| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ • Milindapañhapāḷi |
੧੦. ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਙ੍ਗਪਞ੍ਹੋ
10. Cakkavattiṅgapañho
੧੦. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ‘ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨੀ’ਤਿ ਯਂ વਦੇਸਿ, ਕਤਮਾਨਿ ਤਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ? ‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ , ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹવਤ੍ਥੂਹਿ ਜਨਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੋਗਿਨਾ ਯੋਗਾવਚਰੇਨ ਚਤਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਪਰਿਸਾਨਂ ਮਾਨਸਂ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤਬ੍ਬਂ। ਇਦਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਅਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।
10. ‘‘Bhante nāgasena, ‘cakkavattissa cattāri aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni cattāri aṅgāni gahetabbānī’’ti? ‘‘Yathā, mahārāja , cakkavattī catūhi saṅgahavatthūhi janaṃ saṅgaṇhāti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena catassannaṃ parisānaṃ mānasaṃ saṅgahetabbaṃ anuggahetabbaṃ sampahaṃsetabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, cakkavattissa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ વਿਜਿਤੇ ਚੋਰਾ ਨ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੋਗਿਨਾ ਯੋਗਾવਚਰੇਨ ਕਾਮਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕਾ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ। ਇਦਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਂ ਅਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤਾ ਦੇવਾਤਿਦੇવੇਨ –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, cakkavattissa vijite corā na uṭṭhahanti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kāmarāgabyāpādavihiṃsāvitakkā na uppādetabbā. Idaṃ, mahārāja, cakkavattissa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –
‘‘‘વਿਤਕ੍ਕੂਪਸਮੇ ਚ ਯੋ ਰਤੋ, ਅਸੁਭਂ ਭਾવਯਤੇ 1 ਸਦਾ ਸਤੋ।
‘‘‘Vitakkūpasame ca yo rato, asubhaṃ bhāvayate 2 sadā sato;
ਏਸ ਖੋ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਕਾਹਿਤਿ, ਏਸ ਛੇਚ੍ਛਤਿ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨ’ਨ੍ਤਿ॥
Esa kho byantikāhiti, esa checchati mārabandhana’nti.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਸਮੁਦ੍ਦਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਮਹਾਪਥવਿਂ ਅਨੁਯਾਯਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਪਾਪਕਾਨਿ વਿਚਿਨਮਾਨੋ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੋਗਿਨਾ ਯੋਗਾવਚਰੇਨ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਅਨੁਪવਜ੍ਜਸ੍ਸ ਦਿવਸੋ વੀਤਿવਤ੍ਤਤੀ’ਤਿ। ਇਦਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਤਤਿਯਂ ਅਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤਾ ਦੇવਾਤਿਦੇવੇਨ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯવਰੇ –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, cakkavattī divase divase samuddapariyantaṃ mahāpathaviṃ anuyāyati kalyāṇapāpakāni vicinamāno, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ divase divase paccavekkhitabbaṃ ‘kiṃ nu kho me imehi tīhi ṭhānehi anupavajjassa divaso vītivattatī’ti. Idaṃ, mahārāja, cakkavattissa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena aṅguttaranikāyavare –
‘ਕਥਮ੍ਭੂਤਸ੍ਸ ਮੇ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਾ વੀਤਿવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ 3 ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ।
‘Kathambhūtassa me rattindivā vītivattantīti 4 pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabba’nti.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਬਾਹਿਰਾਰਕ੍ਖਾ ਸੁਸਂવਿਹਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੋਗਿਨਾ ਯੋਗਾવਚਰੇਨ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾਨਂ ਬਾਹਿਰਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਆਰਕ੍ਖਾਯ ਸਤਿਦੋવਾਰਿਕੋ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਇਦਂ , ਮਹਾਰਾਜ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਅਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤਾ ਦੇવਾਤਿਦੇવੇਨ –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, cakkavattissa abbhantarabāhirārakkhā susaṃvihitā hoti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena abbhantarānaṃ bāhirānaṃ kilesānaṃ ārakkhāya satidovāriko ṭhapetabbo. Idaṃ , mahārāja, cakkavattissa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –
‘ਸਤਿਦੋવਾਰਿਕੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਅਕੁਸਲਂ ਪਜਹਤਿ ਕੁਸਲਂ ਭਾવੇਤਿ, ਸਾવਜ੍ਜਂ ਪਜਹਤਿ, ਅਨવਜ੍ਜਂ ਭਾવੇਤਿ, ਸੁਦ੍ਧਮਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਹਰਤੀ’’’ਤਿ।
‘Satidovāriko, bhikkhave, ariyasāvako akusalaṃ pajahati kusalaṃ bhāveti, sāvajjaṃ pajahati, anavajjaṃ bhāveti, suddhamattānaṃ pariharatī’’’ti.
ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਙ੍ਗਪਞ੍ਹੋ ਦਸਮੋ।
Cakkavattiṅgapañho dasamo.
ਪਥવੀવਗ੍ਗੋ ਤਤਿਯੋ।
Pathavīvaggo tatiyo.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
Tassuddānaṃ –
ਪਥવੀ ਆਪੋ ਚ ਤੇਜੋ ਚ, વਾਯੋ ਚ ਪਬ੍ਬਤੇਨ ਚ।
Pathavī āpo ca tejo ca, vāyo ca pabbatena ca;
ਆਕਾਸੋ ਚਨ੍ਦਸੂਰਿਯੋ ਚ, ਸਕ੍ਕੋ ਚ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਨਾਤਿ॥
Ākāso candasūriyo ca, sakko ca cakkavattināti.
Footnotes:
