| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
११. सोतापत्तिसंयुत्तं
11. Sotāpattisaṃyuttaṃ
१. वेळुद्वारवग्गो
1. Veḷudvāravaggo
१. चक्कवत्तिराजसुत्तवण्णना
1. Cakkavattirājasuttavaṇṇanā
९९७. सोतापत्तिसंयुत्तस्स पठमे किञ्चापीति अनुग्गहगरहणेसु निपातो। चतुन्नञ्हि महादीपानं इस्सरियाधिपच्चं रज्जं अनुग्गण्हन्तो चतुन्नञ्च अपायानं अप्पहीनभावं गरहन्तो सत्था ‘‘किञ्चापि, भिक्खवे, राजा चक्कवत्ती’’तिआदिमाह। तत्थ चतुन्नं दीपानन्ति द्विसहस्सदीपपरिवारानं चतुन्नं महादीपानं। इस्सरियाधिपच्चन्ति इस्सरभावो इस्सरियं, अधिपतिभावो आधिपच्चं, इस्सरियं आधिपच्चं एतस्मिं रज्जे, न छेदनभेदनन्ति इस्सरियाधिपच्चं। कारेत्वाति एवरूपं रज्जं पवत्तापेत्वा। किञ्चापि, भिक्खवे, अरियसावकोति एत्थ अनुग्गहपसंसासु निपातो। पिण्डियालोपेन हि यापनं अनुग्गहन्तो चतुन्नञ्च अपायानं पहीनभावं पसंसन्तो सत्था ‘‘किञ्चापि, भिक्खवे, अरियसावको’’तिआदिमाह। तत्थ नन्तकानीति अनन्तकानि। तेरसहत्थोपि हि वत्थसाटको दसच्छेदनतो पट्ठाय नन्तकन्तेव सङ्खं गच्छति।
997. Sotāpattisaṃyuttassa paṭhame kiñcāpīti anuggahagarahaṇesu nipāto. Catunnañhi mahādīpānaṃ issariyādhipaccaṃ rajjaṃ anuggaṇhanto catunnañca apāyānaṃ appahīnabhāvaṃ garahanto satthā ‘‘kiñcāpi, bhikkhave, rājā cakkavattī’’tiādimāha. Tattha catunnaṃ dīpānanti dvisahassadīpaparivārānaṃ catunnaṃ mahādīpānaṃ. Issariyādhipaccanti issarabhāvo issariyaṃ, adhipatibhāvo ādhipaccaṃ, issariyaṃ ādhipaccaṃ etasmiṃ rajje, na chedanabhedananti issariyādhipaccaṃ. Kāretvāti evarūpaṃ rajjaṃ pavattāpetvā. Kiñcāpi, bhikkhave, ariyasāvakoti ettha anuggahapasaṃsāsu nipāto. Piṇḍiyālopena hi yāpanaṃ anuggahanto catunnañca apāyānaṃ pahīnabhāvaṃ pasaṃsanto satthā ‘‘kiñcāpi, bhikkhave, ariyasāvako’’tiādimāha. Tattha nantakānīti anantakāni. Terasahatthopi hi vatthasāṭako dasacchedanato paṭṭhāya nantakanteva saṅkhaṃ gacchati.
अवेच्चप्पसादेनाति अचलप्पसादेन। सो पनायं पसादो किं एको, अनेकोति? एकोव, सो मग्गेन आगतप्पसादो। येसु पन वत्थूसु अपुब्बं अचरिमं रुहति, तेसं वसेन ‘‘बुद्धे अवेच्चप्पसादेना’’तिआदिना नयेन तिधा वुत्तो। यस्मा च एको, तस्माव निन्नानाकरणो होति। अरियसावकस्स हि बुद्धेयेव पसादो च पेमञ्च गारवञ्च महन्तं, न धम्मे वा सङ्घे वा, धम्मेयेव वा महन्तं , न बुद्धे वा सङ्घे वा, सङ्घेयेव वा महन्तं, न बुद्धे वा धम्मे वाति एतं नत्थि। इतिपि सो भगवातिआदीनि विसुद्धिमग्गे वित्थारितानेव।
Aveccappasādenāti acalappasādena. So panāyaṃ pasādo kiṃ eko, anekoti? Ekova, so maggena āgatappasādo. Yesu pana vatthūsu apubbaṃ acarimaṃ ruhati, tesaṃ vasena ‘‘buddhe aveccappasādenā’’tiādinā nayena tidhā vutto. Yasmā ca eko, tasmāva ninnānākaraṇo hoti. Ariyasāvakassa hi buddheyeva pasādo ca pemañca gāravañca mahantaṃ, na dhamme vā saṅghe vā, dhammeyeva vā mahantaṃ , na buddhe vā saṅghe vā, saṅgheyeva vā mahantaṃ, na buddhe vā dhamme vāti etaṃ natthi. Itipi so bhagavātiādīni visuddhimagge vitthāritāneva.
अरियकन्तेहीति अरियानं कन्तेहि पियेहि मनापेहि। पञ्च हि सीलानि भवन्तरगतापि अरिया न कोपेन्ति, एवं तेसं पियानि। तानि सन्धायेतं वुत्तं। अखण्डेहीतिआदि सदिसवसेन वुत्तं। मुखवट्टियञ्हि छिन्नेकदेसा पाति खण्डाति वुच्चति, मज्झे भिन्ना छिद्दाति, एकस्मिं पदेसे विसभागवण्णा गावी सबलाति, नानाबिन्दुचित्ता कम्मासाति, एवमेव पटिपाटिया आदिम्हि वा अन्ते वा भिन्नं सीलं खण्डं नाम, मज्झे भिन्नं छिद्दं, यत्थ कत्थचि द्विन्नं वा तिण्णं वा पटिपाटिया भिन्नत्ता सबलं, एकन्तरं भिन्नं कम्मासं। तेसं दोसानं अभावेन अखण्डादिता वेदितब्बा। भुजिस्सेहीति भुजिस्सभावकरेहि। विञ्ञुप्पसत्थेहीति बुद्धादीहि विञ्ञूहि पसंसितेहि। अपरामट्ठेहीति ‘‘इदं नाम तया कतं, इदं वीतिक्कन्त’’न्ति एवं परामसितुं असक्कुणेय्येहि। समाधिसंवत्तनिकेहीति अप्पनासमाधिं उपचारसमाधिं वा संवत्तेतुं समत्थेहि।
Ariyakantehīti ariyānaṃ kantehi piyehi manāpehi. Pañca hi sīlāni bhavantaragatāpi ariyā na kopenti, evaṃ tesaṃ piyāni. Tāni sandhāyetaṃ vuttaṃ. Akhaṇḍehītiādi sadisavasena vuttaṃ. Mukhavaṭṭiyañhi chinnekadesā pāti khaṇḍāti vuccati, majjhe bhinnā chiddāti, ekasmiṃ padese visabhāgavaṇṇā gāvī sabalāti, nānābinducittā kammāsāti, evameva paṭipāṭiyā ādimhi vā ante vā bhinnaṃ sīlaṃ khaṇḍaṃ nāma, majjhe bhinnaṃ chiddaṃ, yattha katthaci dvinnaṃ vā tiṇṇaṃ vā paṭipāṭiyā bhinnattā sabalaṃ, ekantaraṃ bhinnaṃ kammāsaṃ. Tesaṃ dosānaṃ abhāvena akhaṇḍāditā veditabbā. Bhujissehīti bhujissabhāvakarehi. Viññuppasatthehīti buddhādīhi viññūhi pasaṃsitehi. Aparāmaṭṭhehīti ‘‘idaṃ nāma tayā kataṃ, idaṃ vītikkanta’’nti evaṃ parāmasituṃ asakkuṇeyyehi. Samādhisaṃvattanikehīti appanāsamādhiṃ upacārasamādhiṃ vā saṃvattetuṃ samatthehi.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १. चक्कवत्तिराजसुत्तं • 1. Cakkavattirājasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १. चक्कवत्तिराजसुत्तवण्णना • 1. Cakkavattirājasuttavaṇṇanā
