| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೨. ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Cakkavattisuttavaṇṇanā
೨೨೩. ಸಿರಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ರಾಜತಿ ದಿಪ್ಪತಿ ಸೋಭತೀತಿ ರಾಜಾ, ದಾನಪಿಯವಚನಅತ್ಥಚರಿಯಾಸಮಾನತ್ತತಾಸಙ್ಖಾತೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಸಙ್ಗಹವತ್ಥೂಹಿ। ರಞ್ಜೇತೀತಿ ರಮೇತಿ। ಅಬ್ಭುಗ್ಗತಾಯಾತಿ ಉದೀರಿತಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಗಚ್ಛನತೋ। ಚಕ್ಕಂ ವತ್ತೇತೀತಿ ಚಕ್ಕರತನಂ ಪವತ್ತೇತಿ। ದೇವಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಪೂಜನೀಯದೇವಟ್ಠಾನಂ। ಚಿತ್ತೀಕತಟ್ಠೇನಾತಿ ಪೂಜನೀಯಭಾವೇನ। ಅಗ್ಘೋ ನತ್ಥಿ ಚಿರಕಾಲಸಮ್ಭವಪುಞ್ಞಾನುಭಾವಸಿದ್ಧರತನಸಬ್ಭಾವತೋ। ಅಞ್ಞೇಹಿ ಚಕ್ಕವತ್ತಿನೋ ಪರಿಗ್ಗಹಭೂತರತನೇಹಿ। ಲೋಕೇತಿ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ। ತೇನ ತದಞ್ಞಲೋಕಂ ನಿವತ್ತೇತಿ। ವಿಜ್ಜಮಾನಗ್ಗಹಣೇನ ಅತೀತಾನಾಗತಂ ನಿವತ್ತೇತಿ। ಬುದ್ಧಾ ಚ ಕದಾಚಿ ಕರಹಚಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತಿನೋಪಿ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅನೋಮಸ್ಸಾತಿ ಅಲಾಮಕಸ್ಸ ಉಕ್ಕಟ್ಠಸ್ಸ। ಸೇಸಾನಿ ರತನಾನಿ।
223.Sirisampattiyā rājati dippati sobhatīti rājā, dānapiyavacanaatthacariyāsamānattatāsaṅkhātehi catūhi saṅgahavatthūhi. Rañjetīti rameti. Abbhuggatāyāti udīritā nibbattito tattha tattha gacchanato. Cakkaṃ vattetīti cakkaratanaṃ pavatteti. Devaṭṭhānanti pūjanīyadevaṭṭhānaṃ. Cittīkataṭṭhenāti pūjanīyabhāvena. Aggho natthi cirakālasambhavapuññānubhāvasiddharatanasabbhāvato. Aññehi cakkavattino pariggahabhūtaratanehi. Loketi manussaloke. Tena tadaññalokaṃ nivatteti. Vijjamānaggahaṇena atītānāgataṃ nivatteti. Buddhā ca kadāci karahaci uppajjanti cakkavattinopi yebhuyyena tasmiṃyeva uppajjanatoti adhippāyo. Anomassāti alāmakassa ukkaṭṭhassa. Sesāni ratanāni.
ತತ್ರಾತಿ ವಾಕ್ಯೋಪಞ್ಞಾಸನೇ ನಿಪಾತೋ, ತಸ್ಮಿಂ ಪಾತುಭಾವವಚನೇ। ‘‘ಅಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ತತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ವಿವರನ್ತೋ ‘‘ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಹೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತೇಹಿ ರತನೇಹಿ ಚಕ್ಕವತ್ತನನಿಯಮಾಪೇಕ್ಖತಾಯ ಚಕ್ಕವತ್ತಿವಚನಸ್ಸ। ನಿಯಮೇನಾತಿ ಏಕನ್ತೇನ। ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಆಪಜ್ಜತಿ ಭಾವಿನಿ ಭೂತೇ ವಿಯ ಉಪಚಾರೋತಿ ಯಥಾ – ‘‘ಅಗಮಾ ರಾಜಗಹಂ ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ (ಸು॰ ನಿ॰ ೪೧೦)। ಲದ್ಧನಾಮಸ್ಸಾತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತೀತಿ ಲೋಕೇ ಲದ್ಧಸಮಞ್ಞಸ್ಸ ಪತ್ಥನೀಯಸ್ಸ ಪುರಿಸವಿಸೇಸಸ್ಸ। ಮೂಲುಪ್ಪತ್ತಿವಚನತೋಪೀತಿ ‘‘ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವಾ’’ತಿ ಏತಸ್ಸ ಪಠಮುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ವಚನತೋಪಿ। ಇದಾನಿ ತಮತ್ಥಂ ವಿವರನ್ತೋ ‘‘ಯೋ ಹೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಯೋ ಹಿ ಚಕ್ಕವತ್ತಿರಾಜಾ, ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚಕ್ಕರತನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ ಚಕ್ಕವತ್ತೀತಿ ಏವಂ ನಾಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ‘‘ಚಕ್ಕಂ ವತ್ತೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಇದಂ ಪನ ನಿಯಾಮಂ ಅನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ರತನಾನುಪ್ಪತ್ತಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವುತ್ತನಯತೋ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ‘‘ಚಕ್ಕವತ್ತೀ’’ತಿ। ಏಕಮೇವಾತಿ ಚಕ್ಕರತನಮೇವ ಪಠಮಂ ಪಾತುಭವತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ ಭೂತೇ ರಞ್ಞೋ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸಮಞ್ಞಾ, ಅಥ ಪಚ್ಛಾ ರತನಾನಿ ಪಾತುಭವನ್ತೀತಿ ಬಹೂನಂ ಪಾತುಭಾವಂ ಉಪಾದಾಯ ಬಹುಲವಚನತೋಪಿ ಏತಂ ‘‘ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವಾ ರತನಾನಂ ಪಾತುಭಾವೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಯಂ ಹೇತುಕತ್ತುಸಞ್ಞಿತೋ ಅತ್ಥಭೇದೋ। ಪಾತುಭಾವಾತಿ ಪಾತುಭಾವತೋ। ಪುಞ್ಞಸಮ್ಭಾರೋ ಭಿನ್ನಸನ್ತಾನತಾಯ ರತನಾನಮ್ಪಿ ಪರಿಯಾಯೇನ ಉಪನಿಸ್ಸಯಹೇತೂತಿ ವುತ್ತಂ। ಯುತ್ತಮೇವೇತಂ ಯಥಾವುತ್ತಯುತ್ತಿಯುತ್ತತ್ತಾ।
Tatrāti vākyopaññāsane nipāto, tasmiṃ pātubhāvavacane. ‘‘Ayutta’’nti vatvā tattha adhippāyaṃ vivaranto ‘‘uppannaṃ hī’’tiādimāha. Tehi ratanehi cakkavattananiyamāpekkhatāya cakkavattivacanassa. Niyamenāti ekantena. Vattabbataṃ āpajjati bhāvini bhūte viya upacāroti yathā – ‘‘agamā rājagahaṃ buddho’’ti (su. ni. 410). Laddhanāmassāti cakkavattīti loke laddhasamaññassa patthanīyassa purisavisesassa. Mūluppattivacanatopīti ‘‘cakkavattissa pātubhāvā’’ti etassa paṭhamuppattiyā vacanatopi. Idāni tamatthaṃ vivaranto ‘‘yo hī’’tiādimāha. Yo hi cakkavattirājā, tassa uppattiyā cakkaratanassa uppajjanato cakkavattīti evaṃ nāmaṃ uppajjati. ‘‘Cakkaṃ vattessatī’’ti idaṃ pana niyāmaṃ anapekkhitvā tassa uppajjatīti ratanānuppattiṃ gahetvā vuttanayato saññā uppajjati ‘‘cakkavattī’’ti. Ekamevāti cakkaratanameva paṭhamaṃ pātubhavati. Yasmiṃ bhūte rañño cakkavattisamaññā, atha pacchā ratanāni pātubhavantīti bahūnaṃ pātubhāvaṃ upādāya bahulavacanatopi etaṃ ‘‘cakkavattissa pātubhāvā ratanānaṃ pātubhāvo’’ti vuttaṃ. Ayaṃ hetukattusaññito atthabhedo. Pātubhāvāti pātubhāvato. Puññasambhāro bhinnasantānatāya ratanānampi pariyāyena upanissayahetūti vuttaṃ. Yuttamevetaṃ yathāvuttayuttiyuttattā.
ವತ್ತಬ್ಬಭೂತೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ಅತ್ಥನಿದ್ದೇಸೋ, ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಸಙ್ಖೇಪಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಚಕ್ಕರತನಾನುಭಾವೇನ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸ್ಸರಿಯಸ್ಸ ಸಿಜ್ಝನತೋ ‘‘ದಾತುಂ ಸಮತ್ಥಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣೇ ಪದೇಸೇ ಪವತ್ತತ್ತಾ ಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣಂ ಅನ್ಧಕಾರಂ। ಅತಿದೀಘಾತಿರಸ್ಸತಾದಿಂ ಛಬ್ಬಿಧಂ ದೋಸಂ ವಿವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಠಿತಸ್ಸಾತಿ ವಚನಸೇಸೋ।
Vattabbabhūto adhippāyo etassa atthīti adhippāyo, atthaniddeso, saṅkhepato adhippāyo saṅkhepādhippāyo. Cakkaratanānubhāvena cakkavattissariyassa sijjhanato ‘‘dātuṃ samatthassā’’ti vuttaṃ. Yojanappamāṇe padese pavattattā yojanappamāṇaṃ andhakāraṃ. Atidīghātirassatādiṃ chabbidhaṃ dosaṃ vivajjetvā ṭhitassāti vacanaseso.
ಸಬ್ಬೇಸಂ ಚತುಭೂಮಕಧಮ್ಮಾನಂ ಪುರೇಚರಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಗತಿಯೋ ಸಮನ್ವೇಸನವಸೇನ ಪವತ್ತನತೋ। ಬುದ್ಧಾದೀಹಿಪಿ ಅಪ್ಪಹಾನೀಯತಾಯ ಮಹನ್ತಧಮ್ಮಸಭಾವತ್ತಾ ಧಮ್ಮಕಾಯೇ ಚ ಜೇಟ್ಠಕಟ್ಠೇನ ಧಮ್ಮಕಾಯೂಪಪನ್ನಂ। ಪಞ್ಞಾಪಾಸಾದತಾಯ ಚಸ್ಸ ಉಪರಿಗತಟ್ಠೇನ ಅಚ್ಚುಗ್ಗತಂ। ವಿತ್ಥತಟ್ಠೇನ ವಿಪುಲಂ। ಮಹನ್ತತಾಯ ಮಹನ್ತಂ। ಅನಾದಿಕಾಲಭಾವಿತಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಸನ್ತಾನಸ್ಸ ಖಣೇನೇವ ವಿದ್ಧಂಸನತೋ ಸೀಘಂ ಲಹು ಜವನ್ತಿ ಪರಿಯಾಯಾ। ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಧಮ್ಮಪರಿಯಾಪನ್ನತ್ತಾ ಹಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಏಕನ್ತ-ಕುಸಲತ್ತಾ’’ತಿ। ಸಮ್ಪಯುತ್ತವಸೇನ ಪೀತಿಯಾ ಆಲೋಕವಿದ್ಧಂಸನಭಾವವಸೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಾದೀ’’ತಿಆದಿ। ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಿಕಧಮ್ಮಪರಿಚ್ಛೇದೋತಿ ಚತುಭೂಮಕತ್ತಾ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಕೋ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಧಮ್ಮಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಕಥಿತೋ।
Sabbesaṃ catubhūmakadhammānaṃ purecaraṃ kusalānaṃ dhammānaṃ gatiyo samanvesanavasena pavattanato. Buddhādīhipi appahānīyatāya mahantadhammasabhāvattā dhammakāye ca jeṭṭhakaṭṭhena dhammakāyūpapannaṃ. Paññāpāsādatāya cassa uparigataṭṭhena accuggataṃ. Vitthataṭṭhena vipulaṃ. Mahantatāya mahantaṃ. Anādikālabhāvitassa kilesasantānassa khaṇeneva viddhaṃsanato sīghaṃ lahu javanti pariyāyā. Bojjhaṅgadhammapariyāpannattā hi vuttaṃ ‘‘ekanta-kusalattā’’ti. Sampayuttavasena pītiyā ālokaviddhaṃsanabhāvavasenāti vuttaṃ ‘‘sahajātapaccayādī’’tiādi. Sabbasaṅgāhikadhammaparicchedoti catubhūmakattā sabbasaṅgāhako bojjhaṅgadhammaparicchedo kathito.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೨. ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸುತ್ತಂ • 2. Cakkavattisuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೨. ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Cakkavattisuttavaṇṇanā
