Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya |
੫. ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਗ੍ਗੋ
5. Brāhmaṇavaggo
੧. ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਸੁਤ੍ਤਂ
1. Brahmāyusuttaṃ
੩੮੩. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ વਿਦੇਹੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਤਿ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਿਥਿਲਾਯਂ ਪਟਿવਸਤਿ ਜਿਣ੍ਣੋ વੁਡ੍ਢੋ ਮਹਲ੍ਲਕੋ ਅਦ੍ਧਗਤੋ વਯੋਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, વੀਸવਸ੍ਸਸਤਿਕੋ ਜਾਤਿਯਾ, ਤਿਣ੍ਣਂ વੇਦਾਨਂ 1 ਪਾਰਗੂ ਸਨਿਘਣ੍ਡੁਕੇਟੁਭਾਨਂ ਸਾਕ੍ਖਰਪ੍ਪਭੇਦਾਨਂ ਇਤਿਹਾਸਪਞ੍ਚਮਾਨਂ, ਪਦਕੋ, વੇਯ੍ਯਾਕਰਣੋ, ਲੋਕਾਯਤਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਅਨવਯੋ। ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ – ‘‘ਸਮਣੋ ਖਲੁ ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ વਿਦੇਹੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਤਿ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ। ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਏવਂ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ – ‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕવਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾਤਿ। ਸੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਸਦੇવਕਂ ਸਮਾਰਕਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਂ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਪਜਂ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਤਿ। ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਤਿ। ਸਾਧੁ ਖੋ ਪਨ ਤਥਾਰੂਪਾਨਂ ਅਰਹਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤੀ’’’ਤਿ।
383. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā videhesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi. Tena kho pana samayena brahmāyu brāhmaṇo mithilāyaṃ paṭivasati jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto, vīsavassasatiko jātiyā, tiṇṇaṃ vedānaṃ 2 pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Assosi kho brahmāyu brāhmaṇo – ‘‘samaṇo khalu bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito videhesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’’ti.
੩੮੪. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਮਾਣવੋ ਅਨ੍ਤੇવਾਸੀ ਹੋਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ વੇਦਾਨਂ ਪਾਰਗੂ ਸਨਿਘਣ੍ਡੁਕੇਟੁਭਾਨਂ ਸਾਕ੍ਖਰਪ੍ਪਭੇਦਾਨਂ ਇਤਿਹਾਸਪਞ੍ਚਮਾਨਂ, ਪਦਕੋ, વੇਯ੍ਯਾਕਰਣੋ, ਲੋਕਾਯਤਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਅਨવਯੋ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਉਤ੍ਤਰਂ ਮਾਣવਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ, ਤਾਤ ਉਤ੍ਤਰ, ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ વਿਦੇਹੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਤਿ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ। ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਏવਂ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ – ‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ…ਪੇ॰… ਸਾਧੁ ਖੋ ਪਨ ਤਥਾਰੂਪਾਨਂ ਅਰਹਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ। ਏਹਿ ਤ੍વਂ, ਤਾਤ ਉਤ੍ਤਰ, ਯੇਨ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਜਾਨਾਹਿ ਯਦਿ વਾ ਤਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਤਥਾ ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ, ਯਦਿ વਾ ਨੋ ਤਥਾ; ਯਦਿ વਾ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਤਾਦਿਸੋ, ਯਦਿ વਾ ਨ ਤਾਦਿਸੋ। ਤਥਾ ਮਯਂ ਤਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ વੇਦਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨਾਹਂ, ਭੋ, ਤਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਦਿ વਾ ਤਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਤਥਾ ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ, ਯਦਿ વਾ ਨੋ ਤਥਾ; ਯਦਿ વਾ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਤਾਦਿਸੋ, ਯਦਿ વਾ ਨ ਤਾਦਿਸੋ’’ਤਿ। ‘‘ਆਗਤਾਨਿ ਖੋ, ਤਾਤ ਉਤ੍ਤਰ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਨ੍ਤੇਸੁ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ, ਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦ੍વੇਯੇવ ਗਤਿਯੋ ਭવਨ੍ਤਿ ਅਨਞ੍ਞਾ । ਸਚੇ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਤਿ, ਰਾਜਾ ਹੋਤਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਚਾਤੁਰਨ੍ਤੋ વਿਜਿਤਾવੀ ਜਨਪਦਤ੍ਥਾવਰਿਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤਸ੍ਸਿਮਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਰਤਨਾਨਿ ਭવਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਚਕ੍ਕਰਤਨਂ, ਹਤ੍ਥਿਰਤਨਂ, ਅਸ੍ਸਰਤਨਂ, ਮਣਿਰਤਨਂ, ਇਤ੍ਥਿਰਤਨਂ, ਗਹਪਤਿਰਤਨਂ, ਪਰਿਣਾਯਕਰਤਨਮੇવ ਸਤ੍ਤਮਂ। ਪਰੋਸਹਸ੍ਸਂ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਾ ਭવਨ੍ਤਿ ਸੂਰਾ વੀਰਙ੍ਗਰੂਪਾ ਪਰਸੇਨਪ੍ਪਮਦ੍ਦਨਾ। ਸੋ ਇਮਂ ਪਥવਿਂ ਸਾਗਰਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਅਦਣ੍ਡੇਨ ਅਸਤ੍ਥੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ 3 ਅਭਿવਿਜਿਯ ਅਜ੍ਝਾવਸਤਿ। ਸਚੇ ਖੋ ਪਨ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਤਿ, ਅਰਹਂ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ વਿવਟ੍ਟਚ੍ਛਦੋ। ਅਹਂ ਖੋ ਪਨ, ਤਾਤ ਉਤ੍ਤਰ, ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਦਾਤਾ; ਤ੍વਂ ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਾ’’ਤਿ।
384. Tena kho pana samayena brahmāyussa brāhmaṇassa uttaro nāma māṇavo antevāsī hoti tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo uttaraṃ māṇavaṃ āmantesi – ‘‘ayaṃ, tāta uttara, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito videhesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho…pe… sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’ti. Ehi tvaṃ, tāta uttara, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ jānāhi yadi vā taṃ bhavantaṃ gotamaṃ tathā santaṃyeva saddo abbhuggato, yadi vā no tathā; yadi vā so bhavaṃ gotamo tādiso, yadi vā na tādiso. Tathā mayaṃ taṃ bhavantaṃ gotamaṃ vedissāmā’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ panāhaṃ, bho, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ jānissāmi yadi vā taṃ bhavantaṃ gotamaṃ tathā santaṃyeva saddo abbhuggato, yadi vā no tathā; yadi vā so bhavaṃ gotamo tādiso, yadi vā na tādiso’’ti. ‘‘Āgatāni kho, tāta uttara, amhākaṃ mantesu dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveyeva gatiyo bhavanti anaññā . Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni satta ratanāni bhavanti, seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ, hatthiratanaṃ, assaratanaṃ, maṇiratanaṃ, itthiratanaṃ, gahapatiratanaṃ, pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena 4 abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭṭacchado. Ahaṃ kho pana, tāta uttara, mantānaṃ dātā; tvaṃ mantānaṃ paṭiggahetā’’ti.
੩੮੫. ‘‘ਏવਂ, ਭੋ’’ਤਿ ਖੋ ਉਤ੍ਤਰੋ ਮਾਣવੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ વਿਦੇਹੇਸੁ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਉਤ੍ਤਰੋ ਮਾਣવੋ ਭਗવਤੋ ਕਾਯੇ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਸਮਨ੍ਨੇਸਿ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਉਤ੍ਤਰੋ ਮਾਣવੋ ਭਗવਤੋ ਕਾਯੇ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਥਪੇਤ੍વਾ ਦ੍વੇ। ਦ੍વੀਸੁ ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸੀਦਤਿ – ਕੋਸੋਹਿਤੇ ਚ વਤ੍ਥਗੁਯ੍ਹੇ, ਪਹੂਤਜਿવ੍ਹਤਾਯ ਚ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਪਸ੍ਸਤਿ ਖੋ ਮੇ ਅਯਂ ਉਤ੍ਤਰੋ ਮਾਣવੋ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ , ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਥਪੇਤ੍વਾ ਦ੍વੇ। ਦ੍વੀਸੁ ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸੀਦਤਿ – ਕੋਸੋਹਿਤੇ ਚ વਤ੍ਥਗੁਯ੍ਹੇ, ਪਹੂਤਜਿવ੍ਹਤਾਯ ਚਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤਥਾਰੂਪਂ ਇਦ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਸਿ ਯਥਾ ਅਦ੍ਦਸ ਉਤ੍ਤਰੋ ਮਾਣવੋ ਭਗવਤੋ ਕੋਸੋਹਿਤਂ વਤ੍ਥਗੁਯ੍ਹਂ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਜਿવ੍ਹਂ ਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤ੍વਾ ਉਭੋਪਿ ਕਣ੍ਣਸੋਤਾਨਿ ਅਨੁਮਸਿ ਪਟਿਮਸਿ 5; ਉਭੋਪਿ ਨਾਸਿਕਸੋਤਾਨਿ 6 ਅਨੁਮਸਿ ਪਟਿਮਸਿ; ਕੇવਲਮ੍ਪਿ ਨਲਾਟਮਣ੍ਡਲਂ ਜਿવ੍ਹਾਯ ਛਾਦੇਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਉਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਮਾਣવਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਖੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਹਿ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯਂ, ਇਰਿਯਾਪਥਮਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਉਤ੍ਤਰੋ ਮਾਣવੋ ਸਤ੍ਤਮਾਸਾਨਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ ਛਾਯਾવ ਅਨਪਾਯਿਨੀ 7।
385. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho uttaro māṇavo brahmāyussa brāhmaṇassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā videhesu yena bhagavā tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho uttaro māṇavo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni samannesi. Addasā kho uttaro māṇavo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yebhuyyena thapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya ca. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘passati kho me ayaṃ uttaro māṇavo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni , yebhuyyena thapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya cā’’ti. Atha kho bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi yathā addasa uttaro māṇavo bhagavato kosohitaṃ vatthaguyhaṃ. Atha kho bhagavā jivhaṃ ninnāmetvā ubhopi kaṇṇasotāni anumasi paṭimasi 8; ubhopi nāsikasotāni 9 anumasi paṭimasi; kevalampi nalāṭamaṇḍalaṃ jivhāya chādesi. Atha kho uttarassa māṇavassa etadahosi – ‘‘samannāgato kho samaṇo gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi. Yaṃnūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ anubandheyyaṃ, iriyāpathamassa passeyya’’nti. Atha kho uttaro māṇavo sattamāsāni bhagavantaṃ anubandhi chāyāva anapāyinī 10.
੩੮੬. ਅਥ ਖੋ ਉਤ੍ਤਰੋ ਮਾਣવੋ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ વਿਦੇਹੇਸੁ ਯੇਨ ਮਿਥਿਲਾ ਤੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਮਿਥਿਲਾ ਯੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਉਤ੍ਤਰਂ ਮਾਣવਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਚ੍ਚਿ, ਤਾਤ ਉਤ੍ਤਰ, ਤਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਤਥਾ ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ , ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾ? ਕਚ੍ਚਿ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਤਾਦਿਸੋ, ਨੋ ਅਞ੍ਞਾਦਿਸੋ’’ਤਿ? ‘‘ਤਥਾ ਸਨ੍ਤਂਯੇવ, ਭੋ, ਤਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ, ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾ; ਤਾਦਿਸੋવ 11 ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ, ਨੋ ਅਞ੍ਞਾਦਿਸੋ। ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਚ 12 ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਹਿ।
386. Atha kho uttaro māṇavo sattannaṃ māsānaṃ accayena videhesu yena mithilā tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena mithilā yena brahmāyu brāhmaṇo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho uttaraṃ māṇavaṃ brahmāyu brāhmaṇo etadavoca – ‘‘kacci, tāta uttara, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ tathā santaṃyeva saddo abbhuggato , no aññathā? Kacci pana so bhavaṃ gotamo tādiso, no aññādiso’’ti? ‘‘Tathā santaṃyeva, bho, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ saddo abbhuggato, no aññathā; tādisova 13 so bhavaṃ gotamo, no aññādiso. Samannāgato ca 14 so bhavaṃ gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi.
‘‘ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਾਦੋ ਖੋ ਪਨ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ; ਇਦਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਂ ਭવਤਿ।
‘‘Suppatiṭṭhitapādo kho pana bhavaṃ gotamo; idampi tassa bhoto gotamassa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.
‘‘ਹੇਟ੍ਠਾ ਖੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਪਾਦਤਲੇਸੁ ਚਕ੍ਕਾਨਿ ਜਾਤਾਨਿ ਸਹਸ੍ਸਾਰਾਨਿ ਸਨੇਮਿਕਾਨਿ ਸਨਾਭਿਕਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਪਰਿਪੂਰਾਨਿ…
‘‘Heṭṭhā kho pana tassa bhoto gotamassa pādatalesu cakkāni jātāni sahassārāni sanemikāni sanābhikāni sabbākāraparipūrāni…
‘‘ਆਯਤਪਣ੍ਹਿ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Āyatapaṇhi kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਦੀਘਙ੍ਗੁਲਿ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Dīghaṅguli kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਮੁਦੁਤਲੁਨਹਤ੍ਥਪਾਦੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Mudutalunahatthapādo kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਜਾਲਹਤ੍ਥਪਾਦੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Jālahatthapādo kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਉਸ੍ਸਙ੍ਖਪਾਦੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Ussaṅkhapādo kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਏਣਿਜਙ੍ਘੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Eṇijaṅgho kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਠਿਤਕੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਅਨੋਨਮਨ੍ਤੋ ਉਭੋਹਿ ਪਾਣਿਤਲੇਹਿ ਜਣ੍ਣੁਕਾਨਿ ਪਰਿਮਸਤਿ ਪਰਿਮਜ੍ਜਤਿ…
‘‘Ṭhitako kho pana so bhavaṃ gotamo anonamanto ubhohi pāṇitalehi jaṇṇukāni parimasati parimajjati…
‘‘ਕੋਸੋਹਿਤવਤ੍ਥਗੁਯ੍ਹੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Kosohitavatthaguyho kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਕਞ੍ਚਨਸਨ੍ਨਿਭਤ੍ਤਚੋ…
‘‘Suvaṇṇavaṇṇo kho pana so bhavaṃ gotamo kañcanasannibhattaco…
‘‘ਸੁਖੁਮਚ੍ਛવਿ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ। ਸੁਖੁਮਤ੍ਤਾ ਛવਿਯਾ ਰਜੋਜਲ੍ਲਂ ਕਾਯੇ ਨ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤਿ…
‘‘Sukhumacchavi kho pana so bhavaṃ gotamo. Sukhumattā chaviyā rajojallaṃ kāye na upalimpati…
‘‘ਏਕੇਕਲੋਮੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ; ਏਕੇਕਾਨਿ ਲੋਮਾਨਿ ਲੋਮਕੂਪੇਸੁ ਜਾਤਾਨਿ…
‘‘Ekekalomo kho pana so bhavaṃ gotamo; ekekāni lomāni lomakūpesu jātāni…
‘‘ਉਦ੍ਧਗ੍ਗਲੋਮੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ; ਉਦ੍ਧਗ੍ਗਾਨਿ ਲੋਮਾਨਿ ਜਾਤਾਨਿ ਨੀਲਾਨਿ ਅਞ੍ਜਨવਣ੍ਣਾਨਿ ਕੁਣ੍ਡਲਾવਟ੍ਟਾਨਿ ਦਕ੍ਖਿਣਾવਟ੍ਟਕਜਾਤਾਨਿ…
‘‘Uddhaggalomo kho pana so bhavaṃ gotamo; uddhaggāni lomāni jātāni nīlāni añjanavaṇṇāni kuṇḍalāvaṭṭāni dakkhiṇāvaṭṭakajātāni…
‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਜੁਗਤ੍ਤੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Brahmujugatto kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਸਤ੍ਤੁਸ੍ਸਦੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Sattussado kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਸੀਹਪੁਬ੍ਬਦ੍ਧਕਾਯੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Sīhapubbaddhakāyo kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਚਿਤਨ੍ਤਰਂਸੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Citantaraṃso kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਨਿਗ੍ਰੋਧਪਰਿਮਣ੍ਡਲੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ; ਯਾવਤਕ੍વਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਤਾવਤਕ੍વਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਮੋ, ਯਾવਤਕ੍વਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਮੋ ਤਾવਤਕ੍વਸ੍ਸ ਕਾਯੋ…
‘‘Nigrodhaparimaṇḍalo kho pana so bhavaṃ gotamo; yāvatakvassa kāyo tāvatakvassa byāmo, yāvatakvassa byāmo tāvatakvassa kāyo…
‘‘ਸਮવਟ੍ਟਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Samavaṭṭakkhandho kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਰਸਗ੍ਗਸਗ੍ਗੀ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Rasaggasaggī kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਸੀਹਹਨੁ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Sīhahanu kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਦਨ੍ਤੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Cattālīsadanto kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਸਮਦਨ੍ਤੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Samadanto kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਅવਿਰਲ਼ਦਨ੍ਤੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Aviraḷadanto kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਸੁਸੁਕ੍ਕਦਾਠੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Susukkadāṭho kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਪਹੂਤਜਿવ੍ਹੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Pahūtajivho kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸਰੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਕਰવਿਕਭਾਣੀ…
‘‘Brahmassaro kho pana so bhavaṃ gotamo karavikabhāṇī…
‘‘ਅਭਿਨੀਲਨੇਤ੍ਤੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Abhinīlanetto kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਗੋਪਖੁਮੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…
‘‘Gopakhumo kho pana so bhavaṃ gotamo…
‘‘ਉਣ੍ਣਾ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਭਮੁਕਨ੍ਤਰੇ ਜਾਤਾ ਓਦਾਤਾ ਮੁਦੁਤੂਲਸਨ੍ਨਿਭਾ…
‘‘Uṇṇā kho panassa bhoto gotamassa bhamukantare jātā odātā mudutūlasannibhā…
‘‘ਉਣ੍ਹੀਸਸੀਸੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ; ਇਦਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਂ ਭવਤਿ।
‘‘Uṇhīsasīso kho pana so bhavaṃ gotamo; idampi tassa bhoto gotamassa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.
‘‘ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭੋ, ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ।
‘‘Imehi kho, bho, so bhavaṃ gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato.
੩੮੭. ‘‘ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨੇવ ਪਾਦੇਨ ਪਠਮਂ ਪਕ੍ਕਮਤਿ। ਸੋ ਨਾਤਿਦੂਰੇ ਪਾਦਂ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਨਾਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨੇ ਪਾਦਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ; ਸੋ ਨਾਤਿਸੀਘਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨਾਤਿਸਣਿਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਨ ਚ ਅਦ੍ਦੁવੇਨ ਅਦ੍ਦੁવਂ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਚ ਗੋਪ੍ਫਕੇਨ ਗੋਪ੍ਫਕਂ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨ ਸਤ੍ਥਿਂ ਉਨ੍ਨਾਮੇਤਿ, ਨ ਸਤ੍ਥਿਂ ਓਨਾਮੇਤਿ; ਨ ਸਤ੍ਥਿਂ ਸਨ੍ਨਾਮੇਤਿ, ਨ ਸਤ੍ਥਿਂ વਿਨਾਮੇਤਿ। ਗਚ੍ਛਤੋ ਖੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਅਧਰਕਾਯੋવ 15 ਇਞ੍ਜਤਿ, ਨ ਚ ਕਾਯਬਲੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਪਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਸਬ੍ਬਕਾਯੇਨੇવ ਅਪਲੋਕੇਤਿ; ਸੋ ਨ ਉਦ੍ਧਂ ਉਲ੍ਲੋਕੇਤਿ, ਨ ਅਧੋ ਓਲੋਕੇਤਿ; ਨ ਚ વਿਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਯੁਗਮਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪੇਕ੍ਖਤਿ; ਤਤੋ ਚਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਿ ਅਨਾવਟਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਭવਤਿ। ਸੋ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਨ ਕਾਯਂ ਉਨ੍ਨਾਮੇਤਿ , ਨ ਕਾਯਂ ਓਨਾਮੇਤਿ; ਨ ਕਾਯਂ ਸਨ੍ਨਾਮੇਤਿ, ਨ ਕਾਯਂ વਿਨਾਮੇਤਿ। ਸੋ ਨਾਤਿਦੂਰੇ ਨਾਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨੇ ਆਸਨਸ੍ਸ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਚ ਪਾਣਿਨਾ ਆਲਮ੍ਬਿਤ੍વਾ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਨ ਚ ਆਸਨਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯਂ ਪਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਸੋ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸਮਾਨੋ ਨ ਹਤ੍ਥਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਪਾਦਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਨ ਅਦ੍ਦੁવੇਨ ਅਦ੍ਦੁવਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ; ਨ ਚ ਗੋਪ੍ਫਕੇਨ ਗੋਪ੍ਫਕਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ; ਨ ਚ ਪਾਣਿਨਾ ਹਨੁਕਂ ਉਪਦਹਿਤ੍વਾ 16 ਨਿਸੀਦਤਿ। ਸੋ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸਮਾਨੋ ਨ ਛਮ੍ਭਤਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ ਨ વੇਧਤਿ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ। ਸੋ ਅਛਮ੍ਭੀ ਅਕਮ੍ਪੀ ਅવੇਧੀ ਅਪਰਿਤਸ੍ਸੀ વਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋ। વਿવੇਕવਤ੍ਤੋ ਚ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਪਤ੍ਤੋਦਕਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਨ ਪਤ੍ਤਂ ਉਨ੍ਨਾਮੇਤਿ, ਨ ਪਤ੍ਤਂ ਓਨਾਮੇਤਿ; ਨ ਪਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਨਾਮੇਤਿ, ਨ ਪਤ੍ਤਂ વਿਨਾਮੇਤਿ। ਸੋ ਪਤ੍ਤੋਦਕਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨਾਤਿਥੋਕਂ ਨਾਤਿਬਹੁਂ। ਸੋ ਨ ਖੁਲੁਖੁਲੁਕਾਰਕਂ 17 ਪਤ੍ਤਂ ਧੋવਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਪਰਿવਤ੍ਤਕਂ ਪਤ੍ਤਂ ਧੋવਤਿ, ਨ ਪਤ੍ਤਂ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇ ਧੋવਤਿ; ਹਤ੍ਥੇਸੁ ਧੋਤੇਸੁ ਪਤ੍ਤੋ ਧੋਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਤ੍ਤੇ ਧੋਤੇ ਹਤ੍ਥਾ ਧੋਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਪਤ੍ਤੋਦਕਂ ਛਡ੍ਡੇਤਿ ਨਾਤਿਦੂਰੇ ਨਾਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨੇ, ਨ ਚ વਿਚ੍ਛਡ੍ਡਯਮਾਨੋ। ਸੋ ਓਦਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਨ ਪਤ੍ਤਂ ਉਨ੍ਨਾਮੇਤਿ, ਨ ਪਤ੍ਤਂ ਓਨਾਮੇਤਿ; ਨ ਪਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਨਾਮੇਤਿ, ਨ ਪਤ੍ਤਂ વਿਨਾਮੇਤਿ। ਸੋ ਓਦਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨਾਤਿਥੋਕਂ ਨਾਤਿਬਹੁਂ। ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਖੋ ਪਨ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮਤ੍ਤਾਯ ਆਹਾਰੇਤਿ, ਨ ਚ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨ ਆਲੋਪਂ ਅਤਿਨਾਮੇਤਿ। ਦ੍વਤ੍ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਖੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਮੁਖੇ ਆਲੋਪਂ ਸਮ੍ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝੋਹਰਤਿ; ਨ ਚਸ੍ਸ ਕਾਚਿ ਓਦਨਮਿਞ੍ਜਾ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਾ ਕਾਯਂ ਪવਿਸਤਿ, ਨ ਚਸ੍ਸ ਕਾਚਿ ਓਦਨਮਿਞ੍ਜਾ ਮੁਖੇ ਅવਸਿਟ੍ਠਾ ਹੋਤਿ; ਅਥਾਪਰਂ ਆਲੋਪਂ ਉਪਨਾਮੇਤਿ। ਰਸਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ, ਨੋ ਚ ਰਸਰਾਗਪਟਿਸਂવੇਦੀ।
387. ‘‘Gacchanto kho pana so bhavaṃ gotamo dakkhiṇeneva pādena paṭhamaṃ pakkamati. So nātidūre pādaṃ uddharati, nāccāsanne pādaṃ nikkhipati; so nātisīghaṃ gacchati, nātisaṇikaṃ gacchati; na ca adduvena adduvaṃ saṅghaṭṭento gacchati, na ca gopphakena gopphakaṃ saṅghaṭṭento gacchati. So gacchanto na satthiṃ unnāmeti, na satthiṃ onāmeti; na satthiṃ sannāmeti, na satthiṃ vināmeti. Gacchato kho pana tassa bhoto gotamassa adharakāyova 18 iñjati, na ca kāyabalena gacchati. Apalokento kho pana so bhavaṃ gotamo sabbakāyeneva apaloketi; so na uddhaṃ ulloketi, na adho oloketi; na ca vipekkhamāno gacchati, yugamattañca pekkhati; tato cassa uttari anāvaṭaṃ ñāṇadassanaṃ bhavati. So antaragharaṃ pavisanto na kāyaṃ unnāmeti , na kāyaṃ onāmeti; na kāyaṃ sannāmeti, na kāyaṃ vināmeti. So nātidūre nāccāsanne āsanassa parivattati, na ca pāṇinā ālambitvā āsane nisīdati, na ca āsanasmiṃ kāyaṃ pakkhipati. So antaraghare nisinno samāno na hatthakukkuccaṃ āpajjati, na pādakukkuccaṃ āpajjati; na adduvena adduvaṃ āropetvā nisīdati; na ca gopphakena gopphakaṃ āropetvā nisīdati; na ca pāṇinā hanukaṃ upadahitvā 19 nisīdati. So antaraghare nisinno samāno na chambhati na kampati na vedhati na paritassati. So achambhī akampī avedhī aparitassī vigatalomahaṃso. Vivekavatto ca so bhavaṃ gotamo antaraghare nisinno hoti. So pattodakaṃ paṭiggaṇhanto na pattaṃ unnāmeti, na pattaṃ onāmeti; na pattaṃ sannāmeti, na pattaṃ vināmeti. So pattodakaṃ paṭiggaṇhāti nātithokaṃ nātibahuṃ. So na khulukhulukārakaṃ 20 pattaṃ dhovati, na samparivattakaṃ pattaṃ dhovati, na pattaṃ bhūmiyaṃ nikkhipitvā hatthe dhovati; hatthesu dhotesu patto dhoto hoti, patte dhote hatthā dhotā honti. So pattodakaṃ chaḍḍeti nātidūre nāccāsanne, na ca vicchaḍḍayamāno. So odanaṃ paṭiggaṇhanto na pattaṃ unnāmeti, na pattaṃ onāmeti; na pattaṃ sannāmeti, na pattaṃ vināmeti. So odanaṃ paṭiggaṇhāti nātithokaṃ nātibahuṃ. Byañjanaṃ kho pana bhavaṃ gotamo byañjanamattāya āhāreti, na ca byañjanena ālopaṃ atināmeti. Dvattikkhattuṃ kho bhavaṃ gotamo mukhe ālopaṃ samparivattetvā ajjhoharati; na cassa kāci odanamiñjā asambhinnā kāyaṃ pavisati, na cassa kāci odanamiñjā mukhe avasiṭṭhā hoti; athāparaṃ ālopaṃ upanāmeti. Rasapaṭisaṃvedī kho pana so bhavaṃ gotamo āhāraṃ āhāreti, no ca rasarāgapaṭisaṃvedī.
‘‘ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ 21 ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ – ਨੇવ ਦવਾਯ, ਨ ਮਦਾਯ ਨ ਮਣ੍ਡਨਾਯ ਨ વਿਭੂਸਨਾਯ, ਯਾવਦੇવ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ ਯਾਪਨਾਯ, વਿਹਿਂਸੂਪਰਤਿਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯ – ‘ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਞ੍ਚ વੇਦਨਂ ਪਟਿਹਙ੍ਖਾਮਿ ਨવਞ੍ਚ વੇਦਨਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਾਤ੍ਰਾ ਚ ਮੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨવਜ੍ਜਤਾ ਚ ਫਾਸੁવਿਹਾਰੋ ਚਾ’ਤਿ । ਸੋ ਭੁਤ੍ਤਾવੀ ਪਤ੍ਤੋਦਕਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਨ ਪਤ੍ਤਂ ਉਨ੍ਨਾਮੇਤਿ, ਨ ਪਤ੍ਤਂ ਓਨਾਮੇਤਿ; ਨ ਪਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਨਾਮੇਤਿ, ਨ ਪਤ੍ਤਂ વਿਨਾਮੇਤਿ। ਸੋ ਪਤ੍ਤੋਦਕਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨਾਤਿਥੋਕਂ ਨਾਤਿਬਹੁਂ। ਸੋ ਨ ਖੁਲੁਖੁਲੁਕਾਰਕਂ ਪਤ੍ਤਂ ਧੋવਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਪਰਿવਤ੍ਤਕਂ ਪਤ੍ਤਂ ਧੋવਤਿ, ਨ ਪਤ੍ਤਂ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇ ਧੋવਤਿ; ਹਤ੍ਥੇਸੁ ਧੋਤੇਸੁ ਪਤ੍ਤੋ ਧੋਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਤ੍ਤੇ ਧੋਤੇ ਹਤ੍ਥਾ ਧੋਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਪਤ੍ਤੋਦਕਂ ਛਡ੍ਡੇਤਿ ਨਾਤਿਦੂਰੇ ਨਾਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨੇ, ਨ ਚ વਿਚ੍ਛਡ੍ਡਯਮਾਨੋ। ਸੋ ਭੁਤ੍ਤਾવੀ ਨ ਪਤ੍ਤਂ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਨਾਤਿਦੂਰੇ ਨਾਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨੇ, ਨ ਚ ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ ਪਤ੍ਤੇਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਅਤਿવੇਲਾਨੁਰਕ੍ਖੀ ਪਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ। ਸੋ ਭੁਤ੍ਤਾવੀ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਤੁਣ੍ਹੀ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਨ ਚ ਅਨੁਮੋਦਨਸ੍ਸ ਕਾਲਮਤਿਨਾਮੇਤਿ। ਸੋ ਭੁਤ੍ਤਾવੀ ਅਨੁਮੋਦਤਿ, ਨ ਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਗਰਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਭਤ੍ਤਂ ਪਟਿਕਙ੍ਖਤਿ; ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਤਂ ਪਰਿਸਂ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸਮਾਦਪੇਤਿ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤਿ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਪਰਿਸਂ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਸਮਾਦਪੇਤ੍વਾ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਮਤਿ। ਸੋ ਨਾਤਿਸੀਘਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨਾਤਿਸਣਿਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਚ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮੋ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਨ ਚ ਤਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਕਾਯੇ ਚੀવਰਂ ਅਚ੍ਚੁਕ੍ਕਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਨ ਚ ਅਚ੍ਚੋਕ੍ਕਟ੍ਠਂ, ਨ ਚ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ ਅਲ੍ਲੀਨਂ ਨ ਚ ਕਾਯਸ੍ਮਾ ਅਪਕਟ੍ਠਂ; ਨ ਚ ਤਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਕਾਯਮ੍ਹਾ વਾਤੋ ਚੀવਰਂ ਅਪવਹਤਿ; ਨ ਚ ਤਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਕਾਯੇ ਰਜੋਜਲ੍ਲਂ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤਿ । ਸੋ ਆਰਾਮਗਤੋ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ। ਨਿਸਜ੍ਜ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤਿ; ਨ ਚ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਪਾਦਮਣ੍ਡਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ। ਸੋ ਨੇવ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਚੇਤੇਤਿ, ਨ ਪਰਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਚੇਤੇਤਿ, ਨ ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ ਚੇਤੇਤਿ; ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਰਹਿਤਉਭਯਹਿਤਸਬ੍ਬਲੋਕਹਿਤਮੇવ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਆਰਾਮਗਤੋ ਪਰਿਸਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਨ ਤਂ ਪਰਿਸਂ ਉਸ੍ਸਾਦੇਤਿ, ਨ ਤਂ ਪਰਿਸਂ ਅਪਸਾਦੇਤਿ; ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਤਂ ਪਰਿਸਂ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸਮਾਦਪੇਤਿ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤਿ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤਿ।
‘‘Aṭṭhaṅgasamannāgataṃ 22 kho pana so bhavaṃ gotamo āhāraṃ āhāreti – neva davāya, na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya, vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya – ‘iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’ti . So bhuttāvī pattodakaṃ paṭiggaṇhanto na pattaṃ unnāmeti, na pattaṃ onāmeti; na pattaṃ sannāmeti, na pattaṃ vināmeti. So pattodakaṃ paṭiggaṇhāti nātithokaṃ nātibahuṃ. So na khulukhulukārakaṃ pattaṃ dhovati, na samparivattakaṃ pattaṃ dhovati, na pattaṃ bhūmiyaṃ nikkhipitvā hatthe dhovati; hatthesu dhotesu patto dhoto hoti, patte dhote hatthā dhotā honti. So pattodakaṃ chaḍḍeti nātidūre nāccāsanne, na ca vicchaḍḍayamāno. So bhuttāvī na pattaṃ bhūmiyaṃ nikkhipati nātidūre nāccāsanne, na ca anatthiko pattena hoti, na ca ativelānurakkhī pattasmiṃ. So bhuttāvī muhuttaṃ tuṇhī nisīdati, na ca anumodanassa kālamatināmeti. So bhuttāvī anumodati, na taṃ bhattaṃ garahati, na aññaṃ bhattaṃ paṭikaṅkhati; aññadatthu dhammiyā kathāya taṃ parisaṃ sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. So taṃ parisaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkamati. So nātisīghaṃ gacchati, nātisaṇikaṃ gacchati, na ca muccitukāmo gacchati; na ca tassa bhoto gotamassa kāye cīvaraṃ accukkaṭṭhaṃ hoti na ca accokkaṭṭhaṃ, na ca kāyasmiṃ allīnaṃ na ca kāyasmā apakaṭṭhaṃ; na ca tassa bhoto gotamassa kāyamhā vāto cīvaraṃ apavahati; na ca tassa bhoto gotamassa kāye rajojallaṃ upalimpati . So ārāmagato nisīdati paññatte āsane. Nisajja pāde pakkhāleti; na ca so bhavaṃ gotamo pādamaṇḍanānuyogamanuyutto viharati. So pāde pakkhāletvā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So neva attabyābādhāya ceteti, na parabyābādhāya ceteti, na ubhayabyābādhāya ceteti; attahitaparahitaubhayahitasabbalokahitameva so bhavaṃ gotamo cintento nisinno hoti. So ārāmagato parisati dhammaṃ deseti, na taṃ parisaṃ ussādeti, na taṃ parisaṃ apasādeti; aññadatthu dhammiyā kathāya taṃ parisaṃ sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti.
‘‘ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਮੁਖਤੋ ਘੋਸੋ ਨਿਚ੍ਛਰਤਿ – વਿਸ੍ਸਟ੍ਠੋ ਚ, વਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਚ, ਮਞ੍ਜੁ ਚ, ਸવਨੀਯੋ ਚ, ਬਿਨ੍ਦੁ ਚ, ਅવਿਸਾਰੀ ਚ, ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਚ, ਨਿਨ੍ਨਾਦੀ ਚ। ਯਥਾਪਰਿਸਂ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਸਰੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਨ ਚਸ੍ਸ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਰਿਸਾਯ ਘੋਸੋ ਨਿਚ੍ਛਰਤਿ। ਤੇ ਤੇਨ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਸਮਾਦਪਿਤਾ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜਿਤਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸਿਤਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਅવਲੋਕਯਮਾਨਾਯੇવ 23 ਅવਿਜਹਿਤਤ੍ਤਾ 24। ਅਦ੍ਦਸਾਮ ਖੋ ਮਯਂ, ਭੋ, ਤਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ, ਅਦ੍ਦਸਾਮ ਠਿਤਂ, ਅਦ੍ਦਸਾਮ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਂ, ਅਦ੍ਦਸਾਮ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ, ਅਦ੍ਦਸਾਮ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਂ, ਅਦ੍ਦਸਾਮ ਭੁਤ੍ਤਾવਿਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ, ਅਦ੍ਦਸਾਮ ਭੁਤ੍ਤਾવਿਂ ਅਨੁਮੋਦਨ੍ਤਂ, ਅਦ੍ਦਸਾਮ ਆਰਾਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ, ਅਦ੍ਦਸਾਮ ਆਰਾਮਗਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ, ਅਦ੍ਦਸਾਮ ਆਰਾਮਗਤਂ ਪਰਿਸਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਂ। ਏਦਿਸੋ ਚ ਏਦਿਸੋ ਚ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ, ਤਤੋ ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ’’ਤਿ।
‘‘Aṭṭhaṅgasamannāgato kho panassa bhoto gotamassa mukhato ghoso niccharati – vissaṭṭho ca, viññeyyo ca, mañju ca, savanīyo ca, bindu ca, avisārī ca, gambhīro ca, ninnādī ca. Yathāparisaṃ kho pana so bhavaṃ gotamo sarena viññāpeti, na cassa bahiddhā parisāya ghoso niccharati. Te tena bhotā gotamena dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā uṭṭhāyāsanā pakkamanti avalokayamānāyeva 25 avijahitattā 26. Addasāma kho mayaṃ, bho, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ gacchantaṃ, addasāma ṭhitaṃ, addasāma antaragharaṃ pavisantaṃ, addasāma antaraghare nisinnaṃ tuṇhībhūtaṃ, addasāma antaraghare bhuñjantaṃ, addasāma bhuttāviṃ nisinnaṃ tuṇhībhūtaṃ, addasāma bhuttāviṃ anumodantaṃ, addasāma ārāmaṃ gacchantaṃ, addasāma ārāmagataṃ nisinnaṃ tuṇhībhūtaṃ, addasāma ārāmagataṃ parisati dhammaṃ desentaṃ. Ediso ca ediso ca so bhavaṃ gotamo, tato ca bhiyyo’’ti.
੩੮੮. ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨਞ੍ਜਲਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍વਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਤਿ –
388. Evaṃ vutte, brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā tikkhattuṃ udānaṃ udāneti –
‘‘ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ।
‘‘Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.
‘‘ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ।
‘‘Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.
‘‘ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।
‘‘Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassā’’ti.
‘‘ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਮਯਂ ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਤੇਨ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਸਮਾਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮ? ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਸਿਯਾ ਕੋਚਿਦੇવ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ’’ਤਿ!
‘‘Appeva nāma mayaṃ kadāci karahaci tena bhotā gotamena samāgaccheyyāma? Appeva nāma siyā kocideva kathāsallāpo’’ti!
੩੮੯. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ વਿਦੇਹੇਸੁ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਮਿਥਿਲਾ ਤਦવਸਰਿ। ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਭਗવਾ ਮਿਥਿਲਾਯਂ વਿਹਰਤਿ ਮਘਦੇવਮ੍ਬવਨੇ। ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ ਮਿਥਿਲੇਯ੍ਯਕਾ 27 ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ – ‘‘ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ વਿਦੇਹੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਮਿਥਿਲਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਮਿਥਿਲਾਯਂ વਿਹਰਤਿ ਮਘਦੇવਮ੍ਬવਨੇ। ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਏવਂ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ – ‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕવਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾਤਿ। ਸੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਸਦੇવਕਂ ਸਮਾਰਕਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਂ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਪਜਂ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਤਿ । ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਤਿ। ਸਾਧੁ ਖੋ ਪਨ ਤਥਾਰੂਪਾਨਂ ਅਰਹਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤੀ’’’ਤਿ।
389. Atha kho bhagavā videhesu anupubbena cārikaṃ caramāno yena mithilā tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā mithilāyaṃ viharati maghadevambavane. Assosuṃ kho mithileyyakā 28 brāhmaṇagahapatikā – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito videhesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi mithilaṃ anuppatto, mithilāyaṃ viharati maghadevambavane. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti . So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’’ti.
ਅਥ ਖੋ ਮਿਥਿਲੇਯ੍ਯਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ; ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਭਗવਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿਂਸੁ, ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ; ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨਞ੍ਜਲਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ; ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਸਾવੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ; ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ।
Atha kho mithileyyakā brāhmaṇagahapatikā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
੩੯੦. ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ – ‘‘ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਮਿਥਿਲਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਮਿਥਿਲਾਯਂ વਿਹਰਤਿ ਮਘਦੇવਮ੍ਬવਨੇ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਸਾવਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਮਘਦੇવਮ੍ਬવਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਅਮ੍ਬવਨਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਨ ਖੋ ਮੇਤਂ ਪਤਿਰੂਪਂ ਯੋਹਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਪ੍ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤੋ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਮਾਣવਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏਹਿ ਤ੍વਂ, ਮਾਣવਕ, ਯੇਨ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਮਮ વਚਨੇਨ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਂ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਂ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਂ ਬਲਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਂ ਪੁਚ੍ਛ – ‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਂ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਂ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਂ ਬਲਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਂ ਪੁਚ੍ਛਤੀ’ਤਿ। ਏવਞ੍ਚ વਦੇਹਿ – ‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਜਿਣ੍ਣੋ વੁਡ੍ਢੋ ਮਹਲ੍ਲਕੋ ਅਦ੍ਧਗਤੋ વਯੋਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, વੀਸવਸ੍ਸਸਤਿਕੋ ਜਾਤਿਯਾ, ਤਿਣ੍ਣਂ વੇਦਾਨਂ ਪਾਰਗੂ ਸਨਿਘਣ੍ਡੁਕੇਟੁਭਾਨਂ ਸਾਕ੍ਖਰਪ੍ਪਭੇਦਾਨਂ ਇਤਿਹਾਸਪਞ੍ਚਮਾਨਂ, ਪਦਕੋ, વੇਯ੍ਯਾਕਰਣੋ, ਲੋਕਾਯਤਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਅਨવਯੋ। ਯਾવਤਾ, ਭੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਮਿਥਿਲਾਯਂ ਪਟਿવਸਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਤੇਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ – ਯਦਿਦਂ ਭੋਗੇਹਿ; ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਤੇਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ – ਯਦਿਦਂ ਮਨ੍ਤੇਹਿ; ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਤੇਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ – ਯਦਿਦਂ ਆਯੁਨਾ ਚੇવ ਯਸਸਾ ਚ। ਸੋ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਕਾਮੋ’’’ਤਿ।
390. Assosi kho brahmāyu brāhmaṇo – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito mithilaṃ anuppatto, mithilāyaṃ viharati maghadevambavane’’ti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo sambahulehi sāvakehi saddhiṃ yena maghadevambavanaṃ tenupasaṅkami. Atha kho brahmāyuno brāhmaṇassa avidūre ambavanassa etadahosi – ‘‘na kho metaṃ patirūpaṃ yohaṃ pubbe appaṭisaṃvidito samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkameyya’’nti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo aññataraṃ māṇavakaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, māṇavaka, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena samaṇaṃ gotamaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha – ‘brahmāyu, bho gotama, brāhmaṇo bhavantaṃ gotamaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’ti. Evañca vadehi – ‘brahmāyu, bho gotama, brāhmaṇo jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto, vīsavassasatiko jātiyā, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Yāvatā, bho, brāhmaṇagahapatikā mithilāyaṃ paṭivasanti, brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ bhogehi; brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ mantehi; brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ āyunā ceva yasasā ca. So bhoto gotamassa dassanakāmo’’’ti.
‘‘ਏવਂ , ਭੋ’’ਤਿ ਖੋ ਸੋ ਮਾਣવਕੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਸੋ ਮਾਣવਕੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਂ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਂ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਂ ਬਲਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ; ਏવਞ੍ਚ વਦੇਤਿ – ‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਜਿਣ੍ਣੋ વੁਡ੍ਢੋ ਮਹਲ੍ਲਕੋ ਅਦ੍ਧਗਤੋ વਯੋਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, વੀਸવਸ੍ਸਸਤਿਕੋ ਜਾਤਿਯਾ, ਤਿਣ੍ਣਂ વੇਦਾਨਂ ਪਾਰਗੂ ਸਨਿਘਣ੍ਡੁਕੇਟੁਭਾਨਂ ਸਾਕ੍ਖਰਪ੍ਪਭੇਦਾਨਂ ਇਤਿਹਾਸਪਞ੍ਚਮਾਨਂ, ਪਦਕੋ, વੇਯ੍ਯਾਕਰਣੋ, ਲੋਕਾਯਤਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਅਨવਯੋ। ਯਾવਤਾ, ਭੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਮਿਥਿਲਾਯਂ ਪਟਿવਸਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਤੇਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ – ਯਦਿਦਂ ਭੋਗੇਹਿ; ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਤੇਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ – ਯਦਿਦਂ ਮਨ੍ਤੇਹਿ; ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਤੇਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ – ਯਦਿਦਂ ਆਯੁਨਾ ਚੇવ ਯਸਸਾ ਚ। ਸੋ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਕਾਮੋ’’’ਤਿ। ‘‘ਯਸ੍ਸਦਾਨਿ, ਮਾਣવ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਮਾਣવਕੋ ਯੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਤਾવਕਾਸੋ ਖੋਮ੍ਹਿ ਭવਤਾ ਸਮਣੇਨ ਗੋਤਮੇਨ। ਯਸ੍ਸਦਾਨਿ ਭવਂ ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Evaṃ , bho’’ti kho so māṇavako brahmāyussa brāhmaṇassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho so māṇavako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘brahmāyu, bho gotama, brāhmaṇo bhavantaṃ gotamaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati; evañca vadeti – ‘brahmāyu, bho gotama, brāhmaṇo jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto, vīsavassasatiko jātiyā, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Yāvatā, bho, brāhmaṇagahapatikā mithilāyaṃ paṭivasanti, brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ bhogehi; brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ mantehi; brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ āyunā ceva yasasā ca. So bhoto gotamassa dassanakāmo’’’ti. ‘‘Yassadāni, māṇava, brahmāyu brāhmaṇo kālaṃ maññatī’’ti. Atha kho so māṇavako yena brahmāyu brāhmaṇo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘katāvakāso khomhi bhavatā samaṇena gotamena. Yassadāni bhavaṃ kālaṃ maññatī’’ti.
੩੯੧. ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸਾ ਪਰਿਸਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ। ਦਿਸ੍વਾਨ ਓਰਮਿਯ 29 ਓਕਾਸਮਕਾਸਿ ਯਥਾ ਤਂ ਞਾਤਸ੍ਸ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਂ ਪਰਿਸਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅਲਂ, ਭੋ! ਨਿਸੀਦਥ ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਕੇ ਆਸਨੇ। ਇਧਾਹਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸੀਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
391. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami. Addasā kho sā parisā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna oramiya 30 okāsamakāsi yathā taṃ ñātassa yasassino. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo taṃ parisaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, bho! Nisīdatha tumhe sake āsane. Idhāhaṃ samaṇassa gotamassa santike nisīdissāmī’’ti.
ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗવਤੋ ਕਾਯੇ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਸਮਨ੍ਨੇਸਿ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗવਤੋ ਕਾਯੇ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦ੍વੇ। ਦ੍વੀਸੁ ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸੀਦਤਿ – ਕੋਸੋਹਿਤੇ ਚ વਤ੍ਥਗੁਯ੍ਹੇ, ਪਹੂਤਜਿવ੍ਹਤਾਯ ਚ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਗਾਥਾਹਿ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
Atha kho brahmāyu brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni samannesi. Addasā kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya ca. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –
‘‘ਯੇ ਮੇ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਾਤਿ ਸੁਤਾ, ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾ।
‘‘Ye me dvattiṃsāti sutā, mahāpurisalakkhaṇā;
ਦੁવੇ ਤੇਸਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਭੋਤੋ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ ਗੋਤਮ॥
Duve tesaṃ na passāmi, bhoto kāyasmiṃ gotama.
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਕੋਸੋਹਿਤਂ ਭੋਤੋ, વਤ੍ਥਗੁਯ੍ਹਂ ਨਰੁਤ੍ਤਮ।
‘‘Kacci kosohitaṃ bhoto, vatthaguyhaṃ naruttama;
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਪਹੂਤਜਿવ੍ਹੋਸਿ, ਯਥਾ ਤਂ ਜਾਨਿਯਾਮਸੇ।
‘‘Kacci pahūtajivhosi, yathā taṃ jāniyāmase;
ਨਿਨ੍ਨਾਮਯੇਤਂ ਪਹੂਤਂ, ਕਙ੍ਖਂ વਿਨਯ ਨੋ ਇਸੇ॥
Ninnāmayetaṃ pahūtaṃ, kaṅkhaṃ vinaya no ise.
‘‘ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਹਿਤਤ੍ਥਾਯ, ਸਮ੍ਪਰਾਯਸੁਖਾਯ ਚ।
‘‘Diṭṭhadhammahitatthāya, samparāyasukhāya ca;
ਕਤਾવਕਾਸਾ ਪੁਚ੍ਛਾਮ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਭਿਪਤ੍ਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
Katāvakāsā pucchāma, yaṃ kiñci abhipatthita’’nti.
੩੯੨. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਪਸ੍ਸਤਿ ਖੋ ਮੇ ਅਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦ੍વੇ। ਦ੍વੀਸੁ ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸੀਦਤਿ – ਕੋਸੋਹਿਤੇ ਚ વਤ੍ਥਗੁਯ੍ਹੇ, ਪਹੂਤਜਿવ੍ਹਤਾਯ ਚਾ’’ਤਿ । ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤਥਾਰੂਪਂ ਇਦ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਸਿ ਯਥਾ ਅਦ੍ਦਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗવਤੋ ਕੋਸੋਹਿਤਂ વਤ੍ਥਗੁਯ੍ਹਂ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਜਿવ੍ਹਂ ਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤ੍વਾ ਉਭੋਪਿ ਕਣ੍ਣਸੋਤਾਨਿ ਅਨੁਮਸਿ ਪਟਿਮਸਿ; ਉਭੋਪਿ ਨਾਸਿਕਸੋਤਾਨਿ ਅਨੁਮਸਿ ਪਟਿਮਸਿ; ਕੇવਲਮ੍ਪਿ ਨਲਾਟਮਣ੍ਡਲਂ ਜਿવ੍ਹਾਯ ਛਾਦੇਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਗਾਥਾਹਿ ਪਚ੍ਚਭਾਸਿ –
392. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘passati kho me ayaṃ brahmāyu brāhmaṇo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya cā’’ti . Atha kho bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi yathā addasa brahmāyu brāhmaṇo bhagavato kosohitaṃ vatthaguyhaṃ. Atha kho bhagavā jivhaṃ ninnāmetvā ubhopi kaṇṇasotāni anumasi paṭimasi; ubhopi nāsikasotāni anumasi paṭimasi; kevalampi nalāṭamaṇḍalaṃ jivhāya chādesi. Atha kho bhagavā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ gāthāhi paccabhāsi –
‘‘ਯੇ ਤੇ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਾਤਿ ਸੁਤਾ, ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾ।
‘‘Ye te dvattiṃsāti sutā, mahāpurisalakkhaṇā;
ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਮਮ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ, ਮਾ ਤੇ 33 ਕਙ੍ਖਾਹੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ॥
Sabbe te mama kāyasmiṃ, mā te 34 kaṅkhāhu brāhmaṇa.
‘‘ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਭਾવੇਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਭਾવਿਤਂ।
‘‘Abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ, bhāvetabbañca bhāvitaṃ;
ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਪਹੀਨਂ ਮੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧੋਸ੍ਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ॥
Pahātabbaṃ pahīnaṃ me, tasmā buddhosmi brāhmaṇa.
‘‘ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਹਿਤਤ੍ਥਾਯ , ਸਮ੍ਪਰਾਯਸੁਖਾਯ ਚ।
‘‘Diṭṭhadhammahitatthāya , samparāyasukhāya ca;
ਕਤਾવਕਾਸੋ ਪੁਚ੍ਛਸ੍ਸੁ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਭਿਪਤ੍ਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
Katāvakāso pucchassu, yaṃ kiñci abhipatthita’’nti.
੩੯੩. ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਕਤਾવਕਾਸੋ ਖੋਮ੍ਹਿ ਸਮਣੇਨ ਗੋਤਮੇਨ। ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ – ‘ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਂ વਾ ਅਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਂ વਾ’’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਕੁਸਲੋ ਖੋ ਅਹਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ। ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਮਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਂ ਅਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਂਯੇવ ਅਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਗਾਥਾਹਿ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
393. Atha kho brahmāyussa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘katāvakāso khomhi samaṇena gotamena. Kiṃ nu kho ahaṃ samaṇaṃ gotamaṃ puccheyyaṃ – ‘diṭṭhadhammikaṃ vā atthaṃ samparāyikaṃ vā’’’ti. Atha kho brahmāyussa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘kusalo kho ahaṃ diṭṭhadhammikānaṃ atthānaṃ. Aññepi maṃ diṭṭhadhammikaṃ atthaṃ pucchanti. Yaṃnūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ samparāyikaṃyeva atthaṃ puccheyya’’nti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –
‘‘ਕਥਂ ਖੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੋਤਿ, ਕਥਂ ਭવਤਿ વੇਦਗੂ।
‘‘Kathaṃ kho brāhmaṇo hoti, kathaṃ bhavati vedagū;
ਤੇવਿਜ੍ਜੋ ਭੋ ਕਥਂ ਹੋਤਿ, ਸੋਤ੍ਥਿਯੋ ਕਿਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ॥
Tevijjo bho kathaṃ hoti, sotthiyo kinti vuccati.
‘‘ਅਰਹਂ ਭੋ ਕਥਂ ਹੋਤਿ, ਕਥਂ ਭવਤਿ ਕੇવਲੀ।
‘‘Arahaṃ bho kathaṃ hoti, kathaṃ bhavati kevalī;
ਮੁਨਿ ਚ ਭੋ ਕਥਂ ਹੋਤਿ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਕਿਨ੍ਤਿ ਪવੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥
Muni ca bho kathaṃ hoti, buddho kinti pavuccatī’’ti.
੩੯੪. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਗਾਥਾਹਿ ਪਚ੍ਚਭਾਸਿ –
394. Atha kho bhagavā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ gāthāhi paccabhāsi –
‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਯੋ વੇਦਿ, ਸਗ੍ਗਾਪਾਯਞ੍ਚ ਪਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Pubbenivāsaṃ yo vedi, saggāpāyañca passati;
ਅਥੋ ਜਾਤਿਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਅਭਿਞ੍ਞਾ વੋਸਿਤੋ ਮੁਨਿ॥
Atho jātikkhayaṃ patto, abhiññā vosito muni.
‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਸੁਦ੍ਧਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਮੁਤ੍ਤਂ ਰਾਗੇਹਿ ਸਬ੍ਬਸੋ।
‘‘Cittaṃ visuddhaṃ jānāti, muttaṃ rāgehi sabbaso;
ਪਹੀਨਜਾਤਿਮਰਣੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਕੇવਲੀ।
Pahīnajātimaraṇo, brahmacariyassa kevalī;
ਪਾਰਗੂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਤਾਦੀ ਪવੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥
Pāragū sabbadhammānaṃ, buddho tādī pavuccatī’’ti.
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇਸੁ ਸਿਰਸਾ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਪਾਦਾਨਿ ਮੁਖੇਨ ਚ ਪਰਿਚੁਮ੍ਬਤਿ, ਪਾਣੀਹਿ ਚ ਪਰਿਸਮ੍ਬਾਹਤਿ, ਨਾਮਞ੍ਚ ਸਾવੇਤਿ – ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਅਹਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ; ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਅਹਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸਾ ਪਰਿਸਾ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਚਿਤ੍ਤਜਾਤਾ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ વਤ, ਭੋ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ વਤ, ਭੋ! ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮਾਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਞਾਤੋ ਯਸਸ੍ਸੀ ਏવਰੂਪਂ ਪਰਮਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅਲਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਉਟ੍ਠਹ ਨਿਸੀਦ ਤ੍વਂ ਸਕੇ ਆਸਨੇ ਯਤੋ ਤੇ ਮਯਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਸਕੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ।
Evaṃ vutte, brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavato pādāni mukhena ca paricumbati, pāṇīhi ca parisambāhati, nāmañca sāveti – ‘‘brahmāyu ahaṃ, bho gotama, brāhmaṇo; brahmāyu ahaṃ, bho gotama, brāhmaṇo’’ti. Atha kho sā parisā acchariyabbhutacittajātā ahosi – ‘‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho! Yatra hi nāmāyaṃ brahmāyu brāhmaṇo ñāto yasassī evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karissatī’’ti. Atha kho bhagavā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, brāhmaṇa, uṭṭhaha nisīda tvaṃ sake āsane yato te mayi cittaṃ pasanna’’nti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhahitvā sake āsane nisīdi.
੩੯੫. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਂ ਕਥਂ ਕਥੇਸਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਦਾਨਕਥਂ, ਸੀਲਕਥਂ, ਸਗ੍ਗਕਥਂ; ਕਾਮਾਨਂ ਆਦੀਨવਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਪਕਾਸੇਸਿ। ਯਦਾ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞਾਸਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਕਲ੍ਲਚਿਤ੍ਤਂ ਮੁਦੁਚਿਤ੍ਤਂ વਿਨੀવਰਣਚਿਤ੍ਤਂ ਉਦਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਯਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਮੁਕ੍ਕਂਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਤਂ ਪਕਾਸੇਸਿ – ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਮੁਦਯਂ, ਨਿਰੋਧਂ, ਮਗ੍ਗਂ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਸੁਦ੍ਧਂ વਤ੍ਥਂ ਅਪਗਤਕਾਲ਼ਕਂ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਰਜਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਏવਮੇવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਆਸਨੇ વਿਰਜਂ વੀਤਮਲਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ ਪਤ੍ਤਧਮ੍ਮੋ વਿਦਿਤਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਯੋਗਾਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮੋ ਤਿਣ੍ਣવਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ વਿਗਤਕਥਂਕਥੋ વੇਸਾਰਜ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ વਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ વਾ વਿવਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ વਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ – ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ – ਏવਮੇવਂ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ। ਏਸਾਹਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ। ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤਂ। ਅਧਿવਾਸੇਤੁ ਚ ਮੇ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ। ਅਧਿવਾਸੇਸਿ ਭਗવਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗવਤੋ ਅਧਿવਾਸਨਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ । ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸਕੇ ਨਿવੇਸਨੇ ਪਣੀਤਂ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਂ ਪਟਿਯਾਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਕਾਲਂ ਆਰੋਚਾਪੇਸਿ – ‘‘ਕਾਲੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ।
395. Atha kho bhagavā brahmāyussa brāhmaṇassa anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ, sīlakathaṃ, saggakathaṃ; kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā bhagavā aññāsi brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā taṃ pakāsesi – dukkhaṃ, samudayaṃ, nirodhaṃ, maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva brahmāyussa brāhmaṇassa tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti – evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ. Adhivāsetu ca me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi . Atha kho brahmāyu brāhmaṇo tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti.
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਣੀਤੇਨ ਖਾਦਨੀਯੇਨ ਭੋਜਨੀਯੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਸਿ ਸਮ੍ਪવਾਰੇਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਹਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਯੇਨ વਿਦੇਹੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਕਾ ਗਤਿ, ਕੋ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੋ’’ਤਿ? ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਚ੍ਚਪਾਦਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਨੁਧਮ੍ਮਂ, ਨ ਚ ਮਂ ਧਮ੍ਮਾਧਿਕਰਣਂ વਿਹੇਸੇਸਿ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ, ਅਨਾવਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ’’ਤਿ।
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena brahmāyussa brāhmaṇassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo sattāhaṃ buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena videhesu cārikaṃ pakkāmi. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo acirapakkantassa bhagavato kālamakāsi. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘brahmāyu, bhante, brāhmaṇo kālaṅkato. Tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti? ‘‘Paṇḍito, bhikkhave, brahmāyu brāhmaṇo paccapādi dhammassānudhammaṃ, na ca maṃ dhammādhikaraṇaṃ vihesesi. Brahmāyu, bhikkhave, brāhmaṇo pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti, tattha parinibbāyī, anāvattidhammo tasmā lokā’’ti.
ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ।
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਠਮਂ।
Brahmāyusuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Brahmāyusuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੧. ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Brahmāyusuttavaṇṇanā