| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๑๑. โสตาปตฺติสํยุตฺตํ
11. Sotāpattisaṃyuttaṃ
๑. เวฬุทฺวารวโคฺค
1. Veḷudvāravaggo
๑. จกฺกวตฺติราชสุตฺตวณฺณนา
1. Cakkavattirājasuttavaṇṇanā
๙๙๗. โสตาปตฺติสํยุตฺตสฺส ปฐเม กิญฺจาปีติ อนุคฺคหครหเณสุ นิปาโตฯ จตุนฺนญฺหิ มหาทีปานํ อิสฺสริยาธิปจฺจํ รชฺชํ อนุคฺคณฺหโนฺต จตุนฺนญฺจ อปายานํ อปฺปหีนภาวํ ครหโนฺต สตฺถา ‘‘กิญฺจาปิ, ภิกฺขเว, ราชา จกฺกวตฺตี’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ จตุนฺนํ ทีปานนฺติ ทฺวิสหสฺสทีปปริวารานํ จตุนฺนํ มหาทีปานํฯ อิสฺสริยาธิปจฺจนฺติ อิสฺสรภาโว อิสฺสริยํ, อธิปติภาโว อาธิปจฺจํ, อิสฺสริยํ อาธิปจฺจํ เอตสฺมิํ รเชฺช, น เฉทนเภทนนฺติ อิสฺสริยาธิปจฺจํฯ กาเรตฺวาติ เอวรูปํ รชฺชํ ปวตฺตาเปตฺวาฯ กิญฺจาปิ, ภิกฺขเว, อริยสาวโกติ เอตฺถ อนุคฺคหปสํสาสุ นิปาโตฯ ปิณฺฑิยาโลเปน หิ ยาปนํ อนุคฺคหโนฺต จตุนฺนญฺจ อปายานํ ปหีนภาวํ ปสํสโนฺต สตฺถา ‘‘กิญฺจาปิ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ นนฺตกานีติ อนนฺตกานิฯ เตรสหโตฺถปิ หิ วตฺถสาฎโก ทสเจฺฉทนโต ปฎฺฐาย นนฺตกเนฺตว สงฺขํ คจฺฉติฯ
997. Sotāpattisaṃyuttassa paṭhame kiñcāpīti anuggahagarahaṇesu nipāto. Catunnañhi mahādīpānaṃ issariyādhipaccaṃ rajjaṃ anuggaṇhanto catunnañca apāyānaṃ appahīnabhāvaṃ garahanto satthā ‘‘kiñcāpi, bhikkhave, rājā cakkavattī’’tiādimāha. Tattha catunnaṃ dīpānanti dvisahassadīpaparivārānaṃ catunnaṃ mahādīpānaṃ. Issariyādhipaccanti issarabhāvo issariyaṃ, adhipatibhāvo ādhipaccaṃ, issariyaṃ ādhipaccaṃ etasmiṃ rajje, na chedanabhedananti issariyādhipaccaṃ. Kāretvāti evarūpaṃ rajjaṃ pavattāpetvā. Kiñcāpi, bhikkhave, ariyasāvakoti ettha anuggahapasaṃsāsu nipāto. Piṇḍiyālopena hi yāpanaṃ anuggahanto catunnañca apāyānaṃ pahīnabhāvaṃ pasaṃsanto satthā ‘‘kiñcāpi, bhikkhave, ariyasāvako’’tiādimāha. Tattha nantakānīti anantakāni. Terasahatthopi hi vatthasāṭako dasacchedanato paṭṭhāya nantakanteva saṅkhaṃ gacchati.
อเวจฺจปฺปสาเทนาติ อจลปฺปสาเทนฯ โส ปนายํ ปสาโท กิํ เอโก, อเนโกติ? เอโกว, โส มเคฺคน อาคตปฺปสาโทฯ เยสุ ปน วตฺถูสุ อปุพฺพํ อจริมํ รุหติ, เตสํ วเสน ‘‘พุเทฺธ อเวจฺจปฺปสาเทนา’’ติอาทินา นเยน ติธา วุโตฺตฯ ยสฺมา จ เอโก, ตสฺมาว นินฺนานากรโณ โหติฯ อริยสาวกสฺส หิ พุเทฺธเยว ปสาโท จ เปมญฺจ คารวญฺจ มหนฺตํ, น ธเมฺม วา สเงฺฆ วา, ธเมฺมเยว วา มหนฺตํ , น พุเทฺธ วา สเงฺฆ วา, สเงฺฆเยว วา มหนฺตํ, น พุเทฺธ วา ธเมฺม วาติ เอตํ นตฺถิฯ อิติปิ โส ภควาติอาทีนิ วิสุทฺธิมเคฺค วิตฺถาริตาเนวฯ
Aveccappasādenāti acalappasādena. So panāyaṃ pasādo kiṃ eko, anekoti? Ekova, so maggena āgatappasādo. Yesu pana vatthūsu apubbaṃ acarimaṃ ruhati, tesaṃ vasena ‘‘buddhe aveccappasādenā’’tiādinā nayena tidhā vutto. Yasmā ca eko, tasmāva ninnānākaraṇo hoti. Ariyasāvakassa hi buddheyeva pasādo ca pemañca gāravañca mahantaṃ, na dhamme vā saṅghe vā, dhammeyeva vā mahantaṃ , na buddhe vā saṅghe vā, saṅgheyeva vā mahantaṃ, na buddhe vā dhamme vāti etaṃ natthi. Itipi so bhagavātiādīni visuddhimagge vitthāritāneva.
