| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
੪. ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
4. Cakkavattisuttavaṇṇanā
੧੪. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹવਤ੍ਥੂਹਿ ਜਨਂ ਰਞ੍ਜੇਤੀਤਿ ਰਾਜਾ। ਚਕ੍ਕਂ વਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ। વਤ੍ਤਿਤਂ વਾ ਅਨੇਨ ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ। ਧਮ੍ਮੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਧਮ੍ਮਿਕੋ। ਧਮ੍ਮੇਨੇવ ਦਸવਿਧੇਨ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿવਤ੍ਤੇਨ ਰਾਜਾ ਜਾਤੋਤਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ। ਸੋਪਿ ਨ ਅਰਾਜਕਨ੍ਤਿ ਸੋਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਨਿਸ੍ਸਯਰਾਜਾਨਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਚਕ੍ਕਂ ਨਾਮ વਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਤਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਅਪਾਪੇਤ੍વਾવ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਕੁਸਲਾ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਬਹੂ ਹਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਤਥਾਰੂਪਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਅਥਾਹਂ ਤੇਹਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਦੇਸਨਂ વਡ੍ਢੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਅਥੇਕੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਕੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਭਗવਾਪਿਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿਆਦਿਮਾਹ।
14. Catutthe catūhi saṅgahavatthūhi janaṃ rañjetīti rājā. Cakkaṃ vattetīti cakkavattī. Vattitaṃ vā anena cakkanti cakkavattī. Dhammo assa atthīti dhammiko. Dhammeneva dasavidhena cakkavattivattena rājā jātoti dhammarājā. Sopi na arājakanti sopi aññaṃ nissayarājānaṃ alabhitvā cakkaṃ nāma vattetuṃ na sakkotīti attho. Iti satthā desanaṃ paṭṭhapetvā yathānusandhiṃ apāpetvāva tuṇhī ahosi. Kasmā? Anusandhikusalā uṭṭhahitvā anusandhiṃ pucchissanti, bahū hi imasmiṃ ṭhāne tathārūpā bhikkhū, athāhaṃ tehi puṭṭho desanaṃ vaḍḍhessāmīti. Atheko anusandhikusalo bhikkhu bhagavantaṃ pucchanto ko pana, bhantetiādimāha. Bhagavāpissa byākaronto dhammo bhikkhūtiādimāha.
ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਧਮ੍ਮੋ। ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਤਮੇવ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ। ਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਤਦਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਚੇਤਸਾ ਤਮੇવ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕਤ੍વਾ। ਧਮ੍ਮਂ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ਯਥਾ ਕਤੋ ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਤੋ ਹੋਤਿ, ਏવਮੇਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ। ਧਮ੍ਮਂ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਰવੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਂ ਗਰੁਕਰੋਨ੍ਤੋ। ਧਮ੍ਮਂ ਅਪਚਾਯਮਾਨੋਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਞ੍ਜਲਿਕਰਣਾਦੀਹਿ ਨੀਚવੁਤ੍ਤਿਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ। ਧਮ੍ਮਦ੍ਧਜੋ ਧਮ੍ਮਕੇਤੂਤਿ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਧਜਮਿવ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ ਕੇਤੁਮਿવ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਦ੍ਧਜੋ ਧਮ੍ਮਕੇਤੁ ਚ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤਿਭੂਤਾਗਤਭਾવੇਨ ਧਮ੍ਮવਸੇਨੇવ ਚ ਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾਨਂ ਕਰਣੇਨ ਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਰਕ੍ਖਾવਰਣਗੁਤ੍ਤਿਂ ਸਂવਿਦਹਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ ਅਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਧਮ੍ਮਿਕਾ, ਰਕ੍ਖਾ ਚ ਆવਰਣਞ੍ਚ ਗੁਤ੍ਤਿ ਚ ਰਕ੍ਖਾવਰਣਗੁਤ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪਰਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਰਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਖਨ੍ਤਿਆਦਯੋ ਰਕ੍ਖਾ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਰਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਅવਿਹਿਂਸਾਯ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਅਨੁਦ੍ਦਯਾਯਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੩੮੫)। ਨਿવਾਸਨਪਾਰੁਪਨਗੇਹਾਦੀਨਿ ਆવਰਣਂ। ਚੋਰਾਦਿਉਪਦ੍ਦવਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਂ ਗੋਪਾਯਨਾ ਗੁਤ੍ਤਿ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸੁਟ੍ਠੁ વਿਦਹਤਿ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ ਠਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tattha dhammoti dasakusalakammapathadhammo. Dhammanti tameva vuttappakāraṃ dhammaṃ. Nissāyāti tadadhiṭṭhānena cetasā tameva nissayaṃ katvā. Dhammaṃ sakkarontoti yathā kato so dhammo suṭṭhu kato hoti, evametaṃ karonto. Dhammaṃ garuṃ karontoti tasmiṃ gāravuppattiyā taṃ garukaronto. Dhammaṃ apacāyamānoti tasseva dhammassa añjalikaraṇādīhi nīcavuttitaṃ karonto. Dhammaddhajo dhammaketūti taṃ dhammaṃ dhajamiva purakkhatvā ketumiva ukkhipitvā pavattiyā dhammaddhajo dhammaketu ca hutvāti attho. Dhammādhipateyyoti dhammādhipatibhūtāgatabhāvena dhammavaseneva ca sabbakiriyānaṃ karaṇena dhammādhipateyyo hutvā. Dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahatīti dhammo assā atthīti dhammikā, rakkhā ca āvaraṇañca gutti ca rakkhāvaraṇagutti. Tattha ‘‘paraṃ rakkhanto attānaṃ rakkhatī’’ti vacanato khantiādayo rakkhā. Vuttañhetaṃ – ‘‘kathañca, bhikkhave, paraṃ rakkhanto attānaṃ rakkhati. Khantiyā avihiṃsāya mettacittatāya anuddayāyā’’ti (saṃ. ni. 5.385). Nivāsanapārupanagehādīni āvaraṇaṃ. Corādiupaddavanivāraṇatthaṃ gopāyanā gutti. Taṃ sabbampi suṭṭhu vidahati pavatteti ṭhapetīti attho.
ਇਦਾਨਿ ਯਤ੍ਥ ਸਾ ਸਂવਿਦਹਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤੋਜਨਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਅਨ੍ਤੋਜਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਂ ਸੀਲਸਂવਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋ વਤ੍ਥਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਨਿ ਚਸ੍ਸ ਦਦਮਾਨੋ ਸਬ੍ਬੋਪਦ੍ਦવੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿવਾਰਯਮਾਨੋ ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਰਕ੍ਖਾવਰਣਗੁਤ੍ਤਿਂ ਸਂવਿਦਹਤਿ ਨਾਮ। ਖਤ੍ਤਿਯਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਅਭਿਸਿਤ੍ਤਖਤ੍ਤਿਯਾ ਭਦ੍ਰਅਸ੍ਸਾਜਾਨੀਯਾਦਿਰਤਨਸਮ੍ਪਦਾਨੇਨਪਿ ਉਪਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨੁਯਨ੍ਤਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਤੇਸਂ ਅਨੁਰੂਪਯਾਨવਾਹਨਸਮ੍ਪਦਾਨੇਨਪਿ ਪਰਿਤੋਸੇਤਬ੍ਬਾ, ਬਲਕਾਯੋ ਕਾਲਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮੇਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤવੇਤਨਸਮ੍ਪਦਾਨੇਨਪਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਨ੍ਨਪਾਨવਤ੍ਥਾਦਿਨਾ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇਨ, ਗਹਪਤਿਕਾ ਭਤ੍ਤਬੀਜਨਙ੍ਗਲਬਲਿਬਦ੍ਦਾਦਿਸਮ੍ਪਦਾਨੇਨ, ਤਥਾ ਨਿਗਮવਾਸਿਨੋ ਨੇਗਮਾ ਜਨਪਦવਾਸਿਨੋ ਚ ਜਾਨਪਦਾ। ਸਮਿਤਪਾਪਬਾਹਿਤਪਾਪਾ ਪਨ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮਣਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸਮ੍ਪਦਾਨੇਨ ਸਕ੍ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਮਿਗਪਕ੍ਖਿਨੋ ਅਭਯਦਾਨੇਨ ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤਬ੍ਬਾ।
Idāni yattha sā saṃvidahitabbā, taṃ dassento antojanasmintiādimāha. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – antojanasaṅkhātaṃ puttadāraṃ sīlasaṃvare patiṭṭhāpento vatthagandhamālādīni cassa dadamāno sabbopaddave cassa nivārayamāno dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati nāma. Khattiyādīsupi eseva nayo. Ayaṃ pana viseso – abhisittakhattiyā bhadraassājānīyādiratanasampadānenapi upagaṇhitabbā, anuyantā khattiyā tesaṃ anurūpayānavāhanasampadānenapi paritosetabbā, balakāyo kālaṃ anatikkametvā bhattavetanasampadānenapi anuggahetabbo, brāhmaṇā annapānavatthādinā deyyadhammena, gahapatikā bhattabījanaṅgalabalibaddādisampadānena, tathā nigamavāsino negamā janapadavāsino ca jānapadā. Samitapāpabāhitapāpā pana samaṇabrāhmaṇā samaṇaparikkhārasampadānena sakkātabbā, migapakkhino abhayadānena samassāsetabbā.
ਧਮ੍ਮੇਨੇવ ਚਕ੍ਕਂ વਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਧਮ੍ਮੇਨੇવ ਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ। ਤਂ ਹੋਤਿ ਚਕ੍ਕਂ ਅਪ੍ਪਟਿવਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਤਂ ਤੇਨ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਿਤਂ ਆਣਾਚਕ੍ਕਂ ਅਪ੍ਪਟਿવਤ੍ਤਿਯਂ ਹੋਤਿ। ਕੇਨਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੇਨਾਤਿ ਦੇવਤਾ ਨਾਮ ਅਤ੍ਤਨਾ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਮੇવ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾ ਅਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੇਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇਨਾਤਿ ਪਟਿਅਤ੍ਥਿਕੇਨ, ਪਟਿਸਤ੍ਤੁਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧਮ੍ਮਿਕੋਤਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥવਸੇਨ ਧਮ੍ਮਿਕੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਪਨ ਨવਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮવਸੇਨ। ਧਮ੍ਮਰਾਜਾਤਿ ਨવਹਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੇਹਿ ਮਹਾਜਨਂ ਰਞ੍ਜੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ। ਧਮ੍ਮਂਯੇવਾਤਿ ਨવਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਮੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਮੇવ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਂ ਗਰੁਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਂ ਅਪਚਾਯਮਾਨੋ। ਸੋવਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤਟ੍ਠੇਨ ਧਜੋਤਿ ਧਮ੍ਮਦ੍ਧਜੋ। ਸੋવਸ੍ਸ ਕੇਤੂਤਿ ਧਮ੍ਮਕੇਤੁ। ਤਮੇવ ਅਧਿਪਤਿਂ ਜੇਟ੍ਠਕਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਰਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯੋ। ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਰਕ੍ਖਾવਰਣਗੁਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਦਾਯਿਕਰਕ੍ਖਞ੍ਚ ਆવਰਣਞ੍ਚ ਗੁਤ੍ਤਿਞ੍ਚ। ਸਂવਿਦਹਤੀਤਿ ਠਪੇਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਏવਰੂਪਨ੍ਤਿ ਤਿવਿਧਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ, ਸੁਚਰਿਤਂ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾਤਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤ੍વਾ। ਧਮ੍ਮੇਨੇવ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਨવਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੇਨੇવ ਅਸਦਿਸਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ। ਤਂ ਹੋਤਿ ਚਕ੍ਕਂ ਅਪ੍ਪਟਿવਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਤਂ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਿਤਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਏਤੇਸੁ ਸਮਣਾਦੀਸੁ ਏਕੇਨਪਿ ਪਟਿવਤ੍ਤੇਤੁਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
Dhammeneva cakkaṃ vattetīti dasakusalakammapathadhammeneva cakkaṃ pavatteti. Taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyanti taṃ tena evaṃ pavattitaṃ āṇācakkaṃ appaṭivattiyaṃ hoti. Kenacimanussabhūtenāti devatā nāma attanā icchiticchitameva karonti, tasmā tā aggaṇhitvā ‘‘manussabhūtenā’’ti vuttaṃ. Paccatthikenāti paṭiatthikena, paṭisattunāti attho. Dhammikoti cakkavattī dasakusalakammapathavasena dhammiko, tathāgato pana navalokuttaradhammavasena. Dhammarājāti navahi lokuttaradhammehi mahājanaṃ rañjetīti dhammarājā. Dhammaṃyevāti navalokuttaradhammameva nissāya tameva sakkaronto taṃ garukaronto taṃ apacāyamāno. Sovassa dhammo abbhuggataṭṭhena dhajoti dhammaddhajo. Sovassa ketūti dhammaketu. Tameva adhipatiṃ jeṭṭhakaṃ katvā viharatīti dhammādhipateyyo. Dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttinti lokiyalokuttaradhammadāyikarakkhañca āvaraṇañca guttiñca. Saṃvidahatīti ṭhapeti paññapeti. Evarūpanti tividhaṃ kāyaduccaritaṃ na sevitabbaṃ, sucaritaṃ sevitabbanti evaṃ sabbattha attho veditabbo. Saṃvidahitvāti ṭhapetvā kathetvā. Dhammeneva anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattetīti navalokuttaradhammeneva asadisaṃ dhammacakkaṃ pavatteti. Taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyanti taṃ evaṃ pavattitaṃ dhammacakkaṃ etesu samaṇādīsu ekenapi paṭivattetuṃ paṭibāhituṃ na sakkā. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੪. ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤਂ • 4. Cakkavattisuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੪. ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Cakkavattisuttavaṇṇanā
