Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    ဗ္ရဟ္မယာစနကထာဝဏ္ဏနာ

    Brahmayācanakathāvaṇṇanā

    . အာစိဏ္ဏသမာစိဏ္ဏောတိ အာစရိတော စေဝ အာစရန္တေဟိ စ သမ္မဒေဝ အာစရိတောတိ အတ္ထော။ ဧတေန အယံ ပရိဝိတက္ကော သဗ္ဗဗုဒ္ဓာနံ ပဌမာဘိသမ္ဗောဓိယံ ဥပ္ပဇ္ဇတေဝာတိ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာတိ ဒသ္သေတိ။ ဂမ္ဘီရောပိ ဓမ္မော ပဋိပက္ခဝိဓမနေန သုပာကဋော ဘဝေယ္ယ, ပဋိပက္ခဝိဓမနံ ပန သမ္မာပဋိပတ္တိပဋိဗဒ္ဓံ, သာ သဒ္ဓမ္မသဝနာဓီနာ, တံ သတ္ထရိ ဓမ္မေ စ ပသာဒာယတ္တံ။ သော ဝိသေသတော လောကေ သမ္ဘာဝနီယသ္သ ဂရုကာတဗ္ဗသ္သ အဘိပတ္ထနာဟေတုကောတိ ပရမ္ပရာယ သတ္တာနံ ဓမ္မသမ္ပဋိပတ္တိယာ ဗ္ရဟ္မုနော ယာစနာနိမိတ္တန္တိ တံ ဒသ္သေန္တော ‘‘ဗ္ရဟ္မုနာ ယာစိတေ ဒေသေတုကာမတာယာ’’တိအာဒိမာဟ။

    7.Āciṇṇasamāciṇṇoti ācarito ceva ācarantehi ca sammadeva ācaritoti attho. Etena ayaṃ parivitakko sabbabuddhānaṃ paṭhamābhisambodhiyaṃ uppajjatevāti ayamettha dhammatāti dasseti. Gambhīropi dhammo paṭipakkhavidhamanena supākaṭo bhaveyya, paṭipakkhavidhamanaṃ pana sammāpaṭipattipaṭibaddhaṃ, sā saddhammasavanādhīnā, taṃ satthari dhamme ca pasādāyattaṃ. So visesato loke sambhāvanīyassa garukātabbassa abhipatthanāhetukoti paramparāya sattānaṃ dhammasampaṭipattiyā brahmuno yācanānimittanti taṃ dassento ‘‘brahmunā yācite desetukāmatāyā’’tiādimāha.

    အဓိဂတောတိ ပဋိဝိဒ္ဓော, သယမ္ဘူဉာဏေန ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိအာဒိနာ ယထာဘူတံ အဝဗုဒ္ဓောတိ အတ္ထော။ ဓမ္မောတိ စတုသစ္စဓမ္မော တဗ္ဗိနိမုတ္တသ္သ ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗဓမ္မသ္သ အဘာဝတော။ ဂမ္ဘီရောတိ မဟာသမုဒ္ဒော ဝိယ မကသတုဏ္ဍသူစိယာ အညတ္ရ သမုပစိတပရိပက္ကဉာဏသမ္ဘာရေဟိ အညေသံ ဉာဏေန အလဗ္ဘနေယ္ယပတိဋ္ဌော။ ဂမ္ဘီရတ္တာဝ ဒုဒ္ဒသော ဒုက္ခေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော, န သက္ကာ သုခေန ဒဋ္ဌုံ။ ယော ဟိ အလဗ္ဘနေယ္ယပတိဋ္ဌော, သော ဩဂာဟိတုံ အသက္ကုဏေယ္ယတာယ သရူပတော စ ဝိသေသတော စ သုခေန ပသ္သိတုံ န သက္ကာ, အထ ခော ကိစ္ဆေန ကေနစိ ကဒာစိဒေဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဒုဒ္ဒသတ္တာဝ ဒုရနုဗောဓော ဒုက္ခေန အဝဗုဇ္ဈိတဗ္ဗော, န သက္ကာ သုခေန အဝဗုဇ္ဈိတုံ။ ယဉ္ဟိ ဒဋ္ဌုမေဝ န သက္ကာ, တသ္သ ဩဂာဟေတ္ဝာ အနုဗုဇ္ဈနေ ကထာ ဧဝ နတ္ထိ အဝဗောဓသ္သ ဒုက္ကရဘာဝတော။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခော ဒုက္ကရတရံ ဝာ ဒုရဘိသမ္ဘဝတရံ ဝာ’’တိ (သံ. နိ. ၅.၁၁၁၅) သုတ္တပဒံ ဝတ္တဗ္ဗံ။

    Adhigatoti paṭividdho, sayambhūñāṇena ‘‘idaṃ dukkha’’ntiādinā yathābhūtaṃ avabuddhoti attho. Dhammoti catusaccadhammo tabbinimuttassa paṭivijjhitabbadhammassa abhāvato. Gambhīroti mahāsamuddo viya makasatuṇḍasūciyā aññatra samupacitaparipakkañāṇasambhārehi aññesaṃ ñāṇena alabbhaneyyapatiṭṭho. Gambhīrattāva duddaso dukkhena daṭṭhabbo, na sakkā sukhena daṭṭhuṃ. Yo hi alabbhaneyyapatiṭṭho, so ogāhituṃ asakkuṇeyyatāya sarūpato ca visesato ca sukhena passituṃ na sakkā, atha kho kicchena kenaci kadācideva daṭṭhabbo. Duddasattāva duranubodho dukkhena avabujjhitabbo, na sakkā sukhena avabujjhituṃ. Yañhi daṭṭhumeva na sakkā, tassa ogāhetvā anubujjhane kathā eva natthi avabodhassa dukkarabhāvato. Imasmiṃ ṭhāne ‘‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, katamaṃ nu kho dukkarataraṃ vā durabhisambhavataraṃ vā’’ti (saṃ. ni. 5.1115) suttapadaṃ vattabbaṃ.

    သန္တောတိ အနုပသန္တသဘာဝာနံ ကိလေသာနံ သင္ခာရာနဉ္စ အဘာဝတော ဝူပသန္တသဗ္ဗပရိဠာဟတာယ သန္တော နိဗ္ဗုတော, သန္တာရမ္မဏတာယ ဝာ သန္တော။ ဧတ္ထ စ နိရောဓသစ္စံ သန္တံ အာရမ္မဏန္တိ သန္တာရမ္မဏံ, မဂ္ဂသစ္စံ သန္တံ သန္တာရမ္မဏဉ္စာတိ သန္တာရမ္မဏံ။ ပဓာနဘာဝံ နီတောတိ ပဏီတော။ အထ ဝာ ပဏီတောတိ အတိတ္တိကရဏဋ္ဌေန အတပ္ပကော သာဒုရသဘောဇနံ ဝိယ။ သန္တပဏီတဘာဝေနေဝ စေတ္ထ အသေစနကတာယ အတပ္ပကတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဣဒဉ္ဟိ ဒ္ဝယံ လောကုတ္တရမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အတက္ကာဝစရောတိ ဥတ္တမဉာဏဝိသယတ္တာ တက္ကေန အဝစရိတဗ္ဗော ဩဂာဟိတဗ္ဗော န ဟောတိ, ဉာဏေနေဝ အဝစရိတဗ္ဗော။ တတော ဧဝ နိပုဏဉာဏဂောစရတာယ သဏ္ဟသုခုမသဘာဝတ္တာ စ နိပုဏော သဏ္ဟော။ ပဏ္ဍိတဝေဒနီယောတိ ဗာလာနံ အဝိသယတ္တာ သမ္မာပဋိပဒံ ပဋိပန္နေဟိ ပဏ္ဍိတေဟိ ဧဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Santoti anupasantasabhāvānaṃ kilesānaṃ saṅkhārānañca abhāvato vūpasantasabbapariḷāhatāya santo nibbuto, santārammaṇatāya vā santo. Ettha ca nirodhasaccaṃ santaṃ ārammaṇanti santārammaṇaṃ, maggasaccaṃ santaṃ santārammaṇañcāti santārammaṇaṃ. Padhānabhāvaṃ nītoti paṇīto. Atha vā paṇītoti atittikaraṇaṭṭhena atappako sādurasabhojanaṃ viya. Santapaṇītabhāveneva cettha asecanakatāya atappakatā daṭṭhabbā. Idañhi dvayaṃ lokuttarameva sandhāya vuttaṃ. Atakkāvacaroti uttamañāṇavisayattā takkena avacaritabbo ogāhitabbo na hoti, ñāṇeneva avacaritabbo. Tato eva nipuṇañāṇagocaratāya saṇhasukhumasabhāvattā ca nipuṇo saṇho. Paṇḍitavedanīyoti bālānaṃ avisayattā sammāpaṭipadaṃ paṭipannehi paṇḍitehi eva veditabbo.

    အလ္လီယန္တိ အဘိရမိတဗ္ဗဋ္ဌေန သေဝိယန္တီတိ အာလယာ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာတိ အာဟ ‘‘သတ္တာ ပဉ္စကာမဂုဏေ အလ္လီယန္တိ, တသ္မာ တေ အာလယာတိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ။ တတ္ထ ပဉ္စကာမဂုဏေ အလ္လီယန္တီတိ ပဉ္စကာမဂုဏေ သေဝန္တီတိ အတ္ထော။ တေတိ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ရမန္တီတိ ရတိံ ဝိန္ဒန္တိ ကီဠန္တိ လဠန္တိ။ အာလီယန္တိ အဘိရမဏဝသေန သေဝန္တီတိ အာလယာ, အဋ္ဌသတံ တဏ္ဟာဝိစရိတာနိ, တေဟိ အာလယေဟိ ရမန္တီတိ အာလယရာမာတိ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဣမေ ဟိ သတ္တာ ယထာ ကာမဂုဏေ, ဧဝံ ရာဂမ္ပိ အသ္သာဒေန္တိ အဘိနန္ဒန္တိယေဝ။ ယထေဝ ဟိ သုသဇ္ဇိတပုပ္ဖဖလဘရိတရုက္ခာဒိသမ္ပန္နံ ဥယ္ယာနံ ပဝိဋ္ဌော ရာဇာ တာယ တာယ သမ္ပတ္တိယာ ရမတိ, သမ္မုဒိတော အာမောဒိတပမောဒိတော ဟောတိ, န ဥက္ကဏ္ဌတိ, သာယမ္ပိ နိက္ခမိတုံ န ဣစ္ဆတိ, ဧဝမိမေဟိ ကာမာလယတဏ္ဟာလယေဟိ သတ္တာ ရမန္တိ, သံသာရဝဋ္ဋေ သမ္မောဒိတာ အနုက္ကဏ္ဌိတာ ဝသန္တိ။ တေန နေသံ ဘဂဝာ ဒုဝိဓမ္ပိ အာလယံ ဥယ္ယာနဘူမိံ ဝိယ ဒသ္သေန္တော ‘‘အာလယရာမာ’’တိအာဒိမာဟ။ ရတာတိ နိရတာ။ သုဋ္ဌု မုဒိတာတိ အတိဝိယ မုဒိတာ အနုက္ကဏ္ဌနတော။

    Allīyanti abhiramitabbaṭṭhena seviyantīti ālayā, pañca kāmaguṇāti āha ‘‘sattā pañcakāmaguṇe allīyanti, tasmā te ālayāti vuccantī’’ti. Tattha pañcakāmaguṇe allīyantīti pañcakāmaguṇe sevantīti attho. Teti pañca kāmaguṇā. Ramantīti ratiṃ vindanti kīḷanti laḷanti. Ālīyanti abhiramaṇavasena sevantīti ālayā, aṭṭhasataṃ taṇhāvicaritāni, tehi ālayehi ramantīti ālayarāmāti evampettha attho daṭṭhabbo. Ime hi sattā yathā kāmaguṇe, evaṃ rāgampi assādenti abhinandantiyeva. Yatheva hi susajjitapupphaphalabharitarukkhādisampannaṃ uyyānaṃ paviṭṭho rājā tāya tāya sampattiyā ramati, sammudito āmoditapamodito hoti, na ukkaṇṭhati, sāyampi nikkhamituṃ na icchati, evamimehi kāmālayataṇhālayehi sattā ramanti, saṃsāravaṭṭe sammoditā anukkaṇṭhitā vasanti. Tena nesaṃ bhagavā duvidhampi ālayaṃ uyyānabhūmiṃ viya dassento ‘‘ālayarāmā’’tiādimāha. Ratāti niratā. Suṭṭhu muditāti ativiya muditā anukkaṇṭhanato.

    ဌာနံ သန္ဓာယာတိ ဌာနသဒ္ဒံ သန္ဓာယ။ အတ္ထတော ပန ဌာနန္တိ စ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော ဧဝ အဓိပ္ပေတော ။ တိဋ္ဌတိ ဧတ္ထ ဖလံ တဒာယတ္တဝုတ္တိတာယာတိ ဌာနံ, သင္ခာရာဒီနံ ပစ္စယဘူတာ အဝိဇ္ဇာဒယော။ ဣမေသံ သင္ခာရာဒီနံ ပစ္စယာတိ ဣဒပ္ပစ္စယာ, အဝိဇ္ဇာဒယောဝ။ ဣဒပ္ပစ္စယာ ဧဝ ဣဒပ္ပစ္စယတာ ယထာ ဒေဝော ဧဝ ဒေဝတာ။ ဣဒပ္ပစ္စယာနံ ဝာ အဝိဇ္ဇာဒီနံ အတ္တနော ဖလံ ပဋိစ္စ ပစ္စယဘာဝော ဥပ္ပာဒနသမတ္ထတာ ဣဒပ္ပစ္စယတာ။ တေန သမတ္ထပစ္စယလက္ခဏော ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော ဒသ္သိတော ဟောတိ။ ပဋိစ္စ သမုပ္ပဇ္ဇတိ ဖလံ ဧတသ္မာတိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော။ ပဒဒ္ဝယေနပိ ဓမ္မာနံ ပစ္စယဋ္ဌော ဧဝ ဝိဘာဝိတော။ သင္ခာရာဒိပစ္စယာနဉ္ဟိ အဝိဇ္ဇာဒီနံ ဧတံ အဓိဝစနံ ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပာဒောတိ။ သဗ္ဗသင္ခာရသမထောတိအာဒိ သဗ္ဗံ အတ္ထတော နိဗ္ဗာနမေဝ။ ယသ္မာ ဟိ တံ အာဂမ္မ ပဋိစ္စ အရိယမဂ္ဂသ္သ အာရမ္မဏပစ္စယဘာဝဟေတု သဗ္ဗသင္ခာရဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ သမ္မန္တိ ဝူပသမ္မန္တိ, တသ္မာ ‘‘သဗ္ဗသင္ခာရသမထော’’တိ ဝုစ္စတိ။ သဗ္ဗသင္ခတဝိသံယုတ္တေ ဟိ နိဗ္ဗာနေ သင္ခာရဝူပသမပရိယာယော ဉာယာဂတောယေဝာတိ။ ဣဒံ ပနေတ္ထ နိဗ္ဗစနံ – သဗ္ဗေ သင္ခာရာ သမ္မန္တိ ဧတ္ထာတိ သဗ္ဗသင္ခာရသမထောတိ။

    Ṭhānaṃ sandhāyāti ṭhānasaddaṃ sandhāya. Atthato pana ṭhānanti ca paṭiccasamuppādo eva adhippeto . Tiṭṭhati ettha phalaṃ tadāyattavuttitāyāti ṭhānaṃ, saṅkhārādīnaṃ paccayabhūtā avijjādayo. Imesaṃ saṅkhārādīnaṃ paccayāti idappaccayā, avijjādayova. Idappaccayā eva idappaccayatā yathā devo eva devatā. Idappaccayānaṃ vā avijjādīnaṃ attano phalaṃ paṭicca paccayabhāvo uppādanasamatthatā idappaccayatā. Tena samatthapaccayalakkhaṇo paṭiccasamuppādo dassito hoti. Paṭicca samuppajjati phalaṃ etasmāti paṭiccasamuppādo. Padadvayenapi dhammānaṃ paccayaṭṭho eva vibhāvito. Saṅkhārādipaccayānañhi avijjādīnaṃ etaṃ adhivacanaṃ idappaccayatāpaṭiccasamuppādoti. Sabbasaṅkhārasamathotiādi sabbaṃ atthato nibbānameva. Yasmā hi taṃ āgamma paṭicca ariyamaggassa ārammaṇapaccayabhāvahetu sabbasaṅkhāravipphanditāni sammanti vūpasammanti, tasmā ‘‘sabbasaṅkhārasamatho’’ti vuccati. Sabbasaṅkhatavisaṃyutte hi nibbāne saṅkhāravūpasamapariyāyo ñāyāgatoyevāti. Idaṃ panettha nibbacanaṃ – sabbe saṅkhārā sammanti etthāti sabbasaṅkhārasamathoti.

    ယသ္မာ စ တံ အာဂမ္မ သဗ္ဗေ ဥပဓယော ပဋိနိသ္သဋ္ဌာ သမုစ္ဆေဒဝသေန ပရိစ္စတ္တာ ဟောန္တိ, အဋ္ဌသတပ္ပဘေဒာ သဗ္ဗာပိ တဏ္ဟာ ခီယန္တိ, သဗ္ဗေ ကိလေသရာဂာ ဝိရဇ္ဇန္တိ, ဇရာမရဏာဒိဘေဒံ သဗ္ဗံ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ နိရုဇ္ဈတိ, တသ္မာ ‘‘သဗ္ဗူပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂော တဏ္ဟာက္ခယော ဝိရာဂော နိရောဓော’’တိ ဝုစ္စတိ, ယာ ပနေသာ တဏ္ဟာ တေန တေန ဘဝေန ဘဝန္တရံ ဘဝနိကန္တိဘာဝေန ဝိနတိ သံသိဗ္ဗတိ, ဖလေန ဝာ သဒ္ဓိံ ကမ္မံ ဝိနတိ သံသိဗ္ဗတီတိ ကတ္ဝာ ဝာနန္တိ ဝုစ္စတိ, တတော နိက္ခန္တံ ဝာနတောတိ နိဗ္ဗာနံ။ ကိလမထောတိ ကာယကိလမထော။ ဝိဟေသာပိ ကာယဝိဟေသာယေဝ, စိတ္တေ ပန ဥဘယမ္ပေတံ ဗုဒ္ဓာနံ နတ္ထိ ဗောဓိမူလေယေဝ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ။ ဧတ္ထ စ စိရနိသဇ္ဇာစိရဘာသနေဟိ ပိဋ္ဌိအာဂိလာယနတာလုဂလသောသာဒိဝသေန ကာယကိလမထော စေဝ ကာယဝိဟေသာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ, သာ စ ခော ဒေသနာယ အတ္ထံ အဇာနန္တာနဉ္စ အပ္ပဋိပဇ္ဇန္တာနဉ္စ ဝသေန။ ဇာနန္တာနံ ပန ပဋိပဇ္ဇန္တာနဉ္စ ဒေသနာယ ကာယပရိသ္သမောပိ သတ္ထု အပရိသ္သမောဝ, တေနာဟ ဘဂဝာ ‘‘န စ မံ ဓမ္မာဓိကရဏံ ဝိဟေသေတီ’’တိ။ တေနေဝ ဝုတ္တံ ‘‘ယာ အဇာနန္တာနံ ဒေသနာ နာမ, သော မမ ကိလမထော အသ္သာ’’တိ။

    Yasmā ca taṃ āgamma sabbe upadhayo paṭinissaṭṭhā samucchedavasena pariccattā honti, aṭṭhasatappabhedā sabbāpi taṇhā khīyanti, sabbe kilesarāgā virajjanti, jarāmaraṇādibhedaṃ sabbaṃ vaṭṭadukkhaṃ nirujjhati, tasmā ‘‘sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho’’ti vuccati, yā panesā taṇhā tena tena bhavena bhavantaraṃ bhavanikantibhāvena vinati saṃsibbati, phalena vā saddhiṃ kammaṃ vinati saṃsibbatīti katvā vānanti vuccati, tato nikkhantaṃ vānatoti nibbānaṃ. Kilamathoti kāyakilamatho. Vihesāpi kāyavihesāyeva, citte pana ubhayampetaṃ buddhānaṃ natthi bodhimūleyeva samucchinnattā. Ettha ca ciranisajjācirabhāsanehi piṭṭhiāgilāyanatālugalasosādivasena kāyakilamatho ceva kāyavihesā ca veditabbā, sā ca kho desanāya atthaṃ ajānantānañca appaṭipajjantānañca vasena. Jānantānaṃ pana paṭipajjantānañca desanāya kāyaparissamopi satthu aparissamova, tenāha bhagavā ‘‘na ca maṃ dhammādhikaraṇaṃ vihesetī’’ti. Teneva vuttaṃ ‘‘yā ajānantānaṃ desanā nāma, so mama kilamatho assā’’ti.

    အပိသ္သူတိ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထေ နိပာတော။ သော န ကေဝလံ ဧတဒဟောသိ, ဣမာပိ ဂာထာ ပဋိဘံသူတိ ဒီပေတိ။ ဘဂဝန္တန္တိ ပဋိသဒ္ဒယောဂေန သာမိအတ္ထေ ဥပယောဂဝစနန္တိ အာဟ ‘‘ဘဂဝတော’’တိ။ ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တာ အစ္ဆရိယာ ဝာ အနစ္ဆရိယာ။ ဝုဒ္ဓိအတ္ထောပိ ဟိ အ-ကာရော ဟောတိ ယထာ ‘‘အသေက္ခာ ဓမ္မာ’’တိ။ ကပ္ပာနံ စတ္တာရိ အသင္ခ္ယေယ္ယာနိ သတသဟသ္သဉ္စ သဒေဝကသ္သ လောကသ္သ ဓမ္မသံဝိဘာဂကရဏတ္ထမေဝ ပာရမိယော ပူရေတ္ဝာ ဣဒာနိ သမဓိဂတဓမ္မရဇ္ဇသ္သ တတ္ထ အပ္ပောသ္သုက္ကတာပတ္တိဒီပနတ္တာ ဂာထာတ္ထသ္သ အနုအစ္ဆရိယတာ တသ္သ ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တိ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အတ္ထဒ္ဝာရေန ဟိ ဂာထာနံ အနစ္ဆရိယတာ။ ဂောစရာ အဟေသုန္တိ ဥပဋ္ဌဟံသု, ဥပဋ္ဌာနဉ္စ ဝိတက္ကယိတဗ္ဗတာတိ အာဟ ‘‘ပရိဝိတက္ကယိတဗ္ဗဘာဝံ ပာပုဏိံသူ’’တိ။

    Apissūti sampiṇḍanatthe nipāto. So na kevalaṃ etadahosi, imāpi gāthā paṭibhaṃsūti dīpeti. Bhagavantanti paṭisaddayogena sāmiatthe upayogavacananti āha ‘‘bhagavato’’ti. Vuddhippattā acchariyā vā anacchariyā. Vuddhiatthopi hi a-kāro hoti yathā ‘‘asekkhā dhammā’’ti. Kappānaṃ cattāri asaṅkhyeyyāni satasahassañca sadevakassa lokassa dhammasaṃvibhāgakaraṇatthameva pāramiyo pūretvā idāni samadhigatadhammarajjassa tattha appossukkatāpattidīpanattā gāthātthassa anuacchariyatā tassa vuddhippatti ca veditabbā. Atthadvārena hi gāthānaṃ anacchariyatā. Gocarā ahesunti upaṭṭhahaṃsu, upaṭṭhānañca vitakkayitabbatāti āha ‘‘parivitakkayitabbabhāvaṃ pāpuṇiṃsū’’ti.

    ကိစ္ဆေနာတိ န ဒုက္ခပ္ပဋိပဒာယ။ ဗုဒ္ဓာနဉ္ဟိ စတ္တာရောပိ မဂ္ဂာ သုခပ္ပဋိပဒာဝ ဟောန္တိ။ ပာရမီပူရဏကာလေ ပန သရာဂသဒောသသမောဟသ္သေဝ သတော အာဂတာဂတာနံ ယာစကာနံ အလင္ကတပ္ပဋိယတ္တံ သီသံ ကန္တိတ္ဝာ ဂလလောဟိတံ နီဟရိတ္ဝာ သုအဉ္ဇိတာနိ အက္ခီနိ ဥပ္ပာဋေတ္ဝာ ကုလဝံသပ္ပဒီပံ ပုတ္တံ မနာပစာရိနိံ ဘရိယန္တိ ဧဝမာဒီနိ ဒေန္တသ္သ အညာနိ စ ခန္တိဝာဒိသဒိသေသု အတ္တဘာဝေသု ဆေဇ္ဇဘေဇ္ဇာဒီနိ ပာပုဏန္တသ္သ အာဂမနီယပဋိပဒံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ -ဣတိ ဝာ ဗ္ယတ္တန္တိ ဧတသ္မိံ အတ္ထေ နိပာတော။ ဧကံသတ္ထေတိ ကေစိ။ ဗ္ယတ္တံ ဧကံသေန ဝာ အလံ နိပ္ပယောဇနံ ဧဝံ ကိစ္ဆေန အဓိဂတံ ဓမ္မံ ဒေသေတုန္တိ ယောဇနာ။ ဟလန္တိ ဝာ အလန္တိ ဣမိနာ သမာနတ္ထံ ပဒံ ‘‘ဟလန္တိ ဝဒာမီ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ ‘‘ပကာသိတ’’န္တိပိ ပဌန္တိ, ဒေသိတန္တိ အတ္ထော။ ဧဝံ ကိစ္ဆေန အဓိဂတသ္သ ဓမ္မသ္သ အလံ ဒေသိတံ ပရိယတ္တံ ဒေသိတံ, ကော အတ္ထော ဒေသိတေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ရာဂဒောသပရေတေဟီတိ ရာဂဒောသဖုဋ္ဌေဟိ, ဖုဋ္ဌဝိသေန ဝိယ သပ္ပေန ရာဂေန ဒောသေန စ သမ္ဖုဋ္ဌေဟိ အဘိဘူတေဟီတိ အတ္ထော။ အထ ဝာ ရာဂဒောသပရေတေဟီတိ ရာဂဒောသာနုဂတေဟိ, ရာဂေန စ ဒောသေန စ အနုဗန္ဓေဟီတိ အတ္ထော။

    Kicchenāti na dukkhappaṭipadāya. Buddhānañhi cattāropi maggā sukhappaṭipadāva honti. Pāramīpūraṇakāle pana sarāgasadosasamohasseva sato āgatāgatānaṃ yācakānaṃ alaṅkatappaṭiyattaṃ sīsaṃ kantitvā galalohitaṃ nīharitvā suañjitāni akkhīni uppāṭetvā kulavaṃsappadīpaṃ puttaṃ manāpacāriniṃ bhariyanti evamādīni dentassa aññāni ca khantivādisadisesu attabhāvesu chejjabhejjādīni pāpuṇantassa āgamanīyapaṭipadaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Ha-iti vā byattanti etasmiṃ atthe nipāto. Ekaṃsattheti keci. Ha byattaṃ ekaṃsena vā alaṃ nippayojanaṃ evaṃ kicchena adhigataṃ dhammaṃ desetunti yojanā. Halanti vā alanti iminā samānatthaṃ padaṃ ‘‘halanti vadāmī’’tiādīsu viya. ‘‘Pakāsita’’ntipi paṭhanti, desitanti attho. Evaṃ kicchena adhigatassa dhammassa alaṃ desitaṃ pariyattaṃ desitaṃ, ko attho desitenāti vuttaṃ hoti. Rāgadosaparetehīti rāgadosaphuṭṭhehi, phuṭṭhavisena viya sappena rāgena dosena ca samphuṭṭhehi abhibhūtehīti attho. Atha vā rāgadosaparetehīti rāgadosānugatehi, rāgena ca dosena ca anubandhehīti attho.

    ပဋိသောတဂာမိန္တိ (ဒီ. နိ. အဋ္ဌ. ၂.၆၅; မ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၂၈၁; သံ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၁.၁၇၂) နိစ္စဂာဟာဒီနံ ပဋိသောတံ အနိစ္စံ ဒုက္ခမနတ္တာ အသုဘန္တိ ဧဝံ ဂတံ ပဝတ္တံ စတုသစ္စဓမ္မန္တိ အတ္ထော။ ရာဂရတ္တာတိ ကာမရာဂေန ဘဝရာဂေန ဒိဋ္ဌိရာဂေန စ ရတ္တာ။ န ဒက္ခန္တီတိ အနိစ္စံ ဒုက္ခမနတ္တာ အသုဘန္တိ ဣမိနာ သဘာဝေန န ပသ္သိသ္သန္တိ, တေ အပသ္သန္တေ ကော သက္ခိသ္သတိ အနိစ္စန္တိအာဒိနာ သဘာဝေန ယာထာဝတော ဓမ္မံ ဇာနာပေတုန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ရာဂဒောသပရေတတာပိ နေသံ သမ္မုဠ္ဟဘာဝေနေဝာတိ အာဟ ‘‘တမောခန္ဓေန အာဝုဋာ’’တိ, အဝိဇ္ဇာရာသိနာ အဇ္ဈောတ္ထဋာတိ အတ္ထော။

    Paṭisotagāminti (dī. ni. aṭṭha. 2.65; ma. ni. aṭṭha. 1.281; saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.172) niccagāhādīnaṃ paṭisotaṃ aniccaṃ dukkhamanattā asubhanti evaṃ gataṃ pavattaṃ catusaccadhammanti attho. Rāgarattāti kāmarāgena bhavarāgena diṭṭhirāgena ca rattā. Na dakkhantīti aniccaṃ dukkhamanattā asubhanti iminā sabhāvena na passissanti, te apassante ko sakkhissati aniccantiādinā sabhāvena yāthāvato dhammaṃ jānāpetunti adhippāyo. Rāgadosaparetatāpi nesaṃ sammuḷhabhāvenevāti āha ‘‘tamokhandhena āvuṭā’’ti, avijjārāsinā ajjhotthaṭāti attho.

    အပ္ပောသ္သုက္ကတာယ စိတ္တံ နမတီတိ ကသ္မာ ပနသ္သ ဧဝံ စိတ္တံ နမိ, နနု ဧသ ‘‘မုတ္တောဟံ မောစေသ္သာမိ, တိဏ္ဏောဟံ တာရေသ္သာမိ,

    Appossukkatāya cittaṃ namatīti kasmā panassa evaṃ cittaṃ nami, nanu esa ‘‘muttohaṃ mocessāmi, tiṇṇohaṃ tāressāmi,

    ကိံ မေ အညာတဝေသေန၊ ဓမ္မံ သစ္ဆိကတေနိဓ။

    Kiṃ me aññātavesena, dhammaṃ sacchikatenidha;

    သဗ္ဗညုတံ ပာပုဏိတ္ဝာ၊ တာရယိသ္သံ သဒေဝက’’န္တိ။ (ဗု. ဝံ. ၂.၅၅) –

    Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, tārayissaṃ sadevaka’’nti. (bu. vaṃ. 2.55) –

    ပတ္ထနံ ကတ္ဝာ ပာရမိယော ပူရေတ္ဝာ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တောတိ? သစ္စမေဝ, တဒေဝ ပစ္စဝေက္ခဏာနုဘာဝေန ပနသ္သ ဧဝံ စိတ္တံ နမိ။ တသ္သ ဟိ သဗ္ဗညုတံ ပတ္ဝာ သတ္တာနံ ကိလေသဂဟနတံ ဓမ္မသ္သ စ ဂမ္ဘီရတံ ပစ္စဝေက္ခန္တသ္သ သတ္တာနံ ကိလေသဂဟနတာ စ ဓမ္မဂမ္ဘီရတာ စ သဗ္ဗာကာရေန ပာကဋာ ဇာတာ။ အထသ္သ ‘‘ဣမေ သတ္တာ ကဉ္ဇိယပုဏ္ဏလာဗု ဝိယ တက္ကဘရိတစာဋိ ဝိယ ဝသာတေလပီတပိလောတိကာ ဝိယ အဉ္ဇနမက္ခိတဟတ္ထော ဝိယ စ ကိလေသဘရိတာ အတိသံကိလိဋ္ဌာ ရာဂရတ္တာ ဒောသဒုဋ္ဌာ မောဟမုဠ္ဟာ, တေ ကိံ နာမ ပဋိဝိဇ္ဈိသ္သန္တီ’’တိ စိန္တယတော ကိလေသဂဟနပစ္စဝေက္ခဏာနုဘာဝေနပိ ဧဝံ စိတ္တံ နမိ။

    Patthanaṃ katvā pāramiyo pūretvā sabbaññutaṃ pattoti? Saccameva, tadeva paccavekkhaṇānubhāvena panassa evaṃ cittaṃ nami. Tassa hi sabbaññutaṃ patvā sattānaṃ kilesagahanataṃ dhammassa ca gambhīrataṃ paccavekkhantassa sattānaṃ kilesagahanatā ca dhammagambhīratā ca sabbākārena pākaṭā jātā. Athassa ‘‘ime sattā kañjiyapuṇṇalābu viya takkabharitacāṭi viya vasātelapītapilotikā viya añjanamakkhitahattho viya ca kilesabharitā atisaṃkiliṭṭhā rāgarattā dosaduṭṭhā mohamuḷhā, te kiṃ nāma paṭivijjhissantī’’ti cintayato kilesagahanapaccavekkhaṇānubhāvenapi evaṃ cittaṃ nami.

    ‘‘အယံ ဓမ္မော ပထဝီသန္ဓာရကဥဒကက္ခန္ဓော ဝိယ ဂမ္ဘီရော, ပဗ္ဗတေန ပဋိစ္ဆာဒေတ္ဝာ ဌပိတော သာသပော ဝိယ ဒုဒ္ဒသော, သတဓာ ဘိန္နသ္သ ဝာလသ္သ ကောဋိ ဝိယ အဏု။ မယာ ဟိ ဣမံ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ ဝာယမန္တေန အဒိန္နံ ဒာနံ နာမ နတ္ထိ, အရက္ခိတံ သီလံ နာမ နတ္ထိ, အပရိပူရိတာ ကာစိ ပာရမီ နာမ နတ္ထိ, တသ္သ မေ နိရုသ္သာဟံ ဝိယ မာရဗလံ ဝိဓမန္တသ္သပိ ပထဝီ န ကမ္ပိတ္ထ, ပဌမယာမေ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရန္တသ္သပိ န ကမ္ပိတ္ထ, မဇ္ဈိမယာမေ ဒိဗ္ဗစက္ခုံ ဝိသောဓေန္တသ္သပိ န ကမ္ပိတ္ထ, ပစ္ဆိမယာမေ ပန ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တသ္သေဝ မေ ဒသသဟသ္သိလောကဓာတု ကမ္ပိတ္ထ။ ဣတိ မာဒိသေနပိ တိက္ခဉာဏေန ကိစ္ဆေနေဝာယံ ဓမ္မော ပဋိဝိဒ္ဓော, တံ လောကိယမဟာဇနာ ကထံ ပဋိဝိဇ္ဈိသ္သန္တီ’’တိ ဓမ္မဂမ္ဘီရတာယ ပစ္စဝေက္ခဏာနုဘာဝေနပိ ဧဝံ စိတ္တံ နမီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

    ‘‘Ayaṃ dhammo pathavīsandhārakaudakakkhandho viya gambhīro, pabbatena paṭicchādetvā ṭhapito sāsapo viya duddaso, satadhā bhinnassa vālassa koṭi viya aṇu. Mayā hi imaṃ dhammaṃ paṭivijjhituṃ vāyamantena adinnaṃ dānaṃ nāma natthi, arakkhitaṃ sīlaṃ nāma natthi, aparipūritā kāci pāramī nāma natthi, tassa me nirussāhaṃ viya mārabalaṃ vidhamantassapi pathavī na kampittha, paṭhamayāme pubbenivāsaṃ anussarantassapi na kampittha, majjhimayāme dibbacakkhuṃ visodhentassapi na kampittha, pacchimayāme pana paṭiccasamuppādaṃ paṭivijjhantasseva me dasasahassilokadhātu kampittha. Iti mādisenapi tikkhañāṇena kicchenevāyaṃ dhammo paṭividdho, taṃ lokiyamahājanā kathaṃ paṭivijjhissantī’’ti dhammagambhīratāya paccavekkhaṇānubhāvenapi evaṃ cittaṃ namīti veditabbaṃ.

    အပိစ ဗ္ရဟ္မုနာ ယာစိတေ ဒေသေတုကာမတာယပိသ္သ ဧဝံ စိတ္တံ နမိ။ ဇာနာတိ ဟိ ဘဂဝာ ‘‘မမ အပ္ပောသ္သုက္ကတာယ စိတ္တေ နမမာနေ မဟာဗ္ရဟ္မာ ဓမ္မဒေသနံ ယာစိသ္သတိ, ဣမေ စ သတ္တာ ဗ္ရဟ္မဂရုကာ, တေ ‘သတ္ထာ ကိရ ဓမ္မံ န ဒေသေတုကာမော အဟောသိ, အထ နံ မဟာဗ္ရဟ္မာ ယာစိတ္ဝာ ဒေသာပေတိ, သန္တော ဝတ ဘော ဓမ္မော ပဏီတော’တိ မညမာနာ သုသ္သူသိသ္သန္တီ’’တိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ကာရဏံ ပဋိစ္စ အပ္ပောသ္သုက္ကတာယ စိတ္တံ နမိ, နော ဓမ္မဒေသနာယာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

    Apica brahmunā yācite desetukāmatāyapissa evaṃ cittaṃ nami. Jānāti hi bhagavā ‘‘mama appossukkatāya citte namamāne mahābrahmā dhammadesanaṃ yācissati, ime ca sattā brahmagarukā, te ‘satthā kira dhammaṃ na desetukāmo ahosi, atha naṃ mahābrahmā yācitvā desāpeti, santo vata bho dhammo paṇīto’ti maññamānā sussūsissantī’’ti. Idampissa kāraṇaṃ paṭicca appossukkatāya cittaṃ nami, no dhammadesanāyāti veditabbaṃ.

    . သဟမ္ပတိသ္သာတိ သော ကိရ ကသ္သပသ္သ ဘဂဝတော သာသနေ သဟကော နာမ ထေရော ပဌမဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတ္ဝာ ပဌမဇ္ဈာနဘူမိယံ ကပ္ပာယုကဗ္ရဟ္မာ ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တော, တတ္ရ နံ သဟမ္ပတိ ဗ္ရဟ္မာတိ သဉ္ဇာနန္တိ။ တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဗ္ရဟ္မုနော သဟမ္ပတိသ္သာ’’တိ။ နသ္သတိ ဝတာတိ သော ကိရ ဣမံ သဒ္ဒံ တထာ နိစ္ဆာရေတိ, ယထာ ဒသသဟသ္သိလောကဓာတုဗ္ရဟ္မာနော သုတ္ဝာ သဗ္ဗေ သန္နိပတိံသု။ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကာတိ ပညာမယေ အက္ခိမ္ဟိ အပ္ပံ ပရိတ္တံ ရာဂဒောသမောဟရဇံ ဧတေသံ ဧဝံသဘာဝာတိ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကာ။ အပ္ပံ ရာဂာဒိရဇံ ယေသံ တေ သဘာဝာ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကာတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အသ္သဝနတာတိ ‘‘သယံ အဘိညာ’’တိအာဒီသု ဝိယ ကရဏတ္ထေ ပစ္စတ္တဝစနံ, အသ္သဝနတာယာတိ အတ္ထော။ ဘဝိသ္သန္တီတိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ဒသပုညကိရိယဝသေန ကတာဓိကာရာ ပရိပာကဂတပဒုမာနိ ဝိယ သူရိယရသ္မိသမ္ဖသ္သံ ဓမ္မဒေသနံယေဝ အာကင္ခမာနာ စတုပ္ပဒိကဂာထာဝသာနေ အရိယဘူမိံ ဩက္ကမနာရဟာ န ဧကော, န ဒ္ဝေ, အနေကသတသဟသ္သာ ဓမ္မသ္သ အညာတာရော ဘဝိသ္သန္တီတိ ဒသ္သေတိ။

    8.Sahampatissāti so kira kassapassa bhagavato sāsane sahako nāma thero paṭhamajjhānaṃ nibbattetvā paṭhamajjhānabhūmiyaṃ kappāyukabrahmā hutvā nibbatto, tatra naṃ sahampati brahmāti sañjānanti. Taṃ sandhāyāha ‘‘brahmuno sahampatissā’’ti. Nassati vatāti so kira imaṃ saddaṃ tathā nicchāreti, yathā dasasahassilokadhātubrahmāno sutvā sabbe sannipatiṃsu. Apparajakkhajātikāti paññāmaye akkhimhi appaṃ parittaṃ rāgadosamoharajaṃ etesaṃ evaṃsabhāvāti apparajakkhajātikā. Appaṃ rāgādirajaṃ yesaṃ te sabhāvā apparajakkhajātikāti evamettha attho daṭṭhabbo. Assavanatāti ‘‘sayaṃ abhiññā’’tiādīsu viya karaṇatthe paccattavacanaṃ, assavanatāyāti attho. Bhavissantīti purimabuddhesu dasapuññakiriyavasena katādhikārā paripākagatapadumāni viya sūriyarasmisamphassaṃ dhammadesanaṃyeva ākaṅkhamānā catuppadikagāthāvasāne ariyabhūmiṃ okkamanārahā na eko, na dve, anekasatasahassā dhammassa aññātāro bhavissantīti dasseti.

    ပာတုရဟောသီတိ ပာတုဘဝိ။ သမလေဟိ စိန္တိတောတိ သမလေဟိ ပူရဏကသ္သပာဒီဟိ ဆဟိ သတ္ထာရေဟိ စိန္တိတော။ တေ ဟိ ပုရေတရံ ဥပ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ကဏ္ဋကေ ပတ္ထရမာနာ ဝိယ ဝိသံ သိဉ္စမာနာ ဝိယ စ သမလံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဓမ္မံ ဒေသယိံသု။ တေ ကိရ ဗုဒ္ဓကောလာဟလာနုသ္သဝေန သဉ္ဇာတကုတူဟလာ လောကံ ဝဉ္စေတ္ဝာ ကောဟညေ ဌတ္ဝာ သဗ္ဗညုတံ ပဋိဇာနန္တာ ယံ ကိဉ္စိ အဓမ္မံယေဝ ဓမ္မောတိ ဒီပေသုံ။ အပာပုရေတန္တိ ဝိဝရ ဧတံ။ အမတသ္သ ဒ္ဝာရန္တိ အမတသ္သ နိဗ္ဗာနသ္သ ဒ္ဝာရဘူတံ အရိယမဂ္ဂံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဧတံ ကသ္သပသ္သ ဘဂဝတော သာသနန္တရဓာနတော ပဘုတိ ပိဟိတံ နိဗ္ဗာနနဂရသ္သ မဟာဒ္ဝာရံ အရိယမဂ္ဂံ သဒ္ဓမ္မဒေသနာဟတ္ထေန အပာပုရ ဝိဝရ ဥဂ္ဃာဋေဟီတိ။ သုဏန္တု ဓမ္မံ ဝိမလေနာနုဗုဒ္ဓန္တိ ဣမေ သတ္တာ ရာဂာဒိမလာနံ အဘာဝတော ဝိမလေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန အနုဗုဒ္ဓံ စတုသစ္စဓမ္မံ သုဏန္တု တာဝ ဘဂဝာတိ ယာစတိ။

    Pāturahosīti pātubhavi. Samalehi cintitoti samalehi pūraṇakassapādīhi chahi satthārehi cintito. Te hi puretaraṃ uppajjitvā sakalajambudīpe kaṇṭake pattharamānā viya visaṃ siñcamānā viya ca samalaṃ micchādiṭṭhidhammaṃ desayiṃsu. Te kira buddhakolāhalānussavena sañjātakutūhalā lokaṃ vañcetvā kohaññe ṭhatvā sabbaññutaṃ paṭijānantā yaṃ kiñci adhammaṃyeva dhammoti dīpesuṃ. Apāpuretanti vivara etaṃ. Amatassa dvāranti amatassa nibbānassa dvārabhūtaṃ ariyamaggaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – etaṃ kassapassa bhagavato sāsanantaradhānato pabhuti pihitaṃ nibbānanagarassa mahādvāraṃ ariyamaggaṃ saddhammadesanāhatthena apāpura vivara ugghāṭehīti. Suṇantu dhammaṃ vimalenānubuddhanti ime sattā rāgādimalānaṃ abhāvato vimalena sammāsambuddhena anubuddhaṃ catusaccadhammaṃ suṇantu tāva bhagavāti yācati.

    သေလပဗ္ဗတော ဥစ္စော ဟောတိ ထိရော စ, န ပံသုပဗ္ဗတော မိသ္သကပဗ္ဗတော ဝာတိ အာဟ ‘‘သေလေ ယထာ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိဋ္ဌိတော’’တိ။ တသ္သတ္ထော ‘‘သေလမယေ ဧကဂ္ဃနေ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိ ယထာဌိတောဝ။ န ဟိ တတ္ထ ဌိတသ္သ ဒသ္သနတ္ထံ ဂီဝုက္ခိပနပသာရဏာဒိကိစ္စံ အတ္ထီ’’တိ။ တထူပမန္တိ တပ္ပဋိဘာဂံ သေလပဗ္ဗတူပမံ။ ဓမ္မမယံ ပာသာဒန္တိ လောကုတ္တရဓမ္မမာဟ။ သော ဟိ သဗ္ဗသော ပသာဒာဝဟော သဗ္ဗဓမ္မေ အတိက္ကမ္မ အဗ္ဘုဂ္ဂတဋ္ဌေန ပာသာဒသဒိသော စ, ပညာပရိယာယော ဝာ ဣဓ ဓမ္မ-သဒ္ဒော။ ပညာ ဟိ အဗ္ဘုဂ္ဂတဋ္ဌေန ပာသာဒောတိ အဘိဓမ္မေ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ။ တထာ စာဟ –

    Selapabbato ucco hoti thiro ca, na paṃsupabbato missakapabbato vāti āha ‘‘sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito’’ti. Tassattho ‘‘selamaye ekagghane pabbatamuddhani yathāṭhitova. Na hi tattha ṭhitassa dassanatthaṃ gīvukkhipanapasāraṇādikiccaṃ atthī’’ti. Tathūpamanti tappaṭibhāgaṃ selapabbatūpamaṃ. Dhammamayaṃ pāsādanti lokuttaradhammamāha. So hi sabbaso pasādāvaho sabbadhamme atikkamma abbhuggataṭṭhena pāsādasadiso ca, paññāpariyāyo vā idha dhamma-saddo. Paññā hi abbhuggataṭṭhena pāsādoti abhidhamme niddiṭṭhā. Tathā cāha –

    ‘‘ပညာပာသာဒမာရုယ္ဟ၊ အသောကော သောကိနိံ ပဇံ။

    ‘‘Paññāpāsādamāruyha, asoko sokiniṃ pajaṃ;

    ပဗ္ဗတဋ္ဌောဝ ဘူမဋ္ဌေ၊ ဓီရော ဗာလေ အဝေက္ခတီ’’တိ။ (ဓ. ပ. ၂၈)။

    Pabbataṭṭhova bhūmaṭṭhe, dhīro bāle avekkhatī’’ti. (dha. pa. 28);