อริยกเนฺตหีติ อริยานํ กเนฺตหิ ปิเยหิ มนาเปหิฯ ปญฺจ หิ สีลานิ ภวนฺตรคตาปิ อริยา น โกเปนฺติ, เอวํ เตสํ ปิยานิฯ ตานิ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ อขเณฺฑหีติอาทิ สทิสวเสน วุตฺตํฯ มุขวฎฺฎิยญฺหิ ฉิเนฺนกเทสา ปาติ ขณฺฑาติ วุจฺจติ, มเชฺฌ ภินฺนา ฉิทฺทาติ, เอกสฺมิํ ปเทเส วิสภาควณฺณา คาวี สพลาติ, นานาพินฺทุจิตฺตา กมฺมาสาติ, เอวเมว ปฎิปาฎิยา อาทิมฺหิ วา อเนฺต วา ภินฺนํ สีลํ ขณฺฑํ นาม, มเชฺฌ ภินฺนํ ฉิทฺทํ, ยตฺถ กตฺถจิ ทฺวินฺนํ วา ติณฺณํ วา ปฎิปาฎิยา ภินฺนตฺตา สพลํ, เอกนฺตรํ ภินฺนํ กมฺมาสํฯ เตสํ โทสานํ อภาเวน อขณฺฑาทิตา เวทิตพฺพาฯ ภุชิเสฺสหีติ ภุชิสฺสภาวกเรหิฯ วิญฺญุปฺปสเตฺถหีติ พุทฺธาทีหิ วิญฺญูหิ ปสํสิเตหิฯ อปรามเฎฺฐหีติ ‘‘อิทํ นาม ตยา กตํ, อิทํ วีติกฺกนฺต’’นฺติ เอวํ ปรามสิตุํ อสกฺกุเณเยฺยหิฯ สมาธิสํวตฺตนิเกหีติ อปฺปนาสมาธิํ อุปจารสมาธิํ วา สํวเตฺตตุํ สมเตฺถหิฯ
Ariyakantehīti ariyānaṃ kantehi piyehi manāpehi. Pañca hi sīlāni bhavantaragatāpi ariyā na kopenti, evaṃ tesaṃ piyāni. Tāni sandhāyetaṃ vuttaṃ. Akhaṇḍehītiādi sadisavasena vuttaṃ. Mukhavaṭṭiyañhi chinnekadesā pāti khaṇḍāti vuccati, majjhe bhinnā chiddāti, ekasmiṃ padese visabhāgavaṇṇā gāvī sabalāti, nānābinducittā kammāsāti, evameva paṭipāṭiyā ādimhi vā ante vā bhinnaṃ sīlaṃ khaṇḍaṃ nāma, majjhe bhinnaṃ chiddaṃ, yattha katthaci dvinnaṃ vā tiṇṇaṃ vā paṭipāṭiyā bhinnattā sabalaṃ, ekantaraṃ bhinnaṃ kammāsaṃ. Tesaṃ dosānaṃ abhāvena akhaṇḍāditā veditabbā. Bhujissehīti bhujissabhāvakarehi. Viññuppasatthehīti buddhādīhi viññūhi pasaṃsitehi. Aparāmaṭṭhehīti ‘‘idaṃ nāma tayā kataṃ, idaṃ vītikkanta’’nti evaṃ parāmasituṃ asakkuṇeyyehi. Samādhisaṃvattanikehīti appanāsamādhiṃ upacārasamādhiṃ vā saṃvattetuṃ samatthehi.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๑. จกฺกวตฺติราชสุตฺตํ • 1. Cakkavattirājasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๑. จกฺกวตฺติราชสุตฺตวณฺณนา • 1. Cakkavattirājasuttavaṇṇanā
