਪਦੇਨੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਥਿਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਤੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ।

    So taṃ pāṭihāriyaṃ disvā bhātu santikaṃ gantvā ‘‘kahaṃ gatosī’’ti vutte ‘‘ucchukhettaṃ oloketuṃ gatomhī’’ti. ‘‘Kiṃ tādisena ucchukhettaṃ gatena, nanu nāma ekaṃ vā dve vā ucchuyaṭṭhiyo ādāya āgantabbaṃ bhaveyyā’’ti bhātarā vutto – ‘‘āma, bhātika, dve me ucchuyaṭṭhiyo gahitā, ekaṃ pana paccekabuddhaṃ disvā mama ucchuyaṭṭhito rasaṃ datvā ‘mūlaṃ vā pattiṃ vā dassāmī’ti tumhākampi me ucchuyaṭṭhito raso dinno, kiṃ nu kho tassa mūlaṃ gaṇhissatha, udāhu patti’’nti āha. ‘‘Kiṃ pana paccekabuddhena kata’’nti? ‘‘Mama ucchuyaṭṭhito rasaṃ pivitvā tumhākaṃ ucchuyaṭṭhito rasaṃ ādāya ākāsena gandhamādanaṃ gantvā pañcasatānaṃ paccekabuddhānaṃ adāsī’’ti. So tasmiṃ kathenteyeva nirantaraṃ pītiyā phuṭṭhasarīro hutvā ‘‘tena me paccekabuddhena diṭṭhadhammasseva adhigamo bhaveyyā’’ti patthanaṃ akāsi. Evaṃ kaniṭṭhena tisso sampattiyo patthitā, jeṭṭhena pana ekapadeneva arahattaṃ patthitanti idaṃ tesaṃ pubbakammaṃ.

    ਤੇ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਠਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਖੇਪਯਿਂਸੁ। ਤੇਸਂ ਦੇવਲੋਕੇ ਠਿਤਕਾਲੇਯੇવ વਿਪਸ੍ਸੀ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਤੇਪਿ ਦੇવਲੋਕਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਬਨ੍ਧੁਮਤਿਯਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਜੇਟ੍ਠੋ ਜੇਟ੍ਠੋવ, ਕਨਿਟ੍ਠੋ ਕਨਿਟ੍ਠੋવ ਹੁਤ੍વਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਤੇਸੁ ਜੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸੇਨੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ, ਕਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਪਰਾਜਿਤੋਤਿ । ਤੇਸੁ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਂ ਸਣ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ વਿਹਰਨ੍ਤੇਸੁ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਂ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਧਮ੍ਮਰਤਨਂ, ਸਙ੍ਘਰਤਨਂ, ਦਾਨਾਨਿ ਦੇਥ, ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਥ, ਅਜ੍ਜ ਅਟ੍ਠਮੀ, ਅਜ੍ਜ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੀ, ਅਜ੍ਜ ਪਨ੍ਨਰਸੀ, ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੋਥ, ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਥਾ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਘੋਸਕਸ੍ਸ ਬਨ੍ਧੁਮਤੀਨਗਰੇ ਘੋਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸੇਨਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ‘‘ਕਹਂ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਨਿਸੀਦਿ।

    Te yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cutā devaloke nibbattitvā ekaṃ buddhantaraṃ khepayiṃsu. Tesaṃ devaloke ṭhitakāleyeva vipassī sammāsambuddho loke uppajji. Tepi devalokato cavitvā bandhumatiyā ekasmiṃ kulagehe jeṭṭho jeṭṭhova, kaniṭṭho kaniṭṭhova hutvā paṭisandhiṃ gaṇhiṃsu. Tesu jeṭṭhassa senoti nāmaṃ akaṃsu, kaniṭṭhassa aparājitoti . Tesu vayappattakāle kuṭumbaṃ saṇṭhāpetvā viharantesu ‘‘buddharatanaṃ loke uppannaṃ, dhammaratanaṃ, saṅgharatanaṃ, dānāni detha, puññāni karotha, ajja aṭṭhamī, ajja cātuddasī, ajja pannarasī, uposathaṃ karotha, dhammaṃ suṇāthā’’ti dhammaghosakassa bandhumatīnagare ghosanaṃ sutvā mahājanaṃ purebhattaṃ dānaṃ datvā pacchābhattaṃ dhammassavanāya gacchantaṃ disvā senakuṭumbiko ‘‘kahaṃ gacchathā’’ti pucchitvā ‘‘satthu santikaṃ dhammassavanāyā’’ti vutte ‘‘ahampi gamissāmī’’ti tehi saddhiṃyeva gantvā parisapariyante nisīdi.

    ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਂ ਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਤੇ ਅਪਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾ ਞਾਤਕਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਤ੍ਥਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਏਹੀਤਿ। ਸੋ ਕਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕੁਲੇ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤવ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ, ਸਾਮੀਤਿ। ਅਹਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਸਾਮਿ ਕਿਂ વਦੇਥ, ਅਹਂ ਮਾਤਰਿ ਮਤਾਯ ਮਾਤਰਂ વਿਯ, ਪਿਤਰਿ ਮਤੇ ਪਿਤਰਂ વਿਯ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਲਤ੍ਥਂ, ਇਦਂ ਕੁਲਂ ਮਹਾਭੋਗਂ, ਗੇਹੇ ਠਿਤੇਨੇવ ਸਕ੍ਕਾ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਾਤੁਂ, ਮਾ ਏવਂ ਕਰਿਤ੍ਥਾਤਿ। ਮਯਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਤੋ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਤਂ ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤੇਨ ਪੂਰੇਤੁਂ, ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੇવਾਹਂ, ਤ੍વਂ ਨਿવਤ੍ਤਾਹੀਤਿ। ਏવਂ ਸੋ ਕਨਿਟ੍ਠਂ ਨਿવਤ੍ਤਾਪੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦੋ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਕਨਿਟ੍ਠੋਪਿ ‘‘ਭਾਤੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਭਾਤਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭવਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਕਤਂ, ਅਹਂ ਪਨ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਬਦ੍ਧੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਗੇਹੇ ਠਿਤਸ੍ਸੇવ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਆਚਿਕ੍ਖਥਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਥੇਰੋ ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਪਣ੍ਡਿਤ, ਸਤ੍ਥੁ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਨਾਨਾਦਾਰੂਨਿ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਥਮ੍ਭਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਤਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਸੁવਣ੍ਣਖਚਿਤਂ, ਏਕਂ ਰਜਤਖਚਿਤਂ, ਏਕਂ ਮਣਿਖਚਿਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਸਤ੍ਤਰਤਨਖਚਿਤਾਨਿ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਰਤਨਖਚਿਤਾਹੇવ ਛਦਨਿਟ੍ਠਕਾਹਿ ਛਾਦਾਪੇਸਿ। ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਾ ਕਰਣਕਾਲੇਯੇવ ਪਨ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮਾਨਨਾਮਕੋ ਅਪਰਾਜਿਤੋਯੇવ ਨਾਮ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਪਤ੍ਤਿਂ ਦੇਥ ਮਾਤੁਲਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਨ ਦੇਮਿ, ਤਾਤ, ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਸੋ ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਲਭਮਾਨੋ ‘‘ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਾ ਪੁਰਤੋ ਕੁਞ੍ਜਰਸਾਲਂ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਂ ਕੁਞ੍ਜਰਸਾਲਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਸੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠਿ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ।

    Satthā tassa ajjhāsayaṃ viditvā anupubbiṃ kathaṃ kathesi. So satthu dhammaṃ sutvā pabbajjāya ussāhajāto satthāraṃ pabbajjaṃ yāci. Atha naṃ satthā ‘‘atthi pana te apaloketabbā ñātakā’’ti pucchi. Atthi, bhanteti. Tena hi apaloketvā ehīti. So kaniṭṭhassa santikaṃ gantvā ‘‘yaṃ imasmiṃ kule sāpateyyaṃ, taṃ sabbaṃ tava hotū’’ti āha. Tumhe pana, sāmīti. Ahaṃ satthu santike pabbajissāmīti. Sāmi kiṃ vadetha, ahaṃ mātari matāya mātaraṃ viya, pitari mate pitaraṃ viya tumhe alatthaṃ, idaṃ kulaṃ mahābhogaṃ, gehe ṭhiteneva sakkā puññāni kātuṃ, mā evaṃ karitthāti. Mayā satthu santike dhammo suto, na sakkā taṃ agāramajjhe ṭhitena pūretuṃ, pabbajissāmevāhaṃ, tvaṃ nivattāhīti. Evaṃ so kaniṭṭhaṃ nivattāpetvā satthu santike pabbajitvā laddhūpasampado na cirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Kaniṭṭhopi ‘‘bhātu pabbajitasakkāraṃ karissāmī’’ti sattāhaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dānaṃ datvā bhātaraṃ vanditvā āha – ‘‘bhante, tumhehi attano bhavanissaraṇaṃ kataṃ, ahaṃ pana pañcahi kāmaguṇehi baddho nikkhamitvā pabbajituṃ na sakkomi, mayhaṃ gehe ṭhitasseva anucchavikaṃ mahantaṃ puññakammaṃ ācikkhathā’’ti. Atha naṃ thero ‘‘sādhu sādhu, paṇḍita, satthu gandhakuṭiṃ karohī’’ti āha. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā nānādārūni āharāpetvā thambhādīnaṃ atthāya tacchāpetvā ekaṃ suvaṇṇakhacitaṃ, ekaṃ rajatakhacitaṃ, ekaṃ maṇikhacitanti sabbāni sattaratanakhacitāni kāretvā tehi gandhakuṭiṃ kāretvā sattaratanakhacitāheva chadaniṭṭhakāhi chādāpesi. Gandhakuṭiyā karaṇakāleyeva pana taṃ attanā samānanāmako aparājitoyeva nāma bhāgineyyo upasaṅkamitvā ‘‘ahampi karissāmi, mayhampi pattiṃ detha mātulā’’ti āha. Na demi, tāta, aññehi asādhāraṇaṃ karissāmīti. So bahumpi yācitvā pattiṃ alabhamāno ‘‘gandhakuṭiyā purato kuñjarasālaṃ laddhuṃ vaṭṭatī’’ti sattaratanamayaṃ kuñjarasālaṃ kāresi. So imasmiṃ buddhuppāde meṇḍakaseṭṭhi hutvā nibbatti.

    ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ ਪਨ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਾਨਿ ਤੀਣਿ ਮਹਾવਾਤਪਾਨਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ। ਤੇਸਂ ਅਭਿਮੁਖੇ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸੁਧਾਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯੋ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਚਤੁਜ੍ਜਾਤਿਕਗਨ੍ਧੋਦਕਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਅਪਰਾਜਿਤੋ, ਗਹਪਤਿ, ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਾਨਿ ਕੁਸੁਮਾਨਿ ਰੋਪਾਪੇਸਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕਾਲੇ વਾਤવੇਗੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾਹਿ ਰੇਣੁવਟ੍ਟੀਹਿ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਓਕਿਰਣਤ੍ਥਂ। ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਥੂਪਿਕਾਯ ਕਪਲ੍ਲਂ ਰਤ੍ਤਸੁવਣ੍ਣਮਯਂ ਅਹੋਸਿ, ਪવਾਲ਼ਮਯਾ ਸਿਖਰਾ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਮਣਿਮਯਾ ਛਦਨਿਟ੍ਠਕਾ। ਇਤਿ ਸਾ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤੋ વਿਯ ਮੋਰੋ ਸੋਭਮਾਨਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਤ੍ਤਸੁ ਪਨ ਰਤਨੇਸੁ ਕੋਟ੍ਟੇਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਇਤਰਂ ਸਕਲਮੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਜਣ੍ਣੁਮਤ੍ਤੇਨ ਓਧਿਨਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਰਿવੇਣਂ ਪੂਰੇਸਿ।

    Gandhakuṭiyaṃ pana sattaratanamayāni tīṇi mahāvātapānāni ahesuṃ. Tesaṃ abhimukhe heṭṭhā sudhāparikammakatā tisso pokkharaṇiyo kāretvā catujjātikagandhodakassa pūretvā aparājito, gahapati, pañcavaṇṇāni kusumāni ropāpesi tathāgatassa anto nisinnakāle vātavegena samuṭṭhitāhi reṇuvaṭṭīhi sarīrassa okiraṇatthaṃ. Gandhakuṭithūpikāya kapallaṃ rattasuvaṇṇamayaṃ ahosi, pavāḷamayā sikharā, heṭṭhā maṇimayā chadaniṭṭhakā. Iti sā naccanto viya moro sobhamānā aṭṭhāsi. Sattasu pana ratanesu koṭṭetabbayuttakaṃ koṭṭetvā itaraṃ sakalameva gahetvā jaṇṇumattena odhinā gandhakuṭiṃ parikkhipitvā pariveṇaṃ pūresi.

    ਏવਂ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਅਪਰਾਜਿਤੋ, ਗਹਪਤਿ, ਭਾਤਿਕਤ੍ਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿ, ਪਰਿਭੋਗਮਸ੍ਸਾ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਾਮਿ, ਪਰਿਭੋਗੇਨ ਕਿਰ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ । ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਿਨਾ ਕਿਰ વੋ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੇਨ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿ ਕਾਰਿਤਾ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਪਰਿਭੋਗਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਅਭਿਮੁਖਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਰਤਨਰਾਸਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ‘‘ਪવਿਸਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਠਤ੍વਾ ਤਤਿਯવਾਰੇ ਤਸ੍ਸ ਭਾਤਿਕਤ੍ਥੇਰਂ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਸੋ ਓਲੋਕਿਤਾਕਾਰੇਨੇવ ਞਤ੍વਾ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਰਂ ਆਹ – ‘‘ਏਹਿ, ਤਾਤ, ‘ਮਮੇવ ਰਕ੍ਖਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਯਥਾਸੁਖਂ વਸਥਾ’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਦੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਅਨਪੇਕ੍ਖਾ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ વਾ ਨਦਿਂ ਤਰਿਤ੍વਾ ਉਲ਼ੁਮ੍ਪਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਾ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤੁਮ੍ਹੇ વਸਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ? ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਬਹੂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੁ ਰਤਨਾਨਿ ਆਦਾਯ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇਸੁ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ વਾਰੇਤੁਂ, ਪਰਿવੇਣਮ੍ਹਿ ਏਤ੍ਤਕੇ ਰਤਨੇ વੋਕਿਣ੍ਣੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕੇ ਹਰਨ੍ਤੇਪਿ ਨ વਾਰੇਤੀਤਿ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਮਯਿ ਆਘਾਤਂ ਕਤ੍વਾ ਅਪਾਯੂਪਗੋ ਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤੇਨ ਪਨ , ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਮੇવ ਰਕ੍ਖਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ વਸਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਾવਿਸਿ।

    Evaṃ gandhakuṭiṃ niṭṭhāpetvā aparājito, gahapati, bhātikattheraṃ upasaṅkamitvā āha – ‘‘bhante, niṭṭhitā gandhakuṭi, paribhogamassā paccāsīsāmi, paribhogena kira mahantaṃ puññaṃ hotī’’ti . So satthāraṃ upasaṅkamitvā, ‘‘bhante, iminā kira vo kuṭumbikena gandhakuṭi kāritā, idāni pana paribhogaṃ paccāsīsatī’’ti āha. Satthā uṭṭhāyāsanā gandhakuṭiabhimukhaṃ gantvā gandhakuṭiṃ parikkhipitvā parikkhittaratanarāsiṃ olokento dvārakoṭṭhake aṭṭhāsi. Atha naṃ kuṭumbiko ‘‘pavisatha, bhante’’ti āha. Satthā tattheva ṭhatvā tatiyavāre tassa bhātikattheraṃ olokesi. So olokitākāreneva ñatvā kaniṭṭhabhātaraṃ āha – ‘‘ehi, tāta, ‘mameva rakkhā bhavissati, tumhe yathāsukhaṃ vasathā’ti satthāraṃ vadehī’’ti. So tassa vacanaṃ sutvā satthāraṃ pañcapatiṭṭhitena vanditvā, ‘‘bhante, yathā manussā rukkhamūle pavisitvā anapekkhā pakkamanti, yathā vā nadiṃ taritvā uḷumpaṃ anapekkhā pariccajanti, evaṃ anapekkhā hutvā tumhe vasathā’’ti āha. Kimatthaṃ pana satthā aṭṭhāsi? Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘buddhānaṃ santikaṃ purebhattampi pacchābhattampi bahū āgacchanti, tesu ratanāni ādāya pakkamantesu na sakkā amhehi vāretuṃ, pariveṇamhi ettake ratane vokiṇṇe attano upaṭṭhāke harantepi na vāretīti kuṭumbiko mayi āghātaṃ katvā apāyūpago bhaveyyā’’ti iminā kāraṇena aṭṭhāsi. Tena pana , ‘‘bhante, mameva rakkhā bhavissati, tumhe vasathā’’ti vutte pāvisi.

    ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਸਮਨ੍ਤਾ ਰਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਆਹ – ‘‘ਤਾਤਾ, ਉਚ੍ਛਙ੍ਗੇਨ વਾ ਪਚ੍ਛਿਪਸਿਬ੍ਬਕੇਹਿ વਾ ਆਦਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ વਾਰੇਯ੍ਯਾਥ, ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਪਨ ਮਾ વਾਰਯਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ। ਅਨ੍ਤੋਨਗਰੇਪਿ ਆਰੋਚਾਪੇਸਿ ‘‘ਮਯਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਪਰਿવੇਣੇ ਸਤ੍ਤ ਰਤਨਾਨਿ ਓਕਿਣ੍ਣਾਨਿ, ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਦੁਗ੍ਗਤਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਭੋ ਹਤ੍ਥੇ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੁ, ਸੁਖਿਤਾਪਿ ਏਕੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ। ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ ‘‘ਸਦ੍ਧਾ ਤਾવ ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਤੁਕਾਮਾ ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯੇવ, ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਪਿ ਪਨ ਧਨਲੋਭੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਜਨਸਙ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ ਏવਂ ਆਰੋਚਾਪੇਸਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਰਤਨਾਨਿ ਗਣ੍ਹਿ। ਸਕਿਂ ਓਕਿਣ੍ਣਰਤਨੇਸੁ ਖੀਣੇਸੁ ਯਾવਤਤਿਯਂ ਜਣ੍ਣੁਮਤ੍ਤੇਨ ਓਧਿਨਾ ਓਕਿਰਾਪੇਸਿਯੇવ। ਸਤ੍ਥੁ ਪਨ ਪਾਦਮੂਲੇ ਤਿਪੁਸਮਤ੍ਤਂ ਅਨਗ੍ਘਂ ਮਣਿਰਤਨਂ ਠਪੇਸਿ। ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਸਰੀਰਤੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਾਯ ਪਭਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਣਿਪਭਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਾਨਂ ਤਿਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਕਾਸਿ। ਮਹਾਜਨੋਪਿ ਅਤਿਤ੍ਤੋવ ਓਲੋਕੇਸਿ।

    Kuṭumbiko samantā rakkhaṃ ṭhapetvā manusse āha – ‘‘tātā, ucchaṅgena vā pacchipasibbakehi vā ādāya gacchante vāreyyātha, hatthena gahetvā gacchante pana mā vārayitthā’’ti. Antonagarepi ārocāpesi ‘‘mayā gandhakuṭipariveṇe satta ratanāni okiṇṇāni, satthu santike dhammaṃ sutvā gacchantā duggatamanussā ubho hatthe pūretvā gaṇhantu, sukhitāpi ekena gaṇhantū’’ti. Evaṃ kirassa ahosi ‘‘saddhā tāva dhammaṃ sotukāmā gamissantiyeva, assaddhāpi pana dhanalobhena gantvā dhammaṃ sutvā dukkhato muccissantī’’ti. Tasmā janasaṅgahatthāya evaṃ ārocāpesi. Mahājano tena vuttaniyāmeneva ratanāni gaṇhi. Sakiṃ okiṇṇaratanesu khīṇesu yāvatatiyaṃ jaṇṇumattena odhinā okirāpesiyeva. Satthu pana pādamūle tipusamattaṃ anagghaṃ maṇiratanaṃ ṭhapesi. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘satthu sarīrato suvaṇṇavaṇṇāya pabhāya saddhiṃ maṇipabhaṃ olokentānaṃ titti nāma na bhavissatī’’ti. Tasmā evamakāsi. Mahājanopi atittova olokesi.

    ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਏਕੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਕਿਰ ਪਾਦਮੂਲੇ ਮਹਗ੍ਘਂ ਮਣਿਰਤਨਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤੁਂ ਆਗਤਸ੍ਸ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਪਾવਿਸਿ। ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਤਸ੍ਸ ਪવਿਸਨਾਕਾਰੇਨੇવ ‘‘ਮਣਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਕਾਮੋ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਹੋ વਤ ਨ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਸੋਪਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਨ੍ਤੋ વਿਯ ਪਾਦਮੂਲੇ ਹਤ੍ਥਂ ਉਪਨਾਮੇਤ੍વਾ ਮਣਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਓવਟ੍ਟਿਕਾਯ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਸੋ ਧਮ੍ਮਕਥਾવਸਾਨੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਜਣ੍ਣੁਮਤ੍ਤੇਨ ਓਧਿਨਾ ਸਤ੍ਤ ਰਤਨਾਨਿ ਓਕਿਣ੍ਣਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਮੇ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਸੁ ਆਘਾਤੋ ਨਾਮ ਨਾਹੋਸਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਿਯ੍ਯੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਸੀਦਿਯੇવ। ਅਜ੍ਜ ਪਨ ‘ਅਹੋ વਤਾਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਣਿਂ ਨ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਣਿਂ ਆਦਾਯ ਗਤੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨਨੁ, ਉਪਾਸਕ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਪਰੇਹਿ ਅਨਾਹਰਣੀਯਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਸੀ’’ਤਿ ਨਯਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇ ਠਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਦਸਿਕਸੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮਂ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਅਨੇਕਸਤਾਪਿ ਰਾਜਾਨੋ વਾ ਚੋਰਾ વਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਨਾਮ ਮਾ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਅਗ੍ਗਿਨਾਪਿ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਮਾ ਡਯ੍ਹਤੁ, ਉਦਕੇਨਪਿ ਮਾ વੁਯ੍ਹਤੂ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ । ਸਤ੍ਥਾਪਿਸ੍ਸ ‘‘ਏવਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਮਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਸਟ੍ਠਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋવਿਹਾਰੇਯੇવ ਨવ ਮਾਸੇ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਦਾਨਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਤਿਚੀવਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਸਙ੍ਘਨવਕਸ੍ਸ ਚੀવਰਸਾਟਕਾ ਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕਾ ਅਹੇਸੁਂ।

    Athekadivasaṃ eko micchādiṭṭhikabrāhmaṇo ‘‘satthu kira pādamūle mahagghaṃ maṇiratanaṃ nikkhittaṃ, harissāmi na’’nti vihāraṃ gantvā satthāraṃ vandituṃ āgatassa mahājanassa antarena pāvisi. Kuṭumbiko tassa pavisanākāreneva ‘‘maṇiṃ gaṇhitukāmo’’ti sallakkhetvā ‘‘aho vata na gaṇheyyā’’ti cintesi. Sopi satthāraṃ vandanto viya pādamūle hatthaṃ upanāmetvā maṇiṃ gahetvā ovaṭṭikāya katvā pakkāmi. Kuṭumbiko tasmiṃ cittaṃ pasādetuṃ nāsakkhi. So dhammakathāvasāne satthāraṃ upasaṅkamitvā āha – ‘‘bhante, mayā tikkhattuṃ gandhakuṭiṃ parikkhipitvā jaṇṇumattena odhinā satta ratanāni okiṇṇāni, tāni me gaṇhantesu āghāto nāma nāhosi, cittaṃ bhiyyo bhiyyo pasīdiyeva. Ajja pana ‘aho vatāyaṃ brāhmaṇo maṇiṃ na gaṇheyyā’ti cintetvā tasmiṃ maṇiṃ ādāya gate cittaṃ pasādetuṃ nāsakkhi’’nti. Satthā tassa vacanaṃ sutvā ‘‘nanu, upāsaka, attano santakaṃ parehi anāharaṇīyaṃ kātuṃ sakkosī’’ti nayaṃ adāsi. So satthārā dinnanaye ṭhatvā satthāraṃ vanditvā ‘‘ajja ādiṃ katvā mama santakaṃ dasikasuttamattampi maṃ abhibhavitvā anekasatāpi rājāno vā corā vā gaṇhituṃ samatthā nāma mā hontu, aggināpi mama santakaṃ mā ḍayhatu, udakenapi mā vuyhatū’’ti patthanaṃ akāsi . Satthāpissa ‘‘evaṃ hotū’’ti anumodanaṃ akāsi. So gandhakuṭimahaṃ karonto aṭṭhasaṭṭhiyā bhikkhusatasahassānaṃ antovihāreyeva nava māse mahādānaṃ datvā dānapariyosāne sabbesaṃ ticīvaraṃ adāsi. Saṅghanavakassa cīvarasāṭakā sahassagghanakā ahesuṃ.

    ਸੋ ਏવਂ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਡ੍ਢਮਾਸਾਧਿਕੇ ਨવ ਮਾਸੇ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਯਂ વਸਿ। ਜਾਤਦਿવਸੇ ਪਨਸ੍ਸ ਸਕਲਨਗਰੇ ਸਬ੍ਬਾવੁਧਾਨਿ ਪਜ੍ਜਲਿਂਸੁ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕਾਯਰੂਲ਼੍ਹਾਨਿ ਆਭਰਣਾਨਿਪਿ ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਨਿ વਿਯ ਓਭਾਸਂ ਮੁਞ੍ਚਿਂਸੁ, ਨਗਰਂ ਏਕਪਜ੍ਜੋਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਪਾਤੋવ ਰਾਜੂਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਰਾਜਾ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਅਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬਾવੁਧਾਨਿ ਪਜ੍ਜਲਿਂਸੁ, ਨਗਰਂ ਏਕਪਜ੍ਜੋਤਂ ਜਾਤਂ, ਜਾਨਾਸਿ ਨੁ ਖੋ ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਜਾਨਾਮਿ, ਦੇવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ, ਸੇਟ੍ਠੀ’’ਤਿ? ‘‘ਮਮ ਗੇਹੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦਾਸੋ ਜਾਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਤੇਜੇਨੇવਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਚੋਰੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥੇਤਂ, ਦੇવ, ਪੁਞ੍ਞવਾ ਸਤ੍ਤੋ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੋ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਨਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪੋਸੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਖੀਰਮੂਲਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਦੇવਸਿਕਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਨਾਮਗਹਣਦਿવਸੇ ਸਕਲਨਗਰਸ੍ਸ ਏਕਪਜ੍ਜੋਤਭੂਤਤ੍ਤਾ ਜੋਤਿਕੋਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ।

    So evaṃ yāvatāyukaṃ puññāni karitvā tato cuto devaloke nibbattitvā ettakaṃ kālaṃ devamanussesu saṃsaritvā imasmiṃ buddhuppāde rājagahe ekasmiṃ seṭṭhikule paṭisandhiṃ gahetvā aḍḍhamāsādhike nava māse mātukucchiyaṃ vasi. Jātadivase panassa sakalanagare sabbāvudhāni pajjaliṃsu, sabbesaṃ kāyarūḷhāni ābharaṇānipi pajjalitāni viya obhāsaṃ muñciṃsu, nagaraṃ ekapajjotaṃ ahosi. Seṭṭhipi pātova rājūpaṭṭhānaṃ agamāsi. Atha naṃ rājā pucchi – ‘‘ajja sabbāvudhāni pajjaliṃsu, nagaraṃ ekapajjotaṃ jātaṃ, jānāsi nu kho ettha kāraṇa’’nti? ‘‘Jānāmi, devā’’ti. ‘‘Kiṃ, seṭṭhī’’ti? ‘‘Mama gehe tumhākaṃ dāso jāto, tassa puññatejenevaṃ ahosī’’ti. ‘‘Kiṃ nu kho coro bhavissatī’’ti? ‘‘Natthetaṃ, deva, puññavā satto katābhinīhāro’’ti. ‘‘Tena hi naṃ sammā posetuṃ vaṭṭati, idamassa khīramūlaṃ hotū’’ti devasikaṃ sahassaṃ paṭṭhapesi. Athassa nāmagahaṇadivase sakalanagarassa ekapajjotabhūtattā jotikotveva nāmaṃ kariṃsu.

    ਅਥਸ੍ਸ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਗੇਹਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਭੂਮਿਤਲੇ ਸੋਧਿਯਮਾਨੇ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਭવਨਂ ਉਣ੍ਹਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਸਕ੍ਕੋ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪਧਾਰਯਮਾਨੋ ‘‘ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਗੇਹਟ੍ਠਾਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਨਾਯਂ ਏਤੇਹਿ ਕਤਗੇਹੇ વਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯਾਪੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਡ੍ਢਕੀવੇਸੇਨ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਗੇਹਟ੍ਠਾਨਂ ਗਣ੍ਹਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਪੇਥ, ਨਾਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਕਤਗੇਹੇ વਸਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸੋਲ਼ਸਕਰੀਸਮਤ੍ਤਂ ਭੂਮਿਪਦੇਸਂ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਸੋ ਤਾવਦੇવ ਕਸਿਣਮਣ੍ਡਲਂ વਿਯ ਸਮੋ ਅਹੋਸਿ। ਪੁਨ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪਥવਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯੋ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਪਾਸਾਦੋ ਉਟ੍ਠਹਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਤਾવਦੇવ ਤਥਾਰੂਪੋ ਪਾਸਾਦੋ ਉਟ੍ਠਹਿ। ਪੁਨ ‘‘ਇਮਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਾ ਸਤ੍ਤ ਪਾਕਾਰਾ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਤਥਾਰੂਪਾ ਪਾਕਾਰਾ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਅਥ ‘‘ਨੇਸਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਾ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਤਥਾਰੂਪਾ ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਾ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ‘‘ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਚਤਸ੍ਸੋ ਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਯੋ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਥੇવ ਅਹੋਸਿ। ਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭੀਸੁ ਪਨ ਏਕਾ ਯੋਜਨਿਕਾ ਅਹੋਸਿ, ਏਕਾ ਤਿਗਾવੁਤਿਕਾ, ਏਕਾ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਿਕਾ, ਏਕਾ ਗਾવੁਤਪ੍ਪਮਾਣਾ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭੀਨਂ ਪਨ ਏਕਮੁਖਪ੍ਪਮਾਣਂ ਅਹੋਸਿ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਥવੀਪਰਿਯਨ੍ਤਾવ ਅਹੇਸੁਂ। ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭੀਨਂ ਮੁਖਪਰਿਮਾਣਂ ਨ ਕਥਿਤਂ, ਸਬ੍ਬਾ ਮੁਖਛਿਨ੍ਨਤਾਲਫਲਂ વਿਯ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾવ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਤਰੁਣਤਾਲਕ੍ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਮਾਣਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਾ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਤਾਸਂ ਮਣਿਮਯਾਨਿ ਪਤ੍ਤਾਨਿ, ਸੋવਣ੍ਣਮਯਾਨਿ ਖਨ੍ਧਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ। ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕਿਰੇਤਾਨਿ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ।

    Athassa vayappattakāle gehakaraṇatthāya bhūmitale sodhiyamāne sakkassa bhavanaṃ uṇhākāraṃ dassesi. Sakko ‘‘kiṃ nu kho ida’’nti upadhārayamāno ‘‘jotikassa gehaṭṭhānaṃ gaṇhantī’’ti ñatvā ‘‘nāyaṃ etehi katagehe vasissati, mayāpettha gantuṃ vaṭṭatī’’ti vaḍḍhakīvesena tattha gantvā ‘‘kiṃ karothā’’ti āha. ‘‘Jotikassa gehaṭṭhānaṃ gaṇhāmā’’ti. ‘‘Apetha, nāyaṃ tumhehi katagehe vasissatī’’ti vatvā soḷasakarīsamattaṃ bhūmipadesaṃ olokesi, so tāvadeva kasiṇamaṇḍalaṃ viya samo ahosi. Puna ‘‘imasmiṃ ṭhāne pathaviṃ bhinditvā sattaratanamayo sattabhūmikapāsādo uṭṭhahatū’’ti cintetvā olokesi, tāvadeva tathārūpo pāsādo uṭṭhahi. Puna ‘‘imaṃ parikkhipitvā sattaratanamayā satta pākārā uṭṭhahantū’’ti cintetvā olokesi, tathārūpā pākārā uṭṭhahiṃsu. Atha ‘‘nesaṃ pariyante kapparukkhā uṭṭhahantū’’ti cintetvā olokesi, tathārūpā kapparukkhā uṭṭhahiṃsu. ‘‘Pāsādassa catūsu kaṇṇesu catasso nidhikumbhiyo uṭṭhahantū’’ti cintetvā olokesi, sabbaṃ tatheva ahosi. Nidhikumbhīsu pana ekā yojanikā ahosi, ekā tigāvutikā, ekā aḍḍhayojanikā, ekā gāvutappamāṇā. Bodhisattassa nibbattanidhikumbhīnaṃ pana ekamukhappamāṇaṃ ahosi, heṭṭhā pathavīpariyantāva ahesuṃ. Jotikassa nibbattanidhikumbhīnaṃ mukhaparimāṇaṃ na kathitaṃ, sabbā mukhachinnatālaphalaṃ viya paripuṇṇāva uṭṭhahiṃsu. Pāsādassa catūsu kaṇṇesu taruṇatālakkhandhappamāṇā catasso suvaṇṇamayā ucchuyaṭṭhiyo nibbattiṃsu. Tāsaṃ maṇimayāni pattāni, sovaṇṇamayāni khandhāni ahesuṃ. Pubbakammassa dassanatthaṃ kiretāni, nibbattiṃsu.

    ਸਤ੍ਤਸੁ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇਸੁ ਸਤ੍ਤ ਯਕ੍ਖਾ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਪਠਮੇ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਯਮਕੋਲ਼ੀ ਨਾਮ ਯਕ੍ਖੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਯਕ੍ਖਸਹਸ੍ਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਦੁਤਿਯੇ ਉਪ੍ਪਲੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿવਾਰਯਕ੍ਖਾਨਂ ਦ੍વੀਹਿ ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਤਤਿਯੇ વਜਿਰੋ ਨਾਮ ਤੀਹਿ ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਚਤੁਤ੍ਥੇ વਜਿਰਬਾਹੁ ਨਾਮ ਚਤੂਹਿ ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਪਞ੍ਚਮੇ ਕਸਕਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਛਟ੍ਠੇ ਕਟਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਛਹਿ ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿਸਾਮੁਖੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਹਿ ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਏવਂ ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਚ ਬਹਿ ਚ ਗਾਲ਼੍ਹਰਕ੍ਖਾ ਅਹੋਸਿ। ‘‘ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਕਿਰ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯੋ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਪਾਸਾਦੋ ਉਟ੍ਠਿਤੋ, ਸਤ੍ਤ ਪਾਕਾਰਾ ਸਤ੍ਤਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਯੋ ਉਟ੍ਠਿਤਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਰਾਜਾ ਸੇਟ੍ਠਿਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਪਹਿਣਿ। ਸੋ ਜੋਤਿਕਸੇਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ।

    Sattasu dvārakoṭṭhakesu satta yakkhā ārakkhaṃ gaṇhiṃsu. Paṭhame dvārakoṭṭhake yamakoḷī nāma yakkho attano parivārena yakkhasahassena saddhiṃ ārakkhaṃ gaṇhi, dutiye uppalo nāma attano parivārayakkhānaṃ dvīhi sahassehi saddhiṃ, tatiye vajiro nāma tīhi sahassehi saddhiṃ, catutthe vajirabāhu nāma catūhi sahassehi saddhiṃ, pañcame kasakando nāma pañcahi sahassehi saddhiṃ, chaṭṭhe kaṭattho nāma chahi sahassehi saddhiṃ, sattame disāmukho nāma sattahi sahassehi saddhiṃ ārakkhaṃ gaṇhi. Evaṃ pāsādassa anto ca bahi ca gāḷharakkhā ahosi. ‘‘Jotikassa kira sattaratanamayo sattabhūmikapāsādo uṭṭhito, satta pākārā sattadvārakoṭṭhakā catasso nidhikumbhiyo uṭṭhitā’’ti sutvā bimbisāro rājā seṭṭhicchattaṃ pahiṇi. So jotikaseṭṭhi nāma ahosi.

    ਤੇਨ ਪਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਤਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਾ ਇਤ੍ਥੀ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੂਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਦੇવਤਾ ਤਤੋ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਸੁਂ। ਸਾ ਆਗਚ੍ਛਮਾਨਾ ਏਕਂ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਂ ਤਯੋ ਚ ਜੋਤਿਪਾਸਾਣੇ ਗਣ੍ਹਿ। ਤੇਸਂ ਯਾવਜੀવਂ ਤਾਯੇવ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਯਾ ਭਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਸਚੇ ਕਿਰ ਤੇ ਸਕਟਸਤਮ੍ਪਿ ਤਣ੍ਡੁਲਾਨਂ ਪੂਰੇਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿ ਨਾਲ਼ਿਯੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਭਤ੍ਤਪਚਨਕਾਲੇ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਉਕ੍ਖਲਿਯਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਪਾਸਾਣਾਨਂ ਉਪਰਿ ਠਪੇਤਿ, ਪਾਸਾਣਾ ਤਾવਦੇવ ਪਜ੍ਜਲਿਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਕਮਤ੍ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ। ਤੇਨੇવ ਸਞ੍ਞਾਣੇਨ ਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਕ੍ਕਭਾવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਸੂਪੇਯ੍ਯਾਦਿਪਚਨਕਾਲੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏવਂ ਤੇਸਂ ਜੋਤਿਪਾਸਾਣੇਹਿ ਆਹਾਰੋ ਪਚ੍ਚਤਿ। ਮਣਿਆਲੋਕੇਨ ਚ વਸਨ੍ਤਿ, ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਸ વਾ ਦੀਪਸ੍ਸ વਾ ਓਭਾਸਂ ਨੇવ ਜਾਨਿਂਸੁ। ‘‘ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਕਿਰ ਏવਰੂਪਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਪਾਕਟੋ ਅਹੋਸਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਯਾਨਾਦੀਨਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਜੋਤਿਕਸੇਟ੍ਠਿ ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਤਣ੍ਡੁਲਾਨਂ ਭਤ੍ਤਂ ਪਚਾਪੇਤ੍વਾ ਦਾਪੇਸਿ। ‘‘ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖੇਹਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੁ, ਆਭਰਣਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਸਿ। ‘‘ਗਾવੁਤਿਕਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਮੁਖਂ વਿવਰਾਪੇਤ੍વਾ ਯਾਪਨਮਤ੍ਤਂ ਧਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪવਾਸਿਕੇਸੁ ਧਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਊਨਂ ਨਾਹੋਸਿ। ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਪਰਿવੇਣੇ વਾਲੁਕਂ ਕਤ੍વਾ ਓਕਿਣ੍ਣਰਤਨਾਨਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਏਸੋ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੋ।

    Tena pana saddhiṃ katapuññakammā itthī uttarakurūsu nibbatti. Atha naṃ devatā tato ānetvā sirigabbhe nisīdāpesuṃ. Sā āgacchamānā ekaṃ taṇḍulanāḷiṃ tayo ca jotipāsāṇe gaṇhi. Tesaṃ yāvajīvaṃ tāyeva taṇḍulanāḷiyā bhattaṃ ahosi. Sace kira te sakaṭasatampi taṇḍulānaṃ pūretukāmā honti, sā taṇḍulanāḷi nāḷiyeva hutvā tiṭṭhati. Bhattapacanakāle taṇḍule ukkhaliyaṃ pakkhipitvā tesaṃ pāsāṇānaṃ upari ṭhapeti, pāsāṇā tāvadeva pajjalitvā bhatte pakkamatte nibbāyanti. Teneva saññāṇena bhattassa pakkabhāvaṃ jānanti. Sūpeyyādipacanakālepi eseva nayo. Evaṃ tesaṃ jotipāsāṇehi āhāro paccati. Maṇiālokena ca vasanti, aggissa vā dīpassa vā obhāsaṃ neva jāniṃsu. ‘‘Jotikassa kira evarūpā sampattī’’ti sakalajambudīpe pākaṭo ahosi. Mahājano yānādīni yojetvā dassanatthāya āgacchati. Jotikaseṭṭhi āgatāgatānaṃ uttarakurutaṇḍulānaṃ bhattaṃ pacāpetvā dāpesi. ‘‘Kapparukkhehi vatthāni gaṇhantu, ābharaṇāni gaṇhantū’’ti āṇāpesi. ‘‘Gāvutikanidhikumbhiyā mukhaṃ vivarāpetvā yāpanamattaṃ dhanaṃ gaṇhantū’’ti āṇāpesi. Sakalajambudīpavāsikesu dhanaṃ gahetvā gacchantesu nidhikumbhiyā aṅgulimattampi ūnaṃ nāhosi. Gandhakuṭipariveṇe vālukaṃ katvā okiṇṇaratanānaṃ kirassa eso nissando.

    ਏવਂ ਮਹਾਜਨੇ વਤ੍ਥਾਭਰਣਾਨਿ ਚੇવ ਧਨਞ੍ਚ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਆਦਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਤਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋਪਿ ਮਹਾਜਨੇ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਓਕਾਸਂ ਨਾਲਤ੍ਥ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਆਦਾਯ ਗਤਤ੍ਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਮਨ੍ਦੀਭੂਤੇਸੁ ਰਾਜਾ ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਪਿਤਰਂ ਆਹ – ‘‘ਤવ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਮ੍ਹਾ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਦੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਥੇਸਿ – ‘‘ਤਾਤ, ਰਾਜਾ ਤੇ ਪਾਸਾਦਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਤਾਤ, ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਤਤ੍ਥ ਅਗਮਾਸਿ। ਪਠਮਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਚવਰਛਡ੍ਡਿਕਾ ਦਾਸੀ ਰਞ੍ਞੋ ਹਤ੍ਥਂ ਅਦਾਸਿ, ਰਾਜਾ ‘‘ਸੇਟ੍ਠਿਜਾਯਾ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਲਜ੍ਜਮਾਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਬਾਹਾਯ ਹਤ੍ਥਂ ਨ ਠਪੇਸਿ। ਏવਂ ਸੇਸਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇਸੁਪਿ ਦਾਸਿਯੋ ‘‘ਸੇਟ੍ਠਿਭਰਿਯਾਯੋ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਤਾਸਂ ਬਾਹਾਯ ਹਤ੍ਥਂ ਨ ਠਪੇਸਿ। ਜੋਤਿਕੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਰਤੋ ਯਾਥ, ਦੇવਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਞ੍ਞੋ ਮਣਿਪਥવੀ ਸਤਪੋਰਿਸਪਪਾਤੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਟ੍ਠਹਿ। ਸੋ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਮਮ ਗਹਣਤ੍ਥਾਯ ਓਪਾਤੋ ਖਣਿਤੋ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਪਾਦਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਨ વਿਸਹਿ। ਜੋਤਿਕੋ ‘‘ਨਾਯਂ, ਦੇવ, ਓਪਾਤੋ, ਮਮ ਪਚ੍ਛਤੋ ਆਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਰਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਰਾਜਾ ਤੇਨ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਕਾਲੇ ਭੂਮਿਂ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਤਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਾਸਾਦਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ વਿਚਰਿ। ਤਦਾ ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁਕੁਮਾਰੋਪਿ ਪਿਤੁ ਅਙ੍ਗੁਲਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹੋ ਅਨ੍ਧਬਾਲੋ ਮਮ ਪਿਤਾ, ਗਹਪਤਿਕੇ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯੇ ਪਾਸਾਦੇ વਸਨ੍ਤੇ ਏਸ ਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਦਾਰੁਮਯੇ ਗੇਹੇ વਸਤਿ, ਅਹਂ ਦਾਨਿ ਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਾਸਾਦੇ વਸਿਤੁਂ ਨ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।

    Evaṃ mahājane vatthābharaṇāni ceva dhanañca yadicchakaṃ ādāya gacchante bimbisāro tassa pāsādaṃ daṭṭhukāmopi mahājane āgacchante okāsaṃ nālattha. Aparabhāge yadicchakaṃ ādāya gatattā manussesu mandībhūtesu rājā jotikassa pitaraṃ āha – ‘‘tava puttassa pāsādaṃ daṭṭhukāmamhā’’ti. So ‘‘sādhu, devā’’ti vatvā gantvā puttassa kathesi – ‘‘tāta, rājā te pāsādaṃ daṭṭhukāmo’’ti. ‘‘Sādhu, tāta, āgacchatū’’ti. Rājā mahantena parivārena tattha agamāsi. Paṭhamadvārakoṭṭhake sammajjitvā kacavarachaḍḍikā dāsī rañño hatthaṃ adāsi, rājā ‘‘seṭṭhijāyā’’ti saññāya lajjamāno tassā bāhāya hatthaṃ na ṭhapesi. Evaṃ sesadvārakoṭṭhakesupi dāsiyo ‘‘seṭṭhibhariyāyo’’ti maññamāno tāsaṃ bāhāya hatthaṃ na ṭhapesi. Jotiko āgantvā rājānaṃ paccuggantvā vanditvā pacchato hutvā ‘‘purato yātha, devā’’ti āha. Rañño maṇipathavī sataporisapapāto viya hutvā upaṭṭhahi. So ‘‘iminā mama gahaṇatthāya opāto khaṇito’’ti maññamāno pādaṃ nikkhipituṃ na visahi. Jotiko ‘‘nāyaṃ, deva, opāto, mama pacchato āgacchathā’’ti purato ahosi. Rājā tena akkantakāle bhūmiṃ akkamitvā heṭṭhimatalato paṭṭhāya pāsādaṃ olokento vicari. Tadā ajātasattukumāropi pitu aṅguliṃ gahetvā vicaranto cintesi – ‘‘aho andhabālo mama pitā, gahapatike nāma sattaratanamaye pāsāde vasante esa rājā hutvā dārumaye gehe vasati, ahaṃ dāni rājā hutvā imassa imasmiṃ pāsāde vasituṃ na dassāmī’’ti.

    ਰਞ੍ਞੋਪਿ ਉਪਰਿਮਤਲਾਨਿ ਅਭਿਰੁਹਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਤਰਾਸવੇਲਾ ਜਾਤਾ। ਸੋ ਸੇਟ੍ਠਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ, ‘‘ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿ, ਇਧੇવ ਪਾਤਰਾਸਂ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਜਾਨਾਮਿ, ਦੇવ, ਸਜ੍ਜਿਤੋ ਦੇવਸ੍ਸਾਹਾਰੋਤਿ। ਸੋ ਸੋਲ਼ਸਹਿ ਗਨ੍ਧੋਦਕਘਟੇਹਿ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਰਤਨਮਯੇ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਨਿਸੀਦਨਮਣ੍ਡਪੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸੇવ ਨਿਸੀਦਨਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਧੋવਨੂਦਕਂ ਦਤ੍વਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਿਕਾਯ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਯਾ ਕਿਲਿਨ੍ਨਪਾਯਾਸਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਪੁਰਤੋ ਠਪਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ‘‘ਭੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਆਰਭਿ। ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਨਯਿਦਂ, ਦੇવ, ਭੋਜਨਂ, ਕਿਲਿਨ੍ਨਪਾਯਾਸੋ ਏਸੋ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਯਾ ਭੋਜਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮਪਾਤਿਯਂ ਠਪਯਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਉਟ੍ਠਿਤਉਤੁਨਾ ਕਿਰ ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਸੁਖਂ ਹੋਤਿ। ਰਾਜਾ ਮਧੁਰਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਪਮਾਣਂ ਨ ਅਞ੍ਞਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ‘‘ਅਲਂ, ਦੇવ, ਏਤ੍ਤਕਮੇવ ਹੋਤੁ, ਇਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਜਿਰਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਰਾਜਾ ਆਹ – ‘‘ਕਿਂ, ਗਹਪਤਿ, ਗਰੁਕਂ ਕਤ੍વਾ ਕਥੇਸਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ? ਦੇવ, ਨਤ੍ਥੇਤਂ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਬਲਕਾਯਸ੍ਸ ਇਦਮੇવ ਭਤ੍ਤਂ ਇਦਂ ਸੁਪੇਯ੍ਯਂ। ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਅਹਂ ਅਯਸਸ੍ਸ ਭਾਯਾਮੀਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾਤਿ? ਸਚੇ ਦੇવਸ੍ਸ ਕਾਯਾਲਸਿਯਮਤ੍ਤਂ ਭવੇਯ੍ਯ, ‘‘ਹਿਯ੍ਯੋ ਰਞ੍ਞਾ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਤ੍ਤਂ, ਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਚਨਸ੍ਸ ਭਾਯਾਮਿ, ਦੇવਾਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਭਤ੍ਤਂ ਹਰ, ਉਦਕਂ ਆਹਰਾਤਿ। ਰਞ੍ਞੋ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਾવਸਾਨੇ ਸਬ੍ਬੋ ਰਾਜਪਰਿવਾਰੋ ਤਦੇવ ਭਤ੍ਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ।

    Raññopi uparimatalāni abhiruhantasseva pātarāsavelā jātā. So seṭṭhiṃ āmantetvā, ‘‘mahāseṭṭhi, idheva pātarāsaṃ bhuñjissāmā’’ti. Jānāmi, deva, sajjito devassāhāroti. So soḷasahi gandhodakaghaṭehi nhatvā ratanamaye seṭṭhissa nisīdanamaṇḍape paññatte tasseva nisīdanapallaṅke nisīdi. Athassa hatthadhovanūdakaṃ datvā satasahassagghanikāya suvaṇṇapātiyā kilinnapāyāsaṃ vaḍḍhetvā purato ṭhapayiṃsu. Rājā ‘‘bhojana’’nti saññāya bhuñjituṃ ārabhi. Seṭṭhi ‘‘nayidaṃ, deva, bhojanaṃ, kilinnapāyāso eso’’ti aññissā suvaṇṇapātiyā bhojanaṃ vaḍḍhetvā purimapātiyaṃ ṭhapayiṃsu. Tato uṭṭhitautunā kira taṃ bhuñjituṃ sukhaṃ hoti. Rājā madhurabhojanaṃ bhuñjanto pamāṇaṃ na aññāsi. Atha naṃ seṭṭhi vanditvā añjaliṃ paggayha ‘‘alaṃ, deva, ettakameva hotu, ito uttariṃ jirāpetuṃ na sakkā’’ti āha. Atha naṃ rājā āha – ‘‘kiṃ, gahapati, garukaṃ katvā kathesi attano bhatta’’nti? Deva, natthetaṃ, tumhākaṃ sabbassāpi hi balakāyassa idameva bhattaṃ idaṃ supeyyaṃ. Api ca kho ahaṃ ayasassa bhāyāmīti. Kiṃ kāraṇāti? Sace devassa kāyālasiyamattaṃ bhaveyya, ‘‘hiyyo raññā seṭṭhissa gehe bhattaṃ bhuttaṃ, seṭṭhinā kiñci kataṃ bhavissatī’’ti vacanassa bhāyāmi, devāti. Tena hi bhattaṃ hara, udakaṃ āharāti. Rañño bhattakiccāvasāne sabbo rājaparivāro tadeva bhattaṃ paribhuñji.

    ਰਾਜਾ ਸੁਖਕਥਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸੇਟ੍ਠਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ, ‘‘ਕਿਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ ਸੇਟ੍ਠਿਭਰਿਯਾ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਆਹ? ‘‘ਆਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਦੇવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕਹਂ ਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸਿਰਿਗਬ੍ਭੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਦੇવਸ੍ਸ ਆਗਤਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਪਾਤੋવ ਰਾਜਾ ਸਪਰਿવਾਰੋ ਆਗਤੋ, ਸਾ ਪਨਸ੍ਸ ਆਗਤਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਾਤੇવ। ਤਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਰਾਜਾ ਮੇ ਭਰਿਯਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਰਾਜਾ ਆਗਤੋ, ਕਿਂ ਤવ ਰਾਜਾਨਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਨਿਪਨ੍ਨਕਾવ ‘‘ਕੋ ਏਸ, ਸਾਮਿ, ਰਾਜਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਰਾਜਾ ਨਾਮ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਇਸ੍ਸਰੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਨਤ੍ਤਮਨਤਂ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੀ ‘‘ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿ વਤ ਨੋ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਯੇਸਂ ਨੋ ਇਸ੍ਸਰੋਪਿ ਅਤ੍ਥਿ। ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਯ ਨਾਮ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਮਯਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮ੍ਹਾ। ਅਦ੍ਧਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਦਾਨਿ ਕਰੋਮਿ, ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਾਲવਣ੍ਟਂ ਆਦਾਯ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਬੀਜਾਹੀਤਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਤਾਲવਣ੍ਟਂ ਆਦਾਯ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਬੀਜੇਨ੍ਤਿਯਾ ਰਞ੍ਞੋ વੇਠਨਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧવਾਤੋ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਪਹਰਿ, ਅਥਸ੍ਸਾ ਅਕ੍ਖੀਹਿ ਅਸ੍ਸੁਧਾਰਾ ਪવਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਰਾਜਾ ਸੇਟ੍ਠਿਂ ਆਹ – ‘‘ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿ, ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਨਾਮ ਅਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਿਕੋ, ‘ਰਾਜਾ ਮੇ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ ਭਯੇਨ ਰੋਦਤਿ ਮਞ੍ਞੇ, ਅਸ੍ਸਾਸੇਹਿ ਨਂ ‘ਨ ਮੇ ਤવ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥੋ’’’ਤਿ। ਨ ਏਸਾ, ਦੇવ, ਰੋਦਤੀਤਿ। ਅਥ ਕਿਂ ਏਤਨ੍ਤਿ? ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વੇਠਨਗਨ੍ਧੇਨਸ੍ਸਾ ਅਸ੍ਸੂਨਿ ਪવਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਦੀਪੋਭਾਸਂ વਾ ਅਗ੍ਗਿਓਭਾਸਂ વਾ ਅਦਿਸ੍વਾ ਮਣਿਆਲੋਕੇਨੇવ ਭੁਞ੍ਜਤਿ ਚ ਨਿਸੀਦਤਿ ਚ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ ਚ, ਦੇવੋ ਪਨ ਦੀਪਾਲੋਕੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ? ਆਮ, ਸੇਟ੍ਠੀਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ, ਦੇવ, ਅਜ੍ਜ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਣਿਆਲੋਕੇਨ ਨਿਸੀਦਥਾਤਿ ਮਹਨ੍ਤਂ ਤਿਪੁਸਮਤ੍ਤਂ ਅਨਗ੍ਘਂ ਮਣਿਰਤਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਗੇਹਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਤੀ વਤ ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਯਂ ਤਾવ ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ

    Rājā sukhakathāya nisinno seṭṭhiṃ āmantetvā, ‘‘kiṃ imasmiṃ gehe seṭṭhibhariyā natthī’’ti āha? ‘‘Āma atthi, devā’’ti. ‘‘Kahaṃ sā’’ti? ‘‘Sirigabbhe nisinnā, devassa āgatabhāvaṃ na jānātī’’ti. Kiñcāpi hi pātova rājā saparivāro āgato, sā panassa āgatabhāvaṃ na jānāteva. Tato seṭṭhi ‘‘rājā me bhariyaṃ daṭṭhukāmo’’ti tassā santikaṃ gantvā ‘‘rājā āgato, kiṃ tava rājānaṃ daṭṭhuṃ na vaṭṭatī’’ti āha. Sā nipannakāva ‘‘ko esa, sāmi, rājā nāmā’’ti vatvā ‘‘rājā nāma amhākaṃ issaro’’ti vutte anattamanataṃ pavedentī ‘‘dukkaṭāni vata no puññakammāni, yesaṃ no issaropi atthi. Assaddhāya nāma puññakammāni katvā mayaṃ sampattiṃ pāpuṇitvā aññassa issariyaṭṭhāne nibbattamhā. Addhā amhehi asaddahitvā dānaṃ dinnaṃ bhavissati, tassetaṃ phala’’nti vatvā ‘‘kiṃ dāni karomi, sāmī’’ti āha. Tālavaṇṭaṃ ādāya āgantvā rājānaṃ bījāhīti. Tassā tālavaṇṭaṃ ādāya āgantvā rājānaṃ bījentiyā rañño veṭhanassa gandhavāto akkhīni pahari, athassā akkhīhi assudhārā pavattiṃsu. Taṃ disvā rājā seṭṭhiṃ āha – ‘‘mahāseṭṭhi, mātugāmo nāma appabuddhiko, ‘rājā me sāmikassa sampattiṃ gaṇheyyā’ti bhayena rodati maññe, assāsehi naṃ ‘na me tava sampattiyā attho’’’ti. Na esā, deva, rodatīti. Atha kiṃ etanti? Tumhākaṃ veṭhanagandhenassā assūni pavattiṃsu. Ayañhi dīpobhāsaṃ vā aggiobhāsaṃ vā adisvā maṇiālokeneva bhuñjati ca nisīdati ca nipajjati ca, devo pana dīpālokena nisinno bhavissatīti? Āma, seṭṭhīti. Tena hi, deva, ajja paṭṭhāya maṇiālokena nisīdathāti mahantaṃ tipusamattaṃ anagghaṃ maṇiratanaṃ adāsi. Rājā gehaṃ oloketvā ‘‘mahatī vata jotikassa sampattī’’ti vatvā agamāsi. Ayaṃ tāva jotikassa uppatti.

    ਇਦਾਨਿ ਜਟਿਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਬਾਰਾਣਸਿਯਞ੍ਹਿ ਏਕਾ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਅਭਿਰੂਪਾ ਅਹੋਸਿ, ਤਂ ਪਨ੍ਨਰਸਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸੁਦ੍ਦੇਸਿਕਕਾਲੇ ਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਏਕਂ ਦਾਸਿਂ ਦਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਉਪਰਿਮਤਲੇ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭੇ વਾਸਯਿਂਸੁ। ਤਂ ਏਕਦਿવਸਂ વਾਤਪਾਨਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਓਲੋਕਯਮਾਨਂ ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਏਕੋ વਿਜ੍ਜਾਧਰੋ ਦਿਸ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਿਨੇਹੋ વਾਤਪਾਨੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਥવਮਕਾਸਿ। ਸਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂવਾਸਮਨ੍વਾਯ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਗਬ੍ਭਂ ਪਟਿਲਭਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ਦਾਸੀ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਕਿਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਹੋਤੁ ਮਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਆਚਿਕ੍ਖੀ’’ਤਿ ਤਾਯ વੁਤ੍ਤਾ ਭਯੇਨ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ। ਸਾਪਿ ਦਸਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿਤ੍વਾ ਨવਭਾਜਨਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਭਾਜਨਂ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਪੁਪ੍ਫਦਾਮਾਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਸੀਸੇਨ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਙ੍ਗਾਯ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਹਿ, ‘ਕਿਂ ਇਦ’ਨ੍ਤਿ ਚ ਪੁਟ੍ਠਾ ‘ਅਯ੍ਯਾਯ ਮੇ ਬਲਿਕਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ વਦੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਦਾਸਿਂ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਸਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ।

    Idāni jaṭilassa uppatti veditabbā – bārāṇasiyañhi ekā seṭṭhidhītā abhirūpā ahosi, taṃ pannarasasoḷasavassuddesikakāle rakkhaṇatthāya ekaṃ dāsiṃ datvā sattabhūmikassa pāsādassa uparimatale sirigabbhe vāsayiṃsu. Taṃ ekadivasaṃ vātapānaṃ vivaritvā bahi olokayamānaṃ ākāsena gacchanto eko vijjādharo disvā uppannasineho vātapānena pavisitvā tāya saddhiṃ santhavamakāsi. Sā tena saddhiṃ saṃvāsamanvāya na cirasseva gabbhaṃ paṭilabhi. Atha naṃ sā dāsī disvā, ‘‘amma, kiṃ ida’’nti vatvā ‘‘hotu mā kassaci ācikkhī’’ti tāya vuttā bhayena tuṇhī ahosi. Sāpi dasamāsaccayena puttaṃ vijāyitvā navabhājanaṃ āharāpetvā tattha taṃ dārakaṃ nipajjāpetvā taṃ bhājanaṃ pidahitvā upari pupphadāmāni ṭhapetvā ‘‘imaṃ sīsena ukkhipitvā gaṅgāya vissajjehi, ‘kiṃ ida’nti ca puṭṭhā ‘ayyāya me balikamma’nti vadeyyāsī’’ti dāsiṃ āṇāpesi. Sā tathā akāsi.

    ਹੇਟ੍ਠਾਗਙ੍ਗਾਯਮ੍ਪਿ ਦ੍વੇ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਨ੍ਹਾਯਮਾਨਾ ਤਂ ਭਾਜਨਂ ਉਦਕੇਨਾਹਰਿਯਮਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕਾ ‘‘ਮਯ੍ਹੇਤਂ ਭਾਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਏਕਾ ‘‘ਯਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ, ਤਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਭਾਜਨੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਤਂ ਆਦਾਯ ਥਲੇ ਠਪੇਤ੍વਾ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕਾ ‘‘ਮਮ ਭਾਜਨਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤਾਯ ਦਾਰਕੋ ਮਮੇવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਏਕਾ ‘‘ਯਂ ਭਾਜਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ, ਤਂ ਮਮੇવ ਹੋਤੂਤਿ વੁਤ੍ਤਤਾਯ ਮਮ ਦਾਰਕੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਾ વਿવਦਮਾਨਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਅਮਚ੍ਚੇਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਸੁ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਤਾਸਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਦਾਰਕਂ ਗਣ੍ਹ, ਤ੍વਂ ਭਾਜਨਂ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਯਾਯ ਪਨ ਦਾਰਕੋ ਲਦ੍ਧੋ, ਸਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਯਿਕਾ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਦਾਰਕਂ ‘‘ਇਮਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪੋਸੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਦਿવਸੇ ਗਬ੍ਭਮਲਸ੍ਸ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਅਨਪਨੀਤਤਾਯ ਕੇਸਾ ਜਟਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਜਟਿਲੋਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਸ ਪਦਸਾ વਿਚਰਣਕਾਲੇ ਥੇਰੋ ਤਂ ਗੇਹਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ। ਉਪਾਸਿਕਾ ਥੇਰਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਆਹਾਰਮਦਾਸਿ। ਥੇਰੋ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਉਪਾਸਿਕੇ ਦਾਰਕੋ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਾਹਂ ਦਾਰਕਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪੋਸੇਸਿਂ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਥ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਦਾਸਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਆਦਾਯ ਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਗਿਹਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਤੁਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਹਾਪੁਞ੍ਞੋ ਸਤ੍ਤੋ ਮਹਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਦਹਰੋ ਏਸ ਤਾવ, ਞਾਣਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਕਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਂ ਆਦਾਯ ਤਕ੍ਕਸਿਲਾਯਂ ਏਕਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਅਗਮਾਸਿ।

    Heṭṭhāgaṅgāyampi dve itthiyo nhāyamānā taṃ bhājanaṃ udakenāhariyamānaṃ disvā ekā ‘‘mayhetaṃ bhājana’’nti āha. Ekā ‘‘yaṃ etassa anto, taṃ mayha’’nti vatvā bhājane sampatte taṃ ādāya thale ṭhapetvā vivaritvā dārakaṃ disvā ekā ‘‘mama bhājananti vuttatāya dārako mameva hotī’’ti āha. Ekā ‘‘yaṃ bhājanassa anto, taṃ mameva hotūti vuttatāya mama dārako’’ti āha. Tā vivadamānā vinicchayaṭṭhānaṃ gantvā tamatthaṃ ārocetvā amaccesu vinicchituṃ asakkontesu rañño santikaṃ agamaṃsu. Rājā tāsaṃ vacanaṃ sutvā ‘‘tvaṃ dārakaṃ gaṇha, tvaṃ bhājanaṃ gaṇhā’’ti āha. Yāya pana dārako laddho, sā mahākaccānattherassa upaṭṭhāyikā ahosi. Tasmā sā dārakaṃ ‘‘imaṃ therassa santike pabbājessāmī’’ti posesi. Tassa jātadivase gabbhamalassa dhovitvā anapanītatāya kesā jaṭitā hutvā aṭṭhaṃsu, tenassa jaṭilotveva nāmaṃ kariṃsu. Tassa padasā vicaraṇakāle thero taṃ gehaṃ piṇḍāya pāvisi. Upāsikā theraṃ nisīdāpetvā āhāramadāsi. Thero dārakaṃ disvā ‘‘kiṃ upāsike dārako laddho’’ti pucchi. ‘‘Āma, bhante, imāhaṃ dārakaṃ tumhākaṃ santike pabbājessāmīti posesiṃ, pabbājetha na’’nti adāsi. Thero ‘‘sādhū’’ti ādāya taṃ gacchanto ‘‘atthi nu kho imassa gihisampattiṃ anubhavituṃ puññakamma’’nti olokento ‘‘mahāpuñño satto mahāsampattiṃ anubhavissati, daharo esa tāva, ñāṇampissa paripākaṃ na gacchatī’’ti cintetvā taṃ ādāya takkasilāyaṃ ekassa upaṭṭhākassa gehaṃ agamāsi.

    ਸੋ ਥੇਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਦਾਰਕੋ વੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਆਮ, ਉਪਾਸਕ, ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਦਹਰੋ ਤਾવ, ਤવੇવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਤੂਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤਂ ਪੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਗੇਹੇ ਦ੍વਾਦਸ વਸ੍ਸਾਨਿ ਭਣ੍ਡਕਂ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਗਾਮਨ੍ਤਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਆਪਣਂ ਹਰਿਤ੍વਾ ਦਾਰਕਂ ਆਪਣੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਮੂਲਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਞ੍ਚ ਇਦਞ੍ਚ ਏਤ੍ਤਕਂ ਨਾਮ ਧਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਦੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਤਂਦਿવਸਂ ਨਗਰਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਦੇવਤਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਮਰਿਚਜੀਰਕਮਤ੍ਤੇਨਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿਕੇ ਤਸ੍ਸੇવ ਆਪਣਾਭਿਮੁਖੇ ਕਰਿਂਸੁ। ਸੋ ਦ੍વਾਦਸ વਸ੍ਸਾਨਿ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਭਣ੍ਡਕਂ ਏਕਦਿવਸੇਨੇવ વਿਕ੍ਕਿਣਿ। ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਪਣੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਤੇ, ਤਾਤ, ਭਣ੍ਡਕਂ ਨਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਨ ਨਾਸੇਮਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વਿਕ੍ਕਿਣਿਂ, ਇਦਂ ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਮੂਲਂ, ਇਦਂ ਅਸੁਕਸ੍ਸਾਤਿ। ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਨਗ੍ਘੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਜੀવਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹੇ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਧੀਤਰਂ ਤਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਗੇਹਮਸ੍ਸ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਪੁਰਿਸੇ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ਗੇਹੇ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹੇ વਸਥਾ’’ਤਿ ਆਹ।

    So theraṃ vanditvā ṭhito taṃ dārakaṃ disvā ‘‘dārako vo, bhante, laddho’’ti pucchi. Āma, upāsaka, pabbajissati, daharo tāva, taveva santike hotūti. So ‘‘sādhu, bhante’’ti taṃ puttaṭṭhāne ṭhapetvā paṭijaggi. Tassa pana gehe dvādasa vassāni bhaṇḍakaṃ ussannaṃ hoti. So gāmantaraṃ gacchanto sabbampi taṃ bhaṇḍaṃ āpaṇaṃ haritvā dārakaṃ āpaṇe nisīdāpetvā tassa tassa bhaṇḍakassa mūlaṃ ācikkhitvā ‘‘idañca idañca ettakaṃ nāma dhanaṃ gahetvā dadeyyāsī’’ti vatvā pakkāmi. Taṃdivasaṃ nagarapariggāhikā devatā antamaso maricajīrakamattenāpi atthike tasseva āpaṇābhimukhe kariṃsu. So dvādasa vassāni ussannaṃ bhaṇḍakaṃ ekadivaseneva vikkiṇi. Kuṭumbiko āgantvā āpaṇe kiñci adisvā ‘‘sabbaṃ te, tāta, bhaṇḍakaṃ nāsita’’nti āha. Na nāsemi, sabbaṃ tumhehi vuttanayeneva vikkiṇiṃ, idaṃ asukassa mūlaṃ, idaṃ asukassāti. Kuṭumbiko pasīditvā ‘‘anaggho puriso, yattha katthaci jīvituṃ samattho’’ti attano gehe vayappattaṃ dhītaraṃ tassa datvā ‘‘gehamassa karothā’’ti purise āṇāpetvā niṭṭhite gehe ‘‘gacchatha, tumhe attano gehe vasathā’’ti āha.

    ਅਥਸ੍ਸ ਗੇਹਪવਿਸਨਕਾਲੇ ਏਕੇਨ ਪਾਦੇਨ ਉਮ੍ਮਾਰੇ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਗੇਹਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਭਾਗੇ ਭੂਮਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥੋ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤੋ ਉਟ੍ਠਹਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਜਟਿਲਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਕਿਰ ਗੇਹੇ ਭੂਮਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤੋ ਉਟ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾવ ਤਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਜਟਿਲਸੇਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਯੋ ਪੁਤ੍ਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਸੋ ਤੇਸਂ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਚੇ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਮਾਨਭੋਗਂ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਨੋ ਚੇ, ਨ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਮਾਨਭੋਗਂ ਕੁਲ’’ਨ੍ਤਿ વੀਮਂਸਨਤ੍ਥਾਯ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਂ ਇਟ੍ਠਕਂ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਂ ਪਤੋਦਲਟ੍ਠਿਂ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਂ ਪਾਦੁਕਞ੍ਚ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਹਤ੍ਥੇ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਇਮਾਨਿ ਆਦਾਯ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾ વਿਯ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਤਲੇ વਿਚਰਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਮਾਨਭੋਗਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾવਂ વਾ ਨਤ੍ਥਿਭਾવਂ વਾ ਞਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪਹਿਣਿ।

    Athassa gehapavisanakāle ekena pādena ummāre akkantamatte gehassa pacchimabhāge bhūmiṃ bhinditvā asītihattho suvaṇṇapabbato uṭṭhahi. Rājā ‘‘jaṭilakumārassa kira gehe bhūmiṃ bhinditvā suvaṇṇapabbato uṭṭhito’’ti sutvāva tassa seṭṭhicchattaṃ pesesi. So jaṭilaseṭṭhi nāma ahosi. Tassa tayo puttā ahesuṃ. So tesaṃ vayappattakāle pabbajjāya cittaṃ uppādetvā ‘‘sace amhehi samānabhogaṃ seṭṭhikulaṃ bhavissati, pabbajituṃ dassanti. No ce, na dassanti. Atthi nu kho jambudīpe amhehi samānabhogaṃ kula’’nti vīmaṃsanatthāya suvaṇṇamayaṃ iṭṭhakaṃ suvaṇṇamayaṃ patodalaṭṭhiṃ suvaṇṇamayaṃ pādukañca kārāpetvā purisānaṃ hatthe datvā ‘‘gacchatha, imāni ādāya kiñcideva olokayamānā viya jambudīpatale vicaritvā amhehi samānabhogassa seṭṭhikulassa atthibhāvaṃ vā natthibhāvaṃ vā ñatvā āgacchathā’’ti pahiṇi.

    ਤੇ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤਾ ਭਦ੍ਦਿਯਨਗਰਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇ ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠਿ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤਾ, ਕਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ વਿਚਰਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਕਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਾ વਿਚਰਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਇਮੇਸਂ ਇਮਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਓਲੋਕੇਤੁਂ વਿਚਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਰਟ੍ਠਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਮਾਨਾ વਿਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤਾ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਚ੍ਛਿਮਗੇਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਰੀਸਮਤ੍ਤੇ ਠਾਨੇ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਉਸਭਪ੍ਪਮਾਣੇ ਪਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਿਟ੍ਠਿਂ ਆਹਚ੍ਚ ਪਥવਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਿਤੇ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇ ਸੁવਣ੍ਣਮੇਣ੍ਡਕੇ ਦਿਸ੍વਾ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ વਿਚਰਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇ ਸੇਟ੍ਠਿ, ‘‘ਤਾਤਾ, ਯਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਾ વਿਚਰਥ, ਦਿਟ੍ਠੋ વੋ ਸੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਪਸ੍ਸਾਮ, ਸਾਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ। ਤੇ ਤਤੋવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ‘‘ਕਿਂ, ਤਾਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਂ વੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮਾਨਭੋਗਂ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਸਾਮਿ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕਿਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਭਦ੍ਦਿਯਨਗਰੇ ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਏવਰੂਪੋ ਨਾਮ વਿਭવੋ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਏਕਂ ਤਾવ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਨੁ ਖੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਿਕਂ ਕਮ੍ਬਲਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਤਾਤਾ, ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਂ વਿਚਿਨਥਾ’’ਤਿ ਪਹਿਣਿ।

    Te cārikaṃ carantā bhaddiyanagaraṃ pāpuṇiṃsu. Atha ne meṇḍakaseṭṭhi disvā, ‘‘tātā, kiṃ karontā vicarathā’’ti pucchitvā ‘‘ekaṃ olokentā vicarāmā’’ti vutte ‘‘imesaṃ imāni gahetvā kiñcideva oloketuṃ vicaraṇakiccaṃ natthi, raṭṭhaṃ pariggaṇhamānā vicarantī’’ti ñatvā, ‘‘tātā, amhākaṃ pacchimagehaṃ pavisitvā olokethā’’ti āha. Te tattha aṭṭhakarīsamatte ṭhāne hatthiassausabhappamāṇe piṭṭhiyā piṭṭhiṃ āhacca pathaviṃ bhinditvā uṭṭhite heṭṭhā vuttappakāre suvaṇṇameṇḍake disvā tesaṃ antarantarā vicaritvā nikkhamiṃsu. Atha ne seṭṭhi, ‘‘tātā, yaṃ olokentā vicaratha, diṭṭho vo so’’ti pucchitvā ‘‘passāma, sāmī’’ti vutte ‘‘tena hi gacchathā’’ti uyyojesi. Te tatova gantvā attano seṭṭhinā ‘‘kiṃ, tātā, diṭṭhaṃ vo amhākaṃ samānabhogaṃ seṭṭhikula’’nti vutte, ‘‘sāmi, tumhākaṃ kiṃ atthi, bhaddiyanagare meṇḍakaseṭṭhino evarūpo nāma vibhavo’’ti sabbaṃ taṃ pavattiṃ ācikkhiṃsu. Taṃ sutvā seṭṭhi attamano hutvā ‘‘ekaṃ tāva seṭṭhikulaṃ laddhaṃ, aparampi nu kho atthī’’ti satasahassagghanikaṃ kambalaṃ datvā ‘‘gacchatha, tātā, aññampi. Seṭṭhikulaṃ vicinathā’’ti pahiṇi.

    ਤੇ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਜੋਤਿਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਗੇਹਤੋ ਅવਿਦੂਰੇ ਦਾਰੁਰਾਸਿਂ ਕਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਦਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ‘‘ਕਿਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਟ੍ਠਕਾਲੇ ਚ ‘‘ਏਕਂ ਨੋ ਮਹਗ੍ਘਕਮ੍ਬਲਂ વਿਕ੍ਕਿਣਨ੍ਤਾਨਂ ਕਯਿਕੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤਾਪਿ ਚੋਰਾਨਂ ਭਾਯਾਮ, ਤੇਨ ਤਂ ਝਾਪੇਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਦਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇ ਜੋਤਿਕਸੇਟ੍ਠਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮੇ ਕਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਅਗ੍ਘਨਕੋ ਕਮ੍ਬਲੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਚવਰਛਡ੍ਡਿਕਾਯ ਦਾਸਿਯਾ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਤੇਸਂਯੇવ ਹਤ੍ਥੇ ਪਹਿਣਿ। ਸਾ ਕਮ੍ਬਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰੋਦਮਾਨਾ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਮਂ, ਸਾਮਿ, ਅਪਰਾਧੇ ਸਤਿ ਪਹਰਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਮੇ ਏવਰੂਪਂ ਥੂਲਕਮ੍ਬਲਂ ਪਹਿਣਿਤ੍ਥ, ਕਥਾਹਂ ਇਮਂ ਨਿવਾਸੇਸ੍ਸਾਮਿ વਾ ਪਾਰੁਪਿਸ੍ਸਾਮਿ વਾ’’ਤਿ। ਨਾਹਂ ਤવ ਏਤਦਤ੍ਥਾਯ ਪਹਿਣਿਂ, ਏਤਂ ਪਨ ਪਲਿવੇਠੇਤ੍વਾ ਤવ ਸਯਨਪਾਦਮੂਲੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਨਕਾਲੇ ਗਨ੍ਧੋਦਕੇਨ ਧੋਤਾਨਂ ਪਾਦਾਨਂ ਪੁਞ੍ਛਨਤ੍ਥਾਯ ਤੇ ਪਹਿਣਿਂ, ਕਿਂ ਏਤਮ੍ਪਿ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਸੀਤਿ। ਸਾ ‘‘ਏਤਂ ਪਨ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਤੇ ਚ ਪੁਰਿਸਾ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਤਾਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਂ વੋ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਸਾਮਿ, ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਜੋਤਿਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਾ ਨਾਮ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਗੇਹਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਸੇਟ੍ਠਿ ਤੇਸਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸੋ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਕਾਮੋਮ੍ਹਿ, ਦੇવਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾਧੁ, ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿ, ਪਬ੍ਬਜਾਹੀਤਿ । ਸੋ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਦਣ੍ਡਂ વਜਿਰਕੁਦ੍ਦਾਲਂ ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤ, ਪਚ੍ਛਿਮਗੇਹੇ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤਤੋ ਸੁવਣ੍ਣਪਿਣ੍ਡਂ ਉਦ੍ਧਰਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਕੁਦ੍ਦਾਲਂ ਆਦਾਯ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤਂ ਪਹਰਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੇ ਪਹਟਕਾਲੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਕੁਦ੍ਦਾਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਿਮਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਦਤ੍વਾ ਪਹਿਣਿ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤਂ ਪਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੇ ਪਹਟਕਾਲੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਕਨਿਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਦਤ੍વਾ ਪਹਿਣਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਰਾਸਿਕਤਾਯ ਮਤ੍ਤਿਕਾਯ ਪਹਟਕਾਲੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਏਹਿ, ਤਾਤ, ਅਲਂ ਏਤ੍ਤਕੇਨਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਤਰੇ ਦ੍વੇ ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਿਕੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤੋ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਕਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਤੇਸਮੇવ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਚ ਜਟਿਲੋ ਜਾਤਕਾਲੇ ਉਦਕੇ ਪਾਤਿਤੋਤਿ? ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤਕਮ੍ਮੇਨੇવ।

    Te rājagahaṃ gantvā jotikaseṭṭhissa gehato avidūre dārurāsiṃ katvā aggiṃ datvā aṭṭhaṃsu. ‘‘Kiṃ ida’’nti puṭṭhakāle ca ‘‘ekaṃ no mahagghakambalaṃ vikkiṇantānaṃ kayiko natthi, gahetvā vicarantāpi corānaṃ bhāyāma, tena taṃ jhāpetvā gamissāmā’’ti vadiṃsu. Atha ne jotikaseṭṭhi disvā ‘‘ime kiṃ karontī’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā pakkosāpetvā ‘‘kiṃ agghanako kambalo’’ti pucchi. ‘‘Satasahassagghanako’’ti vutte satasahassaṃ dāpetvā ‘‘dvārakoṭṭhakaṃ sammajjitvā kacavarachaḍḍikāya dāsiyā dethā’’ti tesaṃyeva hatthe pahiṇi. Sā kambalaṃ gahetvā rodamānā sāmikassa santikaṃ āgantvā ‘‘kiṃ maṃ, sāmi, aparādhe sati paharituṃ na vaṭṭati, kasmā me evarūpaṃ thūlakambalaṃ pahiṇittha, kathāhaṃ imaṃ nivāsessāmi vā pārupissāmi vā’’ti. Nāhaṃ tava etadatthāya pahiṇiṃ, etaṃ pana paliveṭhetvā tava sayanapādamūle ṭhapetvā nipajjanakāle gandhodakena dhotānaṃ pādānaṃ puñchanatthāya te pahiṇiṃ, kiṃ etampi kātuṃ na sakkosīti. Sā ‘‘etaṃ pana kātuṃ sakkhissāmī’’ti gahetvā agamāsi. Te ca purisā taṃ kāraṇaṃ disvā attano seṭṭhissa santikaṃ gantvā ‘‘kiṃ, tātā, diṭṭhaṃ vo seṭṭhikula’’nti vutte, ‘‘sāmi, kiṃ tumhākaṃ atthi, rājagahanagare jotikaseṭṭhissa evarūpā nāma sampattī’’ti sabbaṃ gehasampattiṃ ārocetvā taṃ pavattiṃ ācikkhiṃsu. Seṭṭhi tesaṃ vacanaṃ sutvā tuṭṭhamānaso ‘‘idāni pabbajituṃ labhissāmī’’ti rañño santikaṃ gantvā ‘‘pabbajitukāmomhi, devā’’ti āha. Sādhu, mahāseṭṭhi, pabbajāhīti . So gehaṃ gantvā putte pakkosāpetvā suvaṇṇadaṇḍaṃ vajirakuddālaṃ jeṭṭhaputtassa hatthe ṭhapetvā, ‘‘tāta, pacchimagehe suvaṇṇapabbatato suvaṇṇapiṇḍaṃ uddharāhī’’ti āha. So kuddālaṃ ādāya gantvā suvaṇṇapabbataṃ pahari, piṭṭhipāsāṇe pahaṭakālo viya ahosi. Tassa hatthato kuddālaṃ gahetvā majjhimaputtassa hatthe datvā pahiṇi, tassapi suvaṇṇapabbataṃ paharantassa piṭṭhipāsāṇe pahaṭakālo viya ahosi. Atha naṃ kaniṭṭhaputtassa hatthe datvā pahiṇi, tassa taṃ gahetvā paharantassa koṭṭetvā rāsikatāya mattikāya pahaṭakālo viya ahosi. Atha naṃ seṭṭhi ‘‘ehi, tāta, alaṃ ettakenā’’ti vatvā itare dve jeṭṭhabhātike pakkosāpetvā ‘‘ayaṃ suvaṇṇapabbato na tumhākaṃ nibbatto, mayhañca kaniṭṭhassa ca nibbatto, iminā saddhiṃ ekato hutvā paribhuñjathā’’ti āha. Kasmā pana so tesameva nibbattati, kasmā ca jaṭilo jātakāle udake pātitoti? Attano katakammeneva.

    ਕਸ੍ਸਪਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਹਿ ਚੇਤਿਯੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇ ਏਕੋ ਖੀਣਾਸવੋ ਚੇਤਿਯਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਮੁਖਂ ਨ ਉਟ੍ਠਹਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਸੁવਣ੍ਣਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਅਹਂ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਮਾਦਪੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਦਰੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਥਾਤਿ। ਸੋ ਏવਂ વਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ, ‘‘ਅਮ੍ਮਾ, ਤਾਤਾ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਮੁਖੇ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ, ਸੁવਣ੍ਣਂ ਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ ਮਹਾਜਨਂ ਸਮਾਦਪੇਨ੍ਤੋ ਸੁવਣ੍ਣਕਾਰਕੁਲਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੁવਣ੍ਣਕਾਰੋਪਿ ਤਙ੍ਖਣੇਯੇવ ਭਰਿਯਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਲਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਥੇਰੋ ‘‘ਚੇਤਿਯੇ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਗਹਿਤਮੁਖਸ੍ਸ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ, ਤਂ ਜਾਨਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਭਰਿਯਾਯ ਕੋਪੇਨ ‘‘ਤવ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਦਕੇ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ‘‘ਅਤਿਸਾਹਸਿਕਕਮ੍ਮਂ ਤੇ ਕਤਂ, ਮਮ ਕੁਦ੍ਧੇਨ ਤੇ ਅਹਮੇવ ਅਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਾ વਾ ਪਹਰਿਤਬ੍ਬਾ વਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਬੁਦ੍ਧੇਸੁ વੇਰਮਕਾਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੁવਣ੍ਣਕਾਰੋ ਤਾવਦੇવ ਸਂવੇਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਖਮਥ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਤਾਤ, ਅਹਂ ਤਯਾ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਖਮਾਪੇਹੀਤਿ। ਕਿਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਖਮਾਪੇਮਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਸੁવਣ੍ਣਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਤਯੋ ਕੁਮ੍ਭੇ ਕਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਧਾਤੁਨਿਧਾਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਲ੍ਲવਤ੍ਥੋ ਅਲ੍ਲਕੇਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ਖਮਾਪੇਹਿ, ਤਾਤਾਤਿ।

    Kassapasammāsambuddhassa hi cetiye kariyamāne eko khīṇāsavo cetiyaṭṭhānaṃ gantvā oloketvā, ‘‘tātā, kasmā cetiyassa uttarena mukhaṃ na uṭṭhahatī’’ti pucchi. ‘‘Suvaṇṇaṃ nappahotī’’ti āhaṃsu. Ahaṃ antogāmaṃ pavisitvā samādapessāmi, tumhe ādarena kammaṃ karothāti. So evaṃ vatvā nagaraṃ pavisitvā, ‘‘ammā, tātā, tumhākaṃ cetiyassa ekasmiṃ mukhe suvaṇṇaṃ nappahoti, suvaṇṇaṃ jānāthā’’ti mahājanaṃ samādapento suvaṇṇakārakulaṃ agamāsi. Suvaṇṇakāropi taṅkhaṇeyeva bhariyāya saddhiṃ kalahaṃ karonto nisinno hoti. Atha naṃ thero ‘‘cetiye tumhehi gahitamukhassa suvaṇṇaṃ nappahoti, taṃ jānituṃ vaṭṭatī’’ti āha. So bhariyāya kopena ‘‘tava satthāraṃ udake khipitvā gacchā’’ti āha. Atha naṃ sā ‘‘atisāhasikakammaṃ te kataṃ, mama kuddhena te ahameva akkositabbā vā paharitabbā vā, kasmā atītānāgatapaccuppannesu buddhesu veramakāsī’’ti āha. Suvaṇṇakāro tāvadeva saṃvegappatto hutvā ‘‘khamatha me, bhante’’ti vatvā therassa pādamūle nipajji. Tāta, ahaṃ tayā na kiñci vutto, satthāraṃ khamāpehīti. Kinti katvā khamāpemi, bhanteti. Suvaṇṇapupphānaṃ tayo kumbhe katvā antodhātunidhāne pakkhipitvā allavattho allakeso hutvā khamāpehi, tātāti.

    ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤੀਸੁ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਹਿ, ਤਾਤ, ਅਹਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વੇਰવਚਨੇਨ ਅવਚਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਧਾਤੁਨਿਧਾਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਖਮਾਪੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਖੋ ਮੇ ਸਹਾਯੋ ਹੋਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਨ ਤ੍વਂ ਮਯਾ વੇਰવਚਨਂ વਦਾਪਿਤੋ, ਤ੍વਂਯੇવ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਕਾਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿ। ਮਜ੍ਝਿਮਪੁਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ਤਥੇવਾਹ, ਸੋਪਿ ਤਥੇવ વਤ੍વਾ ਕਾਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿ। ਕਨਿਟ੍ਠਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ਤਥੇવਾਹ, ਸੋ ‘‘ਪਿਤੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਰੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਿਤੁਸਹਾਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਅਕਾਸਿ। ਸੁવਣ੍ਣਕਾਰੋ વਿਦਤ੍ਥਿਪ੍ਪਮਾਣਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਤਯੋ ਕੁਮ੍ਭੇ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਧਾਤੁਨਿਧਾਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਲ੍ਲવਤ੍ਥੋ ਅਲ੍ਲਕੇਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਖਮਾਪੇਸਿ। ਇਤਿ ਸੋ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਜਾਤਕਾਲੇ ਉਦਕੇ ਪਾਤਨਂ ਲਭਿ। ਅਯਂ ਪਨਸ੍ਸ ਕੋਟਿਯਂ ਠਿਤੋ ਅਤ੍ਤਭਾવੋ। ਇਧਾਪਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਉਦਕੇ ਪਾਤਿਤੋ। ਯੇ ਪਨਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਿਕਾ ਪੁਤ੍ਤਾ ਸੁવਣ੍ਣਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਕਰਣਕਾਲੇ ਸਹਾਯਾ ਭવਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿਂਸੁ, ਤੇਸਂ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤੋ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਜਟਿਲਸ੍ਸ ਚੇવ ਕਨਿਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਏਕਤੋ ਕਤਭਾવੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਸੋ ਪੁਤ੍ਤੇ ਅਨੁਸਾਸਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹੇਨੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਗੇਹਦ੍વਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ, ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਭਿਕ੍ਖਾਦਾਨਂ ਅਦਂਸੁ।

    So ‘‘sādhu, bhante’’ti vatvā suvaṇṇapupphāni karonto tīsu puttesu jeṭṭhaputtaṃ pakkosāpetvā ‘‘ehi, tāta, ahaṃ satthāraṃ veravacanena avacaṃ, tasmā imāni pupphāni katvā dhātunidhāne pakkhipitvā khamāpessāmi, tvampi kho me sahāyo hohī’’ti āha. So ‘‘na tvaṃ mayā veravacanaṃ vadāpito, tvaṃyeva karohī’’ti kātuṃ na icchi. Majjhimaputtaṃ pakkositvā tathevāha, sopi tatheva vatvā kātuṃ na icchi. Kaniṭṭhaṃ pakkositvā tathevāha, so ‘‘pitu uppannakiccaṃ nāma puttassa bhāro’’ti vatvā pitusahāyo hutvā pupphāni akāsi. Suvaṇṇakāro vidatthippamāṇānaṃ pupphānaṃ tayo kumbhe niṭṭhāpetvā dhātunidhāne pakkhipitvā allavattho allakeso satthāraṃ khamāpesi. Iti so sattakkhattuṃ jātakāle udake pātanaṃ labhi. Ayaṃ panassa koṭiyaṃ ṭhito attabhāvo. Idhāpi tasseva nissandena udake pātito. Ye panassa dve jeṭṭhabhātikā puttā suvaṇṇapupphānaṃ karaṇakāle sahāyā bhavituṃ na icchiṃsu, tesaṃ tena kāraṇena suvaṇṇapabbato na nibbatti, jaṭilassa ceva kaniṭṭhaputtassa ca ekato katabhāvena nibbatti. Iti so putte anusāsitvā satthu santike pabbajitvā katipāheneva arahattaṃ pāpuṇi. Satthā aparena samayena pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ piṇḍāya caranto tassa puttānaṃ gehadvāraṃ agamāsi, te buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa aḍḍhamāsaṃ bhikkhādānaṃ adaṃsu.

    ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਜਟਿਲ, ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥੇ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤੇ ਚ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਤਣ੍ਹਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਮੇ, ਆવੁਸੋ, ਏਤੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾ વਾ ਮਾਨੋ વਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ਤੇ ‘‘ਅਯਂ ਜਟਿਲਤ੍ਥੇਰੋ ਅਭੂਤਂ વਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ વਦਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾ વਾ ਮਾਨੋ વਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘ajjāpi te, āvuso jaṭila, asītihatthe suvaṇṇapabbate ca puttesu ca taṇhā atthī’’ti. ‘‘Na me, āvuso, etesu taṇhā vā māno vā atthī’’ti. Te ‘‘ayaṃ jaṭilatthero abhūtaṃ vatvā aññaṃ byākarotī’’ti vadiṃsu. Satthā tesaṃ kathaṃ sutvā ‘‘na, bhikkhave, mama puttassa tesu taṇhā vā māno vā atthī’’ti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha –

    ੪੧੬.

    416.

    ‘‘ਯੋਧ ਤਣ੍ਹਂ ਪਹਨ੍ਤ੍વਾਨ, ਅਨਾਗਾਰੋ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ।

    ‘‘Yodha taṇhaṃ pahantvāna, anāgāro paribbaje;

    ਤਣ੍ਹਾਭવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Taṇhābhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯੋ ਇਧ ਲੋਕੇ ਛਦ੍વਾਰਿਕਂ ਤਣ੍ਹਂ વਾ ਮਾਨਂ વਾ ਜਹਿਤ੍વਾ ਘਰਾવਾਸੇਨ ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ ਅਨਾਗਾਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਬ੍ਬਜਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਚੇવ ਭવਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾਭવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ।

    Tassattho – yo idha loke chadvārikaṃ taṇhaṃ vā mānaṃ vā jahitvā gharāvāsena anatthiko anāgāro hutvā paribbajati, taṇhāya ceva bhavassa ca parikkhīṇattā taṇhābhavaparikkhīṇaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਜਟਿਲਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸਤਿਮਂ।

    Jaṭilattheravatthu tettiṃsatimaṃ.

    ੩੪. ਜੋਤਿਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    34. Jotikattheravatthu

    ਯੋਧ ਤਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਪੁਨ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਜੋਤਿਕਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Yodha taṇhanti puna imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto jotikattheraṃ ārabbha kathesi.

    ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁਕੁਮਾਰੋ ਹਿ ਦੇવਦਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਿਤਰਂ ਘਾਤੇਤ੍વਾ ਰਜ੍ਜੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ‘‘ਜੋਤਿਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਮਹਾਪਾਸਾਦਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਯੁਦ੍ਧਸਜ੍ਜੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਮਣਿਪਾਕਾਰੇ ਸਪਰਿવਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਛਾਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਗਹਪਤਿਕੋ ਯੁਦ੍ਧਸਜ੍ਜੋ ਹੁਤ੍વਾ ਬਲਂ ਆਦਾਯ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਉਪਗਨ੍ਤੁਂ ਨ વਿਸਹਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਤਂ ਦਿવਸਂ ਉਪੋਸਥਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਾਤੋવ ਭੁਤ੍ਤਪਾਤਰਾਸੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਪਠਮੇ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਪਨ ਯਮਕੋਲ਼ਿ ਨਾਮ ਯਕ੍ਖੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਗਚ੍ਛਸੀ’’ਤਿ ਸਪਰਿવਾਰਂ વਿਦ੍ਧਂਸੇਤ੍વਾ ਦਿਸਾવਿਦਿਸਾਸੁ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ। ਰਾਜਾ વਿਹਾਰਮੇવ ਅਗਮਾਸਿ।

    Ajātasattukumāro hi devadattena saddhiṃ ekato hutvā pitaraṃ ghātetvā rajje patiṭṭhito ‘‘jotikaseṭṭhissa mahāpāsādaṃ gaṇhissāmī’’ti yuddhasajjo nikkhamitvā maṇipākāre saparivārassa attano chāyaṃ disvā ‘‘gahapatiko yuddhasajjo hutvā balaṃ ādāya nikkhanto’’ti sallakkhetvā upagantuṃ na visahi. Seṭṭhipi taṃ divasaṃ uposathiko hutvā pātova bhuttapātarāso vihāraṃ gantvā satthu santike dhammaṃ suṇanto nisinno hoti. Paṭhame dvārakoṭṭhake ārakkhaṃ gahetvā ṭhito pana yamakoḷi nāma yakkho taṃ disvā ‘‘kahaṃ gacchasī’’ti saparivāraṃ viddhaṃsetvā disāvidisāsu anubandhi. Rājā vihārameva agamāsi.

    ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ਦਿਸ੍વਾવ ‘‘ਕਿਂ, ਦੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਗਹਪਤਿ, ਕਿਂ ਤ੍વਂ ਤવ ਪੁਰਿਸੇ ‘‘ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੁਜ੍ਝਥਾ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਇਧਾਗਮ੍ਮ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ વਿਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਤਿ। ਕਿਂ ਪਨ ਦੇવੋ ਮਮ ਗੇਹਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਗਤੋਤਿ? ਆਮ, ਗਤੋਮ੍ਹੀਤਿ। ਮਮ ਅਨਿਚ੍ਛਾਯ ਮਮ ਗੇਹਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਰਾਜਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਦੇવਾਤਿ। ਸੋ ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ ਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਕੁਜ੍ਝਿ। ਨਾਹਂ ਰਾਜਾ, ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਪਨ ਦਸਿਕਸੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮਮ ਅਨਿਚ੍ਛਾਯ ਰਾਜੂਹਿ વਾ ਚੋਰੇਹਿ વਾ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ। ਕਿਂ ਪਨਾਹਂ ਤવ ਰੁਚਿਯਾ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ? ਤੇਨ ਹਿ, ਦੇવ, ਇਮਾ ਮੇ ਦਸਸੁ ਅਙ੍ਗੁਲੀਸੁ વੀਸਤਿ ਮੁਦ੍ਦਿਕਾ, ਇਮਾਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਨ ਦੇਮਿ। ਸਚੇ ਸਕ੍ਕੋਥ, ਗਣ੍ਹਥਾਤਿ । ਸੋ ਪਨ ਰਾਜਾ ਭੂਮਿਯਂ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਉਲ੍ਲਙ੍ਘਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਤ੍ਥਂ ਠਾਨਂ ਅਭਿਰੁਹਤਿ, ਠਤ੍વਾ ਉਲ੍ਲਙ੍ਘਨ੍ਤੋ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਂ ਠਾਨਂ ਅਭਿਰੁਹਤਿ। ਏવਂਮਹਾਬਲੋ ਸਮਾਨੋਪਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਮੁਦ੍ਦਿਕਮ੍ਪਿ ਕਡ੍ਢਿਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਸਾਟਕਂ ਪਤ੍ਥਰ, ਦੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਉਜੁਕਾ ਅਕਾਸਿ, વੀਸਤਿਪਿ ਮੁਦ੍ਦਿਕਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ। ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਏવਂ, ਦੇવ, ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਮਮ ਅਨਿਚ੍ਛਾਯ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਕਿਰਿਯਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਂવੇਗੋ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਮੇ ਅਨੁਜਾਨ, ਦੇવਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਸੁਖਂ ਪਾਸਾਦਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਏਕવਚਨੇਨੇવ ‘‘ਤ੍વਂ ਪਬ੍ਬਜਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਜੋਤਿਕਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਸਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ, ਤਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਸਤੁਲਕਾਯਿਂ ਨਾਮ ਭਰਿਯਂ ਦੇવਤਾ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਮੇવ ਨਯਿਂਸੁ।

    Atha naṃ seṭṭhi disvāva ‘‘kiṃ, devā’’ti vatvā uṭṭhāyāsanā aṭṭhāsi. Gahapati, kiṃ tvaṃ tava purise ‘‘mayā saddhiṃ yujjhathā’’ti āṇāpetvā idhāgamma dhammaṃ suṇanto viya nisinnoti. Kiṃ pana devo mama gehaṃ gaṇhituṃ gatoti? Āma, gatomhīti. Mama anicchāya mama gehaṃ gaṇhituṃ rājasahassampi na sakkoti, devāti. So ‘‘kiṃ pana tvaṃ rājā bhavissasī’’ti kujjhi. Nāhaṃ rājā, mama santakaṃ pana dasikasuttampi mama anicchāya rājūhi vā corehi vā gahetuṃ na sakkāti. Kiṃ panāhaṃ tava ruciyā gaṇhissāmīti? Tena hi, deva, imā me dasasu aṅgulīsu vīsati muddikā, imāhaṃ tumhākaṃ na demi. Sace sakkotha, gaṇhathāti . So pana rājā bhūmiyaṃ ukkuṭikaṃ nisīditvā ullaṅghanto aṭṭhārasahatthaṃ ṭhānaṃ abhiruhati, ṭhatvā ullaṅghanto asītihatthaṃ ṭhānaṃ abhiruhati. Evaṃmahābalo samānopi ito cito ca parivattento ekaṃ muddikampi kaḍḍhituṃ nāsakkhi. Atha naṃ seṭṭhi ‘‘sāṭakaṃ patthara, devā’’ti vatvā aṅguliyo ujukā akāsi, vīsatipi muddikā nikkhamiṃsu. Atha naṃ seṭṭhi ‘‘evaṃ, deva, mama santakaṃ mama anicchāya na sakkā gaṇhitu’’nti vatvā rañño kiriyāya uppannasaṃvego ‘‘pabbajituṃ me anujāna, devā’’ti āha. So ‘‘imasmiṃ pabbajite sukhaṃ pāsādaṃ gaṇhissāmī’’ti cintetvā ekavacaneneva ‘‘tvaṃ pabbajāhī’’ti āha. So satthu santike pabbajitvā na cirasseva arahattaṃ patvā jotikatthero nāma ahosi. Tassa arahattaṃ pattakkhaṇeyeva sabbāpi sā sampatti antaradhāyi, tampissa satulakāyiṃ nāma bhariyaṃ devatā uttarakurumeva nayiṃsu.

    ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ, ‘‘ਆવੁਸੋ ਜੋਤਿਕ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਤੇ ਪਾਸਾਦੇ વਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਤਣ੍ਹਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਨਤ੍ਥਾવੁਸੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘‘ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭੂਤਂ વਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨਤ੍ਥੇવ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Athekadivasaṃ bhikkhū taṃ āmantetvā, ‘‘āvuso jotika, tasmiṃ pana te pāsāde vā itthiyā vā taṇhā atthī’’ti pucchitvā ‘‘natthāvuso’’ti vutte satthu ārocesuṃ – ‘‘ayaṃ, bhante, abhūtaṃ vatvā aññaṃ byākarotī’’ti. Satthā ‘‘nattheva, bhikkhave, mama puttassa tasmiṃ taṇhā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੧੬.

    416.

    ‘‘ਯੋਧ ਤਣ੍ਹਂ ਪਹਨ੍ਤ੍વਾਨ, ਅਨਾਗਾਰੋ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ।

    ‘‘Yodha taṇhaṃ pahantvāna, anāgāro paribbaje;

    ਤਣ੍ਹਾਭવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Taṇhābhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਜਟਿਲਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Imissā gāthāyattho heṭṭhā jaṭilattheravatthumhi vuttanayeneva veditabbo.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਜੋਤਿਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਚਤੁਤਿਂਸਤਿਮਂ।

    Jotikattheravatthu catutiṃsatimaṃ.

    ੩੫. ਨਟਪੁਤ੍ਤਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    35. Naṭaputtakattheravatthu

    ਹਿਤ੍વਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਨਟਪੁਤ੍ਤਕਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Hitvāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto ekaṃ naṭaputtakaṃ ārabbha kathesi.

    ਸੋ ਕਿਰ ਏਕਂ ਨਟਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਯਮਾਨੋ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕਂ ਨਟਪੁਤ੍ਤਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਏਸ ਤਯਾ ਕੀਲ਼ਿਤਕੀਲ਼ਿਤਂ ਕੀਲ਼ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਤੇ ਏਤ੍ਥ ਸਿਨੇਹੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭੂਤਂ વਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਯੋਗੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    So kira ekaṃ naṭakīḷaṃ kīḷayamāno vicaranto satthu dhammakathaṃ sutvā pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Tasmiṃ buddhappamukhena bhikkhusaṅghena saddhiṃ piṇḍāya pavisante bhikkhū ekaṃ naṭaputtaṃ kīḷantaṃ disvā, ‘‘āvuso, esa tayā kīḷitakīḷitaṃ kīḷati, atthi nu kho te ettha sineho’’ti pucchitvā ‘‘natthī’’ti vutte ‘‘ayaṃ, bhante, abhūtaṃ vatvā aññaṃ byākarotī’’ti āhaṃsu. Satthā tesaṃ kathaṃ sutvā, ‘‘bhikkhave, mama putto sabbayoge atikkanto’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੧੭.

    417.

    ‘‘ਹਿਤ੍વਾ ਮਾਨੁਸਕਂ ਯੋਗਂ, ਦਿਬ੍ਬਂ ਯੋਗਂ ਉਪਚ੍ਚਗਾ।

    ‘‘Hitvā mānusakaṃ yogaṃ, dibbaṃ yogaṃ upaccagā;

    ਸਬ੍ਬਯੋਗવਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Sabbayogavisaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਮਾਨੁਸਕਂ ਯੋਗਨ੍ਤਿ ਮਾਨੁਸਕਂ ਆਯੁਞ੍ਚੇવ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਚ। ਦਿਬ੍ਬਯੋਗੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਉਪਚ੍ਚਗਾਤਿ ਯੋ ਮਾਨੁਸਕਂ ਯੋਗਂ ਹਿਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਂ ਯੋਗਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਤਂ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਚਤੂਹਿਪਿ ਯੋਗੇਹਿ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha mānusakaṃ yoganti mānusakaṃ āyuñceva pañca kāmaguṇe ca. Dibbayogepi eseva nayo. Upaccagāti yo mānusakaṃ yogaṃ hitvā dibbaṃ yogaṃ atikkanto, taṃ sabbehi catūhipi yogehi visaṃyuttaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਨਟਪੁਤ੍ਤਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਪਞ੍ਚਤਿਂਸਤਿਮਂ।

    Naṭaputtakattheravatthu pañcatiṃsatimaṃ.

    ੩੬. ਨਟਪੁਤ੍ਤਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    36. Naṭaputtakattheravatthu

    ਹਿਤ੍વਾ ਰਤਿਞ੍ਚਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਨਟਪੁਤ੍ਤਕਂਯੇવ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। વਤ੍ਥੁ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇવ। ਇਧ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਰਤਿਞ੍ਚ ਅਰਤਿਞ੍ਚ ਪਹਾਯ ਠਿਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Hitvā ratiñcāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto ekaṃ naṭaputtakaṃyeva ārabbha kathesi. Vatthu purimasadisameva. Idha pana satthā, ‘‘bhikkhave, mama putto ratiñca aratiñca pahāya ṭhito’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੧੮.

    418.

    ‘‘ਹਿਤ੍વਾ ਰਤਿਞ੍ਚ ਅਰਤਿਞ੍ਚ, ਸੀਤਿਭੂਤਂ ਨਿਰੂਪਧਿਂ।

    ‘‘Hitvā ratiñca aratiñca, sītibhūtaṃ nirūpadhiṃ;

    ਸਬ੍ਬਲੋਕਾਭਿਭੁਂ વੀਰਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Sabbalokābhibhuṃ vīraṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਰਤਿਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਰਤਿਂ। ਅਰਤਿਨ੍ਤਿ ਅਰਞ੍ਞવਾਸੇ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਤ੍ਤਂ। ਸੀਤਿਭੂਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਂ। ਨਿਰੂਪਧਿਨ੍ਤਿ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ। વੀਰਨ੍ਤਿ ਤਂ ਏવਰੂਪਂ ਸਬ੍ਬਂ ਖਨ੍ਧਲੋਕਂ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ વੀਰਿਯવਨ੍ਤਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha ratinti pañcakāmaguṇaratiṃ. Aratinti araññavāse ukkaṇṭhitattaṃ. Sītibhūtanti nibbutaṃ. Nirūpadhinti nirupakkilesaṃ. Vīranti taṃ evarūpaṃ sabbaṃ khandhalokaṃ abhibhavitvā ṭhitaṃ vīriyavantaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਨਟਪੁਤ੍ਤਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਛਤ੍ਤਿਂਸਤਿਮਂ।

    Naṭaputtakattheravatthu chattiṃsatimaṃ.

    ੩੭. વਙ੍ਗੀਸਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    37. Vaṅgīsattheravatthu

    ਚੁਤਿਂ ਯੋ વੇਦੀਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ વਙ੍ਗੀਸਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Cutiṃyo vedīti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto vaṅgīsattheraṃ ārabbha kathesi.

    ਰਾਜਗਹੇ ਕਿਰੇਕੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਙ੍ਗੀਸੋ ਨਾਮ ਮਤਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸੀਸਂ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੀਸਂ, ਇਦਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਯਂ, ਇਦਂ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੇ, ਇਦਂ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਇਦਂ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੀਸ’’ਨ੍ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਇਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਲੋਕਂ ਖਾਦਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਂ ਦ੍વੇ ਰਤ੍ਤવਤ੍ਥਾਨਿ ਪਰਿਦਹਾਪੇਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਜਨਪਦਂ ਚਰਨ੍ਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇ વਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਏਸੋ વਙ੍ਗੀਸੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਤਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸੀਸਂ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਤਕਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਯਥਾਬਲਂ ਦਸਪਿ ਕਹਾਪਣੇ વੀਸਤਿਪਿ ਸਤਮ੍ਪਿ ਦਤ੍વਾ ਞਾਤਕਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਪਤ੍વਾ ਜੇਤવਨਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਨਿવਾਸਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਤੇ ਭੁਤ੍ਤਪਾਤਰਾਸਾ ਮਹਾਜਨਂ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦਿਹਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘વਿਹਾਰਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਥ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਙ੍ਗੀਸਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਸਦਿਸੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਤਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸੀਸਂ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਾਤਕਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਤੇ ‘‘વਙ੍ਗੀਸੋ ਕਿਂ ਜਾਨਾਤਿ , ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਦਿਸੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਤਰੇਹਿਪਿ ‘‘વਙ੍ਗੀਸਸਦਿਸੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਕਥਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਥ, ਦਾਨਿ વੋ વਙ੍ਗੀਸਸ੍ਸ વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਜਾਨਨਭਾવਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤੇ ਆਦਾਯ વਿਹਾਰਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਆਗਮਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਨਿਰਯੇ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਦੇવਲੋਕੇਤਿ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸੀਸਾਨਿ, ਖੀਣਾਸવਸੀਸਞ੍ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਸੀਸਾਨਿ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਆਗਤਕਾਲੇ વਙ੍ਗੀਸਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਤ੍વਂ ਕਿਰ ਸੀਸਂ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ਮਤਕਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਇਦਂ ਕਸ੍ਸ ਸੀਸ’’ਨ੍ਤਿ? ਸੋ ਤਂ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ‘‘ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ਇਤਰਾਨਿਪਿ ਤੀਣਿ ਸੀਸਾਨਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਅવਿਰਜ੍ਝਿਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਤਥੇવ ਤਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਮਂ ਸੀਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਕਸ੍ਸ ਸੀਸ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਸੋ ਤਮ੍ਪਿ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ।

    Rājagahe kireko brāhmaṇo vaṅgīso nāma matamanussānaṃ sīsaṃ ākoṭetvā ‘‘idaṃ niraye nibbattassa sīsaṃ, idaṃ tiracchānayoniyaṃ, idaṃ pettivisaye, idaṃ manussaloke, idaṃ devaloke nibbattassa sīsa’’nti jānāti. Brāhmaṇā ‘‘sakkā imaṃ nissāya lokaṃ khāditu’’nti cintetvā taṃ dve rattavatthāni paridahāpetvā ādāya janapadaṃ carantā manusse vadanti ‘‘eso vaṅgīso nāma brāhmaṇo matamanussānaṃ sīsaṃ ākoṭetvā nibbattaṭṭhānaṃ jānāti, attano ñātakānaṃ nibbattaṭṭhānaṃ pucchathā’’ti. Manussā yathābalaṃ dasapi kahāpaṇe vīsatipi satampi datvā ñātakānaṃ nibbattaṭṭhānaṃ pucchanti. Te anupubbena sāvatthiṃ patvā jetavanassa avidūre nivāsaṃ gaṇhiṃsu. Te bhuttapātarāsā mahājanaṃ gandhamālādihatthaṃ dhammassavanāya gacchantaṃ disvā ‘‘kahaṃ gacchathā’’ti pucchitvā ‘‘vihāraṃ dhammassavanāyā’’ti vutte ‘‘tattha gantvā kiṃ karissatha, amhākaṃ vaṅgīsabrāhmaṇena sadiso nāma natthi, matamanussānaṃ sīsaṃ ākoṭetvā nibbattaṭṭhānaṃ jānāti, ñātakānaṃ nibbattaṭṭhānaṃ pucchathā’’ti āhaṃsu. Te ‘‘vaṅgīso kiṃ jānāti , amhākaṃ satthārā sadiso nāma natthī’’ti vatvā itarehipi ‘‘vaṅgīsasadiso natthī’’ti vutte kathaṃ vaḍḍhetvā ‘‘etha, dāni vo vaṅgīsassa vā amhākaṃ vā satthu jānanabhāvaṃ jānissāmā’’ti te ādāya vihāraṃ agamaṃsu. Satthā tesaṃ āgamanabhāvaṃ ñatvā niraye tiracchānayoniyaṃ manussaloke devaloketi catūsu ṭhānesu nibbattānaṃ cattāri sīsāni, khīṇāsavasīsañcāti pañca sīsāni āharāpetvā paṭipāṭiyā ṭhapetvā āgatakāle vaṅgīsaṃ pucchi – ‘‘tvaṃ kira sīsaṃ ākoṭetvā matakānaṃ nibbattaṭṭhānaṃ jānāsī’’ti? ‘‘Āma, jānāmī’’ti. ‘‘Idaṃ kassa sīsa’’nti? So taṃ ākoṭetvā ‘‘niraye nibbattassā’’ti āha. Athassa satthā ‘‘sādhu sādhū’’ti sādhukāraṃ datvā itarānipi tīṇi sīsāni pucchitvā tena avirajjhitvā vuttavuttakkhaṇe tatheva tassa sādhukāraṃ datvā pañcamaṃ sīsaṃ dassetvā ‘‘idaṃ kassa sīsa’’nti pucchi, so tampi ākoṭetvā nibbattaṭṭhānaṃ na jānāti.

    ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਕਿਂ, વਙ੍ਗੀਸ, ਨ ਜਾਨਾਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ, ‘‘ਆਮ, ਨ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ વਙ੍ਗੀਸੋ ਯਾਚਿ ‘‘ਦੇਥ ਮੇ ਇਮਂ ਮਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਦਾਤੁਨ੍ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਮਨ੍ਤੇ ਗਹਿਤੇ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਅਹਂ ਜੇਟ੍ਠਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਤ੍ਥੇવ ਕਤਿਪਾਹਂ વਸਥ, ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦੋ વਙ੍ਗੀਸਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਸਜ੍ਝਾਯਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਂ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ‘‘ਗਹਿਤੋ ਤੇ ਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਯਮਾਨੋ ‘‘ਆਗਮੇਥ ਤਾવ, ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹੇਨੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪੁਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਅਭਬ੍ਬੋ ਦਾਨਾਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਗਨ੍ਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭੂਤੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਮਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂ ਅવਚੁਤ੍ਥ, ਇਦਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕੁਸਲੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –

    Atha naṃ satthā ‘‘kiṃ, vaṅgīsa, na jānāsī’’ti vatvā, ‘‘āma, na jānāmī’’ti vutte ‘‘ahaṃ jānāmī’’ti āha. Atha naṃ vaṅgīso yāci ‘‘detha me imaṃ manta’’nti. Na sakkā apabbajitassa dātunti. So ‘‘imasmiṃ mante gahite sakalajambudīpe ahaṃ jeṭṭhako bhavissāmī’’ti cintetvā te brāhmaṇe ‘‘tumhe tattheva katipāhaṃ vasatha, ahaṃ pabbajissāmī’’ti uyyojetvā satthu santike pabbajitvā laddhūpasampado vaṅgīsatthero nāma ahosi. Athassa satthā dvattiṃsākārakammaṭṭhānaṃ datvā ‘‘mantassa parikammaṃ sajjhāyāhī’’ti āha. So taṃ sajjhāyanto antarantarā brāhmaṇehi ‘‘gahito te manto’’ti pucchiyamāno ‘‘āgametha tāva, gaṇhāmī’’ti vatvā katipāheneva arahattaṃ patvā puna brāhmaṇehi puṭṭho ‘‘abhabbo dānāhaṃ, āvuso, gantu’’nti āha. Taṃ sutvā bhikkhū ‘‘ayaṃ, bhante, abhūtena aññaṃ byākarotī’’ti satthu ārocesuṃ. Satthā ‘‘mā, bhikkhave, evaṃ avacuttha, idāni, bhikkhave, mama putto cutipaṭisandhikusalo jāto’’ti vatvā imā gāthā abhāsi –

    ੪੧੯.

    419.

    ‘‘ਚੁਤਿਂ ਯੋ વੇਦਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਸੋ।

    ‘‘Cutiṃ yo vedi sattānaṃ, upapattiñca sabbaso;

    ਅਸਤ੍ਤਂ ਸੁਗਤਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ॥

    Asattaṃ sugataṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

    ੪੨੦.

    420.

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਗਤਿਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਦੇવਾ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਮਾਨੁਸਾ।

    ‘‘Yassa gatiṃ na jānanti, devā gandhabbamānusā;

    ਖੀਣਾਸવਂ ਅਰਹਨ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Khīṇāsavaṃ arahantaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਯੋ વੇਦੀਤਿ ਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਚੁਤਿਞ੍ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਞ੍ਚ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍વਾ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਮਹਂ ਅਲਗ੍ਗਤਾਯ ਅਸਤ੍ਤਂ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਗਤਤ੍ਤਾ ਸੁਗਤਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਯਸ੍ਸੇਤੇ ਦੇવਾਦਯੋ ਗਤਿਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਮਹਂ ਆਸવਾਨਂ ਖੀਣਤਾਯ ਖੀਣਾਸવਂ, ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha yo vedīti yo sattānaṃ sabbākārena cutiñca paṭisandhiñca pākaṭaṃ katvā jānāti, tamahaṃ alaggatāya asattaṃ, paṭipattiyā suṭṭhu gatattā sugataṃ, catunnaṃ saccānaṃ buddhatāya buddhaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Yassāti yassete devādayo gatiṃ na jānanti, tamahaṃ āsavānaṃ khīṇatāya khīṇāsavaṃ, kilesehi ārakattā arahantaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    વਙ੍ਗੀਸਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਤਿਮਂ।

    Vaṅgīsattheravatthu sattatiṃsatimaṃ.

    ੩੮. ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ

    38. Dhammadinnattherīvatthu

    ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Yassāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto dhammadinnaṃ nāma bhikkhuniṃ ārabbha kathesi.

    ਏਕਦਿવਸਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਗਿਹਿਕਾਲੇ ਸਾਮਿਕੋ વਿਸਾਖੋ ਉਪਾਸਕੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਪਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਯਾ ਸਬ੍ਬਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਂ વਾਤਪਾਨੇਨ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਿਤਂ ਕਰੋਤਿ। ਤਂ ਦਿવਸਂ ਪਨ વਾਤਪਾਨੇਨ ਠਿਤਂ ਅਨੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋવ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਹੋਤੁ, ਭੋਜਨਕਾਲੇ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਭੋਜਨવੇਲਾਯ ਭਤ੍ਤਂ ਉਪਨਾਮੇਸਿ। ਸੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ ‘‘ਏਹਿ, ਏਕਤੋ ਭੁਞ੍ਜਾਮਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਂ ਦਿવਸਂ ਪਨ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੋવ ਭੁਞ੍ਜਿ। ਸਾ ‘‘ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਾਰਣੇਨ ਕੁਪਿਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ વਿਸਾਖੋ ਸੁਖਨਿਸਿਨ੍ਨવੇਲਾਯ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ ਸਬ੍ਬਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ‘‘ਕੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ ਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ, ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਹਂ ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ વਿਚਾਰੇਮੀਤਿ। ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਖੇਲ਼ਂ ਕੋ ਪਟਿਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਮਮ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਨੁਜਾਨਾਥਾਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਦ੍ਦੇ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਸਕ੍ਕਾਰੇਨ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਉਪਸ੍ਸਯਂ ਨੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ। ਸਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰੀ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ।

    Ekadivasañhi tassā gihikāle sāmiko visākho upāsako satthu santike dhammaṃ sutvā anāgāmiphalaṃ patvā cintesi – ‘‘mayā sabbaṃ sāpateyyaṃ dhammadinnaṃ paṭicchāpetuṃ vaṭṭatī’’ti. So tato pubbe āgacchanto dhammadinnaṃ vātapānena olokentiṃ disvā sitaṃ karoti. Taṃ divasaṃ pana vātapānena ṭhitaṃ anolokentova agamāsi. Sā ‘‘kiṃ nu kho ida’’nti cintetvā ‘‘hotu, bhojanakāle jānissāmī’’ti bhojanavelāya bhattaṃ upanāmesi. So aññesu divasesu ‘‘ehi, ekato bhuñjāmā’’ti vadati, taṃ divasaṃ pana tuṇhībhūtova bhuñji. Sā ‘‘kenacideva kāraṇena kupito bhavissatī’’ti cintesi. Atha naṃ visākho sukhanisinnavelāya taṃ pakkositvā ‘‘dhammadinne imasmiṃ gehe sabbaṃ sāpateyyaṃ paṭicchāhī’’ti āha. Sā ‘‘kuddhā nāma sāpateyyaṃ na paṭicchāpenti, kiṃ nu kho eta’’nti cintetvā ‘‘tumhe pana, sāmī’’ti āha. Ahaṃ ito paṭṭhāya na kiñci vicāremīti. Tumhehi chaḍḍitaṃ kheḷaṃ ko paṭicchissati, evaṃ sante mama pabbajjaṃ anujānāthāti. So ‘‘sādhu, bhadde’’ti sampaṭicchitvā mahantena sakkārena taṃ bhikkhunīupassayaṃ netvā pabbājesi. Sā laddhūpasampadā dhammadinnattherī nāma ahosi.

    ਸਾ ਪવਿવੇਕਕਾਮਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਜਨਪਦਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ વਿਹਰਨ੍ਤੀ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਞਾਤਿਜਨਾ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਨਦੇવ ਰਾਜਗਹਂ ਪਚ੍ਚਾਗਞ੍ਛਿ। ਉਪਾਸਕੋ ਤਸ੍ਸਾ ਆਗਤਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਕੇਨ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣੇਨ ਆਗਤਾ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਉਪਸ੍ਸਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਥੇਰਿਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘‘ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਾ ਨੁ ਖੋਸਿ, ਅਯ੍ਯੇਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ, ਪਞ੍ਹਮੇਕਂ ਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਸਾ ਤਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਉਪਾਸਕੋ ਤੇਨੇવ ਉਪਾਯੇਨ ਸੇਸਮਗ੍ਗੇਸੁਪਿ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਪੁਟ੍ਠਕਾਲੇ ਤਾਯ ‘‘ਅਚ੍ਚਯਾਸਿ, ਆવੁਸੋ, વਿਸਾਖਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਇਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਥੇਰਿਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪਂ ਸਬ੍ਬਂ ਭਗવਤੋ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸੁਕਥਿਤਂ ਮਮ ਧੀਤਾਯ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾਯ, ਅਹਮ੍ਪੇਤਂ ਪਞ੍ਹਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਏવਮੇવ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Sā pavivekakāmatāya bhikkhunīhi saddhiṃ janapadaṃ gantvā tattha viharantī na cirasseva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ patvā ‘‘idāni maṃ nissāya ñātijanā puññāni karissantī’’ti punadeva rājagahaṃ paccāgañchi. Upāsako tassā āgatabhāvaṃ sutvā ‘‘kena nu kho kāraṇena āgatā’’ti bhikkhunīupassayaṃ gantvā theriṃ vanditvā ekamantaṃ nisinno ‘‘ukkaṇṭhitā nu khosi, ayyeti vattuṃ appatirūpaṃ, pañhamekaṃ naṃ pucchissāmī’’ti cintetvā sotāpattimagge pañhaṃ pucchi, sā taṃ vissajjesi. Upāsako teneva upāyena sesamaggesupi pañhaṃ pucchitvā atikkamma pañhassa puṭṭhakāle tāya ‘‘accayāsi, āvuso, visākhā’’ti vatvā ‘‘ākaṅkhamāno satthāraṃ upasaṅkamitvā imaṃ pañhaṃ puccheyyāsī’’ti vutte theriṃ vanditvā uṭṭhāyāsanā satthu santikaṃ gantvā taṃ kathāsallāpaṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi. Satthā ‘‘sukathitaṃ mama dhītāya dhammadinnāya, ahampetaṃ pañhaṃ vissajjento evameva vissajjeyya’’nti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha –

    ੪੨੧.

    421.

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਪੁਰੇ ਚ ਪਚ੍ਛਾ ਚ, ਮਜ੍ਝੇ ਚ ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਨਂ।

    ‘‘Yassa pure ca pacchā ca, majjhe ca natthi kiñcanaṃ;

    ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਅਨਾਦਾਨਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Akiñcanaṃ anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਪੁਰੇਤਿ ਅਤੀਤੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ। ਪਚ੍ਛਾਤਿ ਅਨਾਗਤੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ। ਮਜ੍ਝੇਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ। ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਨਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਸੇਤੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਗਾਹਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਿਞ੍ਚਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਮਹਂ ਰਾਗਕਿਞ੍ਚਨਾਦੀਹਿ ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਗਹਣਸ੍ਸ ਅਭਾવੇਨ ਅਨਾਦਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha pureti atītesu khandhesu. Pacchāti anāgatesu khandhesu. Majjheti paccuppannesu khandhesu. Natthi kiñcananti yassetesu ṭhānesu taṇhāgāhasaṅkhātaṃ kiñcanaṃ natthi, tamahaṃ rāgakiñcanādīhi akiñcanaṃ kassaci gahaṇassa abhāvena anādānaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਤਿਮਂ।

    Dhammadinnattherīvatthu aṭṭhatiṃsatimaṃ.

    ੩੯. ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ

    39. Aṅgulimālattheravatthu

    ਉਸਭਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। વਤ੍ਥੁ ‘‘ਨ વੇ ਕਦਰਿਯਾ ਦੇવਲੋਕਂ વਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੭੭) ਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾਯ વੁਤ੍ਤਮੇવ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ –

    Usabhanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto aṅgulimālattheraṃ ārabbha kathesi. Vatthu ‘‘na ve kadariyā devalokaṃ vajantī’’ti (dha. pa. 177) gāthāvaṇṇanāya vuttameva. Vuttañhi tattha –

    ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਂ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲ, ਦੁਟ੍ਠਹਤ੍ਥਿਂ ਛਤ੍ਤਂ ਧਾਰੇਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭਾਯੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਭਾਯਿਂ, ਆવੁਸੋ’’ਤਿ। ਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲੋ ਭਾਯਤਿ। ਖੀਣਾਸવਉਸਭਾਨਞ੍ਹਿ ਅਨ੍ਤਰੇ ਜੇਟ੍ਠਕਉਸਭਾ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸਦਿਸਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਭਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Bhikkhū aṅgulimālaṃ pucchiṃsu – ‘‘kiṃ nu kho, āvuso aṅgulimāla, duṭṭhahatthiṃ chattaṃ dhāretvā ṭhitaṃ disvā bhāyī’’ti? ‘‘Na bhāyiṃ, āvuso’’ti. Te satthāraṃ upasaṅkamitvā āhaṃsu – ‘‘aṅgulimālo, bhante, aññaṃ byākarotī’’ti. Satthā ‘‘na, bhikkhave, mama putto aṅgulimālo bhāyati. Khīṇāsavausabhānañhi antare jeṭṭhakausabhā mama puttasadisā bhikkhū na bhāyantī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੪੨੨.

    422.

    ‘‘ਉਸਭਂ ਪવਰਂ વੀਰਂ, ਮਹੇਸਿਂ વਿਜਿਤਾવਿਨਂ।

    ‘‘Usabhaṃ pavaraṃ vīraṃ, mahesiṃ vijitāvinaṃ;

    ਅਨੇਜਂ ਨ੍ਹਾਤਕਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Anejaṃ nhātakaṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਅਚ੍ਛਮ੍ਭਿਤਟ੍ਠੇਨ ਉਸਭਸਦਿਸਤਾਯ ਉਸਭਂ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ ਪવਰਂ વੀਰਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ વੀਰਂ ਮਹਨ੍ਤਾਨਂ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਏਸਿਤਤ੍ਤਾ ਮਹੇਸਿਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਾਰਾਨਂ વਿਜਿਤਤ੍ਤਾ વਿਜਿਤਾવਿਨਂ ਨ੍ਹਾਤਕਿਲੇਸਤਾਯ ਨ੍ਹਾਤਕਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਬੁਦ੍ਧਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਂ ਤਂ ਏવਰੂਪਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tassattho – acchambhitaṭṭhena usabhasadisatāya usabhaṃ uttamaṭṭhena pavaraṃ vīriyasampattiyā vīraṃ mahantānaṃ sīlakkhandhādīnaṃ esitattā mahesiṃ tiṇṇaṃ mārānaṃ vijitattā vijitāvinaṃ nhātakilesatāya nhātakaṃ catusaccabuddhatāya buddhaṃ taṃ evarūpaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.

    ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਏਕੂਨਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ।

    Aṅgulimālattheravatthu ekūnacattālīsaṃ.

    ੪੦. ਦੇવਹਿਤਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ

    40. Devahitabrāhmaṇavatthu

    ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਦੇવਹਿਤਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।

    Pubbenivāsanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto devahitabrāhmaṇassa pañhaṃ ārabbha kathesi.

    ਏਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਭਗવਾ વਾਤਰੋਗੇਨ ਆਬਾਧਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪવਾਣਤ੍ਥੇਰਂ ਉਣ੍ਹੋਦਕਤ੍ਥਾਯ ਦੇવਹਿਤਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪਹਿਣਿ। ਸੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਆਬਾਧਿਕਭਾવਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਉਣ੍ਹੋਦਕਂ ਯਾਚਿ, ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਲਾਭਾ વਤ ਮੇ, ਯਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਣ੍ਹੋਦਕਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਸਾવਕਂ ਪਹਿਣੀ’’ਤਿ ਉਣ੍ਹੋਦਕਸ੍ਸ ਕਾਜਂ ਪੁਰਿਸੇਨ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਫਾਣਿਤਸ੍ਸ ਚ ਪੁਟਂ ਉਪવਾਣਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਦਾਸਿ। ਥੇਰੋ ਤਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਣ੍ਹੋਦਕੇਨ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਉਣ੍ਹੋਦਕੇਨ ਫਾਣਿਤਂ ਆਲੋਲ਼ੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਪਾਦਾਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਙ੍ਖਣੇਯੇવ ਸੋ ਆਬਾਧੋ ਪਟਿਪਸ੍ਸਮ੍ਭਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਕਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੋ ਦਿਨ੍ਨੋ ਮਹਪ੍ਫਲੋ ਹੋਤਿ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Ekasmiñhi samaye bhagavā vātarogena ābādhiko hutvā upavāṇattheraṃ uṇhodakatthāya devahitabrāhmaṇassa santikaṃ pahiṇi. So gantvā satthu ābādhikabhāvaṃ ācikkhitvā uṇhodakaṃ yāci, taṃ sutvā brāhmaṇo tuṭṭhamānaso hutvā ‘‘lābhā vata me, yaṃ mama santikaṃ sammāsambuddho uṇhodakassatthāya sāvakaṃ pahiṇī’’ti uṇhodakassa kājaṃ purisena gāhāpetvā phāṇitassa ca puṭaṃ upavāṇattherassa pādāsi. Thero taṃ gāhāpetvā vihāraṃ gantvā satthāraṃ uṇhodakena nhāpetvā uṇhodakena phāṇitaṃ āloḷetvā bhagavato pādāsi, tassa taṅkhaṇeyeva so ābādho paṭipassambhi. Brāhmaṇo cintesi – ‘‘kassa nu kho deyyadhammo dinno mahapphalo hoti, satthāraṃ pucchissāmī’’ti so satthu santikaṃ gantvā tamatthaṃ pucchanto imaṃ gāthamāha –

    ‘‘ਕਤ੍ਥ ਦਜ੍ਜਾ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ, ਕਤ੍ਥ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ।

    ‘‘Kattha dajjā deyyadhammaṃ, kattha dinnaṃ mahapphalaṃ;

    ਕਥਞ੍ਹਿ ਯਜਮਾਨਸ੍ਸ, ਕਥਂ ਇਜ੍ਝਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਾ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੯੯)।

    Kathañhi yajamānassa, kathaṃ ijjhati dakkhiṇā’’ti. (saṃ. ni. 1.199);

    ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Athassa satthā ‘‘evarūpassa brāhmaṇassa dinnaṃ mahapphalaṃ hotī’’ti vatvā brāhmaṇaṃ pakāsento imaṃ gāthamāha –

    ੪੨੩.

    423.

    ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਯੋ વੇਦਿ, ਸਗ੍ਗਾਪਾਯਞ੍ਚ ਪਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Pubbenivāsaṃ yo vedi, saggāpāyañca passati;

    ਅਥੋ ਜਾਤਿਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਅਭਿਞ੍ਞਾવੋਸਿਤੋ ਮੁਨਿ। (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੯੯)।

    Atho jātikkhayaṃ patto, abhiññāvosito muni; (Saṃ. ni. 1.199);

    ਸਬ੍ਬવੋਸਿਤવੋਸਾਨਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Sabbavositavosānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍વਾ ਜਾਨਾਤਿ, ਛਬ੍ਬੀਸਤਿਦੇવਲੋਕਭੇਦਂ ਸਗ੍ਗਞ੍ਚ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਅਪਾਯਞ੍ਚ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਥੋ ਜਾਤਿਕ੍ਖਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਪਰਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਪਹਾਯ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ વੋਸਿਕੋ ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤੋ, વੁਸਿਤવੋਸਾਨਂ વਾ ਪਤ੍ਤੋ, ਆਸવਕ੍ਖਯਪਞ੍ਞਾਯ ਮੋਨਭਾવਂ ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮੁਨਿ, ਤਮਹਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ વੋਸਾਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਂ વੁਤ੍ਥਭਾવੇਨ ਸਬ੍ਬવੋਸਿਤવੋਸਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ।

    Tassattho – yo pubbenivāsaṃ pākaṭaṃ katvā jānāti, chabbīsatidevalokabhedaṃ saggañca catubbidhaṃ apāyañca dibbacakkhunā passati, atho jātikkhayasaṅkhātaṃ arahattaṃ patto, abhiññeyyaṃ dhammaṃ abhijānitvā pariññeyyaṃ parijānitvā pahātabbaṃ pahāya sacchikātabbaṃ sacchikatvā vosiko niṭṭhānaṃ patto, vusitavosānaṃ vā patto, āsavakkhayapaññāya monabhāvaṃ pattattā muni, tamahaṃ sabbesaṃ kilesānaṃ vosānaṃ arahattamaggañāṇaṃ brahmacariyavāsaṃ vutthabhāvena sabbavositavosānaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti.

    ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਪਿ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਸਰਣੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਉਪਾਸਕਤ੍ਤਂ ਪવੇਦੇਸੀਤਿ।

    Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsu. Brāhmaṇopi pasannamānaso saraṇesu patiṭṭhāya upāsakattaṃ pavedesīti.

    ਦੇવਹਿਤਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ।

    Devahitabrāhmaṇavatthu cattālīsaṃ.

    ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Brāhmaṇavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਛਬ੍ਬੀਸਤਿਮੋ વਗ੍ਗੋ।

    Chabbīsatimo vaggo.

    ਨਿਗਮਨਕਥਾ

    Nigamanakathā

    ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਬ੍ਬਪਠਮੇ ਯਮਕવਗ੍ਗੇ ਚੁਦ੍ਦਸ વਤ੍ਥੂਨਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਦવਗ੍ਗੇ ਨવ, ਚਿਤ੍ਤવਗ੍ਗੇ ਨવ, ਪੁਪ੍ਫવਗ੍ਗੇ ਦ੍વਾਦਸ, ਬਾਲવਗ੍ਗੇ ਪਨ੍ਨਰਸ, ਪਣ੍ਡਿਤવਗ੍ਗੇ ਏਕਾਦਸ, ਅਰਹਨ੍ਤવਗ੍ਗੇ ਦਸ, ਸਹਸ੍ਸવਗ੍ਗੇ ਚੁਦ੍ਦਸ, ਪਾਪવਗ੍ਗੇ ਦ੍વਾਦਸ, ਦਣ੍ਡવਗ੍ਗੇ ਏਕਾਦਸ, ਜਰਾવਗ੍ਗੇ ਨવ, ਅਤ੍ਤવਗ੍ਗੇ ਦਸ, ਲੋਕવਗ੍ਗੇ ਏਕਾਦਸ, ਬੁਦ੍ਧવਗ੍ਗੇ ਨવ, ਸੁਖવਗ੍ਗੇ ਅਟ੍ਠ, ਪਿਯવਗ੍ਗੇ ਨવ, ਕੋਧવਗ੍ਗੇ ਅਟ੍ਠ, ਮਲવਗ੍ਗੇ ਦ੍વਾਦਸ, ਧਮ੍ਮਟ੍ਠવਗ੍ਗੇ ਦਸ, ਮਗ੍ਗવਗ੍ਗੇ ਦ੍વਾਦਸ, ਪਕਿਣ੍ਣਕવਗ੍ਗੇ ਨવ, ਨਿਰਯવਗ੍ਗੇ ਨવ, ਨਾਗવਗ੍ਗੇ ਅਟ੍ਠ, ਤਣ੍ਹਾવਗ੍ਗੇ ਦ੍વਾਦਸ, ਭਿਕ੍ਖੁવਗ੍ਗੇ ਦ੍વਾਦਸ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਗ੍ਗੇ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਤਿ ਪਞ੍ਚਾਧਿਕਾਨਿ ਤੀਣਿ વਤ੍ਥੁਸਤਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਨਾਤਿਸਙ੍ਖੇਪਨਾਤਿવਿਤ੍ਥਾਰવਸੇਨ ਉਪਰਚਿਤਾ ਦ੍વਾਸਤ੍ਤਤਿਭਾਣવਾਰਪਮਾਣਾ ਧਮ੍ਮਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ।

    Ettāvatā sabbapaṭhame yamakavagge cuddasa vatthūni, appamādavagge nava, cittavagge nava, pupphavagge dvādasa, bālavagge pannarasa, paṇḍitavagge ekādasa, arahantavagge dasa, sahassavagge cuddasa, pāpavagge dvādasa, daṇḍavagge ekādasa, jarāvagge nava, attavagge dasa, lokavagge ekādasa, buddhavagge nava, sukhavagge aṭṭha, piyavagge nava, kodhavagge aṭṭha, malavagge dvādasa, dhammaṭṭhavagge dasa, maggavagge dvādasa, pakiṇṇakavagge nava, nirayavagge nava, nāgavagge aṭṭha, taṇhāvagge dvādasa, bhikkhuvagge dvādasa, brāhmaṇavagge cattālīsāti pañcādhikāni tīṇi vatthusatāni pakāsetvā nātisaṅkhepanātivitthāravasena uparacitā dvāsattatibhāṇavārapamāṇā dhammapadassa atthavaṇṇanā niṭṭhitāti.

    ਪਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਪਦਂ ਯੇਨ, ਧਮ੍ਮਰਾਜੇਨਨੁਤ੍ਤਰਂ।

    Pattaṃ dhammapadaṃ yena, dhammarājenanuttaraṃ;

    ਗਾਥਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਤੇਨ, ਭਾਸਿਤਾ ਯਾ ਮਹੇਸਿਨਾ॥

    Gāthā dhammapade tena, bhāsitā yā mahesinā.

    ਸਤੇવੀਸਾ ਚਤੁਸ੍ਸਤਾ, ਚਤੁਸਚ੍ਚવਿਭਾવਿਨਾ।

    Satevīsā catussatā, catusaccavibhāvinā;

    ਸਤਤ੍ਤਯਞ੍ਹਿ વਤ੍ਥੂਨਂ, ਪਞ੍ਚਾਧਿਕਾ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾ॥

    Satattayañhi vatthūnaṃ, pañcādhikā samuṭṭhitā.

    વਿਹਾਰੇ ਅਧਿਰਾਜੇਨ, ਕਾਰਿਤਮ੍ਹਿ ਕਤਞ੍ਞੁਨਾ।

    Vihāre adhirājena, kāritamhi kataññunā;

    ਪਾਸਾਦੇ ਸਿਰਿਕੂਟਸ੍ਸ, ਰਞ੍ਞੋ વਿਹਰਤਾ ਮਯਾ॥

    Pāsāde sirikūṭassa, rañño viharatā mayā.

    ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਅਤ੍ਥਾਯ ਚ ਹਿਤਾਯ ਚ।

    Atthabyañjanasampannaṃ, atthāya ca hitāya ca;

    ਲੋਕਸ੍ਸ ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਕਮ੍ਯਤਾ॥

    Lokassa lokanāthassa, saddhammaṭṭhitikamyatā.

    ਤਾਸਂ ਅਟ੍ਠਕਥਂ ਏਤਂ, ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਸੁਨਿਮ੍ਮਲਂ।

    Tāsaṃ aṭṭhakathaṃ etaṃ, karontena sunimmalaṃ;

    ਦ੍વਾਸਤ੍ਤਤਿਪਮਾਣਾਯ, ਭਾਣવਾਰੇਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ॥

    Dvāsattatipamāṇāya, bhāṇavārehi pāḷiyā.

    ਯਂ ਪਤ੍ਤਂ ਕੁਸਲਂ ਤੇਨ, ਕੁਸਲਾ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨਂ।

    Yaṃ pattaṃ kusalaṃ tena, kusalā sabbapāṇinaṃ;

    ਸਬ੍ਬੇ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੁ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ, ਲਭਨ੍ਤੁ ਮਧੁਰਂ ਫਲਨ੍ਤਿ॥

    Sabbe ijjhantu saṅkappā, labhantu madhuraṃ phalanti.

    ਪਰਮવਿਸੁਦ੍ਧਸਦ੍ਧਾਬੁਦ੍ਧਿવੀਰਿਯਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੇਨ ਸੀਲਾਚਾਰਜ੍ਜવਮਦ੍ਦવਾਦਿਗੁਣਸਮੁਦਯਸਮੁਦਿਤੇਨ ਸਕਸਮਯਸਮਯਨ੍ਤਰਗਹਨਜ੍ਝੋਗਾਹਣਸਮਤ੍ਥੇਨ ਪਞ੍ਞਾવੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਤਿਪਿਟਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪ੍ਪਭੇਦੇ ਸਾਟ੍ਠਕਥੇ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਪ੍ਪਭਾવੇਨ ਮਹਾવੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ ਕਰਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਜਨਿਤਸੁਖવਿਨਿਗ੍ਗਤਮਧੁਰੋਦਾਰવਚਨਲਾવਣ੍ਣਯੁਤ੍ਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤਮੁਤ੍ਤવਾਦਿਨਾ વਾਦੀવਰੇਨ ਮਹਾਕવਿਨਾ ਪਭਿਨ੍ਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਰਿવਾਰੇ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਗੁਣਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੇ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਬੁਦ੍ਧੀਨਂ ਥੇਰવਂਸਪ੍ਪਦੀਪਾਨਂ ਥੇਰਾਨਂ ਮਹਾવਿਹਾਰવਾਸੀਨਂ વਂਸਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਤੇਨ વਿਪੁਲવਿਸੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧਿਨਾ ਬੁਦ੍ਧਘੋਸੋਤਿ ਗਰੂਹਿ ਗਹਿਤਨਾਮਧੇਯ੍ਯੇਨ ਥੇਰੇਨ ਕਤਾਯਂ ਧਮ੍ਮਪਦਟ੍ਠਕਥਾ

    Paramavisuddhasaddhābuddhivīriyapaṭimaṇḍitena sīlācārajjavamaddavādiguṇasamudayasamuditena sakasamayasamayantaragahanajjhogāhaṇasamatthena paññāveyyattiyasamannāgatena tipiṭakapariyattippabhede sāṭṭhakathe satthusāsane appaṭihatañāṇappabhāvena mahāveyyākaraṇena karaṇasampattijanitasukhaviniggatamadhurodāravacanalāvaṇṇayuttena yuttamuttavādinā vādīvarena mahākavinā pabhinnapaṭisambhidāparivāre chaḷabhiññāpaṭisambhidādippabhedaguṇapaṭimaṇḍite uttarimanussadhamme suppatiṭṭhitabuddhīnaṃ theravaṃsappadīpānaṃ therānaṃ mahāvihāravāsīnaṃ vaṃsālaṅkārabhūtena vipulavisuddhabuddhinā buddhaghosoti garūhi gahitanāmadheyyena therena katāyaṃ dhammapadaṭṭhakathā

    ਤਾવ ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, ਲੋਕਨਿਤ੍ਥਰਣੇਸਿਨਂ।

    Tāva tiṭṭhatu lokasmiṃ, lokanittharaṇesinaṃ;

    ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਨਯਂ ਸਦ੍ਧਾਦਿਬੁਦ੍ਧਿਯਾ॥

    Dassentī kulaputtānaṃ, nayaṃ saddhādibuddhiyā.

    ਯਾવ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਨਾਮਮ੍ਪਿ, ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ।

    Yāva buddhoti nāmampi, suddhacittassa tādino;

    ਲੋਕਮ੍ਹਿ ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਪવਤ੍ਤਤਿ ਮਹੇਸਿਨੋਤਿ॥

    Lokamhi lokajeṭṭhassa, pavattati mahesinoti.

    ਇਤਿ ਤੇવੀਸਾਧਿਕਚਤੁਸਤਗਾਥਾਪਞ੍ਚਾਧਿਕਤਿਸਤવਤ੍ਥੁਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾ

    Iti tevīsādhikacatusatagāthāpañcādhikatisatavatthupaṭimaṇḍitā

    ਛਬ੍ਬੀਸਤਿવਗ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਧਮ੍ਮਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।

    Chabbīsativaggasamannāgatā dhammapadavaṇṇanā samattā.

    ਧਮ੍ਮਪਦ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Dhammapada-aṭṭhakathā sabbākārena niṭṭhitā.




    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਧਮ੍ਮਪਦਪਾਲ਼ਿ • Dhammapadapāḷi / ੨੬. ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਗ੍ਗੋ • 26. Brāhmaṇavaggo


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact