Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မိလိန္ဒပဉ္ဟပာဠိ • Milindapañhapāḷi |
၅. ဗုဒ္ဓအဝိဟေဌကပဉ္ဟော
5. Buddhaaviheṭhakapañho
၅. ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဘာသိတမ္ပေတံ ဘဂဝတာ ‘ပုဗ္ဗေ ဝာဟံ မနုသ္သဘူတော သမာနော သတ္တာနံ အဝိဟေဌကဇာတိကော အဟောသိ’န္တိ။ ပုန စ ဘဏိတံ ‘လောမသကသ္သပော နာမ ဣသိ သမာနော အနေကသတေ ပာဏေ ဃာတယိတ္ဝာ ဝာဇပေယ္ယံ မဟာယညံ ယဇီ’တိ။ ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဘဂဝတာ ဘဏိတံ ‘ပုဗ္ဗေ ဝာဟံ မနုသ္သဘူတော သမာနော သတ္တာနံ အဝိဟေဌကဇာတိကော အဟောသိ’န္တိ, တေန ဟိ ‘လောမသကသ္သပေန ဣသိနာ အနေကသတေ ပာဏေ ဃာတယိတ္ဝာ ဝာဇပေယ္ယံ မဟာယညံ ယဇိတ’န္တိ ယံ ဝစနံ, တံ မိစ္ဆာ။ ယဒိ ‘လောမသကသ္သပေန ဣသိနာ အနေကသတေ ပာဏေ ဃာတယိတ္ဝာ ဝာဇပေယ္ယံ မဟာယညံ ယဇိတံ’, တေန ဟိ ‘ပုဗ္ဗေ ဝာဟံ မနုသ္သဘူတော သမာနော သတ္တာနံ အဝိဟေဌကဇာတိကော အဟောသိ’န္တိ တမ္ပိ ဝစနံ မိစ္ဆာ။ အယမ္ပိ ဥဘတော ကောဋိကော ပဉ္ဟော တဝာနုပ္ပတ္တော, သော တယာ နိဗ္ဗာဟိတဗ္ဗော’’တိ။
5. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘pubbe vāhaṃ manussabhūto samāno sattānaṃ aviheṭhakajātiko ahosi’nti. Puna ca bhaṇitaṃ ‘lomasakassapo nāma isi samāno anekasate pāṇe ghātayitvā vājapeyyaṃ mahāyaññaṃ yajī’ti. Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘pubbe vāhaṃ manussabhūto samāno sattānaṃ aviheṭhakajātiko ahosi’nti, tena hi ‘lomasakassapena isinā anekasate pāṇe ghātayitvā vājapeyyaṃ mahāyaññaṃ yajita’nti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi ‘lomasakassapena isinā anekasate pāṇe ghātayitvā vājapeyyaṃ mahāyaññaṃ yajitaṃ’, tena hi ‘pubbe vāhaṃ manussabhūto samāno sattānaṃ aviheṭhakajātiko ahosi’nti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ‘ပုဗ္ဗေ ဝာဟံ မနုသ္သဘူတော သမာနော သတ္တာနံ အဝိဟေဌကဇာတိကော အဟောသိ’န္တိ, ‘လောမသကသ္သပေန ဣသိနာ အနေကသတေ ပာဏေ ဃာတယိတ္ဝာ ဝာဇပေယ္ယံ မဟာယညံ ယဇိတံ’, တဉ္စ ပန ရာဂဝသေန ဝိသညိနာ, နော သစေတနေနာ’’တိ။
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘pubbe vāhaṃ manussabhūto samāno sattānaṃ aviheṭhakajātiko ahosi’nti, ‘lomasakassapena isinā anekasate pāṇe ghātayitvā vājapeyyaṃ mahāyaññaṃ yajitaṃ’, tañca pana rāgavasena visaññinā, no sacetanenā’’ti.
‘‘အဋ္ဌိမေ , ဘန္တေ နာဂသေန, ပုဂ္ဂလာ ပာဏံ ဟနန္တိ။ ကတမေ အဋ္ဌ? ရတ္တော ရာဂဝသေန ပာဏံ ဟနတိ, ဒုဋ္ဌော ဒောသဝသေန ပာဏံ ဟနတိ, မူဠ္ဟော မောဟဝသေန ပာဏံ ဟနတိ, မာနီ မာနဝသေန ပာဏံ ဟနတိ, လုဒ္ဓော လောဘဝသေန ပာဏံ ဟနတိ, အကိဉ္စနော ဇီဝိကတ္ထာယ ပာဏံ ဟနတိ, ဗာလော ဟသ္သဝသေန 1 ပာဏံ ဟနတိ, ရာဇာ ဝိနယနဝသေန ပာဏံ ဟနတိ။ ဣမေ ခော, ဘန္တေ နာဂသေန, အဋ္ဌ ပုဂ္ဂလာ ပာဏံ ဟနန္တိ။ ပာကတိကံ ယေဝ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဗောဓိသတ္တေန ကတ’’န္တိ ။ ‘‘န, မဟာရာဇ, ပာကတိကံ ဗောဓိသတ္တေန ကတံ, ယဒိ, မဟာရာဇ, ဗောဓိသတ္တော ပကတိဘာဝေန ဩနမေယ္ယ မဟာယညံ ယဇိတုံ, န ယိမံ ဂာထံ ဘဏေယ္ယ –
‘‘Aṭṭhime , bhante nāgasena, puggalā pāṇaṃ hananti. Katame aṭṭha? Ratto rāgavasena pāṇaṃ hanati, duṭṭho dosavasena pāṇaṃ hanati, mūḷho mohavasena pāṇaṃ hanati, mānī mānavasena pāṇaṃ hanati, luddho lobhavasena pāṇaṃ hanati, akiñcano jīvikatthāya pāṇaṃ hanati, bālo hassavasena 2 pāṇaṃ hanati, rājā vinayanavasena pāṇaṃ hanati. Ime kho, bhante nāgasena, aṭṭha puggalā pāṇaṃ hananti. Pākatikaṃ yeva, bhante nāgasena, bodhisattena kata’’nti . ‘‘Na, mahārāja, pākatikaṃ bodhisattena kataṃ, yadi, mahārāja, bodhisatto pakatibhāvena onameyya mahāyaññaṃ yajituṃ, na yimaṃ gāthaṃ bhaṇeyya –
‘‘‘သသမုဒ္ဒပရိယာယံ၊ မဟိံ သာဂရကုဏ္ဍလံ။
‘‘‘Sasamuddapariyāyaṃ, mahiṃ sāgarakuṇḍalaṃ;
‘‘ဧဝံဝာဒီ, မဟာရာဇ, ဗောဓိသတ္တော သဟ ဒသ္သနေန စန္ဒဝတိယာ ရာဇကညာယ ဝိသညီ အဟောသိ ခိတ္တစိတ္တော ရတ္တော ဝိသညိဘူတော အာကုလာကုလော တုရိတတုရိတော တေန ဝိက္ခိတ္တဘန္တလုဠိတစိတ္တေန မဟတိမဟာပသုဃာတဂလရုဟိရသဉ္စယံ ဝာဇပေယ္ယံ မဟာယညံ ယဇိ။
‘‘Evaṃvādī, mahārāja, bodhisatto saha dassanena candavatiyā rājakaññāya visaññī ahosi khittacitto ratto visaññibhūto ākulākulo turitaturito tena vikkhittabhantaluḷitacittena mahatimahāpasughātagalaruhirasañcayaṃ vājapeyyaṃ mahāyaññaṃ yaji.
‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ဥမ္မတ္တကော ခိတ္တစိတ္တော ဇလိတမ္ပိ ဇာတဝေဒံ အက္ကမတိ, ကုပိတမ္ပိ အာသီဝိသံ ဂဏ္ဟာတိ, မတ္တမ္ပိ ဟတ္ထိံ ဥပေတိ, သမုဒ္ဒမ္ပိ အတီရဒသ္သိံ ပက္ခန္ဒတိ, စန္ဒနိကမ္ပိ ဩဠိဂလ္လမ္ပိ ဩမဒ္ဒတိ, ကဏ္ဋကာဓာနမ္ပိ အဘိရုဟတိ, ပပာတေပိ ပတတိ, အသုစိမ္ပိ ဘက္ခေတိ, နဂ္ဂောပိ ရထိယာ စရတိ, အညမ္ပိ ဗဟုဝိဓံ အကိရိယံ ကရောတိ။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဗောဓိသတ္တော သဟ ဒသ္သနေန စန္ဒဝတိယာ ရာဇကညာယ ဝိသညီ အဟောသိ ခိတ္တစိတ္တော ရတ္တော ဝိသညိဘူတော အာကုလာကုလော တုရိတတုရိတော, တေန ဝိက္ခိတ္တဘန္တလုဠိတစိတ္တေန မဟတိမဟာပသုဃာတဂလရုဟိရသဉ္စယံ ဝာဇပေယ္ယံ မဟာယညံ ယဇိ။
‘‘Yathā, mahārāja, ummattako khittacitto jalitampi jātavedaṃ akkamati, kupitampi āsīvisaṃ gaṇhāti, mattampi hatthiṃ upeti, samuddampi atīradassiṃ pakkhandati, candanikampi oḷigallampi omaddati, kaṇṭakādhānampi abhiruhati, papātepi patati, asucimpi bhakkheti, naggopi rathiyā carati, aññampi bahuvidhaṃ akiriyaṃ karoti. Evameva kho, mahārāja, bodhisatto saha dassanena candavatiyā rājakaññāya visaññī ahosi khittacitto ratto visaññibhūto ākulākulo turitaturito, tena vikkhittabhantaluḷitacittena mahatimahāpasughātagalaruhirasañcayaṃ vājapeyyaṃ mahāyaññaṃ yaji.
‘‘ခိတ္တစိတ္တေန, မဟာရာဇ, ကတံ ပာပံ ဒိဋ္ဌဓမ္မေပိ န မဟာသာဝဇ္ဇံ ဟောတိ, သမ္ပရာယေ ဝိပာကေနပိ နော တထာ။ ဣဓ, မဟာရာဇ, ကောစိ ဥမ္မတ္တကော ဝဇ္ဈမာပဇ္ဇေယ္ယ, တသ္သ တုမ္ဟေ ကိံ ဒဏ္ဍံ ဓာရေထာ’’တိ? ‘‘ကော, ဘန္တေ, ဥမ္မတ္တကသ္သ ဒဏ္ဍော ဘဝိသ္သတိ, တံ မယံ ပောထာပေတ္ဝာ နီဟရာပေမ, ဧသောဝ တသ္သ ဒဏ္ဍော’’တိ။ ‘‘ဣတိ ခော, မဟာရာဇ, ဥမ္မတ္တကသ္သ အပရာဓေ ဒဏ္ဍောပိ န ဘဝတိ , တသ္မာ ဥမ္မတ္တကသ္သ ကတေပိ န ဒောသော ဘဝတိ သတေကိစ္ဆော။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, လောမသကသ္သပော ဣသိ သဟ ဒသ္သနေန စန္ဒဝတိယာ ရာဇကညာယ ဝိသညီ အဟောသိ ခိတ္တစိတ္တော ရတ္တော ဝိသညိဘူတော ဝိသဋပယာတော အာကုလာကုလော တုရိတတုရိတော, တေန ဝိက္ခိတ္တဘန္တလုဠိတစိတ္တေန မဟတိမဟာပသုဃာတဂလရုဟိရသဉ္စယံ ဝာဇပေယ္ယံ မဟာယညံ ယဇိ။ ယဒာ စ ပန ပကတိစိတ္တော အဟောသိ ပဋိလဒ္ဓသ္သတိ, တဒာ ပုနဒေဝ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ပဉ္စာဘိညာယော နိဗ္ဗတ္တေတ္ဝာ ဗ္ရဟ္မလောကူပဂော အဟောသီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။
‘‘Khittacittena, mahārāja, kataṃ pāpaṃ diṭṭhadhammepi na mahāsāvajjaṃ hoti, samparāye vipākenapi no tathā. Idha, mahārāja, koci ummattako vajjhamāpajjeyya, tassa tumhe kiṃ daṇḍaṃ dhārethā’’ti? ‘‘Ko, bhante, ummattakassa daṇḍo bhavissati, taṃ mayaṃ pothāpetvā nīharāpema, esova tassa daṇḍo’’ti. ‘‘Iti kho, mahārāja, ummattakassa aparādhe daṇḍopi na bhavati , tasmā ummattakassa katepi na doso bhavati satekiccho. Evameva kho, mahārāja, lomasakassapo isi saha dassanena candavatiyā rājakaññāya visaññī ahosi khittacitto ratto visaññibhūto visaṭapayāto ākulākulo turitaturito, tena vikkhittabhantaluḷitacittena mahatimahāpasughātagalaruhirasañcayaṃ vājapeyyaṃ mahāyaññaṃ yaji. Yadā ca pana pakaticitto ahosi paṭiladdhassati, tadā punadeva pabbajitvā pañcābhiññāyo nibbattetvā brahmalokūpago ahosī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ဗုဒ္ဓအဝိဟေဌကပဉ္ဟော ပဉ္စမော။
Buddhaaviheṭhakapañho pañcamo.
Footnotes: