| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya |
4. චක්‌කවත්‌තිසුත්‌තං
4. Cakkavattisuttaṃ
14. ‘‘යොපි සො, භික්‌ඛවෙ, රාජා චක්‌කවත්‌තී ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා සොපි න අරාජකං චක්‌කං වත්‌තෙතී’’ති. එවං වුත්‌තෙ අඤ්‌ඤතරො භික්‌ඛු භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘කො පන, භන්‌තෙ, රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස ධම්‌මිකස්‌ස ධම්‌මරඤ්‌ඤො රාජා’’ති 1? ‘‘ධම්‌මො, භික්‌ඛූ’’ති භගවා අවොච – ‘‘ඉධ, භික්‌ඛු, රාජා චක්‌කවත්‌තී ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මංයෙව නිස්‌සාය 2 ධම්‌මං සක්‌කරොන්‌තො ධම්‌මං ගරුං කරොන්‌තො ධම්‌මං අපචායමානො ධම්‌මද්‌ධජො ධම්‌මකෙතු ධම්‌මාධිපතෙය්‍යො ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහති අන්‌තොජනස්‌මිං’’.
14. ‘‘Yopi so, bhikkhave, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā sopi na arājakaṃ cakkaṃ vattetī’’ti. Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko pana, bhante, rañño cakkavattissa dhammikassa dhammarañño rājā’’ti 3? ‘‘Dhammo, bhikkhū’’ti bhagavā avoca – ‘‘idha, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya 4 dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati antojanasmiṃ’’.
‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛු, රාජා චක්‌කවත්‌තී ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මංයෙව නිස්‌සාය ධම්‌මං සක්‌කරොන්‌තො ධම්‌මං ගරුං කරොන්‌තො ධම්‌මං අපචායමානො ධම්‌මද්‌ධජො ධම්‌මකෙතු ධම්‌මාධිපතෙය්‍යො ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහති ඛත්‌තියෙසු, අනුයන්‌තෙසු 5, බලකායස්‌මිං, බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකෙසු , නෙගමජානපදෙසු, සමණබ්‍රාහ්‌මණෙසු, මිගපක්‌ඛීසු. ස ඛො සො භික්‌ඛු රාජා චක්‌කවත්‌තී ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මංයෙව නිස්‌සාය ධම්‌මං සක්‌කරොන්‌තො ධම්‌මං ගරුං කරොන්‌තො ධම්‌මං අපචායමානො ධම්‌මද්‌ධජො ධම්‌මකෙතු ධම්‌මාධිපතෙය්‍යො ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහිත්‌වා අන්‌තොජනස්‌මිං, ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහිත්‌වා ඛත්‌තියෙසු, අනුයන්‌තෙසු, බලකායස්‌මිං, බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකෙසු, නෙගමජානපදෙසු, සමණබ්‍රාහ්‌මණෙසු, මිගපක්‌ඛීසු, ධම්‌මෙනෙව චක්‌කං වත්‌තෙති. තං හොති චක්‌කං අප්‌පටිවත්‌තියං කෙනචි මනුස්‌සභූතෙන පච්‌චත්‌ථිකෙන පාණිනා.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati khattiyesu, anuyantesu 6, balakāyasmiṃ, brāhmaṇagahapatikesu , negamajānapadesu, samaṇabrāhmaṇesu, migapakkhīsu. Sa kho so bhikkhu rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā antojanasmiṃ, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā khattiyesu, anuyantesu, balakāyasmiṃ, brāhmaṇagahapatikesu, negamajānapadesu, samaṇabrāhmaṇesu, migapakkhīsu, dhammeneva cakkaṃ vatteti. Taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ kenaci manussabhūtena paccatthikena pāṇinā.
‘‘එවමෙවං ඛො, භික්‌ඛු 7, තථාගතො අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මංයෙව නිස්‌සාය ධම්‌මං සක්‌කරොන්‌තො ධම්‌මං ගරුං කරොන්‌තො ධම්‌මං අපචායමානො ධම්‌මද්‌ධජො ධම්‌මකෙතු ධම්‌මාධිපතෙය්‍යො ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහති කායකම්‌මස්‌මිං – ‘එවරූපං කායකම්‌මං සෙවිතබ්‌බං, එවරූපං කායකම්‌මං න සෙවිතබ්‌බ’’’න්‌ති.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhu 8, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati kāyakammasmiṃ – ‘evarūpaṃ kāyakammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ kāyakammaṃ na sevitabba’’’nti.
‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛු, තථාගතො අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මංයෙව නිස්‌සාය ධම්‌මං සක්‌කරොන්‌තො ධම්‌මං ගරුං කරොන්‌තො ධම්‌මං අපචායමානො ධම්‌මද්‌ධජො ධම්‌මකෙතු ධම්‌මාධිපතෙය්‍යො ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහති වචීකම්‌මස්‌මිං – ‘එවරූපං වචීකම්‌මං සෙවිතබ්‌බං, එවරූපං වචීකම්‌මං න සෙවිතබ්‌බ’න්‌ති…පෙ.… මනොකම්‌මස්‌මිං – ‘එවරූපං මනොකම්‌මං සෙවිතබ්‌බං, එවරූපං මනොකම්‌මං න සෙවිතබ්‌බ’’’න්‌ති.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati vacīkammasmiṃ – ‘evarūpaṃ vacīkammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ vacīkammaṃ na sevitabba’nti…pe… manokammasmiṃ – ‘evarūpaṃ manokammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ manokammaṃ na sevitabba’’’nti.
‘‘ස ඛො සො, භික්‌ඛු, තථාගතො අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මංයෙව නිස්‌සාය ධම්‌මං සක්‌කරොන්‌තො ධම්‌මං ගරුං කරොන්‌තො ධම්‌මං අපචායමානො ධම්‌මද්‌ධජො ධම්‌මකෙතු ධම්‌මාධිපතෙය්‍යො ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහිත්‌වා කායකම්‌මස්‌මිං, ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහිත්‌වා වචීකම්‌මස්‌මිං, ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහිත්‌වා මනොකම්‌මස්‌මිං, ධම්‌මෙනෙව අනුත්‌තරං ධම්‌මචක්‌කං පවත්‌තෙති. තං හොති චක්‌කං අප්‌පටිවත්‌තියං සමණෙන වා බ්‍රාහ්‌මණෙන වා දෙවෙන වා මාරෙන වා බ්‍රහ්‌මුනා වා කෙනචි වා ලොකස්‌මි’’න්‌ති. චතුත්‌ථං.
‘‘Sa kho so, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā kāyakammasmiṃ, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā vacīkammasmiṃ, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā manokammasmiṃ, dhammeneva anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavatteti. Taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmi’’nti. Catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 4. චක්‌කවත්‌තිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 4. Cakkavattisuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 4. චක්‌කවත්‌තිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 4. Cakkavattisuttavaṇṇanā
