Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya

    5. බ්‍රාහ්‌මණවග්‌ගො

    5. Brāhmaṇavaggo

    1. බ්‍රහ්‌මායුසුත්‌තං

    1. Brahmāyusuttaṃ

    383. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා විදෙහෙසු චාරිකං චරති මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං පඤ්‌චමත්‌තෙහි භික්‌ඛුසතෙහි. තෙන ඛො පන සමයෙන බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො මිථිලායං පටිවසති ජිණ්‌ණො වුඩ්‌ඪො මහල්‌ලකො අද්‌ධගතො වයොඅනුප්‌පත්‌තො, වීසවස්‌සසතිකො ජාතියා, තිණ්‌ණං වෙදානං 1 පාරගූ සනිඝණ්‌ඩුකෙටුභානං සාක්‌ඛරප්‌පභෙදානං ඉතිහාසපඤ්‌චමානං, පදකො, වෙය්‍යාකරණො, ලොකායතමහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු අනවයො. අස්‌සොසි ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො – ‘‘සමණො ඛලු භො, ගොතමො සක්‍යපුත්‌තො සක්‍යකුලා පබ්‌බජිතො විදෙහෙසු චාරිකං චරති මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං පඤ්‌චමත්‌තෙහි භික්‌ඛුසතෙහි. තං ඛො පන භවන්‌තං ගොතමං එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවාති. සො ඉමං ලොකං සදෙවකං සමාරකං සබ්‍රහ්‌මකං සස්‌සමණබ්‍රාහ්‌මණිං පජං සදෙවමනුස්‌සං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙති. සො ධම්‌මං දෙසෙති ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං, කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙති. සාධු ඛො පන තථාරූපානං අරහතං දස්‌සනං හොතී’’’ති.

    383. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā videhesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi. Tena kho pana samayena brahmāyu brāhmaṇo mithilāyaṃ paṭivasati jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto, vīsavassasatiko jātiyā, tiṇṇaṃ vedānaṃ 2 pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Assosi kho brahmāyu brāhmaṇo – ‘‘samaṇo khalu bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito videhesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’’ti.

    384. තෙන ඛො පන සමයෙන බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස උත්‌තරො නාම මාණවො අන්‌තෙවාසී හොති තිණ්‌ණං වෙදානං පාරගූ සනිඝණ්‌ඩුකෙටුභානං සාක්‌ඛරප්‌පභෙදානං ඉතිහාසපඤ්‌චමානං, පදකො, වෙය්‍යාකරණො, ලොකායතමහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු අනවයො. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො උත්‌තරං මාණවං ආමන්‌තෙසි – ‘‘අයං, තාත උත්‌තර, සමණො ගොතමො සක්‍යපුත්‌තො සක්‍යකුලා පබ්‌බජිතො විදෙහෙසු චාරිකං චරති මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං පඤ්‌චමත්‌තෙහි භික්‌ඛුසතෙහි. තං ඛො පන භවන්‌තං ගොතමං එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො…පෙ.… සාධු ඛො පන තථාරූපානං අරහතං දස්‌සනං හොතී’ති. එහි ත්‌වං, තාත උත්‌තර, යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්‌කම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා සමණං ගොතමං ජානාහි යදි වා තං භවන්‌තං ගොතමං තථා සන්‌තංයෙව සද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො, යදි වා නො තථා; යදි වා සො භවං ගොතමො තාදිසො, යදි වා න තාදිසො. තථා මයං තං භවන්‌තං ගොතමං වෙදිස්‌සාමා’’ති. ‘‘යථා කථං පනාහං, භො, තං භවන්‌තං ගොතමං ජානිස්‌සාමි යදි වා තං භවන්‌තං ගොතමං තථා සන්‌තංයෙව සද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො, යදි වා නො තථා; යදි වා සො භවං ගොතමො තාදිසො, යදි වා න තාදිසො’’ති. ‘‘ආගතානි ඛො, තාත උත්‌තර, අම්‌හාකං මන්‌තෙසු ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි, යෙහි සමන්‌නාගතස්‌ස මහාපුරිසස්‌ස ද්‌වෙයෙව ගතියො භවන්‌ති අනඤ්‌ඤා . සචෙ අගාරං අජ්‌ඣාවසති, රාජා හොති චක්‌කවත්‌තී ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා චාතුරන්‌තො විජිතාවී ජනපදත්‌ථාවරියප්‌පත්‌තො සත්‌තරතනසමන්‌නාගතො. තස්‌සිමානි සත්‌ත රතනානි භවන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – චක්‌කරතනං, හත්‌ථිරතනං, අස්‌සරතනං, මණිරතනං, ඉත්‌ථිරතනං, ගහපතිරතනං, පරිණායකරතනමෙව සත්‌තමං. පරොසහස්‌සං ඛො පනස්‌ස පුත්‌තා භවන්‌ති සූරා වීරඞ්‌ගරූපා පරසෙනප්‌පමද්‌දනා. සො ඉමං පථවිං සාගරපරියන්‌තං අදණ්‌ඩෙන අසත්‌ථෙන ධම්‌මෙන 3 අභිවිජිය අජ්‌ඣාවසති. සචෙ ඛො පන අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජති, අරහං හොති සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො ලොකෙ විවට්‌ටච්‌ඡදො. අහං ඛො පන, තාත උත්‌තර, මන්‌තානං දාතා; ත්‌වං මන්‌තානං පටිග්‌ගහෙතා’’ති.

    384. Tena kho pana samayena brahmāyussa brāhmaṇassa uttaro nāma māṇavo antevāsī hoti tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo uttaraṃ māṇavaṃ āmantesi – ‘‘ayaṃ, tāta uttara, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito videhesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho…pe… sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’ti. Ehi tvaṃ, tāta uttara, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ jānāhi yadi vā taṃ bhavantaṃ gotamaṃ tathā santaṃyeva saddo abbhuggato, yadi vā no tathā; yadi vā so bhavaṃ gotamo tādiso, yadi vā na tādiso. Tathā mayaṃ taṃ bhavantaṃ gotamaṃ vedissāmā’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ panāhaṃ, bho, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ jānissāmi yadi vā taṃ bhavantaṃ gotamaṃ tathā santaṃyeva saddo abbhuggato, yadi vā no tathā; yadi vā so bhavaṃ gotamo tādiso, yadi vā na tādiso’’ti. ‘‘Āgatāni kho, tāta uttara, amhākaṃ mantesu dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveyeva gatiyo bhavanti anaññā . Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni satta ratanāni bhavanti, seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ, hatthiratanaṃ, assaratanaṃ, maṇiratanaṃ, itthiratanaṃ, gahapatiratanaṃ, pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena 4 abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭṭacchado. Ahaṃ kho pana, tāta uttara, mantānaṃ dātā; tvaṃ mantānaṃ paṭiggahetā’’ti.

    385. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො උත්‌තරො මාණවො බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා උට්‌ඨායාසනා බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං අභිවාදෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා විදෙහෙසු යෙන භගවා තෙන චාරිකං පක්‌කාමි. අනුපුබ්‌බෙන චාරිකං චරමානො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො උත්‌තරො මාණවො භගවතො කායෙ ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි සමන්‌නෙසි. අද්‌දසා ඛො උත්‌තරො මාණවො භගවතො කායෙ ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි, යෙභුය්‍යෙන ථපෙත්‌වා ද්‌වෙ. ද්‌වීසු මහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු කඞ්‌ඛති විචිකිච්‌ඡති නාධිමුච්‌චති න සම්‌පසීදති – කොසොහිතෙ ච වත්‌ථගුය්‌හෙ, පහූතජිව්‌හතාය ච. අථ ඛො භගවතො එතදහොසි – ‘‘පස්‌සති ඛො මෙ අයං උත්‌තරො මාණවො ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි , යෙභුය්‍යෙන ථපෙත්‌වා ද්‌වෙ. ද්‌වීසු මහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු කඞ්‌ඛති විචිකිච්‌ඡති නාධිමුච්‌චති න සම්‌පසීදති – කොසොහිතෙ ච වත්‌ථගුය්‌හෙ, පහූතජිව්‌හතාය චා’’ති. අථ ඛො භගවා තථාරූපං ඉද්‌ධාභිසඞ්‌ඛාරං අභිසඞ්‌ඛාසි යථා අද්‌දස උත්‌තරො මාණවො භගවතො කොසොහිතං වත්‌ථගුය්‌හං. අථ ඛො භගවා ජිව්‌හං නින්‌නාමෙත්‌වා උභොපි කණ්‌ණසොතානි අනුමසි පටිමසි 5; උභොපි නාසිකසොතානි 6 අනුමසි පටිමසි; කෙවලම්‌පි නලාටමණ්‌ඩලං ජිව්‌හාය ඡාදෙසි. අථ ඛො උත්‌තරස්‌ස මාණවස්‌ස එතදහොසි – ‘‘සමන්‌නාගතො ඛො සමණො ගොතමො ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණෙහි. යංනූනාහං සමණං ගොතමං අනුබන්‌ධෙය්‍යං, ඉරියාපථමස්‌ස පස්‌සෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො උත්‌තරො මාණවො සත්‌තමාසානි භගවන්‌තං අනුබන්‌ධි ඡායාව අනපායිනී 7.

    385. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho uttaro māṇavo brahmāyussa brāhmaṇassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā videhesu yena bhagavā tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho uttaro māṇavo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni samannesi. Addasā kho uttaro māṇavo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yebhuyyena thapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya ca. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘passati kho me ayaṃ uttaro māṇavo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni , yebhuyyena thapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya cā’’ti. Atha kho bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi yathā addasa uttaro māṇavo bhagavato kosohitaṃ vatthaguyhaṃ. Atha kho bhagavā jivhaṃ ninnāmetvā ubhopi kaṇṇasotāni anumasi paṭimasi 8; ubhopi nāsikasotāni 9 anumasi paṭimasi; kevalampi nalāṭamaṇḍalaṃ jivhāya chādesi. Atha kho uttarassa māṇavassa etadahosi – ‘‘samannāgato kho samaṇo gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi. Yaṃnūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ anubandheyyaṃ, iriyāpathamassa passeyya’’nti. Atha kho uttaro māṇavo sattamāsāni bhagavantaṃ anubandhi chāyāva anapāyinī 10.

    386. අථ ඛො උත්‌තරො මාණවො සත්‌තන්‌නං මාසානං අච්‌චයෙන විදෙහෙසු යෙන මිථිලා තෙන චාරිකං පක්‌කාමි. අනුපුබ්‌බෙන චාරිකං චරමානො යෙන මිථිලා යෙන බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො උත්‌තරං මාණවං බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො එතදවොච – ‘‘කච්‌චි, තාත උත්‌තර, තං භවන්‌තං ගොතමං තථා සන්‌තංයෙව සද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො , නො අඤ්‌ඤථා? කච්‌චි පන සො භවං ගොතමො තාදිසො, නො අඤ්‌ඤාදිසො’’ති? ‘‘තථා සන්‌තංයෙව, භො, තං භවන්‌තං ගොතමං සද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො, නො අඤ්‌ඤථා; තාදිසොව 11 සො භවං ගොතමො, නො අඤ්‌ඤාදිසො. සමන්‌නාගතො ච 12 සො භවං ගොතමො ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණෙහි.

    386. Atha kho uttaro māṇavo sattannaṃ māsānaṃ accayena videhesu yena mithilā tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena mithilā yena brahmāyu brāhmaṇo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho uttaraṃ māṇavaṃ brahmāyu brāhmaṇo etadavoca – ‘‘kacci, tāta uttara, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ tathā santaṃyeva saddo abbhuggato , no aññathā? Kacci pana so bhavaṃ gotamo tādiso, no aññādiso’’ti? ‘‘Tathā santaṃyeva, bho, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ saddo abbhuggato, no aññathā; tādisova 13 so bhavaṃ gotamo, no aññādiso. Samannāgato ca 14 so bhavaṃ gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi.

    ‘‘සුප්‌පතිට්‌ඨිතපාදො ඛො පන භවං ගොතමො; ඉදම්‌පි තස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස මහාපුරිසස්‌ස මහාපුරිසලක්‌ඛණං භවති.

    ‘‘Suppatiṭṭhitapādo kho pana bhavaṃ gotamo; idampi tassa bhoto gotamassa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.

    ‘‘හෙට්‌ඨා ඛො පන තස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස පාදතලෙසු චක්‌කානි ජාතානි සහස්‌සාරානි සනෙමිකානි සනාභිකානි සබ්‌බාකාරපරිපූරානි…

    ‘‘Heṭṭhā kho pana tassa bhoto gotamassa pādatalesu cakkāni jātāni sahassārāni sanemikāni sanābhikāni sabbākāraparipūrāni…

    ‘‘ආයතපණ්‌හි ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Āyatapaṇhi kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘දීඝඞ්‌ගුලි ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Dīghaṅguli kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘මුදුතලුනහත්‌ථපාදො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Mudutalunahatthapādo kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘ජාලහත්‌ථපාදො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Jālahatthapādo kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘උස්‌සඞ්‌ඛපාදො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Ussaṅkhapādo kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘එණිජඞ්‌ඝො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Eṇijaṅgho kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘ඨිතකො ඛො පන සො භවං ගොතමො අනොනමන්‌තො උභොහි පාණිතලෙහි ජණ්‌ණුකානි පරිමසති පරිමජ්‌ජති…

    ‘‘Ṭhitako kho pana so bhavaṃ gotamo anonamanto ubhohi pāṇitalehi jaṇṇukāni parimasati parimajjati…

    ‘‘කොසොහිතවත්‌ථගුය්‌හො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Kosohitavatthaguyho kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘සුවණ්‌ණවණ්‌ණො ඛො පන සො භවං ගොතමො කඤ්‌චනසන්‌නිභත්‌තචො…

    ‘‘Suvaṇṇavaṇṇo kho pana so bhavaṃ gotamo kañcanasannibhattaco…

    ‘‘සුඛුමච්‌ඡවි ඛො පන සො භවං ගොතමො. සුඛුමත්‌තා ඡවියා රජොජල්‌ලං කායෙ න උපලිම්‌පති…

    ‘‘Sukhumacchavi kho pana so bhavaṃ gotamo. Sukhumattā chaviyā rajojallaṃ kāye na upalimpati…

    ‘‘එකෙකලොමො ඛො පන සො භවං ගොතමො; එකෙකානි ලොමානි ලොමකූපෙසු ජාතානි…

    ‘‘Ekekalomo kho pana so bhavaṃ gotamo; ekekāni lomāni lomakūpesu jātāni…

    ‘‘උද්‌ධග්‌ගලොමො ඛො පන සො භවං ගොතමො; උද්‌ධග්‌ගානි ලොමානි ජාතානි නීලානි අඤ්‌ජනවණ්‌ණානි කුණ්‌ඩලාවට්‌ටානි දක්‌ඛිණාවට්‌ටකජාතානි…

    ‘‘Uddhaggalomo kho pana so bhavaṃ gotamo; uddhaggāni lomāni jātāni nīlāni añjanavaṇṇāni kuṇḍalāvaṭṭāni dakkhiṇāvaṭṭakajātāni…

    ‘‘බ්‍රහ්‌මුජුගත්‌තො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Brahmujugatto kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘සත්‌තුස්‌සදො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Sattussado kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘සීහපුබ්‌බද්‌ධකායො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Sīhapubbaddhakāyo kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘චිතන්‌තරංසො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Citantaraṃso kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘නිග්‍රොධපරිමණ්‌ඩලො ඛො පන සො භවං ගොතමො; යාවතක්‌වස්‌ස කායො තාවතක්‌වස්‌ස බ්‍යාමො, යාවතක්‌වස්‌ස බ්‍යාමො තාවතක්‌වස්‌ස කායො…

    ‘‘Nigrodhaparimaṇḍalo kho pana so bhavaṃ gotamo; yāvatakvassa kāyo tāvatakvassa byāmo, yāvatakvassa byāmo tāvatakvassa kāyo…

    ‘‘සමවට්‌ටක්‌ඛන්‌ධො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Samavaṭṭakkhandho kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘රසග්‌ගසග්‌ගී ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Rasaggasaggī kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘සීහහනු ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Sīhahanu kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘චත්‌තාලීසදන්‌තො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Cattālīsadanto kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘සමදන්‌තො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Samadanto kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘අවිරළදන්‌තො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Aviraḷadanto kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘සුසුක්‌කදාඨො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Susukkadāṭho kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘පහූතජිව්‌හො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Pahūtajivho kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘බ්‍රහ්‌මස්‌සරො ඛො පන සො භවං ගොතමො කරවිකභාණී…

    ‘‘Brahmassaro kho pana so bhavaṃ gotamo karavikabhāṇī…

    ‘‘අභිනීලනෙත්‌තො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Abhinīlanetto kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘ගොපඛුමො ඛො පන සො භවං ගොතමො…

    ‘‘Gopakhumo kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘උණ්‌ණා ඛො පනස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස භමුකන්‌තරෙ ජාතා ඔදාතා මුදුතූලසන්‌නිභා…

    ‘‘Uṇṇā kho panassa bhoto gotamassa bhamukantare jātā odātā mudutūlasannibhā…

    ‘‘උණ්‌හීසසීසො ඛො පන සො භවං ගොතමො; ඉදම්‌පි තස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස මහාපුරිසස්‌ස මහාපුරිසලක්‌ඛණං භවති.

    ‘‘Uṇhīsasīso kho pana so bhavaṃ gotamo; idampi tassa bhoto gotamassa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.

    ‘‘ඉමෙහි ඛො, භො, සො භවං ගොතමො ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණෙහි සමන්‌නාගතො.

    ‘‘Imehi kho, bho, so bhavaṃ gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato.

    387. ‘‘ගච්‌ඡන්‌තො ඛො පන සො භවං ගොතමො දක්‌ඛිණෙනෙව පාදෙන පඨමං පක්‌කමති. සො නාතිදූරෙ පාදං උද්‌ධරති, නාච්‌චාසන්‌නෙ පාදං නික්‌ඛිපති; සො නාතිසීඝං ගච්‌ඡති, නාතිසණිකං ගච්‌ඡති; න ච අද්‌දුවෙන අද්‌දුවං සඞ්‌ඝට්‌ටෙන්‌තො ගච්‌ඡති, න ච ගොප්‌ඵකෙන ගොප්‌ඵකං සඞ්‌ඝට්‌ටෙන්‌තො ගච්‌ඡති. සො ගච්‌ඡන්‌තො න සත්‌ථිං උන්‌නාමෙති, න සත්‌ථිං ඔනාමෙති; න සත්‌ථිං සන්‌නාමෙති, න සත්‌ථිං විනාමෙති. ගච්‌ඡතො ඛො පන තස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස අධරකායොව 15 ඉඤ්‌ජති, න ච කායබලෙන ගච්‌ඡති. අපලොකෙන්‌තො ඛො පන සො භවං ගොතමො සබ්‌බකායෙනෙව අපලොකෙති; සො න උද්‌ධං උල්‌ලොකෙති, න අධො ඔලොකෙති; න ච විපෙක්‌ඛමානො ගච්‌ඡති, යුගමත්‌තඤ්‌ච පෙක්‌ඛති; තතො චස්‌ස උත්‌තරි අනාවටං ඤාණදස්‌සනං භවති. සො අන්‌තරඝරං පවිසන්‌තො න කායං උන්‌නාමෙති , න කායං ඔනාමෙති; න කායං සන්‌නාමෙති, න කායං විනාමෙති. සො නාතිදූරෙ නාච්‌චාසන්‌නෙ ආසනස්‌ස පරිවත්‌තති, න ච පාණිනා ආලම්‌බිත්‌වා ආසනෙ නිසීදති, න ච ආසනස්‌මිං කායං පක්‌ඛිපති. සො අන්‌තරඝරෙ නිසින්‌නො සමානො න හත්‌ථකුක්‌කුච්‌චං ආපජ්‌ජති, න පාදකුක්‌කුච්‌චං ආපජ්‌ජති; න අද්‌දුවෙන අද්‌දුවං ආරොපෙත්‌වා නිසීදති; න ච ගොප්‌ඵකෙන ගොප්‌ඵකං ආරොපෙත්‌වා නිසීදති; න ච පාණිනා හනුකං උපදහිත්‌වා 16 නිසීදති. සො අන්‌තරඝරෙ නිසින්‌නො සමානො න ඡම්‌භති න කම්‌පති න වෙධති න පරිතස්‌සති. සො අඡම්‌භී අකම්‌පී අවෙධී අපරිතස්‌සී විගතලොමහංසො. විවෙකවත්‌තො ච සො භවං ගොතමො අන්‌තරඝරෙ නිසින්‌නො හොති. සො පත්‌තොදකං පටිග්‌ගණ්‌හන්‌තො න පත්‌තං උන්‌නාමෙති, න පත්‌තං ඔනාමෙති; න පත්‌තං සන්‌නාමෙති, න පත්‌තං විනාමෙති. සො පත්‌තොදකං පටිග්‌ගණ්‌හාති නාතිථොකං නාතිබහුං. සො න ඛුලුඛුලුකාරකං 17 පත්‌තං ධොවති, න සම්‌පරිවත්‌තකං පත්‌තං ධොවති, න පත්‌තං භූමියං නික්‌ඛිපිත්‌වා හත්‌ථෙ ධොවති; හත්‌ථෙසු ධොතෙසු පත්‌තො ධොතො හොති, පත්‌තෙ ධොතෙ හත්‌ථා ධොතා හොන්‌ති. සො පත්‌තොදකං ඡඩ්‌ඩෙති නාතිදූරෙ නාච්‌චාසන්‌නෙ, න ච විච්‌ඡඩ්‌ඩයමානො. සො ඔදනං පටිග්‌ගණ්‌හන්‌තො න පත්‌තං උන්‌නාමෙති, න පත්‌තං ඔනාමෙති; න පත්‌තං සන්‌නාමෙති, න පත්‌තං විනාමෙති. සො ඔදනං පටිග්‌ගණ්‌හාති නාතිථොකං නාතිබහුං. බ්‍යඤ්‌ජනං ඛො පන භවං ගොතමො බ්‍යඤ්‌ජනමත්‌තාය ආහාරෙති, න ච බ්‍යඤ්‌ජනෙන ආලොපං අතිනාමෙති. ද්‌වත්‌තික්‌ඛත්‌තුං ඛො භවං ගොතමො මුඛෙ ආලොපං සම්‌පරිවත්‌තෙත්‌වා අජ්‌ඣොහරති; න චස්‌ස කාචි ඔදනමිඤ්‌ජා අසම්‌භින්‌නා කායං පවිසති, න චස්‌ස කාචි ඔදනමිඤ්‌ජා මුඛෙ අවසිට්‌ඨා හොති; අථාපරං ආලොපං උපනාමෙති. රසපටිසංවෙදී ඛො පන සො භවං ගොතමො ආහාරං ආහාරෙති, නො ච රසරාගපටිසංවෙදී.

    387. ‘‘Gacchanto kho pana so bhavaṃ gotamo dakkhiṇeneva pādena paṭhamaṃ pakkamati. So nātidūre pādaṃ uddharati, nāccāsanne pādaṃ nikkhipati; so nātisīghaṃ gacchati, nātisaṇikaṃ gacchati; na ca adduvena adduvaṃ saṅghaṭṭento gacchati, na ca gopphakena gopphakaṃ saṅghaṭṭento gacchati. So gacchanto na satthiṃ unnāmeti, na satthiṃ onāmeti; na satthiṃ sannāmeti, na satthiṃ vināmeti. Gacchato kho pana tassa bhoto gotamassa adharakāyova 18 iñjati, na ca kāyabalena gacchati. Apalokento kho pana so bhavaṃ gotamo sabbakāyeneva apaloketi; so na uddhaṃ ulloketi, na adho oloketi; na ca vipekkhamāno gacchati, yugamattañca pekkhati; tato cassa uttari anāvaṭaṃ ñāṇadassanaṃ bhavati. So antaragharaṃ pavisanto na kāyaṃ unnāmeti , na kāyaṃ onāmeti; na kāyaṃ sannāmeti, na kāyaṃ vināmeti. So nātidūre nāccāsanne āsanassa parivattati, na ca pāṇinā ālambitvā āsane nisīdati, na ca āsanasmiṃ kāyaṃ pakkhipati. So antaraghare nisinno samāno na hatthakukkuccaṃ āpajjati, na pādakukkuccaṃ āpajjati; na adduvena adduvaṃ āropetvā nisīdati; na ca gopphakena gopphakaṃ āropetvā nisīdati; na ca pāṇinā hanukaṃ upadahitvā 19 nisīdati. So antaraghare nisinno samāno na chambhati na kampati na vedhati na paritassati. So achambhī akampī avedhī aparitassī vigatalomahaṃso. Vivekavatto ca so bhavaṃ gotamo antaraghare nisinno hoti. So pattodakaṃ paṭiggaṇhanto na pattaṃ unnāmeti, na pattaṃ onāmeti; na pattaṃ sannāmeti, na pattaṃ vināmeti. So pattodakaṃ paṭiggaṇhāti nātithokaṃ nātibahuṃ. So na khulukhulukārakaṃ 20 pattaṃ dhovati, na samparivattakaṃ pattaṃ dhovati, na pattaṃ bhūmiyaṃ nikkhipitvā hatthe dhovati; hatthesu dhotesu patto dhoto hoti, patte dhote hatthā dhotā honti. So pattodakaṃ chaḍḍeti nātidūre nāccāsanne, na ca vicchaḍḍayamāno. So odanaṃ paṭiggaṇhanto na pattaṃ unnāmeti, na pattaṃ onāmeti; na pattaṃ sannāmeti, na pattaṃ vināmeti. So odanaṃ paṭiggaṇhāti nātithokaṃ nātibahuṃ. Byañjanaṃ kho pana bhavaṃ gotamo byañjanamattāya āhāreti, na ca byañjanena ālopaṃ atināmeti. Dvattikkhattuṃ kho bhavaṃ gotamo mukhe ālopaṃ samparivattetvā ajjhoharati; na cassa kāci odanamiñjā asambhinnā kāyaṃ pavisati, na cassa kāci odanamiñjā mukhe avasiṭṭhā hoti; athāparaṃ ālopaṃ upanāmeti. Rasapaṭisaṃvedī kho pana so bhavaṃ gotamo āhāraṃ āhāreti, no ca rasarāgapaṭisaṃvedī.

    ‘‘අට්‌ඨඞ්‌ගසමන්‌නාගතං 21 ඛො පන සො භවං ගොතමො ආහාරං ආහාරෙති – නෙව දවාය, න මදාය න මණ්‌ඩනාය න විභූසනාය, යාවදෙව ඉමස්‌ස කායස්‌ස ඨිතියා යාපනාය, විහිංසූපරතියා බ්‍රහ්‌මචරියානුග්‌ගහාය – ‘ඉති පුරාණඤ්‌ච වෙදනං පටිහඞ්‌ඛාමි නවඤ්‌ච වෙදනං න උප්‌පාදෙස්‌සාමි, යාත්‍රා ච මෙ භවිස්‌සති අනවජ්‌ජතා ච ඵාසුවිහාරො චා’ති . සො භුත්‌තාවී පත්‌තොදකං පටිග්‌ගණ්‌හන්‌තො න පත්‌තං උන්‌නාමෙති, න පත්‌තං ඔනාමෙති; න පත්‌තං සන්‌නාමෙති, න පත්‌තං විනාමෙති. සො පත්‌තොදකං පටිග්‌ගණ්‌හාති නාතිථොකං නාතිබහුං. සො න ඛුලුඛුලුකාරකං පත්‌තං ධොවති, න සම්‌පරිවත්‌තකං පත්‌තං ධොවති, න පත්‌තං භූමියං නික්‌ඛිපිත්‌වා හත්‌ථෙ ධොවති; හත්‌ථෙසු ධොතෙසු පත්‌තො ධොතො හොති, පත්‌තෙ ධොතෙ හත්‌ථා ධොතා හොන්‌ති. සො පත්‌තොදකං ඡඩ්‌ඩෙති නාතිදූරෙ නාච්‌චාසන්‌නෙ, න ච විච්‌ඡඩ්‌ඩයමානො. සො භුත්‌තාවී න පත්‌තං භූමියං නික්‌ඛිපති නාතිදූරෙ නාච්‌චාසන්‌නෙ, න ච අනත්‌ථිකො පත්‌තෙන හොති, න ච අතිවෙලානුරක්‌ඛී පත්‌තස්‌මිං. සො භුත්‌තාවී මුහුත්‌තං තුණ්‌හී නිසීදති, න ච අනුමොදනස්‌ස කාලමතිනාමෙති. සො භුත්‌තාවී අනුමොදති, න තං භත්‌තං ගරහති, න අඤ්‌ඤං භත්‌තං පටිකඞ්‌ඛති; අඤ්‌ඤදත්‌ථු ධම්‌මියා කථාය තං පරිසං සන්‌දස්‌සෙති සමාදපෙති සමුත්‌තෙජෙති සම්‌පහංසෙති. සො තං පරිසං ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සෙත්‌වා සමාදපෙත්‌වා සමුත්‌තෙජෙත්‌වා සම්‌පහංසෙත්‌වා උට්‌ඨායාසනා පක්‌කමති. සො නාතිසීඝං ගච්‌ඡති, නාතිසණිකං ගච්‌ඡති, න ච මුච්‌චිතුකාමො ගච්‌ඡති; න ච තස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස කායෙ චීවරං අච්‌චුක්‌කට්‌ඨං හොති න ච අච්‌චොක්‌කට්‌ඨං, න ච කායස්‌මිං අල්‌ලීනං න ච කායස්‌මා අපකට්‌ඨං; න ච තස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස කායම්‌හා වාතො චීවරං අපවහති; න ච තස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස කායෙ රජොජල්‌ලං උපලිම්‌පති . සො ආරාමගතො නිසීදති පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ. නිසජ්‌ජ පාදෙ පක්‌ඛාලෙති; න ච සො භවං ගොතමො පාදමණ්‌ඩනානුයොගමනුයුත්‌තො විහරති. සො පාදෙ පක්‌ඛාලෙත්‌වා නිසීදති පල්‌ලඞ්‌කං ආභුජිත්‌වා උජුං කායං පණිධාය පරිමුඛං සතිං උපට්‌ඨපෙත්‌වා. සො නෙව අත්‌තබ්‍යාබාධාය චෙතෙති, න පරබ්‍යාබාධාය චෙතෙති, න උභයබ්‍යාබාධාය චෙතෙති; අත්‌තහිතපරහිතඋභයහිතසබ්‌බලොකහිතමෙව සො භවං ගොතමො චින්‌තෙන්‌තො නිසින්‌නො හොති. සො ආරාමගතො පරිසති ධම්‌මං දෙසෙති, න තං පරිසං උස්‌සාදෙති, න තං පරිසං අපසාදෙති; අඤ්‌ඤදත්‌ථු ධම්‌මියා කථාය තං පරිසං සන්‌දස්‌සෙති සමාදපෙති සමුත්‌තෙජෙති සම්‌පහංසෙති.

    ‘‘Aṭṭhaṅgasamannāgataṃ 22 kho pana so bhavaṃ gotamo āhāraṃ āhāreti – neva davāya, na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya, vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya – ‘iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’ti . So bhuttāvī pattodakaṃ paṭiggaṇhanto na pattaṃ unnāmeti, na pattaṃ onāmeti; na pattaṃ sannāmeti, na pattaṃ vināmeti. So pattodakaṃ paṭiggaṇhāti nātithokaṃ nātibahuṃ. So na khulukhulukārakaṃ pattaṃ dhovati, na samparivattakaṃ pattaṃ dhovati, na pattaṃ bhūmiyaṃ nikkhipitvā hatthe dhovati; hatthesu dhotesu patto dhoto hoti, patte dhote hatthā dhotā honti. So pattodakaṃ chaḍḍeti nātidūre nāccāsanne, na ca vicchaḍḍayamāno. So bhuttāvī na pattaṃ bhūmiyaṃ nikkhipati nātidūre nāccāsanne, na ca anatthiko pattena hoti, na ca ativelānurakkhī pattasmiṃ. So bhuttāvī muhuttaṃ tuṇhī nisīdati, na ca anumodanassa kālamatināmeti. So bhuttāvī anumodati, na taṃ bhattaṃ garahati, na aññaṃ bhattaṃ paṭikaṅkhati; aññadatthu dhammiyā kathāya taṃ parisaṃ sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. So taṃ parisaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkamati. So nātisīghaṃ gacchati, nātisaṇikaṃ gacchati, na ca muccitukāmo gacchati; na ca tassa bhoto gotamassa kāye cīvaraṃ accukkaṭṭhaṃ hoti na ca accokkaṭṭhaṃ, na ca kāyasmiṃ allīnaṃ na ca kāyasmā apakaṭṭhaṃ; na ca tassa bhoto gotamassa kāyamhā vāto cīvaraṃ apavahati; na ca tassa bhoto gotamassa kāye rajojallaṃ upalimpati . So ārāmagato nisīdati paññatte āsane. Nisajja pāde pakkhāleti; na ca so bhavaṃ gotamo pādamaṇḍanānuyogamanuyutto viharati. So pāde pakkhāletvā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So neva attabyābādhāya ceteti, na parabyābādhāya ceteti, na ubhayabyābādhāya ceteti; attahitaparahitaubhayahitasabbalokahitameva so bhavaṃ gotamo cintento nisinno hoti. So ārāmagato parisati dhammaṃ deseti, na taṃ parisaṃ ussādeti, na taṃ parisaṃ apasādeti; aññadatthu dhammiyā kathāya taṃ parisaṃ sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti.

    ‘‘අට්‌ඨඞ්‌ගසමන්‌නාගතො ඛො පනස්‌ස භොතො ගොතමස්‌ස මුඛතො ඝොසො නිච්‌ඡරති – විස්‌සට්‌ඨො ච, විඤ්‌ඤෙය්‍යො ච, මඤ්‌ජු ච, සවනීයො ච, බින්‌දු ච, අවිසාරී ච, ගම්‌භීරො ච, නින්‌නාදී ච. යථාපරිසං ඛො පන සො භවං ගොතමො සරෙන විඤ්‌ඤාපෙති, න චස්‌ස බහිද්‌ධා පරිසාය ඝොසො නිච්‌ඡරති. තෙ තෙන භොතා ගොතමෙන ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සිතා සමාදපිතා සමුත්‌තෙජිතා සම්‌පහංසිතා උට්‌ඨායාසනා පක්‌කමන්‌ති අවලොකයමානායෙව 23 අවිජහිතත්‌තා 24. අද්‌දසාම ඛො මයං, භො, තං භවන්‌තං ගොතමං ගච්‌ඡන්‌තං, අද්‌දසාම ඨිතං, අද්‌දසාම අන්‌තරඝරං පවිසන්‌තං, අද්‌දසාම අන්‌තරඝරෙ නිසින්‌නං තුණ්‌හීභූතං, අද්‌දසාම අන්‌තරඝරෙ භුඤ්‌ජන්‌තං, අද්‌දසාම භුත්‌තාවිං නිසින්‌නං තුණ්‌හීභූතං, අද්‌දසාම භුත්‌තාවිං අනුමොදන්‌තං, අද්‌දසාම ආරාමං ගච්‌ඡන්‌තං, අද්‌දසාම ආරාමගතං නිසින්‌නං තුණ්‌හීභූතං, අද්‌දසාම ආරාමගතං පරිසති ධම්‌මං දෙසෙන්‌තං. එදිසො ච එදිසො ච සො භවං ගොතමො, තතො ච භිය්‍යො’’ති.

    ‘‘Aṭṭhaṅgasamannāgato kho panassa bhoto gotamassa mukhato ghoso niccharati – vissaṭṭho ca, viññeyyo ca, mañju ca, savanīyo ca, bindu ca, avisārī ca, gambhīro ca, ninnādī ca. Yathāparisaṃ kho pana so bhavaṃ gotamo sarena viññāpeti, na cassa bahiddhā parisāya ghoso niccharati. Te tena bhotā gotamena dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā uṭṭhāyāsanā pakkamanti avalokayamānāyeva 25 avijahitattā 26. Addasāma kho mayaṃ, bho, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ gacchantaṃ, addasāma ṭhitaṃ, addasāma antaragharaṃ pavisantaṃ, addasāma antaraghare nisinnaṃ tuṇhībhūtaṃ, addasāma antaraghare bhuñjantaṃ, addasāma bhuttāviṃ nisinnaṃ tuṇhībhūtaṃ, addasāma bhuttāviṃ anumodantaṃ, addasāma ārāmaṃ gacchantaṃ, addasāma ārāmagataṃ nisinnaṃ tuṇhībhūtaṃ, addasāma ārāmagataṃ parisati dhammaṃ desentaṃ. Ediso ca ediso ca so bhavaṃ gotamo, tato ca bhiyyo’’ti.

    388. එවං වුත්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො උට්‌ඨායාසනා එකංසං උත්‌තරාසඞ්‌ගං කරිත්‌වා යෙන භගවා තෙනඤ්‌ජලිං පණාමෙත්‌වා තික්‌ඛත්‌තුං උදානං උදානෙති –

    388. Evaṃ vutte, brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā tikkhattuṃ udānaṃ udāneti –

    ‘‘නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස.

    ‘‘Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.

    ‘‘නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස.

    ‘‘Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.

    ‘‘නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌සා’’ති.

    ‘‘Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassā’’ti.

    ‘‘අප්‌පෙව නාම මයං කදාචි කරහචි තෙන භොතා ගොතමෙන සමාගච්‌ඡෙය්‍යාම? අප්‌පෙව නාම සියා කොචිදෙව කථාසල්‌ලාපො’’ති!

    ‘‘Appeva nāma mayaṃ kadāci karahaci tena bhotā gotamena samāgaccheyyāma? Appeva nāma siyā kocideva kathāsallāpo’’ti!

    389. අථ ඛො භගවා විදෙහෙසු අනුපුබ්‌බෙන චාරිකං චරමානො යෙන මිථිලා තදවසරි. තත්‍ර සුදං භගවා මිථිලායං විහරති මඝදෙවම්‌බවනෙ. අස්‌සොසුං ඛො මිථිලෙය්‍යකා 27 බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා – ‘‘සමණො ඛලු, භො, ගොතමො සක්‍යපුත්‌තො සක්‍යකුලා පබ්‌බජිතො විදෙහෙසු චාරිකං චරමානො මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං පඤ්‌චමත්‌තෙහි භික්‌ඛුසතෙහි මිථිලං අනුප්‌පත්‌තො, මිථිලායං විහරති මඝදෙවම්‌බවනෙ. තං ඛො පන භවන්‌තං ගොතමං එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවාති. සො ඉමං ලොකං සදෙවකං සමාරකං සබ්‍රහ්‌මකං සස්‌සමණබ්‍රාහ්‌මණිං පජං සදෙවමනුස්‌සං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙති . සො ධම්‌මං දෙසෙති ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං, කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙති. සාධු ඛො පන තථාරූපානං අරහතං දස්‌සනං හොතී’’’ති.

    389. Atha kho bhagavā videhesu anupubbena cārikaṃ caramāno yena mithilā tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā mithilāyaṃ viharati maghadevambavane. Assosuṃ kho mithileyyakā 28 brāhmaṇagahapatikā – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito videhesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi mithilaṃ anuppatto, mithilāyaṃ viharati maghadevambavane. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti . So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’’ti.

    අථ ඛො මිථිලෙය්‍යකා බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා අප්‌පෙකච්‌චෙ භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු; අප්‌පෙකච්‌චෙ භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදිංසු, සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු; අප්‌පෙකච්‌චෙ යෙන භගවා තෙනඤ්‌ජලිං පණාමෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු; අප්‌පෙකච්‌චෙ භගවතො සන්‌තිකෙ නාමගොත්‌තං සාවෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු; අප්‌පෙකච්‌චෙ තුණ්‌හීභූතා එකමන්‌තං නිසීදිංසු.

    Atha kho mithileyyakā brāhmaṇagahapatikā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

    390. අස්‌සොසි ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො – ‘‘සමණො ඛලු, භො, ගොතමො සක්‍යපුත්‌තො සක්‍යකුලා පබ්‌බජිතො මිථිලං අනුප්‌පත්‌තො, මිථිලායං විහරති මඝදෙවම්‌බවනෙ’’ති. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො සම්‌බහුලෙහි සාවකෙහි සද්‌ධිං යෙන මඝදෙවම්‌බවනං තෙනුපසඞ්‌කමි. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායුනො බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස අවිදූරෙ අම්‌බවනස්‌ස එතදහොසි – ‘‘න ඛො මෙතං පතිරූපං යොහං පුබ්‌බෙ අප්‌පටිසංවිදිතො සමණං ගොතමං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො අඤ්‌ඤතරං මාණවකං ආමන්‌තෙසි – ‘‘එහි ත්‌වං, මාණවක, යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්‌කම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා මම වචනෙන සමණං ගොතමං අප්‌පාබාධං අප්‌පාතඞ්‌කං ලහුට්‌ඨානං බලං ඵාසුවිහාරං පුච්‌ඡ – ‘බ්‍රහ්‌මායු, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණො භවන්‌තං ගොතමං අප්‌පාබාධං අප්‌පාතඞ්‌කං ලහුට්‌ඨානං බලං ඵාසුවිහාරං පුච්‌ඡතී’ති. එවඤ්‌ච වදෙහි – ‘බ්‍රහ්‌මායු, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණො ජිණ්‌ණො වුඩ්‌ඪො මහල්‌ලකො අද්‌ධගතො වයොඅනුප්‌පත්‌තො, වීසවස්‌සසතිකො ජාතියා, තිණ්‌ණං වෙදානං පාරගූ සනිඝණ්‌ඩුකෙටුභානං සාක්‌ඛරප්‌පභෙදානං ඉතිහාසපඤ්‌චමානං, පදකො, වෙය්‍යාකරණො, ලොකායතමහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු අනවයො. යාවතා, භො, බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා මිථිලායං පටිවසන්‌ති, බ්‍රහ්‌මායු තෙසං බ්‍රාහ්‌මණො අග්‌ගමක්‌ඛායති – යදිදං භොගෙහි; බ්‍රහ්‌මායු තෙසං බ්‍රාහ්‌මණො අග්‌ගමක්‌ඛායති – යදිදං මන්‌තෙහි; බ්‍රහ්‌මායු තෙසං බ්‍රාහ්‌මණො අග්‌ගමක්‌ඛායති – යදිදං ආයුනා චෙව යසසා ච. සො භොතො ගොතමස්‌ස දස්‌සනකාමො’’’ති.

    390. Assosi kho brahmāyu brāhmaṇo – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito mithilaṃ anuppatto, mithilāyaṃ viharati maghadevambavane’’ti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo sambahulehi sāvakehi saddhiṃ yena maghadevambavanaṃ tenupasaṅkami. Atha kho brahmāyuno brāhmaṇassa avidūre ambavanassa etadahosi – ‘‘na kho metaṃ patirūpaṃ yohaṃ pubbe appaṭisaṃvidito samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkameyya’’nti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo aññataraṃ māṇavakaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, māṇavaka, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena samaṇaṃ gotamaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha – ‘brahmāyu, bho gotama, brāhmaṇo bhavantaṃ gotamaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’ti. Evañca vadehi – ‘brahmāyu, bho gotama, brāhmaṇo jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto, vīsavassasatiko jātiyā, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Yāvatā, bho, brāhmaṇagahapatikā mithilāyaṃ paṭivasanti, brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ bhogehi; brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ mantehi; brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ āyunā ceva yasasā ca. So bhoto gotamassa dassanakāmo’’’ti.

    ‘‘එවං , භො’’ති ඛො සො මාණවකො බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං අට්‌ඨාසි. එකමන්‌තං ඨිතො ඛො සො මාණවකො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘බ්‍රහ්‌මායු, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණො භවන්‌තං ගොතමං අප්‌පාබාධං අප්‌පාතඞ්‌කං ලහුට්‌ඨානං බලං ඵාසුවිහාරං පුච්‌ඡති; එවඤ්‌ච වදෙති – ‘බ්‍රහ්‌මායු, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණො ජිණ්‌ණො වුඩ්‌ඪො මහල්‌ලකො අද්‌ධගතො වයොඅනුප්‌පත්‌තො, වීසවස්‌සසතිකො ජාතියා, තිණ්‌ණං වෙදානං පාරගූ සනිඝණ්‌ඩුකෙටුභානං සාක්‌ඛරප්‌පභෙදානං ඉතිහාසපඤ්‌චමානං, පදකො, වෙය්‍යාකරණො, ලොකායතමහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු අනවයො. යාවතා, භො, බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකා මිථිලායං පටිවසන්‌ති, බ්‍රහ්‌මායු තෙසං බ්‍රාහ්‌මණො අග්‌ගමක්‌ඛායති – යදිදං භොගෙහි; බ්‍රහ්‌මායු තෙසං බ්‍රාහ්‌මණො අග්‌ගමක්‌ඛායති – යදිදං මන්‌තෙහි; බ්‍රහ්‌මායු තෙසං බ්‍රාහ්‌මණො අග්‌ගමක්‌ඛායති – යදිදං ආයුනා චෙව යසසා ච. සො භොතො ගොතමස්‌ස දස්‌සනකාමො’’’ති. ‘‘යස්‌සදානි, මාණව, බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො කාලං මඤ්‌ඤතී’’ති. අථ ඛො සො මාණවකො යෙන බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං එතදවොච – ‘‘කතාවකාසො ඛොම්‌හි භවතා සමණෙන ගොතමෙන. යස්‌සදානි භවං කාලං මඤ්‌ඤතී’’ති.

    ‘‘Evaṃ , bho’’ti kho so māṇavako brahmāyussa brāhmaṇassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho so māṇavako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘brahmāyu, bho gotama, brāhmaṇo bhavantaṃ gotamaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati; evañca vadeti – ‘brahmāyu, bho gotama, brāhmaṇo jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto, vīsavassasatiko jātiyā, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Yāvatā, bho, brāhmaṇagahapatikā mithilāyaṃ paṭivasanti, brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ bhogehi; brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ mantehi; brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ āyunā ceva yasasā ca. So bhoto gotamassa dassanakāmo’’’ti. ‘‘Yassadāni, māṇava, brahmāyu brāhmaṇo kālaṃ maññatī’’ti. Atha kho so māṇavako yena brahmāyu brāhmaṇo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘katāvakāso khomhi bhavatā samaṇena gotamena. Yassadāni bhavaṃ kālaṃ maññatī’’ti.

    391. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි. අද්‌දසා ඛො සා පරිසා බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං දූරතොව ආගච්‌ඡන්‌තං. දිස්‌වාන ඔරමිය 29 ඔකාසමකාසි යථා තං ඤාතස්‌ස යසස්‌සිනො. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො තං පරිසං එතදවොච – ‘‘අලං, භො! නිසීදථ තුම්‌හෙ සකෙ ආසනෙ. ඉධාහං සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සන්‌තිකෙ නිසීදිස්‌සාමී’’ති.

    391. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami. Addasā kho sā parisā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna oramiya 30 okāsamakāsi yathā taṃ ñātassa yasassino. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo taṃ parisaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, bho! Nisīdatha tumhe sake āsane. Idhāhaṃ samaṇassa gotamassa santike nisīdissāmī’’ti.

    අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො භගවතො කායෙ ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි සමන්‌නෙසි. අද්‌දසා ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො භගවතො කායෙ ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි, යෙභුය්‍යෙන ඨපෙත්‌වා ද්‌වෙ. ද්‌වීසු මහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු කඞ්‌ඛති විචිකිච්‌ඡති නාධිමුච්‌චති න සම්‌පසීදති – කොසොහිතෙ ච වත්‌ථගුය්‌හෙ, පහූතජිව්‌හතාය ච. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො භගවන්‌තං ගාථාහි අජ්‌ඣභාසි –

    Atha kho brahmāyu brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni samannesi. Addasā kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya ca. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –

    ‘‘යෙ මෙ ද්‌වත්‌තිංසාති සුතා, මහාපුරිසලක්‌ඛණා;

    ‘‘Ye me dvattiṃsāti sutā, mahāpurisalakkhaṇā;

    දුවෙ තෙසං න පස්‌සාමි, භොතො කායස්‌මිං ගොතම.

    Duve tesaṃ na passāmi, bhoto kāyasmiṃ gotama.

    ‘‘කච්‌චි කොසොහිතං භොතො, වත්‌ථගුය්‌හං නරුත්‌තම;

    ‘‘Kacci kosohitaṃ bhoto, vatthaguyhaṃ naruttama;

    නාරීසමානසව්‌හයා, කච්‌චි ජිව්‌හා න දස්‌සකා 31.

    Nārīsamānasavhayā, kacci jivhā na dassakā 32.

    ‘‘කච්‌චි පහූතජිව්‌හොසි, යථා තං ජානියාමසෙ;

    ‘‘Kacci pahūtajivhosi, yathā taṃ jāniyāmase;

    නින්‌නාමයෙතං පහූතං, කඞ්‌ඛං විනය නො ඉසෙ.

    Ninnāmayetaṃ pahūtaṃ, kaṅkhaṃ vinaya no ise.

    ‘‘දිට්‌ඨධම්‌මහිතත්‌ථාය, සම්‌පරායසුඛාය ච;

    ‘‘Diṭṭhadhammahitatthāya, samparāyasukhāya ca;

    කතාවකාසා පුච්‌ඡාම, යං කිඤ්‌චි අභිපත්‌ථිත’’න්‌ති.

    Katāvakāsā pucchāma, yaṃ kiñci abhipatthita’’nti.

    392. අථ ඛො භගවතො එතදහොසි – ‘‘පස්‌සති ඛො මෙ අයං බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණානි, යෙභුය්‍යෙන ඨපෙත්‌වා ද්‌වෙ. ද්‌වීසු මහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු කඞ්‌ඛති විචිකිච්‌ඡති නාධිමුච්‌චති න සම්‌පසීදති – කොසොහිතෙ ච වත්‌ථගුය්‌හෙ, පහූතජිව්‌හතාය චා’’ති . අථ ඛො භගවා තථාරූපං ඉද්‌ධාභිසඞ්‌ඛාරං අභිසඞ්‌ඛාසි යථා අද්‌දස බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො භගවතො කොසොහිතං වත්‌ථගුය්‌හං. අථ ඛො භගවා ජිව්‌හං නින්‌නාමෙත්‌වා උභොපි කණ්‌ණසොතානි අනුමසි පටිමසි; උභොපි නාසිකසොතානි අනුමසි පටිමසි; කෙවලම්‌පි නලාටමණ්‌ඩලං ජිව්‌හාය ඡාදෙසි. අථ ඛො භගවා බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං ගාථාහි පච්‌චභාසි –

    392. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘passati kho me ayaṃ brahmāyu brāhmaṇo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya cā’’ti . Atha kho bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi yathā addasa brahmāyu brāhmaṇo bhagavato kosohitaṃ vatthaguyhaṃ. Atha kho bhagavā jivhaṃ ninnāmetvā ubhopi kaṇṇasotāni anumasi paṭimasi; ubhopi nāsikasotāni anumasi paṭimasi; kevalampi nalāṭamaṇḍalaṃ jivhāya chādesi. Atha kho bhagavā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ gāthāhi paccabhāsi –

    ‘‘යෙ තෙ ද්‌වත්‌තිංසාති සුතා, මහාපුරිසලක්‌ඛණා;

    ‘‘Ye te dvattiṃsāti sutā, mahāpurisalakkhaṇā;

    සබ්‌බෙ තෙ මම කායස්‌මිං, මා තෙ 33 කඞ්‌ඛාහු බ්‍රාහ්‌මණ.

    Sabbe te mama kāyasmiṃ, mā te 34 kaṅkhāhu brāhmaṇa.

    ‘‘අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං අභිඤ්‌ඤාතං, භාවෙතබ්‌බඤ්‌ච භාවිතං;

    ‘‘Abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ, bhāvetabbañca bhāvitaṃ;

    පහාතබ්‌බං පහීනං මෙ, තස්‌මා බුද්‌ධොස්‌මි බ්‍රාහ්‌මණ.

    Pahātabbaṃ pahīnaṃ me, tasmā buddhosmi brāhmaṇa.

    ‘‘දිට්‌ඨධම්‌මහිතත්‌ථාය , සම්‌පරායසුඛාය ච;

    ‘‘Diṭṭhadhammahitatthāya , samparāyasukhāya ca;

    කතාවකාසො පුච්‌ඡස්‌සු, යං කිඤ්‌චි අභිපත්‌ථිත’’න්‌ති.

    Katāvakāso pucchassu, yaṃ kiñci abhipatthita’’nti.

    393. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස එතදහොසි – ‘‘කතාවකාසො ඛොම්‌හි සමණෙන ගොතමෙන. කිං නු ඛො අහං සමණං ගොතමං පුච්‌ඡෙය්‍යං – ‘දිට්‌ඨධම්‌මිකං වා අත්‌ථං සම්‌පරායිකං වා’’’ති. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස එතදහොසි – ‘‘කුසලො ඛො අහං දිට්‌ඨධම්‌මිකානං අත්‌ථානං. අඤ්‌ඤෙපි මං දිට්‌ඨධම්‌මිකං අත්‌ථං පුච්‌ඡන්‌ති. යංනූනාහං සමණං ගොතමං සම්‌පරායිකංයෙව අත්‌ථං පුච්‌ඡෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො භගවන්‌තං ගාථාහි අජ්‌ඣභාසි –

    393. Atha kho brahmāyussa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘katāvakāso khomhi samaṇena gotamena. Kiṃ nu kho ahaṃ samaṇaṃ gotamaṃ puccheyyaṃ – ‘diṭṭhadhammikaṃ vā atthaṃ samparāyikaṃ vā’’’ti. Atha kho brahmāyussa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘kusalo kho ahaṃ diṭṭhadhammikānaṃ atthānaṃ. Aññepi maṃ diṭṭhadhammikaṃ atthaṃ pucchanti. Yaṃnūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ samparāyikaṃyeva atthaṃ puccheyya’’nti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –

    ‘‘කථං ඛො බ්‍රාහ්‌මණො හොති, කථං භවති වෙදගූ;

    ‘‘Kathaṃ kho brāhmaṇo hoti, kathaṃ bhavati vedagū;

    තෙවිජ්‌ජො භො කථං හොති, සොත්‌ථියො කින්‌ති වුච්‌චති.

    Tevijjo bho kathaṃ hoti, sotthiyo kinti vuccati.

    ‘‘අරහං භො කථං හොති, කථං භවති කෙවලී;

    ‘‘Arahaṃ bho kathaṃ hoti, kathaṃ bhavati kevalī;

    මුනි ච භො කථං හොති, බුද්‌ධො කින්‌ති පවුච්‌චතී’’ති.

    Muni ca bho kathaṃ hoti, buddho kinti pavuccatī’’ti.

    394. අථ ඛො භගවා බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං ගාථාහි පච්‌චභාසි –

    394. Atha kho bhagavā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ gāthāhi paccabhāsi –

    ‘‘පුබ්‌බෙනිවාසං යො වෙදි, සග්‌ගාපායඤ්‌ච පස්‌සති;

    ‘‘Pubbenivāsaṃ yo vedi, saggāpāyañca passati;

    අථො ජාතික්‌ඛයං පත්‌තො, අභිඤ්‌ඤා වොසිතො මුනි.

    Atho jātikkhayaṃ patto, abhiññā vosito muni.

    ‘‘චිත්‌තං විසුද්‌ධං ජානාති, මුත්‌තං රාගෙහි සබ්‌බසො;

    ‘‘Cittaṃ visuddhaṃ jānāti, muttaṃ rāgehi sabbaso;

    පහීනජාතිමරණො, බ්‍රහ්‌මචරියස්‌ස කෙවලී;

    Pahīnajātimaraṇo, brahmacariyassa kevalī;

    පාරගූ සබ්‌බධම්‌මානං, බුද්‌ධො තාදී පවුච්‌චතී’’ති.

    Pāragū sabbadhammānaṃ, buddho tādī pavuccatī’’ti.

    එවං වුත්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො උට්‌ඨායාසනා එකංසං උත්‌තරාසඞ්‌ගං කරිත්‌වා භගවතො පාදෙසු සිරසා නිපතිත්‌වා භගවතො පාදානි මුඛෙන ච පරිචුම්‌බති, පාණීහි ච පරිසම්‌බාහති, නාමඤ්‌ච සාවෙති – ‘‘බ්‍රහ්‌මායු අහං, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණො; බ්‍රහ්‌මායු අහං, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණො’’ති. අථ ඛො සා පරිසා අච්‌ඡරියබ්‌භුතචිත්‌තජාතා අහොසි – ‘‘අච්‌ඡරියං වත, භො, අබ්‌භුතං වත, භො! යත්‍ර හි නාමායං බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො ඤාතො යසස්‌සී එවරූපං පරමනිපච්‌චකාරං කරිස්‌සතී’’ති. අථ ඛො භගවා බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං එතදවොච – ‘‘අලං, බ්‍රාහ්‌මණ, උට්‌ඨහ නිසීද ත්‌වං සකෙ ආසනෙ යතො තෙ මයි චිත්‌තං පසන්‌න’’න්‌ති. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො උට්‌ඨහිත්‌වා සකෙ ආසනෙ නිසීදි.

    Evaṃ vutte, brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavato pādāni mukhena ca paricumbati, pāṇīhi ca parisambāhati, nāmañca sāveti – ‘‘brahmāyu ahaṃ, bho gotama, brāhmaṇo; brahmāyu ahaṃ, bho gotama, brāhmaṇo’’ti. Atha kho sā parisā acchariyabbhutacittajātā ahosi – ‘‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho! Yatra hi nāmāyaṃ brahmāyu brāhmaṇo ñāto yasassī evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karissatī’’ti. Atha kho bhagavā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, brāhmaṇa, uṭṭhaha nisīda tvaṃ sake āsane yato te mayi cittaṃ pasanna’’nti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhahitvā sake āsane nisīdi.

    395. අථ ඛො භගවා බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස අනුපුබ්‌බිං කථං කථෙසි, සෙය්‍යථිදං – දානකථං, සීලකථං, සග්‌ගකථං; කාමානං ආදීනවං ඔකාරං සංකිලෙසං නෙක්‌ඛම්‌මෙ ආනිසංසං පකාසෙසි. යදා භගවා අඤ්‌ඤාසි බ්‍රහ්‌මායුං බ්‍රාහ්‌මණං කල්‌ලචිත්‌තං මුදුචිත්‌තං විනීවරණචිත්‌තං උදග්‌ගචිත්‌තං පසන්‌නචිත්‌තං, අථ යා බුද්‌ධානං සාමුක්‌කංසිකා ධම්‌මදෙසනා තං පකාසෙසි – දුක්‌ඛං, සමුදයං, නිරොධං, මග්‌ගං. සෙය්‍යථාපි නාම සුද්‌ධං වත්‌ථං අපගතකාළකං සම්‌මදෙව රජනං පටිග්‌ගණ්‌හෙය්‍ය, එවමෙව බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස තස්‌මිංයෙව ආසනෙ විරජං වීතමලං ධම්‌මචක්‌ඛුං උදපාදි – ‘‘යං කිඤ්‌චි සමුදයධම්‌මං සබ්‌බං තං නිරොධධම්‌ම’’න්‌ති. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො දිට්‌ඨධම්‌මො පත්‌තධම්‌මො විදිතධම්‌මො පරියොගාළ්‌හධම්‌මො තිණ්‌ණවිචිකිච්‌ඡො විගතකථංකථො වෙසාරජ්‌ජප්‌පත්‌තො අපරප්‌පච්‌චයො සත්‌ථුසාසනෙ භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම, අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම! සෙය්‍යථාපි, භො ගොතම, නික්‌කුජ්‌ජිතං වා උක්‌කුජ්‌ජෙය්‍ය, පටිච්‌ඡන්‌නං වා විවරෙය්‍ය, මූළ්‌හස්‌ස වා මග්‌ගං ආචික්‌ඛෙය්‍ය, අන්‌ධකාරෙ වා තෙලපජ්‌ජොතං ධාරෙය්‍ය – චක්‌ඛුමන්‌තො රූපානි දක්‌ඛන්‌තීති – එවමෙවං භොතා ගොතමෙන අනෙකපරියායෙන ධම්‌මො පකාසිතො. එසාහං භවන්‌තං ගොතමං සරණං ගච්‌ඡාමි ධම්‌මඤ්‌ච භික්‌ඛුසඞ්‌ඝඤ්‌ච. උපාසකං මං භවං ගොතමො ධාරෙතු අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගතං. අධිවාසෙතු ච මෙ භවං ගොතමො ස්‌වාතනාය භත්‌තං සද්‌ධිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙනා’’ති. අධිවාසෙසි භගවා තුණ්‌හීභාවෙන. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො භගවතො අධිවාසනං විදිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා පක්‌කාමි . අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො තස්‌සා රත්‌තියා අච්‌චයෙන සකෙ නිවෙසනෙ පණීතං ඛාදනීයං භොජනීයං පටියාදාපෙත්‌වා භගවතො කාලං ආරොචාපෙසි – ‘‘කාලො, භො ගොතම, නිට්‌ඨිතං භත්‌ත’’න්‌ති.

    395. Atha kho bhagavā brahmāyussa brāhmaṇassa anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ, sīlakathaṃ, saggakathaṃ; kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā bhagavā aññāsi brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā taṃ pakāsesi – dukkhaṃ, samudayaṃ, nirodhaṃ, maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva brahmāyussa brāhmaṇassa tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti – evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ. Adhivāsetu ca me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi . Atha kho brahmāyu brāhmaṇo tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti.

    අථ ඛො භගවා පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය යෙන බ්‍රහ්‌මායුස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස නිවෙසනං තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ නිසීදි සද්‌ධිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො සත්‌තාහං බුද්‌ධප්‌පමුඛං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං පණීතෙන ඛාදනීයෙන භොජනීයෙන සහත්‌ථා සන්‌තප්‌පෙසි සම්‌පවාරෙසි. අථ ඛො භගවා තස්‌ස සත්‌තාහස්‌ස අච්‌චයෙන විදෙහෙසු චාරිකං පක්‌කාමි. අථ ඛො බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො අචිරපක්‌කන්‌තස්‌ස භගවතො කාලමකාසි. අථ ඛො සම්‌බහුලා භික්‌ඛූ යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. එකමන්‌තං නිසින්‌නා ඛො තෙ භික්‌ඛූ භගවන්‌තං එතදවොචුං – ‘‘බ්‍රහ්‌මායු, භන්‌තෙ, බ්‍රාහ්‌මණො කාලඞ්‌කතො. තස්‌ස කා ගති, කො අභිසම්‌පරායො’’ති? ‘‘පණ්‌ඩිතො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මායු බ්‍රාහ්‌මණො පච්‌චපාදි ධම්‌මස්‌සානුධම්‌මං, න ච මං ධම්‌මාධිකරණං විහෙසෙසි. බ්‍රහ්‌මායු, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රාහ්‌මණො පඤ්‌චන්‌නං ඔරම්‌භාගියානං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා ඔපපාතිකො හොති, තත්‌ථ පරිනිබ්‌බායී, අනාවත්‌තිධම්‌මො තස්‌මා ලොකා’’ති.

    Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena brahmāyussa brāhmaṇassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo sattāhaṃ buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena videhesu cārikaṃ pakkāmi. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo acirapakkantassa bhagavato kālamakāsi. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘brahmāyu, bhante, brāhmaṇo kālaṅkato. Tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti? ‘‘Paṇḍito, bhikkhave, brahmāyu brāhmaṇo paccapādi dhammassānudhammaṃ, na ca maṃ dhammādhikaraṇaṃ vihesesi. Brahmāyu, bhikkhave, brāhmaṇo pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti, tattha parinibbāyī, anāvattidhammo tasmā lokā’’ti.

    ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.

    Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    බ්‍රහ්‌මායුසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං පඨමං.

    Brahmāyusuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. බෙදානං (ක.)
    2. bedānaṃ (ka.)
    3. ධම්‌මෙන සමෙන (ක.)
    4. dhammena samena (ka.)
    5. පරිමසි (සී. ක.)
    6. නාසිකාසොතානි (සී.)
    7. අනුපායිනී (ස්‍යා. කං. ක.)
    8. parimasi (sī. ka.)
    9. nāsikāsotāni (sī.)
    10. anupāyinī (syā. kaṃ. ka.)
    11. තාදිසොව භො (සී. පී.), තාදිසො ච ඛො (ස්‍යා. කං. ක.)
    12. සමන්‌නාගතො ච භො (සබ්‌බත්‌ථ)
    13. tādisova bho (sī. pī.), tādiso ca kho (syā. kaṃ. ka.)
    14. samannāgato ca bho (sabbattha)
    15. අඩ්‌ඪකායොව (ක.), ආරද්‌ධකායොව (ස්‍යා. කං.)
    16. උපාදියිත්‌වා (සී. පී.)
    17. බුලුබුලුකාරකං (සී.)
    18. aḍḍhakāyova (ka.), āraddhakāyova (syā. kaṃ.)
    19. upādiyitvā (sī. pī.)
    20. bulubulukārakaṃ (sī.)
    21. අට්‌ඨඞ්‌ගසමන්‌නාගතො (ක.)
    22. aṭṭhaṅgasamannāgato (ka.)
    23. අපලොකයමානායෙව (සී. ක.)
    24. අවිජහන්‌තාභාවෙන (සී. ස්‍යා. කං. පී.)
    25. apalokayamānāyeva (sī. ka.)
    26. avijahantābhāvena (sī. syā. kaṃ. pī.)
    27. මෙථිලෙය්‍යකා (සී. පී.)
    28. methileyyakā (sī. pī.)
    29. ඔරමත්‌ථ (ස්‍යා. කං. පී.), ඔරමථ, ඔරමති (ක.), අථ නං (සී.), ඔරමියාති පන ත්‌වාපච්‌චයන්‌තතථසංවණ්‌ණනානුරූපං විසොධිතපදං
    30. oramattha (syā. kaṃ. pī.), oramatha, oramati (ka.), atha naṃ (sī.), oramiyāti pana tvāpaccayantatathasaṃvaṇṇanānurūpaṃ visodhitapadaṃ
    31. නාරීසහනාම සව්‌හයා, කච්‌චි ජිව්‌හා නරස්‌සිකා; (සී. ස්‍යා. කං. පී.)
    32. nārīsahanāma savhayā, kacci jivhā narassikā; (sī. syā. kaṃ. pī.)
    33. මා වො (ක.)
    34. mā vo (ka.)



    Related texts:



    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 1. බ්‍රහ්‌මායුසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Brahmāyusuttavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 1. බ්‍රහ්‌මායුසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Brahmāyusuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact