| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៤. ចក្កវគ្គោ
4. Cakkavaggo
១. ចក្កសុត្តវណ្ណនា
1. Cakkasuttavaṇṇanā
៣១. ចតុត្ថស្ស បឋមេ ចត្តារិ ចក្កានីតិ ឯត្ថ ចក្កំ នាម ទារុចក្កំ, រតនចក្កំ, ធម្មចក្កំ, ឥរិយាបថចក្កំ, សម្បត្តិចក្កន្តិ បញ្ចវិធំ។ តត្ថ ‘‘យំ បនិទំ, សម្ម, រថការចក្កំ ឆហិ មាសេហិ និដ្ឋិតំ ឆារត្តូនេហី’’តិ (អ. និ. ៣.១៥) ឥទំ ទារុចក្កំ។ ‘‘បិតរា បវត្តិតំ ចក្កំ អនុវត្តេតី’’តិ (សំ. និ. ១.២១៥) ឥទំ រតនចក្កំ។ ‘‘មយា បវត្តិតំ ចក្ក’’ន្តិ (សុ. និ. ៥៦២; ពុ. វំ. ២៧.១៧; ជា. ១.១.១០៤; ១.៥.១០០, ១០៣) ឥទំ ធម្មចក្កំ។ ‘‘ចតុចក្កំ នវទ្វារ’’ន្តិ (សំ. និ. ១.២៩, ១០៩) ឥទំ ឥរិយាបថចក្កំ។ ‘‘ចត្តារិមានិ, ភិក្ខវេ, ចក្កានិ យេហិ សមន្នាគតានំ ទេវមនុស្សានំ ចតុចក្កំ បវត្តតី’’តិ (អ. និ. ៤.៣១) ឥទំ សម្បត្តិចក្កំ។ ឥធាបិ ឯតទេវ អធិប្បេតន្តិ អាហ ‘‘ចត្តារិ សម្បត្តិចក្កានិ វត្តន្តី’’តិ។ អនុច្ឆវិកេ ទេសេតិ បុញ្ញកិរិយាយ សម្មាបដិបត្តិយា អនុរូបទេសេ។ សេវនំ កាលេន កាលំ ឧបសង្កមនំ។ ភជនំ ភត្តិវសេន បយិរុបាសនំ។ អត្តនោ សម្មា ឋបនន្តិ អត្តនោ ចិត្តសន្តានស្ស យោនិសោ ឋបនំ។ សទ្ធាទីសុ និវេសនន្តិ អាហ ‘‘សចេ’’តិអាទិ។ ឥទមេវ ចេត្ថ បមាណន្តិ ឥទមេវ បុព្ពេកតបុញ្ញតាសង្ខាតំ សម្បត្តិចក្កំ ឯវ ឯតេសុ សម្បត្តិចក្កេសុ បមាណភូតំ ឥតរេសំ ការណភាវតោ ។ តេនាហ ‘‘យេន ហី’’តិអាទិ។ សោ ឯវ ច កតបុញ្ញោ បុគ្គលោ អត្តានំ សម្មា ឋបេតិ អកតបុញ្ញស្ស តទភាវតោ។
31. Catutthassa paṭhame cattāri cakkānīti ettha cakkaṃ nāma dārucakkaṃ, ratanacakkaṃ, dhammacakkaṃ, iriyāpathacakkaṃ, sampatticakkanti pañcavidhaṃ. Tattha ‘‘yaṃ panidaṃ, samma, rathakāracakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehī’’ti (a. ni. 3.15) idaṃ dārucakkaṃ. ‘‘Pitarā pavattitaṃ cakkaṃ anuvattetī’’ti (saṃ. ni. 1.215) idaṃ ratanacakkaṃ. ‘‘Mayā pavattitaṃ cakka’’nti (su. ni. 562; bu. vaṃ. 27.17; jā. 1.1.104; 1.5.100, 103) idaṃ dhammacakkaṃ. ‘‘Catucakkaṃ navadvāra’’nti (saṃ. ni. 1.29, 109) idaṃ iriyāpathacakkaṃ. ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, cakkāni yehi samannāgatānaṃ devamanussānaṃ catucakkaṃ pavattatī’’ti (a. ni. 4.31) idaṃ sampatticakkaṃ. Idhāpi etadeva adhippetanti āha ‘‘cattāri sampatticakkāni vattantī’’ti. Anucchavike deseti puññakiriyāya sammāpaṭipattiyā anurūpadese. Sevanaṃ kālena kālaṃ upasaṅkamanaṃ. Bhajanaṃ bhattivasena payirupāsanaṃ. Attano sammā ṭhapananti attano cittasantānassa yoniso ṭhapanaṃ. Saddhādīsu nivesananti āha ‘‘sace’’tiādi. Idameva cettha pamāṇanti idameva pubbekatapuññatāsaṅkhātaṃ sampatticakkaṃ eva etesu sampatticakkesu pamāṇabhūtaṃ itaresaṃ kāraṇabhāvato . Tenāha ‘‘yena hī’’tiādi. So eva ca katapuñño puggalo attānaṃ sammā ṭhapeti akatapuññassa tadabhāvato.
ចក្កសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Cakkasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១. ចក្កសុត្តំ • 1. Cakkasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១. ចក្កសុត្តវណ្ណនា • 1. Cakkasuttavaṇṇanā
