Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഇതിവുത്തക-അട്ഠകഥാ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
൨. ചക്ഖുസുത്തവണ്ണനാ
2. Cakkhusuttavaṇṇanā
൬൧. ദുതിയേ ചക്ഖൂനീതി ചക്ഖന്തീതി ചക്ഖൂനി, സമവിസമം ആചിക്ഖന്താനി വിയ പവത്തന്തീതി അത്ഥോ. അഥ വാ ചക്ഖനട്ഠേന ചക്ഖൂനി. കിമിദം ചക്ഖനം നാമ? അസ്സാദനം, തഥാ ഹി വദന്തി ‘‘മധും ചക്ഖതി ബ്യഞ്ജനം ചക്ഖതീ’’തി ഇമാനി ച ആരമ്മണരസം അനുഭവന്താനി അസ്സാദേന്താനി വിയ ഹോന്തീതി ചക്ഖനട്ഠേന ചക്ഖൂനി. താനി പന സങ്ഖേപതോ ദ്വേ ചക്ഖൂനി – ഞാണചക്ഖു, മംസചക്ഖു ചാതി. തേസു മംസചക്ഖു ഹേട്ഠാ വുത്തമേവ. ഞാണചക്ഖു ദിബ്ബചക്ഖു, പഞ്ഞാചക്ഖൂതി ഇധ ദ്വിധാ കത്വാ വുത്തം.
61. Dutiye cakkhūnīti cakkhantīti cakkhūni, samavisamaṃ ācikkhantāni viya pavattantīti attho. Atha vā cakkhanaṭṭhena cakkhūni. Kimidaṃ cakkhanaṃ nāma? Assādanaṃ, tathā hi vadanti ‘‘madhuṃ cakkhati byañjanaṃ cakkhatī’’ti imāni ca ārammaṇarasaṃ anubhavantāni assādentāni viya hontīti cakkhanaṭṭhena cakkhūni. Tāni pana saṅkhepato dve cakkhūni – ñāṇacakkhu, maṃsacakkhu cāti. Tesu maṃsacakkhu heṭṭhā vuttameva. Ñāṇacakkhu dibbacakkhu, paññācakkhūti idha dvidhā katvā vuttaṃ.
തത്ഥ ദിബ്ബചക്ഖൂതി ദിബ്ബസദിസത്താ ദിബ്ബം. ദേവതാനഞ്ഹി സുചരിതകമ്മനിബ്ബത്തം പിത്തസേമ്ഹരുഹിരാദീഹി അപലിബുദ്ധം ഉപക്കിലേസവിമുത്തതായ ദൂരേപി ആരമ്മണഗ്ഗഹണസമത്ഥം ദിബ്ബം പസാദചക്ഖു ഹോതി. ഇദഞ്ചാപി വീരിയഭാവനാബലനിബ്ബത്തം ഞാണചക്ഖു താദിസമേവാതി ദിബ്ബസദിസത്താ ദിബ്ബം, ദിബ്ബവിഹാരവസേന പടിലദ്ധത്താ അത്തനോ ച ദിബ്ബവിഹാരസന്നിസ്സിതത്താ ആലോകപരിഗ്ഗഹേന മഹാജുതികത്താ. തിരോകുട്ടാദിഗതരൂപദസ്സനേന മഹാഗതികത്താപി ദിബ്ബം. തം സബ്ബം സദ്ദസത്ഥാനുസാരേന വേദിതബ്ബം. ദസ്സനട്ഠേന ചക്ഖുകിച്ചകരണേന ചക്ഖുമിവാതിപി ചക്ഖു, ദിബ്ബഞ്ച തം ചക്ഖു ചാതി ദിബ്ബചക്ഖു.
Tattha dibbacakkhūti dibbasadisattā dibbaṃ. Devatānañhi sucaritakammanibbattaṃ pittasemharuhirādīhi apalibuddhaṃ upakkilesavimuttatāya dūrepi ārammaṇaggahaṇasamatthaṃ dibbaṃ pasādacakkhu hoti. Idañcāpi vīriyabhāvanābalanibbattaṃ ñāṇacakkhu tādisamevāti dibbasadisattā dibbaṃ, dibbavihāravasena paṭiladdhattā attano ca dibbavihārasannissitattā ālokapariggahena mahājutikattā. Tirokuṭṭādigatarūpadassanena mahāgatikattāpi dibbaṃ. Taṃ sabbaṃ saddasatthānusārena veditabbaṃ. Dassanaṭṭhena cakkhukiccakaraṇena cakkhumivātipi cakkhu, dibbañca taṃ cakkhu cāti dibbacakkhu.
പജാനാതീതി പഞ്ഞാ. കിം പജാനാതി? ചത്താരി അരിയസച്ചാനി ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തിആദിനാ. വുത്തഞ്ഹേതം –
Pajānātīti paññā. Kiṃ pajānāti? Cattāri ariyasaccāni ‘‘idaṃ dukkha’’ntiādinā. Vuttañhetaṃ –
‘‘പജാനാതീതി ഖോ, ആവുസോ, തസ്മാ പഞ്ഞാതി വുച്ചതി. കിഞ്ച പജാനാതി? ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തിആദി (മ॰ നി॰ ൧.൪൪൯).
‘‘Pajānātīti kho, āvuso, tasmā paññāti vuccati. Kiñca pajānāti? Idaṃ dukkha’’ntiādi (ma. ni. 1.449).
അട്ഠകഥായം പന ‘‘പഞ്ഞാപനവസേന പഞ്ഞാ. കിന്തി പഞ്ഞാപേതി? അനിച്ചന്തി പഞ്ഞാപേതി, ദുക്ഖന്തി പഞ്ഞാപേതി, അനത്താതി പഞ്ഞാപേതീ’’തി വുത്തം. സാ പനായം ലക്ഖണാദിതോ യഥാസഭാവപടിവേധലക്ഖണാ, അക്ഖലിതപടിവേധലക്ഖണാ വാ കുസലിസ്സാസഖിത്തഉസുപടിവേധോ വിയ, വിസയോഭാസനരസാ പദീപോ വിയ, അസമ്മോഹപച്ചുപട്ഠാനാ അരഞ്ഞഗതസുദേസകോ വിയ. വിസേസതോ പനേത്ഥ ആസവക്ഖയഞാണസങ്ഖാതാ പഞ്ഞാ ചതുസച്ചദസ്സനട്ഠേന പഞ്ഞാചക്ഖൂതി അധിപ്പേതാ. യം സന്ധായ വുത്തം ‘‘ചക്ഖും ഉദപാദി, ഞാണം ഉദപാദി, പഞ്ഞാ ഉദപാദി, വിജ്ജാ ഉദപാദി, ആലോകോ ഉദപാദീ’’തി (സം॰ നി॰ ൫.൧൦൮൧; മഹാവ॰ ൧൫).
Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘paññāpanavasena paññā. Kinti paññāpeti? Aniccanti paññāpeti, dukkhanti paññāpeti, anattāti paññāpetī’’ti vuttaṃ. Sā panāyaṃ lakkhaṇādito yathāsabhāvapaṭivedhalakkhaṇā, akkhalitapaṭivedhalakkhaṇā vā kusalissāsakhittausupaṭivedho viya, visayobhāsanarasā padīpo viya, asammohapaccupaṭṭhānā araññagatasudesako viya. Visesato panettha āsavakkhayañāṇasaṅkhātā paññā catusaccadassanaṭṭhena paññācakkhūti adhippetā. Yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādī’’ti (saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 15).
ഏതേസു ച മംസചക്ഖു പരിത്തം, ദിബ്ബചക്ഖു മഹഗ്ഗതം, ഇതരം അപ്പമാണം. മംസചക്ഖു രൂപം, ഇതരാനി അരൂപാനി. മംസചക്ഖു ദിബ്ബചക്ഖു ച ലോകിയാനി സാസവാനി രൂപവിസയാനി, ഇതരം ലോകുത്തരം അനാസവം ചതുസച്ചവിസയം. മംസചക്ഖു അബ്യാകതം, ദിബ്ബചക്ഖു സിയാ കുസലം സിയാ അബ്യാകതം, തഥാ പഞ്ഞാചക്ഖു. മംസചക്ഖു കാമാവചരം, ദിബ്ബചക്ഖു രൂപാവചരം, ഇതരം ലോകുത്തരന്തി ഏവമാദി വിഭാഗാ വേദിതബ്ബാ.
Etesu ca maṃsacakkhu parittaṃ, dibbacakkhu mahaggataṃ, itaraṃ appamāṇaṃ. Maṃsacakkhu rūpaṃ, itarāni arūpāni. Maṃsacakkhu dibbacakkhu ca lokiyāni sāsavāni rūpavisayāni, itaraṃ lokuttaraṃ anāsavaṃ catusaccavisayaṃ. Maṃsacakkhu abyākataṃ, dibbacakkhu siyā kusalaṃ siyā abyākataṃ, tathā paññācakkhu. Maṃsacakkhu kāmāvacaraṃ, dibbacakkhu rūpāvacaraṃ, itaraṃ lokuttaranti evamādi vibhāgā veditabbā.
ഗാഥാസു അനുത്തരന്തി പഞ്ഞാചക്ഖും സന്ധായ വുത്തം. തഞ്ഹി ആസവക്ഖയഞാണഭാവതോ അനുത്തരം. അക്ഖാസി പുരിസുത്തമോതി പുരിസാനം ഉത്തമോ അഗ്ഗോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ദേസേസി. ഉപ്പാദോതി മംസചക്ഖുസ്സ പവത്തി. മഗ്ഗോതി ഉപായോ, ദിബ്ബചക്ഖുസ്സ കാരണം. പകതിചക്ഖുമതോ ഏവ ഹി ദിബ്ബചക്ഖു ഉപ്പജ്ജതി, യസ്മാ കസിണാലോകം വഡ്ഢേത്വാ ദിബ്ബചക്ഖുഞാണസ്സ ഉപ്പാദനം, സോ ച കസിണമണ്ഡലേ ഉഗ്ഗഹനിമിത്തേന വിനാ നത്ഥീതി. യതോതി യദാ. ഞാണന്തി ആസവക്ഖയഞാണം. തേനേവാഹ ‘‘പഞ്ഞാചക്ഖു അനുത്തര’’ന്തി. യസ്സ ചക്ഖുസ്സ പടിലാഭാതി യസ്സ അരിയസ്സ പഞ്ഞാചക്ഖുസ്സ ഉപ്പത്തിയാ ഭാവനായ സബ്ബസ്മാ വട്ടദുക്ഖതോ പമുച്ചതി പരിമുച്ചതീതി.
Gāthāsu anuttaranti paññācakkhuṃ sandhāya vuttaṃ. Tañhi āsavakkhayañāṇabhāvato anuttaraṃ. Akkhāsi purisuttamoti purisānaṃ uttamo aggo sammāsambuddho desesi. Uppādoti maṃsacakkhussa pavatti. Maggoti upāyo, dibbacakkhussa kāraṇaṃ. Pakaticakkhumato eva hi dibbacakkhu uppajjati, yasmā kasiṇālokaṃ vaḍḍhetvā dibbacakkhuñāṇassa uppādanaṃ, so ca kasiṇamaṇḍale uggahanimittena vinā natthīti. Yatoti yadā. Ñāṇanti āsavakkhayañāṇaṃ. Tenevāha ‘‘paññācakkhu anuttara’’nti. Yassa cakkhussa paṭilābhāti yassa ariyassa paññācakkhussa uppattiyā bhāvanāya sabbasmā vaṭṭadukkhato pamuccati parimuccatīti.
ദുതിയസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Dutiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഇതിവുത്തകപാളി • Itivuttakapāḷi / ൨. ചക്ഖുസുത്തം • 2. Cakkhusuttaṃ