| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ពុទ្ធវំស-អដ្ឋកថា • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā |
២៨. ពុទ្ធបកិណ្ណកកថា
28. Buddhapakiṇṇakakathā
១-១៨.
1-18.
‘‘អបរិមេយ្យិតោ កប្បេ, ចតុរោ អាសុំ វិនាយកា’’តិអាទិកា អដ្ឋារសគាថា សង្គីតិការកេហិ ឋបិតា និគមនគាថាតិ វេទិតព្ពា។ សេសគាថាសុ សព្ពត្ថ បាកដមេវាតិ។
‘‘Aparimeyyito kappe, caturo āsuṃ vināyakā’’tiādikā aṭṭhārasagāthā saṅgītikārakehi ṭhapitā nigamanagāthāti veditabbā. Sesagāthāsu sabbattha pākaṭamevāti.
វេមត្តកថា
Vemattakathā
ឥមស្មិំ បន សកលេបិ ពុទ្ធវំសេ និទ្ទិដ្ឋានំ បញ្ចវីសតិយា ពុទ្ធានំ អដ្ឋ វេមត្តានិ វេទិតព្ពានិ។ កតមានិ អដ្ឋ? អាយុវេមត្តំ, បមាណវេមត្តំ, កុលវេមត្តំ, បធានវេមត្តំ, រស្មិវេមត្តំ, យានវេមត្តំ, ពោធិវេមត្តំ, បល្លង្កវេមត្តន្តិ។
Imasmiṃ pana sakalepi buddhavaṃse niddiṭṭhānaṃ pañcavīsatiyā buddhānaṃ aṭṭha vemattāni veditabbāni. Katamāni aṭṭha? Āyuvemattaṃ, pamāṇavemattaṃ, kulavemattaṃ, padhānavemattaṃ, rasmivemattaṃ, yānavemattaṃ, bodhivemattaṃ, pallaṅkavemattanti.
តត្ថ អាយុវេមត្តំ នាម កេចិ ទីឃាយុកា ហោន្តិ កេចិ អប្បាយុកា។ តថា ហិ ទីបង្ករោ កោណ្ឌញ្ញោ អនោមទស្សី បទុមោ បទុមុត្តរោ អត្ថទស្សី ធម្មទស្សី សិទ្ធត្ថោ តិស្សោតិ ឥមេ នវ ពុទ្ធា វស្សសតសហស្សាយុកា អហេសុំ។ មង្គលោ សុមនោ សោភិតោ នារទោ សុមេធោ សុជាតោ បិយទស្សី ផុស្សោតិ ឥមេ អដ្ឋ ពុទ្ធា នវុតិវស្សសហស្សាយុកា អហេសុំ។ រេវតោ វេស្សភូ ចាតិ ឥមេ ទ្វេ ពុទ្ធា សដ្ឋិវស្សសហស្សាយុកា អហេសុំ។ វិបស្សី ភគវា អសីតិវស្សសហស្សាយុកា អហោសិ។ សិខី កកុសន្ធោ កោណាគមនោ កស្សបោតិ ឥមេ ចត្តារោ ពុទ្ធា យថាក្កមេន សត្តតិចត្តាលីសតិំសវីសវស្សសហស្សាយុកា អហេសុំ។ អម្ហាកំ បន ភគវតោ វស្សសតំ អាយុប្បមាណំ អហោសិ។ ឧបចិតបុញ្ញសម្ភារានំ ទីឃាយុកសំវត្តនិយកម្មសមុបេតានម្បិ ពុទ្ធានំ យុគវសេន អាយុប្បមាណំ អប្បមាណំ អហោសិ។ អយំ បញ្ចវីសតិយា ពុទ្ធានំ អាយុវេមត្តំ នាម។
Tattha āyuvemattaṃ nāma keci dīghāyukā honti keci appāyukā. Tathā hi dīpaṅkaro koṇḍañño anomadassī padumo padumuttaro atthadassī dhammadassī siddhattho tissoti ime nava buddhā vassasatasahassāyukā ahesuṃ. Maṅgalo sumano sobhito nārado sumedho sujāto piyadassī phussoti ime aṭṭha buddhā navutivassasahassāyukā ahesuṃ. Revato vessabhū cāti ime dve buddhā saṭṭhivassasahassāyukā ahesuṃ. Vipassī bhagavā asītivassasahassāyukā ahosi. Sikhī kakusandho koṇāgamano kassapoti ime cattāro buddhā yathākkamena sattaticattālīsatiṃsavīsavassasahassāyukā ahesuṃ. Amhākaṃ pana bhagavato vassasataṃ āyuppamāṇaṃ ahosi. Upacitapuññasambhārānaṃ dīghāyukasaṃvattaniyakammasamupetānampi buddhānaṃ yugavasena āyuppamāṇaṃ appamāṇaṃ ahosi. Ayaṃ pañcavīsatiyā buddhānaṃ āyuvemattaṃ nāma.
បមាណវេមត្តំ នាម កេចិ ទីឃា ហោន្តិ កេចិ រស្សា។ តថា ហិ ទីបង្ករ-រេវត-បិយទស្សី-អត្ថទស្សី-ធម្មទស្សី-វិបស្សីពុទ្ធានំ អសីតិហត្ថុព្ពេធំ សរីរប្បមាណំ អហោសិ។ កោណ្ឌញ្ញ-មង្គល-នារទ-សុមេធានំ អដ្ឋាសីតិហត្ថុព្ពេធោ កាយោ អហោសិ។ សុមនស្ស នវុតិហត្ថុព្ពេធំ សរីរំ អហោសិ។ សោភិត-អនោមទស្សី-បទុម-បទុមុត្តរ-ផុស្សពុទ្ធានំ អដ្ឋបណ្ណាសហត្ថុព្ពេធំ សរីរំ អហោសិ។ សុជាតោ បណ្ណាសហត្ថុព្ពេធសរីរោ អហោសិ។ សិទ្ធត្ថ-តិស្ស-វេស្សភុនោ សដ្ឋិហត្ថុព្ពេធា អហេសុំ។ សិខី សត្តតិហត្ថុព្ពេធោ អហោសិ។ កកុសន្ធ-កោណាគមន-កស្សបា យថាក្កមេន ចត្តាលីសតិំសវីសតិហត្ថុព្ពេធា អហេសុំ។ អម្ហាកំ ភគវា អដ្ឋារសហត្ថុព្ពេធោ អហោសិ។ អយំ បញ្ចវីសតិយា ពុទ្ធានំ បមាណវេមត្តំ នាម។
Pamāṇavemattaṃ nāma keci dīghā honti keci rassā. Tathā hi dīpaṅkara-revata-piyadassī-atthadassī-dhammadassī-vipassībuddhānaṃ asītihatthubbedhaṃ sarīrappamāṇaṃ ahosi. Koṇḍañña-maṅgala-nārada-sumedhānaṃ aṭṭhāsītihatthubbedho kāyo ahosi. Sumanassa navutihatthubbedhaṃ sarīraṃ ahosi. Sobhita-anomadassī-paduma-padumuttara-phussabuddhānaṃ aṭṭhapaṇṇāsahatthubbedhaṃ sarīraṃ ahosi. Sujāto paṇṇāsahatthubbedhasarīro ahosi. Siddhattha-tissa-vessabhuno saṭṭhihatthubbedhā ahesuṃ. Sikhī sattatihatthubbedho ahosi. Kakusandha-koṇāgamana-kassapā yathākkamena cattālīsatiṃsavīsatihatthubbedhā ahesuṃ. Amhākaṃ bhagavā aṭṭhārasahatthubbedho ahosi. Ayaṃ pañcavīsatiyā buddhānaṃ pamāṇavemattaṃ nāma.
កុលវេមត្តំ នាម កេចិ ខត្តិយកុលេ និព្ពត្តិំសុ កេចិ ព្រាហ្មណកុលេ។ តថា ហិ កកុសន្ធកោណាគមនកស្សបសម្មាសម្ពុទ្ធា ព្រាហ្មណកុលេ និព្ពត្តិំសុ។ ទីបង្ករាទិគោតមពុទ្ធបរិយន្តា ទ្វាវីសតិ ពុទ្ធា ខត្តិយកុលេយេវ និព្ពត្តិំសុ។ អយំ បញ្ចវីសតិយា ពុទ្ធានំ កុលវេមត្តំ នាម។
Kulavemattaṃ nāma keci khattiyakule nibbattiṃsu keci brāhmaṇakule. Tathā hi kakusandhakoṇāgamanakassapasammāsambuddhā brāhmaṇakule nibbattiṃsu. Dīpaṅkarādigotamabuddhapariyantā dvāvīsati buddhā khattiyakuleyeva nibbattiṃsu. Ayaṃ pañcavīsatiyā buddhānaṃ kulavemattaṃ nāma.
បធានវេមត្តំ នាម ទីបង្ករ-កោណ្ឌញ្ញ-សុមន-អនោមទស្សី-សុជាតសិទ្ធត្ថ-កកុសន្ធានំ ទសមាសិកា បធានចរិយា។ មង្គល-សុមេធតិស្ស សិខីនំ អដ្ឋមាសិកា។ រេវតស្ស សត្តមាសិកា។ សោភិតស្ស ចត្តារោ មាសា។ បទុមអត្ថទស្សី វិបស្សីនំ អឌ្ឍមាសិកា។ នារទ-បទុមុត្តរ-ធម្មទស្សី-កស្សបានំ សត្តាហានិ ។ បិយទស្សី-ផុស្ស-វេស្សភូ កោណាគមនានំ ឆមាសិកា។ អម្ហាកំ ពុទ្ធស្ស ឆព្ពស្សានិ បធានចរិយា អហោសិ។ អយំ បធានវេមត្តំ នាម។
Padhānavemattaṃ nāma dīpaṅkara-koṇḍañña-sumana-anomadassī-sujātasiddhattha-kakusandhānaṃ dasamāsikā padhānacariyā. Maṅgala-sumedhatissa sikhīnaṃ aṭṭhamāsikā. Revatassa sattamāsikā. Sobhitassa cattāro māsā. Padumaatthadassī vipassīnaṃ aḍḍhamāsikā. Nārada-padumuttara-dhammadassī-kassapānaṃ sattāhāni . Piyadassī-phussa-vessabhū koṇāgamanānaṃ chamāsikā. Amhākaṃ buddhassa chabbassāni padhānacariyā ahosi. Ayaṃ padhānavemattaṃ nāma.
រស្មិវេមត្តំ នាម មង្គលស្ស កិរ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស សរីរស្មិ ទសសហស្សិលោកធាតុំ ផរិត្វា អដ្ឋាសិ។ បទុមុត្តរពុទ្ធស្ស ទ្វាទសយោជនិកា អហោសិ។ វិបស្សិស្ស ភគវតោ សត្តយោជនិកា អហោសិ។ សិខិស្ស តិយោជនប្បមាណា។ កកុសន្ធស្ស ទសយោជនិកា។ អម្ហាកំ ភគវតោ សមន្តតោ ព្យាមប្បមាណា។ សេសានំ អនិយតា អហោសិ។ អយំ រស្មិវេមត្តំ នាម អជ្ឈាសយបដិពទ្ធំ, យោ យត្តកំ ឥច្ឆតិ, តស្ស សរីរប្បភា តត្តកំ ផរតិ, បដិវិទ្ធគុណេ បន កស្សចិ វេមត្តំ នាម នត្ថិ។ អយំ រស្មិវេមត្តំ នាម។
Rasmivemattaṃ nāma maṅgalassa kira sammāsambuddhassa sarīrasmi dasasahassilokadhātuṃ pharitvā aṭṭhāsi. Padumuttarabuddhassa dvādasayojanikā ahosi. Vipassissa bhagavato sattayojanikā ahosi. Sikhissa tiyojanappamāṇā. Kakusandhassa dasayojanikā. Amhākaṃ bhagavato samantato byāmappamāṇā. Sesānaṃ aniyatā ahosi. Ayaṃ rasmivemattaṃ nāma ajjhāsayapaṭibaddhaṃ, yo yattakaṃ icchati, tassa sarīrappabhā tattakaṃ pharati, paṭividdhaguṇe pana kassaci vemattaṃ nāma natthi. Ayaṃ rasmivemattaṃ nāma.
យានវេមត្តំ នាម កេចិ ហត្ថិយានេន កេចិ អស្សយានេន កេចិ រថបទ-បាសាទ-សិវិកាទីសុ អញ្ញតរេន និក្ខមន្តិ។ តថា ហិ ទីបង្ករ-សុមន-សុមេធ-ផុស្ស-សិខី-កោណាគមនា ហត្ថិយានេន និក្ខមិំសុ។ កោណ្ឌញ្ញ-រេវត-បទុម-បិយទស្សី-វិបស្សី-កកុសន្ធា រថយានេន។ មង្គល-សុជាត-អត្ថទស្សី-តិស្ស-គោតមា អស្សយានេន។ អនោមទស្សីសិទ្ធត្ថវេស្សភុនោ សិវិកាយានេន។ នារទោ បទសា និក្ខមិ។ សោភិត-បទុមុត្តរ-ធម្មទស្សី-កស្សបា បាសាទេន និក្ខមិំសុ។ អយំ យានវេមត្តំ នាម។
Yānavemattaṃ nāma keci hatthiyānena keci assayānena keci rathapada-pāsāda-sivikādīsu aññatarena nikkhamanti. Tathā hi dīpaṅkara-sumana-sumedha-phussa-sikhī-koṇāgamanā hatthiyānena nikkhamiṃsu. Koṇḍañña-revata-paduma-piyadassī-vipassī-kakusandhā rathayānena. Maṅgala-sujāta-atthadassī-tissa-gotamā assayānena. Anomadassīsiddhatthavessabhuno sivikāyānena. Nārado padasā nikkhami. Sobhita-padumuttara-dhammadassī-kassapā pāsādena nikkhamiṃsu. Ayaṃ yānavemattaṃ nāma.
ពោធិវេមត្តំ នាម ទីបង្ករស្ស ភគវតោ កបីតនរុក្ខោ ពោធិ; កោណ្ឌញ្ញស្ស ភគវតោ សាលកល្យាណិរុក្ខោ , មង្គល-សុមន-រេវត-សោភិតានំ នាគរុក្ខោ, អនោមទស្សិស្ស អជ្ជុនរុក្ខោ, បទុមនារទានំ មហាសោណរុក្ខោ, បទុមុត្តរស្ស សលលរុក្ខោ, សុមេធស្ស នីបោ, សុជាតស្ស វេឡុ, បិយទស្សិនោ កកុធោ, អត្ថទស្សិស្ស ចម្បករុក្ខោ, ធម្មទស្សិស្ស រត្តកុរវករុក្ខោ, សិទ្ធត្ថស្ស កណិការរុក្ខោ, តិស្សស្ស អសនរុក្ខោ, ផុស្សស្ស អាមលករុក្ខោ, វិបស្សិស្ស បាដលិរុក្ខោ, សិខិស្ស បុណ្ឌរីករុក្ខោ, វេស្សភុស្ស សាលរុក្ខោ, កកុសន្ធស្ស សិរីសរុក្ខោ, កោណាគមនស្ស ឧទុម្ពររុក្ខោ, កស្សបស្ស និគ្រោធោ, គោតមស្ស អស្សត្ថោតិ អយំ ពោធិវេមត្តំ នាម។
Bodhivemattaṃ nāma dīpaṅkarassa bhagavato kapītanarukkho bodhi; koṇḍaññassa bhagavato sālakalyāṇirukkho , maṅgala-sumana-revata-sobhitānaṃ nāgarukkho, anomadassissa ajjunarukkho, padumanāradānaṃ mahāsoṇarukkho, padumuttarassa salalarukkho, sumedhassa nīpo, sujātassa veḷu, piyadassino kakudho, atthadassissa campakarukkho, dhammadassissa rattakuravakarukkho, siddhatthassa kaṇikārarukkho, tissassa asanarukkho, phussassa āmalakarukkho, vipassissa pāṭalirukkho, sikhissa puṇḍarīkarukkho, vessabhussa sālarukkho, kakusandhassa sirīsarukkho, koṇāgamanassa udumbararukkho, kassapassa nigrodho, gotamassa assatthoti ayaṃ bodhivemattaṃ nāma.
បល្លង្កវេមត្តំ នាម ទីបង្ករ-រេវត-បិយទស្សី-អត្ថទស្សី-ធម្មទស្សី-វិបស្សីនំ តេបណ្ណាសហត្ថបល្លង្កា អហេសុំ; កោណ្ឌញ្ញ-មង្គល-នារទ-សុមេធានំ សត្តបណ្ណាសហត្ថា; សុមនស្ស សដ្ឋិហត្ថោ បល្លង្កោ អហោសិ; សោភិត-អនោមទស្សី-បទុម-បទុមុត្តរ-ផុស្សានំ អដ្ឋត្តិំសហត្ថា, សុជាតស្ស ទ្វត្តិំសហត្ថោ, សិទ្ធត្ថ-តិស្ស-វេស្សភូនំ ចត្តាលីសហត្ថា, សិខិស្ស ទ្វត្តិំសហត្ថោ , កកុសន្ធស្ស ឆព្ពីសតិហត្ថោ, កោណាគមនស្ស វីសតិហត្ថោ, កស្សបស្ស បន្នរសហត្ថោ, គោតមស្ស ចុទ្ទសហត្ថោ បល្លង្កោ អហោសិ។ អយំ បល្លង្កវេមត្តំ នាម។ ឥមានិ អដ្ឋ វេមត្តានិ នាម។
Pallaṅkavemattaṃ nāma dīpaṅkara-revata-piyadassī-atthadassī-dhammadassī-vipassīnaṃ tepaṇṇāsahatthapallaṅkā ahesuṃ; koṇḍañña-maṅgala-nārada-sumedhānaṃ sattapaṇṇāsahatthā; sumanassa saṭṭhihattho pallaṅko ahosi; sobhita-anomadassī-paduma-padumuttara-phussānaṃ aṭṭhattiṃsahatthā, sujātassa dvattiṃsahattho, siddhattha-tissa-vessabhūnaṃ cattālīsahatthā, sikhissa dvattiṃsahattho , kakusandhassa chabbīsatihattho, koṇāgamanassa vīsatihattho, kassapassa pannarasahattho, gotamassa cuddasahattho pallaṅko ahosi. Ayaṃ pallaṅkavemattaṃ nāma. Imāni aṭṭha vemattāni nāma.
អវិជហិតដ្ឋានកថា
Avijahitaṭṭhānakathā
សព្ពពុទ្ធានំ បន ចត្តារិ អវិជហិតដ្ឋានានិ នាម ហោន្តិ។ សព្ពពុទ្ធានញ្ហិ ពោធិបល្លង្កោ អវិជហិតោ ឯកស្មិំយេវ ឋានេ ហោតិ។ ធម្មចក្កប្បវត្តនំ ឥសិបតនេ មិគទាយេ អវិជហិតមេវ ហោតិ។ ទេវោរោហណកាលេ សង្កស្សនគរទ្វារេ បឋមក្កបាទដ្ឋានំ អវិជហិតមេវ ហោតិ។ ជេតវនេ គន្ធកុដិយា ចត្តារិ មញ្ចបាទដ្ឋានានិ អវិជហិតានេវ ហោន្តិ។ វិហារោ បន ខុទ្ទកោបិ មហន្តោបិ ហោតិ។ វិហារោ ន វិជហតិយេវ, នគរំ បន វិជហតិ។
Sabbabuddhānaṃ pana cattāri avijahitaṭṭhānāni nāma honti. Sabbabuddhānañhi bodhipallaṅko avijahito ekasmiṃyeva ṭhāne hoti. Dhammacakkappavattanaṃ isipatane migadāye avijahitameva hoti. Devorohaṇakāle saṅkassanagaradvāre paṭhamakkapādaṭṭhānaṃ avijahitameva hoti. Jetavane gandhakuṭiyā cattāri mañcapādaṭṭhānāni avijahitāneva honti. Vihāro pana khuddakopi mahantopi hoti. Vihāro na vijahatiyeva, nagaraṃ pana vijahati.
សហជាតបរិច្ឆេទ-នក្ខត្តបរិច្ឆេទកថា
Sahajātapariccheda-nakkhattaparicchedakathā
អបរំ បន អម្ហាកំយេវ ភគវតោ សហជាតបរិច្ឆេទញ្ច នក្ខត្តបរិច្ឆេទញ្ច ទីបេសុំ។ អម្ហាកំ សព្ពញ្ញុពោធិសត្តេន កិរ សទ្ធិំ រាហុលមាតា អានន្ទត្ថេរោ ឆន្នោ កណ្ឌកោ អស្សរាជា និធិកុម្ភោ មហាពោធិ កាឡុទាយីតិ ឥមានិ សត្ត សហជាតានិ។ អយំ សហជាតបរិច្ឆេទោ។ មហាបុរិសោ បន ឧត្តរាសាឡ្ហនក្ខត្តេនេវ មាតុកុច្ឆិំ ឱក្កមិ, មហាភិនិក្ខមនំ និក្ខមិ, ធម្មចក្កំ បវត្តេសិ, យមកបាដិហារិយំ អកាសិ។ វិសាខនក្ខត្តេន ជាតោ ច អភិសម្ពុទ្ធោ ច បរិនិព្ពុតោ ច។ មាឃនក្ខត្តេន តស្ស សាវកសន្និបាតោ ច អាយុសង្ខារវោសជ្ជនញ្ច អហោសិ។ អស្សយុជនក្ខត្តេន ទេវោរោហណំ។ អយំ នក្ខត្តបរិច្ឆេទោតិ។
Aparaṃ pana amhākaṃyeva bhagavato sahajātaparicchedañca nakkhattaparicchedañca dīpesuṃ. Amhākaṃ sabbaññubodhisattena kira saddhiṃ rāhulamātā ānandatthero channo kaṇḍako assarājā nidhikumbho mahābodhi kāḷudāyīti imāni satta sahajātāni. Ayaṃ sahajātaparicchedo. Mahāpuriso pana uttarāsāḷhanakkhatteneva mātukucchiṃ okkami, mahābhinikkhamanaṃ nikkhami, dhammacakkaṃ pavattesi, yamakapāṭihāriyaṃ akāsi. Visākhanakkhattena jāto ca abhisambuddho ca parinibbuto ca. Māghanakkhattena tassa sāvakasannipāto ca āyusaṅkhāravosajjanañca ahosi. Assayujanakkhattena devorohaṇaṃ. Ayaṃ nakkhattaparicchedoti.
សធម្មតាកថា
Sadhammatākathā
ឥទានិ បន សព្ពេសំ ពុទ្ធានំ សាធារណធម្មតំ បកាសយិស្សាម។ សព្ពពុទ្ធានំ សមត្តិំសវិធា ធម្មតា។ សេយ្យថិទំ – បច្ឆិមភវិកពោធិសត្តស្ស សម្បជានស្ស មាតុកុច្ឆិឱក្កមនំ, មាតុកុច្ឆិយំ បល្លង្កេន និសីទិត្វា ពហិមុខោលោកនំ, ឋិតាយ ពោធិសត្តមាតុយា វិជាយនំ, អរញ្ញេយេវ មាតុកុច្ឆិតោ និក្ខមនំ, កញ្ចនបដ្ដេសុ បតិដ្ឋិតបាទានំ ឧត្តរាភិមុខានំ សត្តបទវីតិហារានំ គន្ត្វា ចតុទ្ទិសំ ឱលោកេត្វា សីហនាទនទនំ, ចត្តារិ និមិត្តានិ ទិស្វា ជាតមត្តបុត្តានំ មហាសត្តានំ មហាភិនិក្ខមនំ, អរហទ្ធជមាទាយ បព្ពជិត្វា សព្ពហេដ្ឋិមេន បរិច្ឆេទេន សត្តាហំ បធានចរិយា, សម្ពោធិំ បាបុណនទិវសេ បាយាសភោជនំ, តិណសន្ថរេ និសីទិត្វា សព្ពញ្ញុតញ្ញាណាធិគមោ, អានាបានស្សតិកម្មដ្ឋានបរិកម្មំ, មារពលវិទ្ធំសនំ, ពោធិបល្លង្កេយេវ តិស្សោ វិជ្ជា អាទិំ កត្វា អសាធារណញាណាទិគុណបដិលាភោ, សត្តសត្តាហំ ពោធិសមីបេយេវ វីតិនាមនំ, មហាព្រហ្មុនោ ធម្មទេសនត្ថាយ អាយាចនំ, ឥសិបតនេ មិគទាយេ ធម្មចក្កប្បវត្តនំ, មាឃបុណ្ណមាយ ចតុរង្គិកសន្និបាតេ បាតិមោក្ខុទ្ទេសោ, ជេតវនដ្ឋានេ និពទ្ធវាសោ, សាវត្ថិនគរទ្វារេ យមកបាដិហារិយករណំ, តាវតិំសភវនេ អភិធម្មទេសនា, សង្កស្សនគរទ្វារេ ទេវលោកតោ ឱតរណំ សតតំ ផលសមាបត្តិសមាបជ្ជនំ, ទ្វីសុ វារេសុ វេនេយ្យជនាវលោកនំ, ឧប្បន្នេ វត្ថុម្ហិ សិក្ខាបទបញ្ញាបនំ ឧប្បន្នាយ អដ្ឋុប្បត្តិយា ជាតកកថនំ, ញាតិសមាគមេ ពុទ្ធវំសកថនំ, អាគន្តុកេហិ ភិក្ខូហិ បដិសន្ថារករណំ, និមន្តិតានំ វុដ្ឋវស្សានំ អនាបុច្ឆា អគមនំ, ទិវសេ ទិវសេ បុរេភត្តបច្ឆាភត្តបឋមមជ្ឈិមបច្ឆិមយាមកិច្ចករណំ, បរិនិព្ពានទិវសេ មំសរសភោជនំ, ចតុវីសតិកោដិសតសហស្សសមាបត្តិយោ សមាបជ្ជិត្វា បរិនិព្ពានន្តិ ឥមា សមត្តិំស សព្ពពុទ្ធានំ ធម្មតាតិ។
Idāni pana sabbesaṃ buddhānaṃ sādhāraṇadhammataṃ pakāsayissāma. Sabbabuddhānaṃ samattiṃsavidhā dhammatā. Seyyathidaṃ – pacchimabhavikabodhisattassa sampajānassa mātukucchiokkamanaṃ, mātukucchiyaṃ pallaṅkena nisīditvā bahimukholokanaṃ, ṭhitāya bodhisattamātuyā vijāyanaṃ, araññeyeva mātukucchito nikkhamanaṃ, kañcanapaṭṭesu patiṭṭhitapādānaṃ uttarābhimukhānaṃ sattapadavītihārānaṃ gantvā catuddisaṃ oloketvā sīhanādanadanaṃ, cattāri nimittāni disvā jātamattaputtānaṃ mahāsattānaṃ mahābhinikkhamanaṃ, arahaddhajamādāya pabbajitvā sabbaheṭṭhimena paricchedena sattāhaṃ padhānacariyā, sambodhiṃ pāpuṇanadivase pāyāsabhojanaṃ, tiṇasanthare nisīditvā sabbaññutaññāṇādhigamo, ānāpānassatikammaṭṭhānaparikammaṃ, mārabalaviddhaṃsanaṃ, bodhipallaṅkeyeva tisso vijjā ādiṃ katvā asādhāraṇañāṇādiguṇapaṭilābho, sattasattāhaṃ bodhisamīpeyeva vītināmanaṃ, mahābrahmuno dhammadesanatthāya āyācanaṃ, isipatane migadāye dhammacakkappavattanaṃ, māghapuṇṇamāya caturaṅgikasannipāte pātimokkhuddeso, jetavanaṭṭhāne nibaddhavāso, sāvatthinagaradvāre yamakapāṭihāriyakaraṇaṃ, tāvatiṃsabhavane abhidhammadesanā, saṅkassanagaradvāre devalokato otaraṇaṃ satataṃ phalasamāpattisamāpajjanaṃ, dvīsu vāresu veneyyajanāvalokanaṃ, uppanne vatthumhi sikkhāpadapaññāpanaṃ uppannāya aṭṭhuppattiyā jātakakathanaṃ, ñātisamāgame buddhavaṃsakathanaṃ, āgantukehi bhikkhūhi paṭisanthārakaraṇaṃ, nimantitānaṃ vuṭṭhavassānaṃ anāpucchā agamanaṃ, divase divase purebhattapacchābhattapaṭhamamajjhimapacchimayāmakiccakaraṇaṃ, parinibbānadivase maṃsarasabhojanaṃ, catuvīsatikoṭisatasahassasamāpattiyo samāpajjitvā parinibbānanti imā samattiṃsa sabbabuddhānaṃ dhammatāti.
អនន្តរាយិកធម្មកថា
Anantarāyikadhammakathā
សព្ពពុទ្ធានំ ចត្តារោ អនន្តរាយិកា ធម្មា។ កតមេ ចត្តារោ? ពុទ្ធានំ ឧទ្ទិស្ស អភិហដានំ ចតុន្នំ បច្ចយានំ ន សក្កា កេនចិ អន្តរាយោ កាតុំ។ ពុទ្ធានំ អាយុនោ ន សក្កា កេនចិ អន្តរាយោ កាតុំ។ វុត្តញ្ហេតំ – ‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ, យំ បរូបក្កមេន តថាគតំ ជីវិតា វោរោបេយ្យា’’តិ (ចូឡវ. ៣៤២)។ ពុទ្ធានំ ទ្វត្តិំសមហាបុរិសលក្ខណានំ អសីតិយា អនុព្យញ្ជនានញ្ច ន សក្កា កេនចិ អន្តរាយោ កាតុំ។ ពុទ្ធរំសីនំ ន សក្កា កេនចិ អន្តរាយោ កាតុន្តិ។ ឥមេ ចត្តារោ អនន្តរាយិកា ធម្មា នាមាតិ។
Sabbabuddhānaṃ cattāro anantarāyikā dhammā. Katame cattāro? Buddhānaṃ uddissa abhihaṭānaṃ catunnaṃ paccayānaṃ na sakkā kenaci antarāyo kātuṃ. Buddhānaṃ āyuno na sakkā kenaci antarāyo kātuṃ. Vuttañhetaṃ – ‘‘aṭṭhānametaṃ anavakāso, yaṃ parūpakkamena tathāgataṃ jīvitā voropeyyā’’ti (cūḷava. 342). Buddhānaṃ dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇānaṃ asītiyā anubyañjanānañca na sakkā kenaci antarāyo kātuṃ. Buddharaṃsīnaṃ na sakkā kenaci antarāyo kātunti. Ime cattāro anantarāyikā dhammā nāmāti.
និគមនកថា
Nigamanakathā
ឯត្តាវតា គតា សិទ្ធិំ, ពុទ្ធវំសស្ស វណ្ណនា;
Ettāvatā gatā siddhiṃ, buddhavaṃsassa vaṇṇanā;
សុវណ្ណបទវិញ្ញាតវិចិត្តនយសោភិតា។
Suvaṇṇapadaviññātavicittanayasobhitā.
បោរាណដ្ឋកថាមគ្គំ, បាឡិអត្ថប្បកាសកំ;
Porāṇaṭṭhakathāmaggaṃ, pāḷiatthappakāsakaṃ;
អាទាយេវ កតា ពុទ្ធ-វំសស្សដ្ឋកថា មយា។
Ādāyeva katā buddha-vaṃsassaṭṭhakathā mayā.
បបញ្ចត្ថំ វិវជ្ជេត្វា, មធុរត្ថស្ស សព្ពសោ;
Papañcatthaṃ vivajjetvā, madhuratthassa sabbaso;
សម្បកាសនតោ តស្មា, មធុរត្ថប្បកាសិនី។
Sampakāsanato tasmā, madhuratthappakāsinī.
កាវីរជលសម្បាត-បរិបូតមហីតលេ;
Kāvīrajalasampāta-paripūtamahītale;
កាវីរបដ្ដនេ រម្មេ, នានានារិនរាកុលេ។
Kāvīrapaṭṭane ramme, nānānārinarākule.
ការិតេ កណ្ហទាសេន, សណ្ហវាចេន សាធុនា;
Kārite kaṇhadāsena, saṇhavācena sādhunā;
វិហារេ វិវិធាការ-ចារុបាការគោបុរេ។
Vihāre vividhākāra-cārupākāragopure.
ឆាយាសលិលសម្បន្នេ, ទស្សនីយេ មនោរមេ;
Chāyāsalilasampanne, dassanīye manorame;
ហតទុជ្ជនសម្ពាធេ, បវិវេកសុខេ សិវេ។
Hatadujjanasambādhe, pavivekasukhe sive.
តត្ថ បាចីនបាសាទ-តលេ បរមសីតលេ;
Tattha pācīnapāsāda-tale paramasītale;
វសតា ពុទ្ធវំសស្ស, មយា សំវណ្ណនា កតា។
Vasatā buddhavaṃsassa, mayā saṃvaṇṇanā katā.
យថា ពុទ្ធវំសស្ស សំវណ្ណនាយំ, គតា សាធុ សិទ្ធិំ វិនា អន្តរាយំ;
Yathā buddhavaṃsassa saṃvaṇṇanāyaṃ, gatā sādhu siddhiṃ vinā antarāyaṃ;
តថា ធម្មយុត្តា ជនានំ វិតក្កា, វិនាវន្តរាយេន សិទ្ធិំ វជន្តុ។
Tathā dhammayuttā janānaṃ vitakkā, vināvantarāyena siddhiṃ vajantu.
ឥមំ ពុទ្ធវំសស្ស សំវណ្ណនំ មេ, ករោន្តេន យំ បត្ថិតំ បុញ្ញជាតំ;
Imaṃ buddhavaṃsassa saṃvaṇṇanaṃ me, karontena yaṃ patthitaṃ puññajātaṃ;
សទា តស្ស ទេវានុភាវេន លោកោ, ធុវំ សន្តមច្ចន្តមត្ថំ បយាតំ។
Sadā tassa devānubhāvena loko, dhuvaṃ santamaccantamatthaṃ payātaṃ.
វិនស្សន្តុ រោគា មនុស្សេសុ សព្ពេ, បវស្សន្តុ ទេវាបិ វស្សន្តកាលេ;
Vinassantu rogā manussesu sabbe, pavassantu devāpi vassantakāle;
សុខំ ហោតុ និច្ចំ វរំ នារកាបិ, បិសាចាបយាតា បិបាសា ភវន្តុ។
Sukhaṃ hotu niccaṃ varaṃ nārakāpi, pisācāpayātā pipāsā bhavantu.
សុរា អច្ឆរានំ គណាទីហិ សទ្ធិំ, ចិរំ ទេវលោកេ សុខំ ចានុភោន្តុ;
Surā accharānaṃ gaṇādīhi saddhiṃ, ciraṃ devaloke sukhaṃ cānubhontu;
ចិរំ ឋាតុ ធម្មោ មុនិន្ទស្ស លោកេ, សុខំ លោកបាលា មហិំ បាលយន្តុ។
Ciraṃ ṭhātu dhammo munindassa loke, sukhaṃ lokapālā mahiṃ pālayantu.
គរូហិ គីតនាមេន, ពុទ្ធទត្តោតិ វិស្សុតោ;
Garūhi gītanāmena, buddhadattoti vissuto;
ថេរោ កត្វា អដ្ឋកថំ, មធុរត្ថវិលាសិនិំ។
Thero katvā aṭṭhakathaṃ, madhuratthavilāsiniṃ.
បោត្ថកំ ឋបយិត្វេមំ, បរម្បរេ ហិតាវហំ;
Potthakaṃ ṭhapayitvemaṃ, parampare hitāvahaṃ;
អចិរដ្ឋិតភាវេន, អហោ មច្ចុវសំ គតោ។
Aciraṭṭhitabhāvena, aho maccuvasaṃ gato.
ឥតិ ភាណវារវសេន ឆព្ពីសតិភាណវារា, គន្ថវសេន បញ្ចសតាធិកឆសហស្សគន្ថា, អក្ខរវសេន តិសហស្សាធិកានិ ទ្វេសតសហស្សក្ខរានិ។
Iti bhāṇavāravasena chabbīsatibhāṇavārā, ganthavasena pañcasatādhikachasahassaganthā, akkharavasena tisahassādhikāni dvesatasahassakkharāni.
អន្តរាយំ វិនា ឯសា, យថា និដ្ឋំ ឧបាគតា;
Antarāyaṃ vinā esā, yathā niṭṭhaṃ upāgatā;
តថា សិជ្ឈន្តុ សង្កប្បា, សត្តានំ ធម្មនិស្សិតាតិ។
Tathā sijjhantu saṅkappā, sattānaṃ dhammanissitāti.
ឥតិ មធុរត្ថវិលាសិនី នាម
Iti madhuratthavilāsinī nāma
ពុទ្ធវំស-អដ្ឋកថា និដ្ឋិតា។
Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ពុទ្ធវំសបាឡិ • Buddhavaṃsapāḷi / ២៨. ពុទ្ធបកិណ្ណកកណ្ឌំ • 28. Buddhapakiṇṇakakaṇḍaṃ
