Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā)

    ४. चक्‍कवग्गो

    4. Cakkavaggo

    १. चक्‍कसुत्तवण्णना

    1. Cakkasuttavaṇṇanā

    ३१. चतुत्थस्स पठमे चत्तारि चक्‍कानीति एत्थ चक्‍कं नाम दारुचक्‍कं, रतनचक्‍कं, धम्मचक्‍कं, इरियापथचक्‍कं, सम्पत्तिचक्‍कन्ति पञ्‍चविधं। तत्थ ‘‘यं पनिदं, सम्म, रथकारचक्‍कं छहि मासेहि निट्ठितं छारत्तूनेही’’ति (अ॰ नि॰ ३.१५) इदं दारुचक्‍कं। ‘‘पितरा पवत्तितं चक्‍कं अनुवत्तेती’’ति (सं॰ नि॰ १.२१५) इदं रतनचक्‍कं। ‘‘मया पवत्तितं चक्‍क’’न्ति (सु॰ नि॰ ५६२; बु॰ वं॰ २७.१७; जा॰ १.१.१०४; १.५.१००, १०३) इदं धम्मचक्‍कं। ‘‘चतुचक्‍कं नवद्वार’’न्ति (सं॰ नि॰ १.२९, १०९) इदं इरियापथचक्‍कं। ‘‘चत्तारिमानि, भिक्खवे, चक्‍कानि येहि समन्‍नागतानं देवमनुस्सानं चतुचक्‍कं पवत्तती’’ति (अ॰ नि॰ ४.३१) इदं सम्पत्तिचक्‍कं। इधापि एतदेव अधिप्पेतन्ति आह ‘‘चत्तारि सम्पत्तिचक्‍कानि वत्तन्ती’’ति। अनुच्छविके देसेति पुञ्‍ञकिरियाय सम्मापटिपत्तिया अनुरूपदेसे। सेवनं कालेन कालं उपसङ्कमनं। भजनं भत्तिवसेन पयिरुपासनं। अत्तनो सम्मा ठपनन्ति अत्तनो चित्तसन्तानस्स योनिसो ठपनं। सद्धादीसु निवेसनन्ति आह ‘‘सचे’’तिआदि। इदमेव चेत्थ पमाणन्ति इदमेव पुब्बेकतपुञ्‍ञतासङ्खातं सम्पत्तिचक्‍कं एव एतेसु सम्पत्तिचक्‍केसु पमाणभूतं इतरेसं कारणभावतो । तेनाह ‘‘येन ही’’तिआदि। सो एव च कतपुञ्‍ञो पुग्गलो अत्तानं सम्मा ठपेति अकतपुञ्‍ञस्स तदभावतो।

    31. Catutthassa paṭhame cattāri cakkānīti ettha cakkaṃ nāma dārucakkaṃ, ratanacakkaṃ, dhammacakkaṃ, iriyāpathacakkaṃ, sampatticakkanti pañcavidhaṃ. Tattha ‘‘yaṃ panidaṃ, samma, rathakāracakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehī’’ti (a. ni. 3.15) idaṃ dārucakkaṃ. ‘‘Pitarā pavattitaṃ cakkaṃ anuvattetī’’ti (saṃ. ni. 1.215) idaṃ ratanacakkaṃ. ‘‘Mayā pavattitaṃ cakka’’nti (su. ni. 562; bu. vaṃ. 27.17; jā. 1.1.104; 1.5.100, 103) idaṃ dhammacakkaṃ. ‘‘Catucakkaṃ navadvāra’’nti (saṃ. ni. 1.29, 109) idaṃ iriyāpathacakkaṃ. ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, cakkāni yehi samannāgatānaṃ devamanussānaṃ catucakkaṃ pavattatī’’ti (a. ni. 4.31) idaṃ sampatticakkaṃ. Idhāpi etadeva adhippetanti āha ‘‘cattāri sampatticakkāni vattantī’’ti. Anucchavike deseti puññakiriyāya sammāpaṭipattiyā anurūpadese. Sevanaṃ kālena kālaṃ upasaṅkamanaṃ. Bhajanaṃ bhattivasena payirupāsanaṃ. Attano sammā ṭhapananti attano cittasantānassa yoniso ṭhapanaṃ. Saddhādīsu nivesananti āha ‘‘sace’’tiādi. Idameva cettha pamāṇanti idameva pubbekatapuññatāsaṅkhātaṃ sampatticakkaṃ eva etesu sampatticakkesu pamāṇabhūtaṃ itaresaṃ kāraṇabhāvato . Tenāha ‘‘yena hī’’tiādi. So eva ca katapuñño puggalo attānaṃ sammā ṭhapeti akatapuññassa tadabhāvato.

    चक्‍कसुत्तवण्णना निट्ठिता।

    Cakkasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / १. चक्‍कसुत्तं • 1. Cakkasuttaṃ

    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / १. चक्‍कसुत्तवण्णना • 1. Cakkasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact