Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මිලින්දපඤ්හපාළි • Milindapañhapāḷi |
5. බුද්ධඅවිහෙඨකපඤ්හො
5. Buddhaaviheṭhakapañho
5. ‘‘භන්තෙ නාගසෙන, භාසිතම්පෙතං භගවතා ‘පුබ්බෙ වාහං මනුස්සභූතො සමානො සත්තානං අවිහෙඨකජාතිකො අහොසි’න්ති. පුන ච භණිතං ‘ලොමසකස්සපො නාම ඉසි සමානො අනෙකසතෙ පාණෙ ඝාතයිත්වා වාජපෙය්යං මහායඤ්ඤං යජී’ති. යදි, භන්තෙ නාගසෙන, භගවතා භණිතං ‘පුබ්බෙ වාහං මනුස්සභූතො සමානො සත්තානං අවිහෙඨකජාතිකො අහොසි’න්ති, තෙන හි ‘ලොමසකස්සපෙන ඉසිනා අනෙකසතෙ පාණෙ ඝාතයිත්වා වාජපෙය්යං මහායඤ්ඤං යජිත’න්ති යං වචනං, තං මිච්ඡා. යදි ‘ලොමසකස්සපෙන ඉසිනා අනෙකසතෙ පාණෙ ඝාතයිත්වා වාජපෙය්යං මහායඤ්ඤං යජිතං’, තෙන හි ‘පුබ්බෙ වාහං මනුස්සභූතො සමානො සත්තානං අවිහෙඨකජාතිකො අහොසි’න්ති තම්පි වචනං මිච්ඡා. අයම්පි උභතො කොටිකො පඤ්හො තවානුප්පත්තො, සො තයා නිබ්බාහිතබ්බො’’ති.
5. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘pubbe vāhaṃ manussabhūto samāno sattānaṃ aviheṭhakajātiko ahosi’nti. Puna ca bhaṇitaṃ ‘lomasakassapo nāma isi samāno anekasate pāṇe ghātayitvā vājapeyyaṃ mahāyaññaṃ yajī’ti. Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘pubbe vāhaṃ manussabhūto samāno sattānaṃ aviheṭhakajātiko ahosi’nti, tena hi ‘lomasakassapena isinā anekasate pāṇe ghātayitvā vājapeyyaṃ mahāyaññaṃ yajita’nti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi ‘lomasakassapena isinā anekasate pāṇe ghātayitvā vājapeyyaṃ mahāyaññaṃ yajitaṃ’, tena hi ‘pubbe vāhaṃ manussabhūto samāno sattānaṃ aviheṭhakajātiko ahosi’nti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘භාසිතම්පෙතං, මහාරාජ, භගවතා ‘පුබ්බෙ වාහං මනුස්සභූතො සමානො සත්තානං අවිහෙඨකජාතිකො අහොසි’න්ති, ‘ලොමසකස්සපෙන ඉසිනා අනෙකසතෙ පාණෙ ඝාතයිත්වා වාජපෙය්යං මහායඤ්ඤං යජිතං’, තඤ්ච පන රාගවසෙන විසඤ්ඤිනා, නො සචෙතනෙනා’’ති.
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘pubbe vāhaṃ manussabhūto samāno sattānaṃ aviheṭhakajātiko ahosi’nti, ‘lomasakassapena isinā anekasate pāṇe ghātayitvā vājapeyyaṃ mahāyaññaṃ yajitaṃ’, tañca pana rāgavasena visaññinā, no sacetanenā’’ti.
‘‘අට්ඨිමෙ , භන්තෙ නාගසෙන, පුග්ගලා පාණං හනන්ති. කතමෙ අට්ඨ? රත්තො රාගවසෙන පාණං හනති, දුට්ඨො දොසවසෙන පාණං හනති, මූළ්හො මොහවසෙන පාණං හනති, මානී මානවසෙන පාණං හනති, ලුද්ධො ලොභවසෙන පාණං හනති, අකිඤ්චනො ජීවිකත්ථාය පාණං හනති, බාලො හස්සවසෙන 1 පාණං හනති, රාජා විනයනවසෙන පාණං හනති. ඉමෙ ඛො, භන්තෙ නාගසෙන, අට්ඨ පුග්ගලා පාණං හනන්ති. පාකතිකං යෙව, භන්තෙ නාගසෙන, බොධිසත්තෙන කත’’න්ති . ‘‘න, මහාරාජ, පාකතිකං බොධිසත්තෙන කතං, යදි, මහාරාජ, බොධිසත්තො පකතිභාවෙන ඔනමෙය්ය මහායඤ්ඤං යජිතුං, න යිමං ගාථං භණෙය්ය –
‘‘Aṭṭhime , bhante nāgasena, puggalā pāṇaṃ hananti. Katame aṭṭha? Ratto rāgavasena pāṇaṃ hanati, duṭṭho dosavasena pāṇaṃ hanati, mūḷho mohavasena pāṇaṃ hanati, mānī mānavasena pāṇaṃ hanati, luddho lobhavasena pāṇaṃ hanati, akiñcano jīvikatthāya pāṇaṃ hanati, bālo hassavasena 2 pāṇaṃ hanati, rājā vinayanavasena pāṇaṃ hanati. Ime kho, bhante nāgasena, aṭṭha puggalā pāṇaṃ hananti. Pākatikaṃ yeva, bhante nāgasena, bodhisattena kata’’nti . ‘‘Na, mahārāja, pākatikaṃ bodhisattena kataṃ, yadi, mahārāja, bodhisatto pakatibhāvena onameyya mahāyaññaṃ yajituṃ, na yimaṃ gāthaṃ bhaṇeyya –
‘‘‘සසමුද්දපරියායං, මහිං සාගරකුණ්ඩලං;
‘‘‘Sasamuddapariyāyaṃ, mahiṃ sāgarakuṇḍalaṃ;
‘‘එවංවාදී, මහාරාජ, බොධිසත්තො සහ දස්සනෙන චන්දවතියා රාජකඤ්ඤාය විසඤ්ඤී අහොසි ඛිත්තචිත්තො රත්තො විසඤ්ඤිභූතො ආකුලාකුලො තුරිතතුරිතො තෙන වික්ඛිත්තභන්තලුළිතචිත්තෙන මහතිමහාපසුඝාතගලරුහිරසඤ්චයං වාජපෙය්යං මහායඤ්ඤං යජි.
‘‘Evaṃvādī, mahārāja, bodhisatto saha dassanena candavatiyā rājakaññāya visaññī ahosi khittacitto ratto visaññibhūto ākulākulo turitaturito tena vikkhittabhantaluḷitacittena mahatimahāpasughātagalaruhirasañcayaṃ vājapeyyaṃ mahāyaññaṃ yaji.
‘‘යථා, මහාරාජ, උම්මත්තකො ඛිත්තචිත්තො ජලිතම්පි ජාතවෙදං අක්කමති, කුපිතම්පි ආසීවිසං ගණ්හාති, මත්තම්පි හත්ථිං උපෙති, සමුද්දම්පි අතීරදස්සිං පක්ඛන්දති, චන්දනිකම්පි ඔළිගල්ලම්පි ඔමද්දති, කණ්ටකාධානම්පි අභිරුහති, පපාතෙපි පතති, අසුචිම්පි භක්ඛෙති, නග්ගොපි රථියා චරති, අඤ්ඤම්පි බහුවිධං අකිරියං කරොති. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, බොධිසත්තො සහ දස්සනෙන චන්දවතියා රාජකඤ්ඤාය විසඤ්ඤී අහොසි ඛිත්තචිත්තො රත්තො විසඤ්ඤිභූතො ආකුලාකුලො තුරිතතුරිතො, තෙන වික්ඛිත්තභන්තලුළිතචිත්තෙන මහතිමහාපසුඝාතගලරුහිරසඤ්චයං වාජපෙය්යං මහායඤ්ඤං යජි.
‘‘Yathā, mahārāja, ummattako khittacitto jalitampi jātavedaṃ akkamati, kupitampi āsīvisaṃ gaṇhāti, mattampi hatthiṃ upeti, samuddampi atīradassiṃ pakkhandati, candanikampi oḷigallampi omaddati, kaṇṭakādhānampi abhiruhati, papātepi patati, asucimpi bhakkheti, naggopi rathiyā carati, aññampi bahuvidhaṃ akiriyaṃ karoti. Evameva kho, mahārāja, bodhisatto saha dassanena candavatiyā rājakaññāya visaññī ahosi khittacitto ratto visaññibhūto ākulākulo turitaturito, tena vikkhittabhantaluḷitacittena mahatimahāpasughātagalaruhirasañcayaṃ vājapeyyaṃ mahāyaññaṃ yaji.
‘‘ඛිත්තචිත්තෙන, මහාරාජ, කතං පාපං දිට්ඨධම්මෙපි න මහාසාවජ්ජං හොති, සම්පරායෙ විපාකෙනපි නො තථා. ඉධ, මහාරාජ, කොචි උම්මත්තකො වජ්ඣමාපජ්ජෙය්ය, තස්ස තුම්හෙ කිං දණ්ඩං ධාරෙථා’’ති? ‘‘කො, භන්තෙ, උම්මත්තකස්ස දණ්ඩො භවිස්සති, තං මයං පොථාපෙත්වා නීහරාපෙම, එසොව තස්ස දණ්ඩො’’ති. ‘‘ඉති ඛො, මහාරාජ, උම්මත්තකස්ස අපරාධෙ දණ්ඩොපි න භවති , තස්මා උම්මත්තකස්ස කතෙපි න දොසො භවති සතෙකිච්ඡො. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, ලොමසකස්සපො ඉසි සහ දස්සනෙන චන්දවතියා රාජකඤ්ඤාය විසඤ්ඤී අහොසි ඛිත්තචිත්තො රත්තො විසඤ්ඤිභූතො විසටපයාතො ආකුලාකුලො තුරිතතුරිතො, තෙන වික්ඛිත්තභන්තලුළිතචිත්තෙන මහතිමහාපසුඝාතගලරුහිරසඤ්චයං වාජපෙය්යං මහායඤ්ඤං යජි. යදා ච පන පකතිචිත්තො අහොසි පටිලද්ධස්සති, තදා පුනදෙව පබ්බජිත්වා පඤ්චාභිඤ්ඤායො නිබ්බත්තෙත්වා බ්රහ්මලොකූපගො අහොසී’’ති. ‘‘සාධු, භන්තෙ නාගසෙන, එවමෙතං තථා සම්පටිච්ඡාමී’’ති.
‘‘Khittacittena, mahārāja, kataṃ pāpaṃ diṭṭhadhammepi na mahāsāvajjaṃ hoti, samparāye vipākenapi no tathā. Idha, mahārāja, koci ummattako vajjhamāpajjeyya, tassa tumhe kiṃ daṇḍaṃ dhārethā’’ti? ‘‘Ko, bhante, ummattakassa daṇḍo bhavissati, taṃ mayaṃ pothāpetvā nīharāpema, esova tassa daṇḍo’’ti. ‘‘Iti kho, mahārāja, ummattakassa aparādhe daṇḍopi na bhavati , tasmā ummattakassa katepi na doso bhavati satekiccho. Evameva kho, mahārāja, lomasakassapo isi saha dassanena candavatiyā rājakaññāya visaññī ahosi khittacitto ratto visaññibhūto visaṭapayāto ākulākulo turitaturito, tena vikkhittabhantaluḷitacittena mahatimahāpasughātagalaruhirasañcayaṃ vājapeyyaṃ mahāyaññaṃ yaji. Yadā ca pana pakaticitto ahosi paṭiladdhassati, tadā punadeva pabbajitvā pañcābhiññāyo nibbattetvā brahmalokūpago ahosī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
බුද්ධඅවිහෙඨකපඤ්හො පඤ්චමො.
Buddhaaviheṭhakapañho pañcamo.
Footnotes: