| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ਬ੍ਰਹ੍ਮਯਾਚਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Brahmayācanakathāvaṇṇanā
੭. ਆਲੀਯਨ੍ਤਿ ਸੇવੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਆਲਯਾ। ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਤ੍ਤਾ…ਪੇ॰… વੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਸੁਟ੍ਠੁ ਮੁਦਿਤਾਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਪਮੁਦਿਤਾ। ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਠਾਨ-ਸਦ੍ਦਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ। ਇਮੇਸਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਫਲਾਨਂ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋਤਿਆਦੀਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨવੇવਚਨਾਨਿ। ਅਪਿਸ੍ਸੂਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਨ ਕੇવਲਂ ਏਤਦਹੋਸਿ, ਇਮਾਪਿ ਗਾਥਾ ਪਟਿਭਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
7. Ālīyanti sevīyantīti ālayā. Pañca kāmaguṇāti āha ‘‘sattā…pe… vuccantī’’ti. Suṭṭhu muditāti ativiya pamuditā. Ṭhānaṃ sandhāyāti ṭhāna-saddaṃ apekkhitvā. Imesanti saṅkhārādīnaṃ phalānaṃ. Pāḷiyaṃ sabbasaṅkhārasamathotiādīni nibbānavevacanāni. Apissūti sampiṇḍanatthe nipāto. Na kevalaṃ etadahosi, imāpi gāthā paṭibhaṃsūti attho.
ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਮੇ ਅਧਿਗਤਨ੍ਤਿ ਪਾਰਮਿਪੂਰਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਾਪਟਿਪਦਂ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਗ੍ਗਾ ਸੁਖਾਪਟਿਪਦਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਹ-ਇਤਿ ਬ੍ਯਤ੍ਤਂ, ਏਕਂਸਨ੍ਤਿ ਦ੍વੀਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਨਿਪਾਤੋ, ਬ੍ਯਤ੍ਤਂ, ਏਕਂਸੇਨ વਾ ਅਲਨ੍ਤਿ વਿਯੋਜੇਨ੍ਤਿ। ਹਲਨ੍ਤਿ વਾ ਏਕੋ ਨਿਪਾਤੋ।
Kicchena me adhigatanti pāramipūraṇaṃ sandhāya vuttaṃ, na dukkhāpaṭipadaṃ. Buddhānañhi cattāro maggā sukhāpaṭipadāva honti. Ha-iti byattaṃ, ekaṃsanti dvīsu atthesu nipāto, byattaṃ, ekaṃsena vā alanti viyojenti. Halanti vā eko nipāto.
੮. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਹਮ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ ਸਹਕੋ ਨਾਮ ਥੇਰੋ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਤਿ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਤੇਨ ਨਂ ‘‘ਸਹਮ੍ਪਤੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਿਂਸੁ। ਅਸ੍ਸવਨਤਾਤਿ ਅਸ੍ਸવਨਤਾਯ, ਅਸ੍ਸવਨੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸવਨਮੇવ ਹਿ ਸવਨਤਾ ਯਥਾ ਦੇવਤਾਤਿ।
8. Pāḷiyaṃ sahampatissāti so kira kassapassa bhagavato sāsane sahako nāma thero paṭhamajjhānabhūmiyaṃ brahmapati hutvā nibbatto, tena naṃ ‘‘sahampatī’’ti sañjāniṃsu. Assavanatāti assavanatāya, assavanenāti attho. Savanameva hi savanatā yathā devatāti.
ਧਮ੍ਮੋ ਅਸੁਦ੍ਧੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਧਮ੍ਮੋ। ਸਮਲੇਹੀਤਿ ਪੂਰਣਕਸ੍ਸਪਾਦੀਹਿ ਛਹਿ ਸਤ੍ਥਾਰੇਹਿ। ਅਪਾਪੁਰਾਤਿ ਦੇਸਨਾਹਤ੍ਥੇਨ વਿવਰ। ਦ੍વਾਰਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ।
Dhammo asuddhoti micchādiṭṭhidhammo. Samalehīti pūraṇakassapādīhi chahi satthārehi. Apāpurāti desanāhatthena vivara. Dvāranti ariyamaggaṃ sandhāya vadati.
ਸੇਲੇਤਿ ਘਨਸਿਲਾਮਯੇ। ਤਥੂਪਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਥਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਂ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤੇਨ ਸੋ ਸੇਲਪਬ੍ਬਤੋ ਉਪਮਾ ਯਸ੍ਸ। ਤਂ ਤਥੂਪਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨ વਾ ਪਬ੍ਬਤਾਦਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨ ਉਪਮਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧਮ੍ਮਮਯਨ੍ਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਭੂਤਂ। ਉਟ੍ਠਾਹੀਤਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਥਾਯ ਚਾਰਿਕਚਰਣਤ੍ਥਂ ਇਮਮ੍ਹਾ ਆਸਨਾ ਕਾਯੇਨ, ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਭਾવਤੋ વਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਉਟ੍ਠੇਹਿ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ। ਤੇਨੇવ ‘‘વਿਚਰ, ਦੇਸਸ੍ਸੂ’’ਤਿ ਦੁવਿਧੇਪਿ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਪਯੋਗੇ ਨਿਯੋਜੇਸਿ। વੀਰਾਤਿਆਦਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਥੁਤਿવਸੇਨ ਸਮ੍ਬੋਧਨਾਨਿ।
Seleti ghanasilāmaye. Tathūpamanti ettha tathā-saddo taṃ-saddatthe daṭṭhabbo. Tena so selapabbato upamā yassa. Taṃ tathūpamanti attho. Tena vā pabbatādinā pakārena upamā assātipi attho. Dhammamayanti lokuttaradhammabhūtaṃ. Uṭṭhāhīti dhammadesanatthāya cārikacaraṇatthaṃ imamhā āsanā kāyena, appossukkabhāvato vā cittena uṭṭhehi, ayameva vā pāṭho. Teneva ‘‘vicara, desassū’’ti duvidhepi kāyacittapayoge niyojesi. Vīrātiādi cattāri thutivasena sambodhanāni.
੯. ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਞਾਣੇਨ, ਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣੇਨ ਚ। ਇਮੇਸਞ੍ਹਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਨਾਮਂ। ਸ੍વਾਕਾਰਾਤਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਯੋવ ਆਕਾਰਾ ਸੁਨ੍ਦਰਾ ਯੇਸਂ, ਤੇ ਸ੍વਾਕਾਰਾ, ਸੁવਿਞ੍ਞਾਪਯਾ, ਪਰਲੋਕਞ੍ਚ વਜ੍ਜਞ੍ਚ ਭਯਤੋ ਦਸ੍ਸਨਸੀਲਾ ਚਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਉਪ੍ਪਲਾਨਿ ਏਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਲਿਨੀਤਿ ਗਚ੍ਛਲਤਾਪਿ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ। ਏવਮਿਤਰੇਸੁਪਿ। ਉਦਕਾਨੁਗ੍ਗਤਾਨੀਤਿ ਉਦਕਤੋ ਅਨੁਗ੍ਗਤਾਨਿ। ਅਨ੍ਤੋ ਨਿਮੁਗ੍ਗਾਨੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਪੁਸਨ੍ਤਿ વਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਅਨ੍ਤੋਨਿਮੁਗ੍ਗਪੋਸੀਨਿ। ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮ੍ਮਾਤਿ ਉਦਕਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨવਸੇਨ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ।
9.Buddhacakkhunāti indriyaparopariyattañāṇena, āsayānusayañāṇena ca. Imesañhi dvinnaṃ ‘‘buddhacakkhū’’ti nāmaṃ. Svākārāti saddhindriyādayova ākārā sundarā yesaṃ, te svākārā, suviññāpayā, paralokañca vajjañca bhayato dassanasīlā cāti daṭṭhabbaṃ. Uppalāni ettha santīti uppalinīti gacchalatāpi pokkharaṇīpi vuccati. Idha pana pokkharaṇī. Evamitaresupi. Udakānuggatānīti udakato anuggatāni. Anto nimuggāneva hutvā pusanti vaḍḍhanti, tāni antonimuggaposīni. Accuggammāti udakaṃ atikkamanavasena uggantvā.
ਅਪਾਰੁਤਾਤਿ વਿવਟਾ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ। ਦ੍વਾਰਾਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਦ੍વਾਰਾਨਿ। ਇਦਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਸਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਤੇਸਂ ਮਗ੍ਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦਿਟ੍ਠਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। વਿਹਿਂਸਸਞ੍ਞੀਤਿਆਦੀਸੁ ਏવਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ – ‘‘ਅਹਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਗੁਣਂ ਸੁਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਤਮ੍ਪਿ ਇਮਂ ਪਣੀਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੇਸੁ ਮਨੁਜੇਸੁ ਦੇਸਨਾਯ વਿਹਿਂਸਾ ਕਾਯવਾਚਾਕਿਲਮਥੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ વਿਹਿਂਸਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍વਾ ਨ ਭਾਸਿਂ ਭਾਸਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿਂ। ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਦ੍ਧਾਭਾਜਨਂ વਿવਰਨ੍ਤੁ, ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨੇਸਂ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ।
Apārutāti vivaṭā. Tesanti saupanissayānaṃ sattānaṃ. Dvārāti ariyamaggadvārāni. Idañca attano sayambhuñāṇena saupanissayānaṃ tesaṃ magguppattidiṭṭhataṃ sandhāya vadati. Vihiṃsasaññītiādīsu evamattho daṭṭhabbo – ‘‘ahañhi attano paguṇaṃ suppavattitampi imaṃ paṇītaṃ dhammaṃ ajānantesu manujesu desanāya vihiṃsā kāyavācākilamatho hotī’’ti evaṃ vihiṃsasaññī hutvā na bhāsiṃ bhāsituṃ na icchiṃ. Idāni pana hetusampannā attano saddhābhājanaṃ vivarantu, pūressāmi nesaṃ saṅkappanti.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi / ੫. ਬ੍ਰਹ੍ਮਯਾਚਨਕਥਾ • 5. Brahmayācanakathā
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਬ੍ਰਹ੍ਮਯਾਚਨਕਥਾ • Brahmayācanakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਬ੍ਰਹ੍ਮਯਾਚਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Brahmayācanakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਬ੍ਰਹ੍ਮਯਾਚਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Brahmayācanakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੫. ਬ੍ਰਹ੍ਮਯਾਚਨਕਥਾ • 5. Brahmayācanakathā