    အယံ ပနေတ္ထ သင္ခေပတ္ထော – ယထာ သေလပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိ ယထာဌိတောဝ စက္ခုမာ ပုရိသော သမန္တတော ဇနတံ ပသ္သေယ္ယ, တထာ တ္ဝမ္ပိ သုမေဓ သုန္ဒရပည သဗ္ဗညုတညာဏေန သမန္တစက္ခု ဘဂဝာ ဓမ္မမယံ ပညာမယံ ပာသာဒမာရုယ္ဟ သယံ အပေတသောကော သောကာဝတိဏ္ဏံ ဇာတိဇရာဘိဘူတံ ဇနတံ အဝေက္ခသ္သု ဥပဓာရယ ဥပပရိက္ခာတိ။ အယံ ပနေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – ယထာ ဟိ ပဗ္ဗတပာဒေ သမန္တာ မဟန္တံ ခေတ္တံ ကတ္ဝာ တတ္ထ ကေဒာရပာဠီသု ကုဋိကာယော ကတ္ဝာ ရတ္တိံ အဂ္ဂိံ ဇာလေယ္ယုံ, စတုရင္ဂသမန္နာဂတဉ္စ အန္ဓကာရံ အသ္သ, အထ တသ္သ ပဗ္ဗတသ္သ မတ္ထကေ ဌတ္ဝာ စက္ခုမတော ပုရိသသ္သ ဘူမိံ ဩလောကယတော နေဝ ခေတ္တံ, န ကေဒာရပာဠိယော, န ကုဋိယော, န တတ္ထ သယိတမနုသ္သာ ပညာယေယ္ယုံ အနုဇ္ဇလဘာဝတော, ကုဋိကာသု ပန အဂ္ဂိဇာလာမတ္တမေဝ ပညာယေယ္ယ ဥဇ္ဇလဘာဝတော, ဧဝံ ဓမ္မပာသာဒံ အာရုယ္ဟ သတ္တနိကာယံ ဩလောကယတော တထာဂတသ္သ ယေ တေ အကတကလ္ယာဏာ သတ္တာ, တေ ဧကဝိဟာရေ ဒက္ခိဏဇာဏုပသ္သေ နိသိန္နာပိ ဗုဒ္ဓစက္ခုသ္သ အာပာထံ နာဂစ္ဆန္တိ ဉာဏဂ္ဂိနာ အနုဇ္ဇလဘာဝတော အနုဠာရဘာဝတော စ, ရတ္တိံ ခိတ္တာ သရာ ဝိယ ဟောန္တိ။ ယေ ပန ကတကလ္ယာဏာ ဝေနေယ္ယပုဂ္ဂလာ, တေ ဧဝသ္သ ဒူရေပိ ဌိတာ အာပာထမာဂစ္ဆန္တိ ပရိပက္ကဉာဏဂ္ဂိတာယ သမုဇ္ဇလဘာဝတော ဥဠာရသန္တာနတာယ စ, သော အဂ္ဂိ ဝိယ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတော ဝိယ စ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

    Ayaṃ panettha saṅkhepattho – yathā selapabbatamuddhani yathāṭhitova cakkhumā puriso samantato janataṃ passeyya, tathā tvampi sumedha sundarapañña sabbaññutaññāṇena samantacakkhu bhagavā dhammamayaṃ paññāmayaṃ pāsādamāruyha sayaṃ apetasoko sokāvatiṇṇaṃ jātijarābhibhūtaṃ janataṃ avekkhassu upadhāraya upaparikkhāti. Ayaṃ panettha adhippāyo – yathā hi pabbatapāde samantā mahantaṃ khettaṃ katvā tattha kedārapāḷīsu kuṭikāyo katvā rattiṃ aggiṃ jāleyyuṃ, caturaṅgasamannāgatañca andhakāraṃ assa, atha tassa pabbatassa matthake ṭhatvā cakkhumato purisassa bhūmiṃ olokayato neva khettaṃ, na kedārapāḷiyo, na kuṭiyo, na tattha sayitamanussā paññāyeyyuṃ anujjalabhāvato, kuṭikāsu pana aggijālāmattameva paññāyeyya ujjalabhāvato, evaṃ dhammapāsādaṃ āruyha sattanikāyaṃ olokayato tathāgatassa ye te akatakalyāṇā sattā, te ekavihāre dakkhiṇajāṇupasse nisinnāpi buddhacakkhussa āpāthaṃ nāgacchanti ñāṇagginā anujjalabhāvato anuḷārabhāvato ca, rattiṃ khittā sarā viya honti. Ye pana katakalyāṇā veneyyapuggalā, te evassa dūrepi ṭhitā āpāthamāgacchanti paripakkañāṇaggitāya samujjalabhāvato uḷārasantānatāya ca, so aggi viya himavantapabbato viya ca. Vuttampi cetaṃ –

    ‘‘ဒူရေ သန္တော ပကာသေန္တိ၊ ဟိမဝန္တောဝ ပဗ္ဗတော။

    ‘‘Dūre santo pakāsenti, himavantova pabbato;

    အသန္တေတ္ထ န ဒိသ္သန္တိ၊ ရတ္တိံ ခိတ္တာ ယထာ သရာ’’တိ။ (ဓ. ပ. ၃၀၄)။

    Asantettha na dissanti, rattiṃ khittā yathā sarā’’ti. (dha. pa. 304);

    ဥဋ္ဌေဟီတိ ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနတ္ထံ စာရိကစရဏံ ယာစန္တော ဘဏတိ။ ဥဋ္ဌေဟီတိ ဝာ ဓမ္မဒေသနာယ အပ္ပောသ္သုက္ကတာသင္ခာတသင္ကောစာပတ္တိတော ကိလာသုဘာဝတော ဥဋ္ဌဟ။ ဝီရာတိအာဒီသု ဘဂဝာ သာတိသယစတုဗ္ဗိဓသမ္မပ္ပဓာနဝီရိယဝန္တတာယ ဝီရော, ဒေဝပုတ္တမစ္စုကိလေသာဘိသင္ခာရာနံ ဝိဇိတတ္တာ ဝိဇိတသင္ဂာမော, ဇာတိကန္တာရာဒိတော ဝေနေယ္ယသတ္ထံ ဝာဟနသမတ္ထတာယ နိဗ္ဗာနသင္ခာတံ ခေမပ္ပဒေသံ သမ္ပာပနသမတ္ထတာယ သတ္ထဝာဟော, ကာမစ္ဆန္ဒဣဏသ္သ အဘာဝတော အဏဏောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယော ဟိ ပရေသံ ဣဏံ ဂဟေတ္ဝာ ဝိနာသေတိ, သော တေဟိ ‘‘ဣဏံ ဒေဟီ’’တိ တဇ္ဇမာနောပိ ဖရုသံ ဝုစ္စမာနောပိ ဝမ္ဘမာနောပိ ဝဓိယမာနောပိ ကိဉ္စိ ပဋိပ္ပဟရိတုံ န သက္ကောတိ, သဗ္ဗံ တိတိက္ခတိ။ တိတိက္ခကာရဏဉ္ဟိသ္သ တံ ဣဏံ ဟောတိ, ဧဝမေဝ ယော ယမ္ဟိ ကာမစ္ဆန္ဒေန ရဇ္ဇတိ, တဏ္ဟာဂဟဏေန တံ ဝတ္ထုံ ဂဏ္ဟာတိ, သော တေန ဖရုသံ ဝုစ္စမာနောပိ ဝမ္ဘမာနောပိ ဝဓိယမာနောပိ ကိဉ္စိ ပဋိပ္ပဟရိတုံ န သက္ကောတိ, သဗ္ဗံ တိတိက္ခတိ။ တိတိက္ခကာရဏဉ္ဟိသ္သ သော ကာမစ္ဆန္ဒော ဟောတိ ဃရသာမိကေဟိ ဝိဟေဌိယမာနာနံ ဣတ္ထီနံ ဝိယ။ ကသ္မာ? ဣဏသဒိသတ္တာ ကာမစ္ဆန္ဒသ္သ။

    Uṭṭhehīti bhagavato dhammadesanatthaṃ cārikacaraṇaṃ yācanto bhaṇati. Uṭṭhehīti vā dhammadesanāya appossukkatāsaṅkhātasaṅkocāpattito kilāsubhāvato uṭṭhaha. Vīrātiādīsu bhagavā sātisayacatubbidhasammappadhānavīriyavantatāya vīro, devaputtamaccukilesābhisaṅkhārānaṃ vijitattā vijitasaṅgāmo, jātikantārādito veneyyasatthaṃ vāhanasamatthatāya nibbānasaṅkhātaṃ khemappadesaṃ sampāpanasamatthatāya satthavāho, kāmacchandaiṇassa abhāvato aṇaṇoti veditabbo. Yo hi paresaṃ iṇaṃ gahetvā vināseti, so tehi ‘‘iṇaṃ dehī’’ti tajjamānopi pharusaṃ vuccamānopi vambhamānopi vadhiyamānopi kiñci paṭippaharituṃ na sakkoti, sabbaṃ titikkhati. Titikkhakāraṇañhissa taṃ iṇaṃ hoti, evameva yo yamhi kāmacchandena rajjati, taṇhāgahaṇena taṃ vatthuṃ gaṇhāti, so tena pharusaṃ vuccamānopi vambhamānopi vadhiyamānopi kiñci paṭippaharituṃ na sakkoti, sabbaṃ titikkhati. Titikkhakāraṇañhissa so kāmacchando hoti gharasāmikehi viheṭhiyamānānaṃ itthīnaṃ viya. Kasmā? Iṇasadisattā kāmacchandassa.

    . အဇ္ဈေသနန္တိ ဂရုဋ္ဌာနီယံ ပယိရုပာသိတ္ဝာ ဂရုတရံ ပယောဇနံ ဥဒ္ဒိသ္သ အဘိပတ္ထနာ အဇ္ဈေသနာ, သာပိ အတ္ထတော ယာစနာ ဧဝ။ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာတိ ဣန္ဒ္ရိယပရောပရိယတ္တဉာဏေန စ အာသယာနုသယဉာဏေန စ။ ဣမေသဉ္ဟိ ဒ္ဝိန္နံ ဉာဏာနံ ဗုဒ္ဓစက္ခူတိ နာမံ, သဗ္ဗညုတညာဏသ္သ သမန္တစက္ခူတိ ။ ဟေဋ္ဌိမာနံ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂဉာဏာနံ ဓမ္မစက္ခူတိ။ အပ္ပရဇက္ခေတိအာဒီသု ယေသံ ဝုတ္တနယေနေဝ ပညာစက္ခုမ္ဟိ ရာဂာဒိရဇံ အပ္ပံ, တေ အပ္ပရဇက္ခာ။ ယေသံ တံ မဟန္တံ, တေ မဟာရဇက္ခာ။ ယေသံ သဒ္ဓာဒီနိ ဣန္ဒ္ရိယာနိ တိက္ခာနိ, တေ တိက္ခိန္ဒ္ရိယာ။ ယေသံ တာနိ မုဒူနိ, တေ မုဒိန္ဒ္ရိယာ။ ယေသံ တေယေဝ သဒ္ဓာဒယော အာကာရာ သုန္ဒရာ, တေ သ္ဝာကာရာ။ ယေ ကထိတကာရဏံ သလ္လက္ခေန္တိ, သုခေန သက္ကာ ဟောန္တိ ဝိညာပေတုံ, တေ သုဝိညာပယာ။ ယေ ပရလောကဉ္စေဝ ဝဇ္ဇဉ္စ ဘယတော ပသ္သန္တိ, တေ ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒသ္သာဝိနော နာမ။

    9.Ajjhesananti garuṭṭhānīyaṃ payirupāsitvā garutaraṃ payojanaṃ uddissa abhipatthanā ajjhesanā, sāpi atthato yācanā eva. Buddhacakkhunāti indriyaparopariyattañāṇena ca āsayānusayañāṇena ca. Imesañhi dvinnaṃ ñāṇānaṃ buddhacakkhūti nāmaṃ, sabbaññutaññāṇassa samantacakkhūti . Heṭṭhimānaṃ tiṇṇaṃ maggañāṇānaṃ dhammacakkhūti. Apparajakkhetiādīsu yesaṃ vuttanayeneva paññācakkhumhi rāgādirajaṃ appaṃ, te apparajakkhā. Yesaṃ taṃ mahantaṃ, te mahārajakkhā. Yesaṃ saddhādīni indriyāni tikkhāni, te tikkhindriyā. Yesaṃ tāni mudūni, te mudindriyā. Yesaṃ teyeva saddhādayo ākārā sundarā, te svākārā. Ye kathitakāraṇaṃ sallakkhenti, sukhena sakkā honti viññāpetuṃ, te suviññāpayā. Ye paralokañceva vajjañca bhayato passanti, te paralokavajjabhayadassāvino nāma.

    ဥပ္ပလာနိ ဧတ္ထ သန္တီတိ ဥပ္ပလိနီ, ဂစ္ဆောပိ ဇလာသယောပိ, ဣဓ ပန ဇလာသယော အဓိပ္ပေတော, တသ္မာ ဥပ္ပလိနိယန္တိ ဥပ္ပလဝနေတိ ဧဝမတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ ဣတော ပရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အန္တောနိမုဂ္ဂပောသီနီတိ ယာနိ ဥဒကသ္သ အန္တော နိမုဂ္ဂာနေဝ ဟုတ္ဝာ ပုသ္သန္တိ ဝဍ္ဎန္တိ, တာနိ အန္တောနိမုဂ္ဂပောသီနိ။ ဥဒကံ အစ္စုဂ္ဂမ္မ တိဋ္ဌန္တီတိ ဥဒကံ အတိက္ကမိတ္ဝာ တိဋ္ဌန္တိ။ တတ္ထ ယာနိ အစ္စုဂ္ဂမ္မ ဌိတာနိ သူရိယရသ္မိသမ္ဖသ္သံ အာဂမယမာနာနိ, တာနိ အဇ္ဇ ပုပ္ဖနကာနိ။ ယာနိ သမောဒကံ ဌိတာနိ, တာနိ သ္ဝေ ပုပ္ဖနကာနိ။ ယာနိ ဥဒကာ အနုဂ္ဂတာနိ အန္တောနိမုဂ္ဂပောသီနိ, တာနိ တတိယဒိဝသေ ပုပ္ဖနကာနိ။ ဥဒကာ ပန အနုဂ္ဂတာနိ အညာနိပိ သရောဂဥပ္ပလာဒီနိ နာမ အတ္ထိ, ယာနိ နေဝ ပုပ္ဖိသ္သန္တိ မစ္ဆကစ္ဆပဘက္ခာနေဝ ဘဝိသ္သန္တိ, တာနိ ပာဠိံ နာရုဠ္ဟာနိ, အာဟရိတ္ဝာ ပန ဒီပေတဗ္ဗာနီတိ အဋ္ဌကထာယံ ပကာသိတာနိ။ ယထေဝ ဟိ တာနိ စတုဗ္ဗိဓာနိ ပုပ္ဖာနိ, ဧဝမေဝ ဥဂ္ဃဋိတညူ ဝိပဉ္စိတညူ နေယ္ယော ပဒပရမောတိ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ။

    Uppalāni ettha santīti uppalinī, gacchopi jalāsayopi, idha pana jalāsayo adhippeto, tasmā uppaliniyanti uppalavaneti evamattho gahetabbo. Ito paresupi eseva nayo. Antonimuggaposīnīti yāni udakassa anto nimuggāneva hutvā pussanti vaḍḍhanti, tāni antonimuggaposīni. Udakaṃ accuggamma tiṭṭhantīti udakaṃ atikkamitvā tiṭṭhanti. Tattha yāni accuggamma ṭhitāni sūriyarasmisamphassaṃ āgamayamānāni, tāni ajja pupphanakāni. Yāni samodakaṃ ṭhitāni, tāni sve pupphanakāni. Yāni udakā anuggatāni antonimuggaposīni, tāni tatiyadivase pupphanakāni. Udakā pana anuggatāni aññānipi sarogauppalādīni nāma atthi, yāni neva pupphissanti macchakacchapabhakkhāneva bhavissanti, tāni pāḷiṃ nāruḷhāni, āharitvā pana dīpetabbānīti aṭṭhakathāyaṃ pakāsitāni. Yatheva hi tāni catubbidhāni pupphāni, evameva ugghaṭitaññū vipañcitaññū neyyo padaparamoti cattāro puggalā.

    တတ္ထ ယသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ သဟ ဥဒာဟဋဝေလာယ ဓမ္မာဘိသမယော ဟောတိ, အယံ ‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိအာဒိနာ နယေန သင္ခိတ္တေန မာတိကာယ ဌပိယမာနာယ ဒေသနာနုသာရေန ဉာဏံ ပေသေတ္ဝာ အရဟတ္တံ ဂဏ္ဟိတုံ သမတ္ထော ပုဂ္ဂလော ဥဂ္ဃဋိတညူတိ ဝုစ္စတိ။ ယသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ သင္ခိတ္တေန ဘာသိတသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထေ ဝိဘဇိယမာနေ ဓမ္မာဘိသမယော ဟောတိ, အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ဝိပဉ္စိတညူ။ ယသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ ဥဒ္ဒေသတော ပရိပုစ္ဆတော ယောနိသော မနသိကရောတော ကလ္ယာဏမိတ္တေ သေဝတော ဘဇတော ပယိရုပာသတော အနုပုဗ္ဗေန ဓမ္မာဘိသမယော ဟောတိ, အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော နေယ္ယော။ ယသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ ဗဟုမ္ပိ သုဏတော ဗဟုမ္ပိ ဘဏတော ဗဟုမ္ပိ ဓာရယတော ဗဟုမ္ပိ ဝာစယတော န တာယ ဇာတိယာ ဓမ္မာဘိသမယော ဟောတိ, တေန အတ္တဘာဝေန မဂ္ဂံ ဝာ ဖလံ ဝာ အန္တမသော ဈာနံ ဝာ ဝိပသ္သနံ ဝာ နိဗ္ဗတ္တေတုံ န သက္ကောတိ, အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ပဒပရမော။ တတ္ထ ဘဂဝာ ဥပ္ပလဝနာဒိသဒိသံ ဒသသဟသ္သိလောကဓာတုံ ဩလောကေန္တော အဇ္ဇ ပုပ္ဖနကာနိ ဝိယ ဥဂ္ဃဋိတညူ, သ္ဝေ ပုပ္ဖနကာနိ ဝိယ ဝိပဉ္စိတညူ, တတိယဒိဝသေ ပုပ္ဖနကာနိ ဝိယ နေယ္ယေ, မစ္ဆကစ္ဆပဘက္ခပုပ္ဖာနိ ဝိယ ပဒပရမေ စ အဒ္ဒသ, ပသ္သန္တော စ ‘‘ဧတ္တကာ အပ္ပရဇက္ခာ, ဧတ္တကာ မဟာရဇက္ခာ, တတ္ရာပိ ဧတ္တကာ ဥဂ္ဃဋိတညူ’’တိ ဧဝံ သဗ္ဗာကာရတောဝ အဒ္ဒသ။

    Tattha yassa puggalassa saha udāhaṭavelāya dhammābhisamayo hoti, ayaṃ ‘‘cattāro satipaṭṭhānā’’tiādinā nayena saṅkhittena mātikāya ṭhapiyamānāya desanānusārena ñāṇaṃ pesetvā arahattaṃ gaṇhituṃ samattho puggalo ugghaṭitaññūti vuccati. Yassa puggalassa saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthe vibhajiyamāne dhammābhisamayo hoti, ayaṃ vuccati puggalo vipañcitaññū. Yassa puggalassa uddesato paripucchato yoniso manasikaroto kalyāṇamitte sevato bhajato payirupāsato anupubbena dhammābhisamayo hoti, ayaṃ vuccati puggalo neyyo. Yassa puggalassa bahumpi suṇato bahumpi bhaṇato bahumpi dhārayato bahumpi vācayato na tāya jātiyā dhammābhisamayo hoti, tena attabhāvena maggaṃ vā phalaṃ vā antamaso jhānaṃ vā vipassanaṃ vā nibbattetuṃ na sakkoti, ayaṃ vuccati puggalo padaparamo. Tattha bhagavā uppalavanādisadisaṃ dasasahassilokadhātuṃ olokento ajja pupphanakāni viya ugghaṭitaññū, sve pupphanakāni viya vipañcitaññū, tatiyadivase pupphanakāni viya neyye, macchakacchapabhakkhapupphāni viya padaparame ca addasa, passanto ca ‘‘ettakā apparajakkhā, ettakā mahārajakkhā, tatrāpi ettakā ugghaṭitaññū’’ti evaṃ sabbākāratova addasa.

    တတ္ထ တိဏ္ဏံ ပုဂ္ဂလာနံ ဣမသ္မိညေဝ အတ္တဘာဝေ ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနာ အတ္ထံ သာဓေတိ။ ပဒပရမာနံ အနာဂတတ္ထာယ ဝာသနာ ဟောတိ။ အထ ဘဂဝာ ဣမေသံ စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ အတ္ထာဝဟံ ဓမ္မဒေသနံ ဝိဒိတ္ဝာ ဒေသေတုကမ္ယတံ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ ပုန သဗ္ဗေပိ တီသု ဘဝေသု သတ္တေ ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗဝသေန ဒ္ဝေ ကောဋ္ဌာသေ အကာသိ။ ယေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ယေ တေ သတ္တာ ကမ္မာဝရဏေန သမန္နာဂတာ ဝိပာကာဝရဏေန သမန္နာဂတာ ကိလေသာဝရဏေန သမန္နာဂတာ အသ္သဒ္ဓာ အစ္ဆန္ဒိကာ ဒုပ္ပညာ အဘဗ္ဗာ နိယာမံ ဩက္ကမိတုံ ကုသလေသု ဓမ္မေသု သမ္မတ္တံ, ဣမေ တေ သတ္တာ အဘဗ္ဗာ။ ကတမေ တေ သတ္တာ ဘဗ္ဗာ? ယေ တေ သတ္တာ န ကမ္မာဝရဏေန။ပေ.။ ဣမေ တေ သတ္တာ ဘဗ္ဗာ’’တိ (ဝိဘ. ၈၂၆-၈၂၇)။ တတ္ထ သဗ္ဗေပိ အဘဗ္ဗပုဂ္ဂလေ ပဟာယ ဘဗ္ဗပုဂ္ဂလေယေဝ ဉာဏေန ပရိဂ္ဂဟေတ္ဝာ ‘‘ဧတ္တကာ ရာဂစရိတာ, ဧတ္တကာ ဒောသ, မောဟ, ဝိတက္က, သဒ္ဓာ, ဗုဒ္ဓိစရိတာ’’တိ ဆ ကောဋ္ဌာသေ အကာသိ, ဧဝံ ကတ္ဝာ ဓမ္မံ ဒေသေသ္သာမီတိ စိန္တေသိ။ ဧတ္ထ စ အပ္ပရဇက္ခာဒိဘဗ္ဗာဒိဝသေန အာဝဇ္ဇေန္တသ္သ ဘဂဝတော တေ သတ္တာ ပုဉ္ဇပုဉ္ဇာဝ ဟုတ္ဝာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, န ဧကေကာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

    Tattha tiṇṇaṃ puggalānaṃ imasmiññeva attabhāve bhagavato dhammadesanā atthaṃ sādheti. Padaparamānaṃ anāgatatthāya vāsanā hoti. Atha bhagavā imesaṃ catunnaṃ puggalānaṃ atthāvahaṃ dhammadesanaṃ viditvā desetukamyataṃ uppādetvā puna sabbepi tīsu bhavesu satte bhabbābhabbavasena dve koṭṭhāse akāsi. Ye sandhāya vuttaṃ ‘‘ye te sattā kammāvaraṇena samannāgatā vipākāvaraṇena samannāgatā kilesāvaraṇena samannāgatā assaddhā acchandikā duppaññā abhabbā niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ, ime te sattā abhabbā. Katame te sattā bhabbā? Ye te sattā na kammāvaraṇena…pe… ime te sattā bhabbā’’ti (vibha. 826-827). Tattha sabbepi abhabbapuggale pahāya bhabbapuggaleyeva ñāṇena pariggahetvā ‘‘ettakā rāgacaritā, ettakā dosa, moha, vitakka, saddhā, buddhicaritā’’ti cha koṭṭhāse akāsi, evaṃ katvā dhammaṃ desessāmīti cintesi. Ettha ca apparajakkhādibhabbādivasena āvajjentassa bhagavato te sattā puñjapuñjāva hutvā upaṭṭhahanti, na ekekāti daṭṭhabbaṃ.

    ပစ္စဘာသီတိ ပတိအဘာသိ။ အပာရုတာတိ ဝိဝဋာ။ အမတသ္သ ဒ္ဝာရာတိ အရိယမဂ္ဂော။ သော ဟိ အမတသင္ခာတသ္သ နိဗ္ဗာနသ္သ ဒ္ဝာရံ, သော မယာ ဝိဝရိတ္ဝာ ဌပိတော မဟာကရုဏူပနိသ္သယေန သယမ္ဘူဉာဏေန အဓိဂတတ္တာတိ ဒသ္သေတိ။ ‘‘အပာရုတံ တေသံ အမတသ္သ ဒ္ဝာရ’’န္တိ ကေစိ ပဌန္တိ။ ပမုဉ္စန္တု သဒ္ဓန္တိ သဗ္ဗေ အတ္တနော သဒ္ဓံ မုဉ္စန္တု ဝိသ္သဇ္ဇေန္တု ပဝေဒေန္တု, မယာ ဒေသိတေ ဓမ္မေ မယိ စ အတ္တနော သဒ္ဒဟနာကာရံ ဥဋ္ဌာပေန္တူတိ အတ္ထော။ ပစ္ဆိမပဒဒ္ဝယေ အယမတ္ထော – အဟဉ္ဟိ အတ္တနော ပဂုဏံ သုပ္ပဝတ္တိတမ္ပိ ဣမံ ပဏီတံ ဥတ္တမံ ဓမ္မံ ကာယဝာစာကိလမထသညီ ဟုတ္ဝာ န ဘာသိံ, န ဘာသိသ္သာမီတိ စိန္တေသိံ, ဣဒာနိ ပန သဗ္ဗော ဇနော သဒ္ဓာဘာဇနံ ဥပနေတု, ပူရေသ္သာမိ နေသံ သင္ကပ္ပန္တိ။ အန္တရဓာယီတိ သတ္ထာရံ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေတ္ဝာ အန္တရဟိတော, သကဋ္ဌာနမေဝ ဂတောတိ အတ္ထော။ သတ္ထုသန္တိကဉ္ဟိ ဥပဂတာနံ ဒေဝာနံ ဗ္ရဟ္မာနဉ္စ တသ္သ ပုရတော အန္တရဓာနံ နာမ သကဋ္ဌာနဂမနမေဝ။

    Paccabhāsīti patiabhāsi. Apārutāti vivaṭā. Amatassa dvārāti ariyamaggo. So hi amatasaṅkhātassa nibbānassa dvāraṃ, so mayā vivaritvā ṭhapito mahākaruṇūpanissayena sayambhūñāṇena adhigatattāti dasseti. ‘‘Apārutaṃ tesaṃ amatassa dvāra’’nti keci paṭhanti. Pamuñcantu saddhanti sabbe attano saddhaṃ muñcantu vissajjentu pavedentu, mayā desite dhamme mayi ca attano saddahanākāraṃ uṭṭhāpentūti attho. Pacchimapadadvaye ayamattho – ahañhi attano paguṇaṃ suppavattitampi imaṃ paṇītaṃ uttamaṃ dhammaṃ kāyavācākilamathasaññī hutvā na bhāsiṃ, na bhāsissāmīti cintesiṃ, idāni pana sabbo jano saddhābhājanaṃ upanetu, pūressāmi nesaṃ saṅkappanti. Antaradhāyīti satthāraṃ gandhamālādīhi pūjetvā antarahito, sakaṭṭhānameva gatoti attho. Satthusantikañhi upagatānaṃ devānaṃ brahmānañca tassa purato antaradhānaṃ nāma sakaṭṭhānagamanameva.

    ဗ္ရဟ္မယာစနကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Brahmayācanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi / ၅. ဗ္ရဟ္မယာစနကထာ • 5. Brahmayācanakathā

    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ဗ္ရဟ္မယာစနကထာ • Brahmayācanakathā

    ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ဗ္ရဟ္မယာစနကထာဝဏ္ဏနာ • Brahmayācanakathāvaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ဗ္ရဟ္မယာစနကထာဝဏ္ဏနာ • Brahmayācanakathāvaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၅. ဗ္ရဟ္မယာစနကထာ • 5. Brahmayācanakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact