| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
4. චක්‌කවග්‌ගො
4. Cakkavaggo
1. චක්‌කසුත්‌තවණ්‌ණනා
1. Cakkasuttavaṇṇanā
31. චතුත්‌ථස්‌ස පඨමෙ චත්‌තාරි චක්‌කානීති එත්‌ථ චක්‌කං නාම දාරුචක්‌කං, රතනචක්‌කං, ධම්‌මචක්‌කං, ඉරියාපථචක්‌කං, සම්‌පත්‌තිචක්‌කන්‌ති පඤ්‌චවිධං. තත්‌ථ ‘‘යං පනිදං, සම්‌ම, රථකාරචක්‌කං ඡහි මාසෙහි නිට්‌ඨිතං ඡාරත්‌තූනෙහී’’ති (අ. නි. 3.15) ඉදං දාරුචක්‌කං. ‘‘පිතරා පවත්‌තිතං චක්‌කං අනුවත්‌තෙතී’’ති (සං. නි. 1.215) ඉදං රතනචක්‌කං. ‘‘මයා පවත්‌තිතං චක්‌ක’’න්‌ති (සු. නි. 562; බු. වං. 27.17; ජා. 1.1.104; 1.5.100, 103) ඉදං ධම්‌මචක්‌කං. ‘‘චතුචක්‌කං නවද්‌වාර’’න්‌ති (සං. නි. 1.29, 109) ඉදං ඉරියාපථචක්‌කං. ‘‘චත්‌තාරිමානි, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කානි යෙහි සමන්‌නාගතානං දෙවමනුස්‌සානං චතුචක්‌කං පවත්‌තතී’’ති (අ. නි. 4.31) ඉදං සම්‌පත්‌තිචක්‌කං. ඉධාපි එතදෙව අධිප්‌පෙතන්‌ති ආහ ‘‘චත්‌තාරි සම්‌පත්‌තිචක්‌කානි වත්‌තන්‌තී’’ති. අනුච්‌ඡවිකෙ දෙසෙති පුඤ්‌ඤකිරියාය සම්‌මාපටිපත්‌තියා අනුරූපදෙසෙ. සෙවනං කාලෙන කාලං උපසඞ්‌කමනං. භජනං භත්‌තිවසෙන පයිරුපාසනං. අත්‌තනො සම්‌මා ඨපනන්‌ති අත්‌තනො චිත්‌තසන්‌තානස්‌ස යොනිසො ඨපනං. සද්‌ධාදීසු නිවෙසනන්‌ති ආහ ‘‘සචෙ’’තිආදි. ඉදමෙව චෙත්‌ථ පමාණන්‌ති ඉදමෙව පුබ්‌බෙකතපුඤ්‌ඤතාසඞ්‌ඛාතං සම්‌පත්‌තිචක්‌කං එව එතෙසු සම්‌පත්‌තිචක්‌කෙසු පමාණභූතං ඉතරෙසං කාරණභාවතො . තෙනාහ ‘‘යෙන හී’’තිආදි. සො එව ච කතපුඤ්‌ඤො පුග්‌ගලො අත්‌තානං සම්‌මා ඨපෙති අකතපුඤ්‌ඤස්‌ස තදභාවතො.
31. Catutthassa paṭhame cattāri cakkānīti ettha cakkaṃ nāma dārucakkaṃ, ratanacakkaṃ, dhammacakkaṃ, iriyāpathacakkaṃ, sampatticakkanti pañcavidhaṃ. Tattha ‘‘yaṃ panidaṃ, samma, rathakāracakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehī’’ti (a. ni. 3.15) idaṃ dārucakkaṃ. ‘‘Pitarā pavattitaṃ cakkaṃ anuvattetī’’ti (saṃ. ni. 1.215) idaṃ ratanacakkaṃ. ‘‘Mayā pavattitaṃ cakka’’nti (su. ni. 562; bu. vaṃ. 27.17; jā. 1.1.104; 1.5.100, 103) idaṃ dhammacakkaṃ. ‘‘Catucakkaṃ navadvāra’’nti (saṃ. ni. 1.29, 109) idaṃ iriyāpathacakkaṃ. ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, cakkāni yehi samannāgatānaṃ devamanussānaṃ catucakkaṃ pavattatī’’ti (a. ni. 4.31) idaṃ sampatticakkaṃ. Idhāpi etadeva adhippetanti āha ‘‘cattāri sampatticakkāni vattantī’’ti. Anucchavike deseti puññakiriyāya sammāpaṭipattiyā anurūpadese. Sevanaṃ kālena kālaṃ upasaṅkamanaṃ. Bhajanaṃ bhattivasena payirupāsanaṃ. Attano sammā ṭhapananti attano cittasantānassa yoniso ṭhapanaṃ. Saddhādīsu nivesananti āha ‘‘sace’’tiādi. Idameva cettha pamāṇanti idameva pubbekatapuññatāsaṅkhātaṃ sampatticakkaṃ eva etesu sampatticakkesu pamāṇabhūtaṃ itaresaṃ kāraṇabhāvato . Tenāha ‘‘yena hī’’tiādi. So eva ca katapuñño puggalo attānaṃ sammā ṭhapeti akatapuññassa tadabhāvato.
චක්‌කසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Cakkasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 1. චක්‌කසුත්‌තං • 1. Cakkasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 1. චක්‌කසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Cakkasuttavaṇṇanā
