| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ब्रह्मयाचनकथावण्णना
Brahmayācanakathāvaṇṇanā
७. अधिगतो खो म्यायन्तिआदिम्हि धम्मोति चतुसच्चधम्मो, गम्भीरत्ता दुद्दसो। दुद्दसत्ता दुरनुबोधो। सन्तोति निब्बुतो। पणीतोति अतप्पको। इदं द्वयं लोकुत्तरमेव सन्धाय वुत्तं। अतक्कावचरोति तक्केन आकारपरिवितक्केन ओगाहितब्बो न होति, ञाणेनेव अवचरितब्बोति अत्थो। पण्डितवेदनीयोति सम्मापटिपदं पटिपन्नेहि पण्डितेहि वेदनीयो। सब्बसङ्खारसमथोतिआदि सब्बं निब्बानमेव। तञ्हि फलूपचारेन एकम्पि समानं तथा तथा वुच्चति। रामाति पजा। अनु अनु अच्छरिया अनच्छरिया। तेसं भगवतो पुब्बभागपटिपदं सुतपुब्बानं, धम्मस्स वा गम्भीरभावं अधिगतपुब्बानं। किञ्चापि भगवतो चत्तारोपि मग्गा सुखप्पटिपदा, तथापि बोधिसत्तपटिपदं सन्धाय ‘‘किच्छेन मे’’ति वुत्तं। ‘‘पकासितं पकासितु’’न्ति उभयथापि पाठो। परेतेहि युत्तेहि। रागरत्ताति कामरागदिट्ठिरागेहि रत्ता। अत्तनिच्चादिगाहका न दक्खन्ति न पस्सिस्सन्ति।
7.Adhigatokho myāyantiādimhi dhammoti catusaccadhammo, gambhīrattā duddaso. Duddasattā duranubodho. Santoti nibbuto. Paṇītoti atappako. Idaṃ dvayaṃ lokuttarameva sandhāya vuttaṃ. Atakkāvacaroti takkena ākāraparivitakkena ogāhitabbo na hoti, ñāṇeneva avacaritabboti attho. Paṇḍitavedanīyoti sammāpaṭipadaṃ paṭipannehi paṇḍitehi vedanīyo. Sabbasaṅkhārasamathotiādi sabbaṃ nibbānameva. Tañhi phalūpacārena ekampi samānaṃ tathā tathā vuccati. Rāmāti pajā. Anu anu acchariyā anacchariyā. Tesaṃ bhagavato pubbabhāgapaṭipadaṃ sutapubbānaṃ, dhammassa vā gambhīrabhāvaṃ adhigatapubbānaṃ. Kiñcāpi bhagavato cattāropi maggā sukhappaṭipadā, tathāpi bodhisattapaṭipadaṃ sandhāya ‘‘kicchena me’’ti vuttaṃ. ‘‘Pakāsitaṃ pakāsitu’’nti ubhayathāpi pāṭho. Paretehi yuttehi. Rāgarattāti kāmarāgadiṭṭhirāgehi rattā. Attaniccādigāhakā na dakkhanti na passissanti.
८. सहंपति किर ‘‘नस्सति वत भो लोको’’ति इमं सद्दं तथा निच्छारेति, यथा दससहस्सिलोकधातुब्रह्मानो सुत्वा सन्निपतिंसु। पञ्ञामये अक्खिम्हि सन्तानानुसयितवसेन अप्पं परित्तं रागादिरजं एतेसं, एवंसभावाति अप्परजक्खजातिका। अस्सवनताति अस्सवनताय।
8. Sahaṃpati kira ‘‘nassati vata bho loko’’ti imaṃ saddaṃ tathā nicchāreti, yathā dasasahassilokadhātubrahmāno sutvā sannipatiṃsu. Paññāmaye akkhimhi santānānusayitavasena appaṃ parittaṃ rāgādirajaṃ etesaṃ, evaṃsabhāvāti apparajakkhajātikā. Assavanatāti assavanatāya.
समलेहि सत्थारेहि। अपापुरेतन्ति विवर एतं। अमतस्स द्वारन्ति अरियमग्गं, चतुसच्चधम्मं वा। विज्जत्तयचतुमग्गञाणेहि पुनप्पुनं बुद्धं पटिविद्धं। सेलेति सिलामये। विगतरजत्ता सुखदस्सनयोग्गे इतो च एत्तो च आगन्त्वा यथा ठितो चक्खुमा पुरिसो समन्ततो जनतं पस्सेय्य। त्वम्पि सुमेध सुन्दरपञ्ञ सब्बञ्ञुतञ्ञाणाधिगमाय समन्तचक्खु। सब्बकिलेससङ्गामानं विजितत्ता विजितसङ्गाम। जातिकन्तारादिनित्थरणत्थं वेनेय्यजनसत्थवाहनसमत्थताय सत्थवाह। कामच्छन्दइणस्स अभावतो अणण।
Samalehi satthārehi. Apāpuretanti vivara etaṃ. Amatassa dvāranti ariyamaggaṃ, catusaccadhammaṃ vā. Vijjattayacatumaggañāṇehi punappunaṃ buddhaṃ paṭividdhaṃ. Seleti silāmaye. Vigatarajattā sukhadassanayogge ito ca etto ca āgantvā yathā ṭhito cakkhumā puriso samantato janataṃ passeyya. Tvampi sumedha sundarapañña sabbaññutaññāṇādhigamāya samantacakkhu. Sabbakilesasaṅgāmānaṃ vijitattā vijitasaṅgāma. Jātikantārādinittharaṇatthaṃ veneyyajanasatthavāhanasamatthatāya satthavāha. Kāmacchandaiṇassa abhāvato aṇaṇa.
९. बुद्धचक्खुना इन्द्रियपरोपरियत्तञाणेन च आसयानुसयञाणेन च। इमेसञ्हि द्विन्नं ञाणानं ‘‘बुद्धचक्खू’’ति नामं। उप्पलिनियन्ति उप्पलवने। एवं सेसेसुपि । अन्तो निमुग्गपोसीनीति यानि अन्तो निमुग्गानेव पोसियन्ति, तत्थ यानि उदकं अच्चुग्गम्म ठितानि, तानि सूरियरंसिसम्फस्सं आगमयमानानि ठितानि अज्ज पुप्फनकानि। यानि समोदकं ठितानि, तानि स्वे पुप्फनकानि। यानि उदकानुग्गतानि, तानि ततियदिवसे पुप्फनकानि। उदका पन अनुग्गतानि अञ्ञानिपि सरोगउप्पलादीनि नाम होन्ति। यानि नेव पुप्फिस्सन्ति मच्छकच्छपभक्खानेव भविस्सन्ति, तानि पाळिनारुळ्हानि, आहरित्वा पन दीपेतब्बानि। एतेहि उग्घटितञ्ञू विपञ्चितञ्ञू नेय्यो पदपरमोति चत्तारो पुग्गला योजेतब्बा। पच्चभासीति पति अभासि।
9.Buddhacakkhunā indriyaparopariyattañāṇena ca āsayānusayañāṇena ca. Imesañhi dvinnaṃ ñāṇānaṃ ‘‘buddhacakkhū’’ti nāmaṃ. Uppaliniyanti uppalavane. Evaṃ sesesupi . Anto nimuggaposīnīti yāni anto nimuggāneva posiyanti, tattha yāni udakaṃ accuggamma ṭhitāni, tāni sūriyaraṃsisamphassaṃ āgamayamānāni ṭhitāni ajja pupphanakāni. Yāni samodakaṃ ṭhitāni, tāni sve pupphanakāni. Yāni udakānuggatāni, tāni tatiyadivase pupphanakāni. Udakā pana anuggatāni aññānipi sarogauppalādīni nāma honti. Yāni neva pupphissanti macchakacchapabhakkhāneva bhavissanti, tāni pāḷināruḷhāni, āharitvā pana dīpetabbāni. Etehi ugghaṭitaññū vipañcitaññū neyyo padaparamoti cattāro puggalā yojetabbā. Paccabhāsīti pati abhāsi.
अपारुताति विवटा। पच्छिमस्स पदद्वयस्स अयमत्थो। अहञ्हि अत्तनो पगुणं सुप्पवत्तम्पि इमं पणीतं उत्तमं धम्मं कायवाचाकिलमथसञ्ञी हुत्वा नाभासि।
Apārutāti vivaṭā. Pacchimassa padadvayassa ayamattho. Ahañhi attano paguṇaṃ suppavattampi imaṃ paṇītaṃ uttamaṃ dhammaṃ kāyavācākilamathasaññī hutvā nābhāsi.
ब्रह्मयाचनकथावण्णना निट्ठिता।
Brahmayācanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / ५. ब्रह्मयाचनकथा • 5. Brahmayācanakathā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ब्रह्मयाचनकथा • Brahmayācanakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ब्रह्मयाचनकथावण्णना • Brahmayācanakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ब्रह्मयाचनकथावण्णना • Brahmayācanakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ५. ब्रह्मयाचनकथा • 5. Brahmayācanakathā
