| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
พฺรหฺมยาจนกถาวณฺณนา
Brahmayācanakathāvaṇṇanā
๗. อาลียนฺติ เสวียนฺตีติ อาลยาฯ ปญฺจ กามคุณาติ อาห ‘‘สตฺตา…เป.… วุจฺจนฺตี’’ติฯ สุฎฺฐุ มุทิตาติ อติวิย ปมุทิตาฯ ฐานํ สนฺธายาติ ฐาน-สทฺทํ อเปกฺขิตฺวาฯ อิเมสนฺติ สงฺขาราทีนํ ผลานํฯ ปาฬิยํ สพฺพสงฺขารสมโถติอาทีนิ นิพฺพานเววจนานิฯ อปิสฺสูติ สมฺปิณฺฑนเตฺถ นิปาโตฯ น เกวลํ เอตทโหสิ, อิมาปิ คาถา ปฎิภํสูติ อโตฺถฯ
7. Ālīyanti sevīyantīti ālayā. Pañca kāmaguṇāti āha ‘‘sattā…pe… vuccantī’’ti. Suṭṭhu muditāti ativiya pamuditā. Ṭhānaṃ sandhāyāti ṭhāna-saddaṃ apekkhitvā. Imesanti saṅkhārādīnaṃ phalānaṃ. Pāḷiyaṃ sabbasaṅkhārasamathotiādīni nibbānavevacanāni. Apissūti sampiṇḍanatthe nipāto. Na kevalaṃ etadahosi, imāpi gāthā paṭibhaṃsūti attho.
กิเจฺฉน เม อธิคตนฺติ ปารมิปูรณํ สนฺธาย วุตฺตํ, น ทุกฺขาปฎิปทํฯ พุทฺธานญฺหิ จตฺตาโร มคฺคา สุขาปฎิปทาว โหนฺติฯ ห-อิติ พฺยตฺตํ, เอกํสนฺติ ทฺวีสุ อเตฺถสุ นิปาโต, พฺยตฺตํ, เอกํเสน วา อลนฺติ วิโยเชนฺติฯ หลนฺติ วา เอโก นิปาโตฯ
Kicchena me adhigatanti pāramipūraṇaṃ sandhāya vuttaṃ, na dukkhāpaṭipadaṃ. Buddhānañhi cattāro maggā sukhāpaṭipadāva honti. Ha-iti byattaṃ, ekaṃsanti dvīsu atthesu nipāto, byattaṃ, ekaṃsena vā alanti viyojenti. Halanti vā eko nipāto.
๘. ปาฬิยํ สหมฺปติสฺสาติ โส กิร กสฺสปสฺส ภควโต สาสเน สหโก นาม เถโร ปฐมชฺฌานภูมิยํ พฺรหฺมปติ หุตฺวา นิพฺพโตฺต, เตน นํ ‘‘สหมฺปตี’’ติ สญฺชานิํสุฯ อสฺสวนตาติ อสฺสวนตาย, อสฺสวเนนาติ อโตฺถฯ สวนเมว หิ สวนตา ยถา เทวตาติฯ
8. Pāḷiyaṃ sahampatissāti so kira kassapassa bhagavato sāsane sahako nāma thero paṭhamajjhānabhūmiyaṃ brahmapati hutvā nibbatto, tena naṃ ‘‘sahampatī’’ti sañjāniṃsu. Assavanatāti assavanatāya, assavanenāti attho. Savanameva hi savanatā yathā devatāti.
ธโมฺม อสุโทฺธติ มิจฺฉาทิฎฺฐิธโมฺมฯ สมเลหีติ ปูรณกสฺสปาทีหิ ฉหิ สตฺถาเรหิฯ อปาปุราติ เทสนาหเตฺถน วิวรฯ ทฺวารนฺติ อริยมคฺคํ สนฺธาย วทติฯ
Dhammo asuddhoti micchādiṭṭhidhammo. Samalehīti pūraṇakassapādīhi chahi satthārehi. Apāpurāti desanāhatthena vivara. Dvāranti ariyamaggaṃ sandhāya vadati.
เสเลติ ฆนสิลามเยฯ ตถูปมนฺติ เอตฺถ ตถา-สโทฺท ตํ-สทฺทเตฺถ ทฎฺฐโพฺพฯ เตน โส เสลปพฺพโต อุปมา ยสฺสฯ ตํ ตถูปมนฺติ อโตฺถฯ เตน วา ปพฺพตาทินา ปกาเรน อุปมา อสฺสาติปิ อโตฺถฯ ธมฺมมยนฺติ โลกุตฺตรธมฺมภูตํฯ อุฎฺฐาหีติ ธมฺมเทสนตฺถาย จาริกจรณตฺถํ อิมมฺหา อาสนา กาเยน, อโปฺปสฺสุกฺกภาวโต วา จิเตฺตน อุเฎฺฐหิ, อยเมว วา ปาโฐฯ เตเนว ‘‘วิจร, เทสสฺสู’’ติ ทุวิเธปิ กายจิตฺตปโยเค นิโยเชสิฯ วีราติอาทิ จตฺตาริ ถุติวเสน สโมฺพธนานิฯ
Seleti ghanasilāmaye. Tathūpamanti ettha tathā-saddo taṃ-saddatthe daṭṭhabbo. Tena so selapabbato upamā yassa. Taṃ tathūpamanti attho. Tena vā pabbatādinā pakārena upamā assātipi attho. Dhammamayanti lokuttaradhammabhūtaṃ. Uṭṭhāhīti dhammadesanatthāya cārikacaraṇatthaṃ imamhā āsanā kāyena, appossukkabhāvato vā cittena uṭṭhehi, ayameva vā pāṭho. Teneva ‘‘vicara, desassū’’ti duvidhepi kāyacittapayoge niyojesi. Vīrātiādi cattāri thutivasena sambodhanāni.
๙. พุทฺธจกฺขุนาติ อินฺทฺริยปโรปริยตฺตญาเณน, อาสยานุสยญาเณน จฯ อิเมสญฺหิ ทฺวินฺนํ ‘‘พุทฺธจกฺขู’’ติ นามํฯ สฺวาการาติ สทฺธินฺทฺริยาทโยว อาการา สุนฺทรา เยสํ, เต สฺวาการา, สุวิญฺญาปยา, ปรโลกญฺจ วชฺชญฺจ ภยโต ทสฺสนสีลา จาติ ทฎฺฐพฺพํฯ อุปฺปลานิ เอตฺถ สนฺตีติ อุปฺปลินีติ คจฺฉลตาปิ โปกฺขรณีปิ วุจฺจติฯ อิธ ปน โปกฺขรณีฯ เอวมิตเรสุปิฯ อุทกานุคฺคตานีติ อุทกโต อนุคฺคตานิฯ อโนฺต นิมุคฺคาเนว หุตฺวา ปุสนฺติ วฑฺฒนฺติ, ตานิ อโนฺตนิมุคฺคโปสีนิฯ อจฺจุคฺคมฺมาติ อุทกํ อติกฺกมนวเสน อุคฺคนฺตฺวาฯ
9.Buddhacakkhunāti indriyaparopariyattañāṇena, āsayānusayañāṇena ca. Imesañhi dvinnaṃ ‘‘buddhacakkhū’’ti nāmaṃ. Svākārāti saddhindriyādayova ākārā sundarā yesaṃ, te svākārā, suviññāpayā, paralokañca vajjañca bhayato dassanasīlā cāti daṭṭhabbaṃ. Uppalāni ettha santīti uppalinīti gacchalatāpi pokkharaṇīpi vuccati. Idha pana pokkharaṇī. Evamitaresupi. Udakānuggatānīti udakato anuggatāni. Anto nimuggāneva hutvā pusanti vaḍḍhanti, tāni antonimuggaposīni. Accuggammāti udakaṃ atikkamanavasena uggantvā.
อปารุตาติ วิวฎาฯ เตสนฺติ สอุปนิสฺสยานํ สตฺตานํฯ ทฺวาราติ อริยมคฺคทฺวารานิฯ อิทญฺจ อตฺตโน สยมฺภุญาเณน สอุปนิสฺสยานํ เตสํ มคฺคุปฺปตฺติทิฎฺฐตํ สนฺธาย วทติฯ วิหิํสสญฺญีติอาทีสุ เอวมโตฺถ ทฎฺฐโพฺพ – ‘‘อหญฺหิ อตฺตโน ปคุณํ สุปฺปวตฺติตมฺปิ อิมํ ปณีตํ ธมฺมํ อชานเนฺตสุ มนุเชสุ เทสนาย วิหิํสา กายวาจากิลมโถ โหตี’’ติ เอวํ วิหิํสสญฺญี หุตฺวา น ภาสิํ ภาสิตุํ น อิจฺฉิํฯ อิทานิ ปน เหตุสมฺปนฺนา อตฺตโน สทฺธาภาชนํ วิวรนฺตุ, ปูเรสฺสามิ เนสํ สงฺกปฺปนฺติฯ
Apārutāti vivaṭā. Tesanti saupanissayānaṃ sattānaṃ. Dvārāti ariyamaggadvārāni. Idañca attano sayambhuñāṇena saupanissayānaṃ tesaṃ magguppattidiṭṭhataṃ sandhāya vadati. Vihiṃsasaññītiādīsu evamattho daṭṭhabbo – ‘‘ahañhi attano paguṇaṃ suppavattitampi imaṃ paṇītaṃ dhammaṃ ajānantesu manujesu desanāya vihiṃsā kāyavācākilamatho hotī’’ti evaṃ vihiṃsasaññī hutvā na bhāsiṃ bhāsituṃ na icchiṃ. Idāni pana hetusampannā attano saddhābhājanaṃ vivarantu, pūressāmi nesaṃ saṅkappanti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๕. พฺรหฺมยาจนกถา • 5. Brahmayācanakathā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / พฺรหฺมยาจนกถา • Brahmayācanakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / พฺรหฺมยาจนกถาวณฺณนา • Brahmayācanakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / พฺรหฺมยาจนกถาวณฺณนา • Brahmayācanakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๕. พฺรหฺมยาจนกถา • 5. Brahmayācanakathā
