Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ബുദ്ധവംസ-അട്ഠകഥാ • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā |
൨൮. ബുദ്ധപകിണ്ണകകഥാ
28. Buddhapakiṇṇakakathā
൧-൧൮.
1-18.
‘‘അപരിമേയ്യിതോ കപ്പേ, ചതുരോ ആസും വിനായകാ’’തിആദികാ അട്ഠാരസഗാഥാ സങ്ഗീതികാരകേഹി ഠപിതാ നിഗമനഗാഥാതി വേദിതബ്ബാ. സേസഗാഥാസു സബ്ബത്ഥ പാകടമേവാതി.
‘‘Aparimeyyito kappe, caturo āsuṃ vināyakā’’tiādikā aṭṭhārasagāthā saṅgītikārakehi ṭhapitā nigamanagāthāti veditabbā. Sesagāthāsu sabbattha pākaṭamevāti.
വേമത്തകഥാ
Vemattakathā
ഇമസ്മിം പന സകലേപി ബുദ്ധവംസേ നിദ്ദിട്ഠാനം പഞ്ചവീസതിയാ ബുദ്ധാനം അട്ഠ വേമത്താനി വേദിതബ്ബാനി. കതമാനി അട്ഠ? ആയുവേമത്തം, പമാണവേമത്തം, കുലവേമത്തം, പധാനവേമത്തം, രസ്മിവേമത്തം, യാനവേമത്തം, ബോധിവേമത്തം, പല്ലങ്കവേമത്തന്തി.
Imasmiṃ pana sakalepi buddhavaṃse niddiṭṭhānaṃ pañcavīsatiyā buddhānaṃ aṭṭha vemattāni veditabbāni. Katamāni aṭṭha? Āyuvemattaṃ, pamāṇavemattaṃ, kulavemattaṃ, padhānavemattaṃ, rasmivemattaṃ, yānavemattaṃ, bodhivemattaṃ, pallaṅkavemattanti.
തത്ഥ ആയുവേമത്തം നാമ കേചി ദീഘായുകാ ഹോന്തി കേചി അപ്പായുകാ. തഥാ ഹി ദീപങ്കരോ കോണ്ഡഞ്ഞോ അനോമദസ്സീ പദുമോ പദുമുത്തരോ അത്ഥദസ്സീ ധമ്മദസ്സീ സിദ്ധത്ഥോ തിസ്സോതി ഇമേ നവ ബുദ്ധാ വസ്സസതസഹസ്സായുകാ അഹേസും. മങ്ഗലോ സുമനോ സോഭിതോ നാരദോ സുമേധോ സുജാതോ പിയദസ്സീ ഫുസ്സോതി ഇമേ അട്ഠ ബുദ്ധാ നവുതിവസ്സസഹസ്സായുകാ അഹേസും. രേവതോ വേസ്സഭൂ ചാതി ഇമേ ദ്വേ ബുദ്ധാ സട്ഠിവസ്സസഹസ്സായുകാ അഹേസും. വിപസ്സീ ഭഗവാ അസീതിവസ്സസഹസ്സായുകാ അഹോസി. സിഖീ കകുസന്ധോ കോണാഗമനോ കസ്സപോതി ഇമേ ചത്താരോ ബുദ്ധാ യഥാക്കമേന സത്തതിചത്താലീസതിംസവീസവസ്സസഹസ്സായുകാ അഹേസും. അമ്ഹാകം പന ഭഗവതോ വസ്സസതം ആയുപ്പമാണം അഹോസി. ഉപചിതപുഞ്ഞസമ്ഭാരാനം ദീഘായുകസംവത്തനിയകമ്മസമുപേതാനമ്പി ബുദ്ധാനം യുഗവസേന ആയുപ്പമാണം അപ്പമാണം അഹോസി. അയം പഞ്ചവീസതിയാ ബുദ്ധാനം ആയുവേമത്തം നാമ.
Tattha āyuvemattaṃ nāma keci dīghāyukā honti keci appāyukā. Tathā hi dīpaṅkaro koṇḍañño anomadassī padumo padumuttaro atthadassī dhammadassī siddhattho tissoti ime nava buddhā vassasatasahassāyukā ahesuṃ. Maṅgalo sumano sobhito nārado sumedho sujāto piyadassī phussoti ime aṭṭha buddhā navutivassasahassāyukā ahesuṃ. Revato vessabhū cāti ime dve buddhā saṭṭhivassasahassāyukā ahesuṃ. Vipassī bhagavā asītivassasahassāyukā ahosi. Sikhī kakusandho koṇāgamano kassapoti ime cattāro buddhā yathākkamena sattaticattālīsatiṃsavīsavassasahassāyukā ahesuṃ. Amhākaṃ pana bhagavato vassasataṃ āyuppamāṇaṃ ahosi. Upacitapuññasambhārānaṃ dīghāyukasaṃvattaniyakammasamupetānampi buddhānaṃ yugavasena āyuppamāṇaṃ appamāṇaṃ ahosi. Ayaṃ pañcavīsatiyā buddhānaṃ āyuvemattaṃ nāma.
പമാണവേമത്തം നാമ കേചി ദീഘാ ഹോന്തി കേചി രസ്സാ. തഥാ ഹി ദീപങ്കര-രേവത-പിയദസ്സീ-അത്ഥദസ്സീ-ധമ്മദസ്സീ-വിപസ്സീബുദ്ധാനം അസീതിഹത്ഥുബ്ബേധം സരീരപ്പമാണം അഹോസി. കോണ്ഡഞ്ഞ-മങ്ഗല-നാരദ-സുമേധാനം അട്ഠാസീതിഹത്ഥുബ്ബേധോ കായോ അഹോസി. സുമനസ്സ നവുതിഹത്ഥുബ്ബേധം സരീരം അഹോസി. സോഭിത-അനോമദസ്സീ-പദുമ-പദുമുത്തര-ഫുസ്സബുദ്ധാനം അട്ഠപണ്ണാസഹത്ഥുബ്ബേധം സരീരം അഹോസി. സുജാതോ പണ്ണാസഹത്ഥുബ്ബേധസരീരോ അഹോസി. സിദ്ധത്ഥ-തിസ്സ-വേസ്സഭുനോ സട്ഠിഹത്ഥുബ്ബേധാ അഹേസും. സിഖീ സത്തതിഹത്ഥുബ്ബേധോ അഹോസി. കകുസന്ധ-കോണാഗമന-കസ്സപാ യഥാക്കമേന ചത്താലീസതിംസവീസതിഹത്ഥുബ്ബേധാ അഹേസും. അമ്ഹാകം ഭഗവാ അട്ഠാരസഹത്ഥുബ്ബേധോ അഹോസി. അയം പഞ്ചവീസതിയാ ബുദ്ധാനം പമാണവേമത്തം നാമ.
Pamāṇavemattaṃ nāma keci dīghā honti keci rassā. Tathā hi dīpaṅkara-revata-piyadassī-atthadassī-dhammadassī-vipassībuddhānaṃ asītihatthubbedhaṃ sarīrappamāṇaṃ ahosi. Koṇḍañña-maṅgala-nārada-sumedhānaṃ aṭṭhāsītihatthubbedho kāyo ahosi. Sumanassa navutihatthubbedhaṃ sarīraṃ ahosi. Sobhita-anomadassī-paduma-padumuttara-phussabuddhānaṃ aṭṭhapaṇṇāsahatthubbedhaṃ sarīraṃ ahosi. Sujāto paṇṇāsahatthubbedhasarīro ahosi. Siddhattha-tissa-vessabhuno saṭṭhihatthubbedhā ahesuṃ. Sikhī sattatihatthubbedho ahosi. Kakusandha-koṇāgamana-kassapā yathākkamena cattālīsatiṃsavīsatihatthubbedhā ahesuṃ. Amhākaṃ bhagavā aṭṭhārasahatthubbedho ahosi. Ayaṃ pañcavīsatiyā buddhānaṃ pamāṇavemattaṃ nāma.
കുലവേമത്തം നാമ കേചി ഖത്തിയകുലേ നിബ്ബത്തിംസു കേചി ബ്രാഹ്മണകുലേ. തഥാ ഹി കകുസന്ധകോണാഗമനകസ്സപസമ്മാസമ്ബുദ്ധാ ബ്രാഹ്മണകുലേ നിബ്ബത്തിംസു. ദീപങ്കരാദിഗോതമബുദ്ധപരിയന്താ ദ്വാവീസതി ബുദ്ധാ ഖത്തിയകുലേയേവ നിബ്ബത്തിംസു. അയം പഞ്ചവീസതിയാ ബുദ്ധാനം കുലവേമത്തം നാമ.
Kulavemattaṃ nāma keci khattiyakule nibbattiṃsu keci brāhmaṇakule. Tathā hi kakusandhakoṇāgamanakassapasammāsambuddhā brāhmaṇakule nibbattiṃsu. Dīpaṅkarādigotamabuddhapariyantā dvāvīsati buddhā khattiyakuleyeva nibbattiṃsu. Ayaṃ pañcavīsatiyā buddhānaṃ kulavemattaṃ nāma.
പധാനവേമത്തം നാമ ദീപങ്കര-കോണ്ഡഞ്ഞ-സുമന-അനോമദസ്സീ-സുജാതസിദ്ധത്ഥ-കകുസന്ധാനം ദസമാസികാ പധാനചരിയാ. മങ്ഗല-സുമേധതിസ്സ സിഖീനം അട്ഠമാസികാ. രേവതസ്സ സത്തമാസികാ. സോഭിതസ്സ ചത്താരോ മാസാ. പദുമഅത്ഥദസ്സീ വിപസ്സീനം അഡ്ഢമാസികാ. നാരദ-പദുമുത്തര-ധമ്മദസ്സീ-കസ്സപാനം സത്താഹാനി . പിയദസ്സീ-ഫുസ്സ-വേസ്സഭൂ കോണാഗമനാനം ഛമാസികാ. അമ്ഹാകം ബുദ്ധസ്സ ഛബ്ബസ്സാനി പധാനചരിയാ അഹോസി. അയം പധാനവേമത്തം നാമ.
Padhānavemattaṃ nāma dīpaṅkara-koṇḍañña-sumana-anomadassī-sujātasiddhattha-kakusandhānaṃ dasamāsikā padhānacariyā. Maṅgala-sumedhatissa sikhīnaṃ aṭṭhamāsikā. Revatassa sattamāsikā. Sobhitassa cattāro māsā. Padumaatthadassī vipassīnaṃ aḍḍhamāsikā. Nārada-padumuttara-dhammadassī-kassapānaṃ sattāhāni . Piyadassī-phussa-vessabhū koṇāgamanānaṃ chamāsikā. Amhākaṃ buddhassa chabbassāni padhānacariyā ahosi. Ayaṃ padhānavemattaṃ nāma.
രസ്മിവേമത്തം നാമ മങ്ഗലസ്സ കിര സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ സരീരസ്മി ദസസഹസ്സിലോകധാതും ഫരിത്വാ അട്ഠാസി. പദുമുത്തരബുദ്ധസ്സ ദ്വാദസയോജനികാ അഹോസി. വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ സത്തയോജനികാ അഹോസി. സിഖിസ്സ തിയോജനപ്പമാണാ. കകുസന്ധസ്സ ദസയോജനികാ. അമ്ഹാകം ഭഗവതോ സമന്തതോ ബ്യാമപ്പമാണാ. സേസാനം അനിയതാ അഹോസി. അയം രസ്മിവേമത്തം നാമ അജ്ഝാസയപടിബദ്ധം, യോ യത്തകം ഇച്ഛതി, തസ്സ സരീരപ്പഭാ തത്തകം ഫരതി, പടിവിദ്ധഗുണേ പന കസ്സചി വേമത്തം നാമ നത്ഥി. അയം രസ്മിവേമത്തം നാമ.
Rasmivemattaṃ nāma maṅgalassa kira sammāsambuddhassa sarīrasmi dasasahassilokadhātuṃ pharitvā aṭṭhāsi. Padumuttarabuddhassa dvādasayojanikā ahosi. Vipassissa bhagavato sattayojanikā ahosi. Sikhissa tiyojanappamāṇā. Kakusandhassa dasayojanikā. Amhākaṃ bhagavato samantato byāmappamāṇā. Sesānaṃ aniyatā ahosi. Ayaṃ rasmivemattaṃ nāma ajjhāsayapaṭibaddhaṃ, yo yattakaṃ icchati, tassa sarīrappabhā tattakaṃ pharati, paṭividdhaguṇe pana kassaci vemattaṃ nāma natthi. Ayaṃ rasmivemattaṃ nāma.
യാനവേമത്തം നാമ കേചി ഹത്ഥിയാനേന കേചി അസ്സയാനേന കേചി രഥപദ-പാസാദ-സിവികാദീസു അഞ്ഞതരേന നിക്ഖമന്തി. തഥാ ഹി ദീപങ്കര-സുമന-സുമേധ-ഫുസ്സ-സിഖീ-കോണാഗമനാ ഹത്ഥിയാനേന നിക്ഖമിംസു. കോണ്ഡഞ്ഞ-രേവത-പദുമ-പിയദസ്സീ-വിപസ്സീ-കകുസന്ധാ രഥയാനേന. മങ്ഗല-സുജാത-അത്ഥദസ്സീ-തിസ്സ-ഗോതമാ അസ്സയാനേന. അനോമദസ്സീസിദ്ധത്ഥവേസ്സഭുനോ സിവികായാനേന. നാരദോ പദസാ നിക്ഖമി. സോഭിത-പദുമുത്തര-ധമ്മദസ്സീ-കസ്സപാ പാസാദേന നിക്ഖമിംസു. അയം യാനവേമത്തം നാമ.
Yānavemattaṃ nāma keci hatthiyānena keci assayānena keci rathapada-pāsāda-sivikādīsu aññatarena nikkhamanti. Tathā hi dīpaṅkara-sumana-sumedha-phussa-sikhī-koṇāgamanā hatthiyānena nikkhamiṃsu. Koṇḍañña-revata-paduma-piyadassī-vipassī-kakusandhā rathayānena. Maṅgala-sujāta-atthadassī-tissa-gotamā assayānena. Anomadassīsiddhatthavessabhuno sivikāyānena. Nārado padasā nikkhami. Sobhita-padumuttara-dhammadassī-kassapā pāsādena nikkhamiṃsu. Ayaṃ yānavemattaṃ nāma.
ബോധിവേമത്തം നാമ ദീപങ്കരസ്സ ഭഗവതോ കപീതനരുക്ഖോ ബോധി; കോണ്ഡഞ്ഞസ്സ ഭഗവതോ സാലകല്യാണിരുക്ഖോ , മങ്ഗല-സുമന-രേവത-സോഭിതാനം നാഗരുക്ഖോ, അനോമദസ്സിസ്സ അജ്ജുനരുക്ഖോ, പദുമനാരദാനം മഹാസോണരുക്ഖോ, പദുമുത്തരസ്സ സലലരുക്ഖോ, സുമേധസ്സ നീപോ, സുജാതസ്സ വേളു, പിയദസ്സിനോ കകുധോ, അത്ഥദസ്സിസ്സ ചമ്പകരുക്ഖോ, ധമ്മദസ്സിസ്സ രത്തകുരവകരുക്ഖോ, സിദ്ധത്ഥസ്സ കണികാരരുക്ഖോ, തിസ്സസ്സ അസനരുക്ഖോ, ഫുസ്സസ്സ ആമലകരുക്ഖോ, വിപസ്സിസ്സ പാടലിരുക്ഖോ, സിഖിസ്സ പുണ്ഡരീകരുക്ഖോ, വേസ്സഭുസ്സ സാലരുക്ഖോ, കകുസന്ധസ്സ സിരീസരുക്ഖോ, കോണാഗമനസ്സ ഉദുമ്ബരരുക്ഖോ, കസ്സപസ്സ നിഗ്രോധോ, ഗോതമസ്സ അസ്സത്ഥോതി അയം ബോധിവേമത്തം നാമ.
Bodhivemattaṃ nāma dīpaṅkarassa bhagavato kapītanarukkho bodhi; koṇḍaññassa bhagavato sālakalyāṇirukkho , maṅgala-sumana-revata-sobhitānaṃ nāgarukkho, anomadassissa ajjunarukkho, padumanāradānaṃ mahāsoṇarukkho, padumuttarassa salalarukkho, sumedhassa nīpo, sujātassa veḷu, piyadassino kakudho, atthadassissa campakarukkho, dhammadassissa rattakuravakarukkho, siddhatthassa kaṇikārarukkho, tissassa asanarukkho, phussassa āmalakarukkho, vipassissa pāṭalirukkho, sikhissa puṇḍarīkarukkho, vessabhussa sālarukkho, kakusandhassa sirīsarukkho, koṇāgamanassa udumbararukkho, kassapassa nigrodho, gotamassa assatthoti ayaṃ bodhivemattaṃ nāma.
പല്ലങ്കവേമത്തം നാമ ദീപങ്കര-രേവത-പിയദസ്സീ-അത്ഥദസ്സീ-ധമ്മദസ്സീ-വിപസ്സീനം തേപണ്ണാസഹത്ഥപല്ലങ്കാ അഹേസും; കോണ്ഡഞ്ഞ-മങ്ഗല-നാരദ-സുമേധാനം സത്തപണ്ണാസഹത്ഥാ; സുമനസ്സ സട്ഠിഹത്ഥോ പല്ലങ്കോ അഹോസി; സോഭിത-അനോമദസ്സീ-പദുമ-പദുമുത്തര-ഫുസ്സാനം അട്ഠത്തിംസഹത്ഥാ, സുജാതസ്സ ദ്വത്തിംസഹത്ഥോ, സിദ്ധത്ഥ-തിസ്സ-വേസ്സഭൂനം ചത്താലീസഹത്ഥാ, സിഖിസ്സ ദ്വത്തിംസഹത്ഥോ , കകുസന്ധസ്സ ഛബ്ബീസതിഹത്ഥോ, കോണാഗമനസ്സ വീസതിഹത്ഥോ, കസ്സപസ്സ പന്നരസഹത്ഥോ, ഗോതമസ്സ ചുദ്ദസഹത്ഥോ പല്ലങ്കോ അഹോസി. അയം പല്ലങ്കവേമത്തം നാമ. ഇമാനി അട്ഠ വേമത്താനി നാമ.
Pallaṅkavemattaṃ nāma dīpaṅkara-revata-piyadassī-atthadassī-dhammadassī-vipassīnaṃ tepaṇṇāsahatthapallaṅkā ahesuṃ; koṇḍañña-maṅgala-nārada-sumedhānaṃ sattapaṇṇāsahatthā; sumanassa saṭṭhihattho pallaṅko ahosi; sobhita-anomadassī-paduma-padumuttara-phussānaṃ aṭṭhattiṃsahatthā, sujātassa dvattiṃsahattho, siddhattha-tissa-vessabhūnaṃ cattālīsahatthā, sikhissa dvattiṃsahattho , kakusandhassa chabbīsatihattho, koṇāgamanassa vīsatihattho, kassapassa pannarasahattho, gotamassa cuddasahattho pallaṅko ahosi. Ayaṃ pallaṅkavemattaṃ nāma. Imāni aṭṭha vemattāni nāma.
അവിജഹിതട്ഠാനകഥാ
Avijahitaṭṭhānakathā
സബ്ബബുദ്ധാനം പന ചത്താരി അവിജഹിതട്ഠാനാനി നാമ ഹോന്തി. സബ്ബബുദ്ധാനഞ്ഹി ബോധിപല്ലങ്കോ അവിജഹിതോ ഏകസ്മിംയേവ ഠാനേ ഹോതി. ധമ്മചക്കപ്പവത്തനം ഇസിപതനേ മിഗദായേ അവിജഹിതമേവ ഹോതി. ദേവോരോഹണകാലേ സങ്കസ്സനഗരദ്വാരേ പഠമക്കപാദട്ഠാനം അവിജഹിതമേവ ഹോതി. ജേതവനേ ഗന്ധകുടിയാ ചത്താരി മഞ്ചപാദട്ഠാനാനി അവിജഹിതാനേവ ഹോന്തി. വിഹാരോ പന ഖുദ്ദകോപി മഹന്തോപി ഹോതി. വിഹാരോ ന വിജഹതിയേവ, നഗരം പന വിജഹതി.
Sabbabuddhānaṃ pana cattāri avijahitaṭṭhānāni nāma honti. Sabbabuddhānañhi bodhipallaṅko avijahito ekasmiṃyeva ṭhāne hoti. Dhammacakkappavattanaṃ isipatane migadāye avijahitameva hoti. Devorohaṇakāle saṅkassanagaradvāre paṭhamakkapādaṭṭhānaṃ avijahitameva hoti. Jetavane gandhakuṭiyā cattāri mañcapādaṭṭhānāni avijahitāneva honti. Vihāro pana khuddakopi mahantopi hoti. Vihāro na vijahatiyeva, nagaraṃ pana vijahati.
സഹജാതപരിച്ഛേദ-നക്ഖത്തപരിച്ഛേദകഥാ
Sahajātapariccheda-nakkhattaparicchedakathā
അപരം പന അമ്ഹാകംയേവ ഭഗവതോ സഹജാതപരിച്ഛേദഞ്ച നക്ഖത്തപരിച്ഛേദഞ്ച ദീപേസും. അമ്ഹാകം സബ്ബഞ്ഞുബോധിസത്തേന കിര സദ്ധിം രാഹുലമാതാ ആനന്ദത്ഥേരോ ഛന്നോ കണ്ഡകോ അസ്സരാജാ നിധികുമ്ഭോ മഹാബോധി കാളുദായീതി ഇമാനി സത്ത സഹജാതാനി. അയം സഹജാതപരിച്ഛേദോ. മഹാപുരിസോ പന ഉത്തരാസാള്ഹനക്ഖത്തേനേവ മാതുകുച്ഛിം ഓക്കമി, മഹാഭിനിക്ഖമനം നിക്ഖമി, ധമ്മചക്കം പവത്തേസി, യമകപാടിഹാരിയം അകാസി. വിസാഖനക്ഖത്തേന ജാതോ ച അഭിസമ്ബുദ്ധോ ച പരിനിബ്ബുതോ ച. മാഘനക്ഖത്തേന തസ്സ സാവകസന്നിപാതോ ച ആയുസങ്ഖാരവോസജ്ജനഞ്ച അഹോസി. അസ്സയുജനക്ഖത്തേന ദേവോരോഹണം. അയം നക്ഖത്തപരിച്ഛേദോതി.
Aparaṃ pana amhākaṃyeva bhagavato sahajātaparicchedañca nakkhattaparicchedañca dīpesuṃ. Amhākaṃ sabbaññubodhisattena kira saddhiṃ rāhulamātā ānandatthero channo kaṇḍako assarājā nidhikumbho mahābodhi kāḷudāyīti imāni satta sahajātāni. Ayaṃ sahajātaparicchedo. Mahāpuriso pana uttarāsāḷhanakkhatteneva mātukucchiṃ okkami, mahābhinikkhamanaṃ nikkhami, dhammacakkaṃ pavattesi, yamakapāṭihāriyaṃ akāsi. Visākhanakkhattena jāto ca abhisambuddho ca parinibbuto ca. Māghanakkhattena tassa sāvakasannipāto ca āyusaṅkhāravosajjanañca ahosi. Assayujanakkhattena devorohaṇaṃ. Ayaṃ nakkhattaparicchedoti.
സധമ്മതാകഥാ
Sadhammatākathā
ഇദാനി പന സബ്ബേസം ബുദ്ധാനം സാധാരണധമ്മതം പകാസയിസ്സാമ. സബ്ബബുദ്ധാനം സമത്തിംസവിധാ ധമ്മതാ. സേയ്യഥിദം – പച്ഛിമഭവികബോധിസത്തസ്സ സമ്പജാനസ്സ മാതുകുച്ഛിഓക്കമനം, മാതുകുച്ഛിയം പല്ലങ്കേന നിസീദിത്വാ ബഹിമുഖോലോകനം, ഠിതായ ബോധിസത്തമാതുയാ വിജായനം, അരഞ്ഞേയേവ മാതുകുച്ഛിതോ നിക്ഖമനം, കഞ്ചനപട്ടേസു പതിട്ഠിതപാദാനം ഉത്തരാഭിമുഖാനം സത്തപദവീതിഹാരാനം ഗന്ത്വാ ചതുദ്ദിസം ഓലോകേത്വാ സീഹനാദനദനം, ചത്താരി നിമിത്താനി ദിസ്വാ ജാതമത്തപുത്താനം മഹാസത്താനം മഹാഭിനിക്ഖമനം, അരഹദ്ധജമാദായ പബ്ബജിത്വാ സബ്ബഹേട്ഠിമേന പരിച്ഛേദേന സത്താഹം പധാനചരിയാ, സമ്ബോധിം പാപുണനദിവസേ പായാസഭോജനം, തിണസന്ഥരേ നിസീദിത്വാ സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണാധിഗമോ, ആനാപാനസ്സതികമ്മട്ഠാനപരികമ്മം, മാരബലവിദ്ധംസനം, ബോധിപല്ലങ്കേയേവ തിസ്സോ വിജ്ജാ ആദിം കത്വാ അസാധാരണഞാണാദിഗുണപടിലാഭോ, സത്തസത്താഹം ബോധിസമീപേയേവ വീതിനാമനം, മഹാബ്രഹ്മുനോ ധമ്മദേസനത്ഥായ ആയാചനം, ഇസിപതനേ മിഗദായേ ധമ്മചക്കപ്പവത്തനം, മാഘപുണ്ണമായ ചതുരങ്ഗികസന്നിപാതേ പാതിമോക്ഖുദ്ദേസോ, ജേതവനട്ഠാനേ നിബദ്ധവാസോ, സാവത്ഥിനഗരദ്വാരേ യമകപാടിഹാരിയകരണം, താവതിംസഭവനേ അഭിധമ്മദേസനാ, സങ്കസ്സനഗരദ്വാരേ ദേവലോകതോ ഓതരണം സതതം ഫലസമാപത്തിസമാപജ്ജനം, ദ്വീസു വാരേസു വേനേയ്യജനാവലോകനം, ഉപ്പന്നേ വത്ഥുമ്ഹി സിക്ഖാപദപഞ്ഞാപനം ഉപ്പന്നായ അട്ഠുപ്പത്തിയാ ജാതകകഥനം, ഞാതിസമാഗമേ ബുദ്ധവംസകഥനം, ആഗന്തുകേഹി ഭിക്ഖൂഹി പടിസന്ഥാരകരണം, നിമന്തിതാനം വുട്ഠവസ്സാനം അനാപുച്ഛാ അഗമനം, ദിവസേ ദിവസേ പുരേഭത്തപച്ഛാഭത്തപഠമമജ്ഝിമപച്ഛിമയാമകിച്ചകരണം, പരിനിബ്ബാനദിവസേ മംസരസഭോജനം, ചതുവീസതികോടിസതസഹസ്സസമാപത്തിയോ സമാപജ്ജിത്വാ പരിനിബ്ബാനന്തി ഇമാ സമത്തിംസ സബ്ബബുദ്ധാനം ധമ്മതാതി.
Idāni pana sabbesaṃ buddhānaṃ sādhāraṇadhammataṃ pakāsayissāma. Sabbabuddhānaṃ samattiṃsavidhā dhammatā. Seyyathidaṃ – pacchimabhavikabodhisattassa sampajānassa mātukucchiokkamanaṃ, mātukucchiyaṃ pallaṅkena nisīditvā bahimukholokanaṃ, ṭhitāya bodhisattamātuyā vijāyanaṃ, araññeyeva mātukucchito nikkhamanaṃ, kañcanapaṭṭesu patiṭṭhitapādānaṃ uttarābhimukhānaṃ sattapadavītihārānaṃ gantvā catuddisaṃ oloketvā sīhanādanadanaṃ, cattāri nimittāni disvā jātamattaputtānaṃ mahāsattānaṃ mahābhinikkhamanaṃ, arahaddhajamādāya pabbajitvā sabbaheṭṭhimena paricchedena sattāhaṃ padhānacariyā, sambodhiṃ pāpuṇanadivase pāyāsabhojanaṃ, tiṇasanthare nisīditvā sabbaññutaññāṇādhigamo, ānāpānassatikammaṭṭhānaparikammaṃ, mārabalaviddhaṃsanaṃ, bodhipallaṅkeyeva tisso vijjā ādiṃ katvā asādhāraṇañāṇādiguṇapaṭilābho, sattasattāhaṃ bodhisamīpeyeva vītināmanaṃ, mahābrahmuno dhammadesanatthāya āyācanaṃ, isipatane migadāye dhammacakkappavattanaṃ, māghapuṇṇamāya caturaṅgikasannipāte pātimokkhuddeso, jetavanaṭṭhāne nibaddhavāso, sāvatthinagaradvāre yamakapāṭihāriyakaraṇaṃ, tāvatiṃsabhavane abhidhammadesanā, saṅkassanagaradvāre devalokato otaraṇaṃ satataṃ phalasamāpattisamāpajjanaṃ, dvīsu vāresu veneyyajanāvalokanaṃ, uppanne vatthumhi sikkhāpadapaññāpanaṃ uppannāya aṭṭhuppattiyā jātakakathanaṃ, ñātisamāgame buddhavaṃsakathanaṃ, āgantukehi bhikkhūhi paṭisanthārakaraṇaṃ, nimantitānaṃ vuṭṭhavassānaṃ anāpucchā agamanaṃ, divase divase purebhattapacchābhattapaṭhamamajjhimapacchimayāmakiccakaraṇaṃ, parinibbānadivase maṃsarasabhojanaṃ, catuvīsatikoṭisatasahassasamāpattiyo samāpajjitvā parinibbānanti imā samattiṃsa sabbabuddhānaṃ dhammatāti.
അനന്തരായികധമ്മകഥാ
Anantarāyikadhammakathā
സബ്ബബുദ്ധാനം ചത്താരോ അനന്തരായികാ ധമ്മാ. കതമേ ചത്താരോ? ബുദ്ധാനം ഉദ്ദിസ്സ അഭിഹടാനം ചതുന്നം പച്ചയാനം ന സക്കാ കേനചി അന്തരായോ കാതും. ബുദ്ധാനം ആയുനോ ന സക്കാ കേനചി അന്തരായോ കാതും. വുത്തഞ്ഹേതം – ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ, യം പരൂപക്കമേന തഥാഗതം ജീവിതാ വോരോപേയ്യാ’’തി (ചൂളവ॰ ൩൪൨). ബുദ്ധാനം ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണാനം അസീതിയാ അനുബ്യഞ്ജനാനഞ്ച ന സക്കാ കേനചി അന്തരായോ കാതും. ബുദ്ധരംസീനം ന സക്കാ കേനചി അന്തരായോ കാതുന്തി. ഇമേ ചത്താരോ അനന്തരായികാ ധമ്മാ നാമാതി.
Sabbabuddhānaṃ cattāro anantarāyikā dhammā. Katame cattāro? Buddhānaṃ uddissa abhihaṭānaṃ catunnaṃ paccayānaṃ na sakkā kenaci antarāyo kātuṃ. Buddhānaṃ āyuno na sakkā kenaci antarāyo kātuṃ. Vuttañhetaṃ – ‘‘aṭṭhānametaṃ anavakāso, yaṃ parūpakkamena tathāgataṃ jīvitā voropeyyā’’ti (cūḷava. 342). Buddhānaṃ dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇānaṃ asītiyā anubyañjanānañca na sakkā kenaci antarāyo kātuṃ. Buddharaṃsīnaṃ na sakkā kenaci antarāyo kātunti. Ime cattāro anantarāyikā dhammā nāmāti.
നിഗമനകഥാ
Nigamanakathā
ഏത്താവതാ ഗതാ സിദ്ധിം, ബുദ്ധവംസസ്സ വണ്ണനാ;
Ettāvatā gatā siddhiṃ, buddhavaṃsassa vaṇṇanā;
സുവണ്ണപദവിഞ്ഞാതവിചിത്തനയസോഭിതാ.
Suvaṇṇapadaviññātavicittanayasobhitā.
പോരാണട്ഠകഥാമഗ്ഗം, പാളിഅത്ഥപ്പകാസകം;
Porāṇaṭṭhakathāmaggaṃ, pāḷiatthappakāsakaṃ;
ആദായേവ കതാ ബുദ്ധ-വംസസ്സട്ഠകഥാ മയാ.
Ādāyeva katā buddha-vaṃsassaṭṭhakathā mayā.
പപഞ്ചത്ഥം വിവജ്ജേത്വാ, മധുരത്ഥസ്സ സബ്ബസോ;
Papañcatthaṃ vivajjetvā, madhuratthassa sabbaso;
സമ്പകാസനതോ തസ്മാ, മധുരത്ഥപ്പകാസിനീ.
Sampakāsanato tasmā, madhuratthappakāsinī.
കാവീരജലസമ്പാത-പരിപൂതമഹീതലേ;
Kāvīrajalasampāta-paripūtamahītale;
കാവീരപട്ടനേ രമ്മേ, നാനാനാരിനരാകുലേ.
Kāvīrapaṭṭane ramme, nānānārinarākule.
കാരിതേ കണ്ഹദാസേന, സണ്ഹവാചേന സാധുനാ;
Kārite kaṇhadāsena, saṇhavācena sādhunā;
വിഹാരേ വിവിധാകാര-ചാരുപാകാരഗോപുരേ.
Vihāre vividhākāra-cārupākāragopure.
ഛായാസലിലസമ്പന്നേ, ദസ്സനീയേ മനോരമേ;
Chāyāsalilasampanne, dassanīye manorame;
ഹതദുജ്ജനസമ്ബാധേ, പവിവേകസുഖേ സിവേ.
Hatadujjanasambādhe, pavivekasukhe sive.
തത്ഥ പാചീനപാസാദ-തലേ പരമസീതലേ;
Tattha pācīnapāsāda-tale paramasītale;
വസതാ ബുദ്ധവംസസ്സ, മയാ സംവണ്ണനാ കതാ.
Vasatā buddhavaṃsassa, mayā saṃvaṇṇanā katā.
യഥാ ബുദ്ധവംസസ്സ സംവണ്ണനായം, ഗതാ സാധു സിദ്ധിം വിനാ അന്തരായം;
Yathā buddhavaṃsassa saṃvaṇṇanāyaṃ, gatā sādhu siddhiṃ vinā antarāyaṃ;
തഥാ ധമ്മയുത്താ ജനാനം വിതക്കാ, വിനാവന്തരായേന സിദ്ധിം വജന്തു.
Tathā dhammayuttā janānaṃ vitakkā, vināvantarāyena siddhiṃ vajantu.
ഇമം ബുദ്ധവംസസ്സ സംവണ്ണനം മേ, കരോന്തേന യം പത്ഥിതം പുഞ്ഞജാതം;
Imaṃ buddhavaṃsassa saṃvaṇṇanaṃ me, karontena yaṃ patthitaṃ puññajātaṃ;
സദാ തസ്സ ദേവാനുഭാവേന ലോകോ, ധുവം സന്തമച്ചന്തമത്ഥം പയാതം.
Sadā tassa devānubhāvena loko, dhuvaṃ santamaccantamatthaṃ payātaṃ.
വിനസ്സന്തു രോഗാ മനുസ്സേസു സബ്ബേ, പവസ്സന്തു ദേവാപി വസ്സന്തകാലേ;
Vinassantu rogā manussesu sabbe, pavassantu devāpi vassantakāle;
സുഖം ഹോതു നിച്ചം വരം നാരകാപി, പിസാചാപയാതാ പിപാസാ ഭവന്തു.
Sukhaṃ hotu niccaṃ varaṃ nārakāpi, pisācāpayātā pipāsā bhavantu.
സുരാ അച്ഛരാനം ഗണാദീഹി സദ്ധിം, ചിരം ദേവലോകേ സുഖം ചാനുഭോന്തു;
Surā accharānaṃ gaṇādīhi saddhiṃ, ciraṃ devaloke sukhaṃ cānubhontu;
ചിരം ഠാതു ധമ്മോ മുനിന്ദസ്സ ലോകേ, സുഖം ലോകപാലാ മഹിം പാലയന്തു.
Ciraṃ ṭhātu dhammo munindassa loke, sukhaṃ lokapālā mahiṃ pālayantu.
ഗരൂഹി ഗീതനാമേന, ബുദ്ധദത്തോതി വിസ്സുതോ;
Garūhi gītanāmena, buddhadattoti vissuto;
ഥേരോ കത്വാ അട്ഠകഥം, മധുരത്ഥവിലാസിനിം.
Thero katvā aṭṭhakathaṃ, madhuratthavilāsiniṃ.
പോത്ഥകം ഠപയിത്വേമം, പരമ്പരേ ഹിതാവഹം;
Potthakaṃ ṭhapayitvemaṃ, parampare hitāvahaṃ;
അചിരട്ഠിതഭാവേന, അഹോ മച്ചുവസം ഗതോ.
Aciraṭṭhitabhāvena, aho maccuvasaṃ gato.
ഇതി ഭാണവാരവസേന ഛബ്ബീസതിഭാണവാരാ, ഗന്ഥവസേന പഞ്ചസതാധികഛസഹസ്സഗന്ഥാ, അക്ഖരവസേന തിസഹസ്സാധികാനി ദ്വേസതസഹസ്സക്ഖരാനി.
Iti bhāṇavāravasena chabbīsatibhāṇavārā, ganthavasena pañcasatādhikachasahassaganthā, akkharavasena tisahassādhikāni dvesatasahassakkharāni.
അന്തരായം വിനാ ഏസാ, യഥാ നിട്ഠം ഉപാഗതാ;
Antarāyaṃ vinā esā, yathā niṭṭhaṃ upāgatā;
തഥാ സിജ്ഝന്തു സങ്കപ്പാ, സത്താനം ധമ്മനിസ്സിതാതി.
Tathā sijjhantu saṅkappā, sattānaṃ dhammanissitāti.
ഇതി മധുരത്ഥവിലാസിനീ നാമ
Iti madhuratthavilāsinī nāma
ബുദ്ധവംസ-അട്ഠകഥാ നിട്ഠിതാ.
Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ബുദ്ധവംസപാളി • Buddhavaṃsapāḷi / ൨൮. ബുദ്ധപകിണ്ണകകണ്ഡം • 28. Buddhapakiṇṇakakaṇḍaṃ