Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရီဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Therīgāthā-aṭṭhakathā

    ၂. စာလာထေရီဂာထာဝဏ္ဏနာ

    2. Cālātherīgāthāvaṇṇanā

    သတိံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာနာတိအာဒိကာ စာလာယ ထေရိယာ ဂာထာ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရာ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယံ ကုသလံ ဥပစိနိတ္ဝာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ မဂဓေသု နာလကဂာမေ ရူပသာရိဗ္ရာဟ္မဏိယာ ကုစ္ဆိမ္ဟိ နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္သာ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ စာလာတိ နာမံ အကံသု, တသ္သာ ကနိဋ္ဌာယ ဥပစာလာတိ, အထ တသ္သာ ကနိဋ္ဌာယ သီသူပစာလာတိ ။ ဣမာ တိသ္သောပိ ဓမ္မသေနာပတိသ္သ ကနိဋ္ဌဘဂိနိယော, ဣမာသံ ပုတ္တာနမ္ပိ တိဏ္ဏံ ဣဒမေဝ နာမံ။ ယေ သန္ဓာယ ထေရဂာထာယ ‘‘စာလေ ဥပစာလေ သီသူပစာလေ’’တိ (ထေရဂာ. ၄၂) အာဂတံ။

    Satiṃupaṭṭhapetvānātiādikā cālāya theriyā gāthā. Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde magadhesu nālakagāme rūpasāribrāhmaṇiyā kucchimhi nibbatti. Tassā nāmaggahaṇadivase cālāti nāmaṃ akaṃsu, tassā kaniṭṭhāya upacālāti, atha tassā kaniṭṭhāya sīsūpacālāti . Imā tissopi dhammasenāpatissa kaniṭṭhabhaginiyo, imāsaṃ puttānampi tiṇṇaṃ idameva nāmaṃ. Ye sandhāya theragāthāya ‘‘cāle upacāle sīsūpacāle’’ti (theragā. 42) āgataṃ.

    ဣမာ ပန တိသ္သောပိ ဘဂိနိယော ‘‘ဓမ္မသေနာပတိ ပဗ္ဗဇီ’’တိ သုတ္ဝာ ‘‘န ဟိ နူန သော ဩရကော ဓမ္မဝိနယော, န သာ ဩရိကာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, ယတ္ထ အမ္ဟာကံ အယ္ယော ပဗ္ဗဇိတော’’တိ ဥသ္သာဟဇာတာ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒာ အသ္သုမုခံ ရုဒမာနံ ဉာတိပရိဇနံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိံသု။ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ စ ဃဋေန္တိယော ဝာယမန္တိယော နစိရသ္သေဝ အရဟတ္တံ ပာပုဏိံသု။ အရဟတ္တံ ပန ပတ္ဝာ နိဗ္ဗာနသုခေန ဖလသုခေန ဝိဟရန္တိ။

    Imā pana tissopi bhaginiyo ‘‘dhammasenāpati pabbajī’’ti sutvā ‘‘na hi nūna so orako dhammavinayo, na sā orikā pabbajjā, yattha amhākaṃ ayyo pabbajito’’ti ussāhajātā tibbacchandā assumukhaṃ rudamānaṃ ñātiparijanaṃ pahāya pabbajiṃsu. Pabbajitvā ca ghaṭentiyo vāyamantiyo nacirasseva arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Arahattaṃ pana patvā nibbānasukhena phalasukhena viharanti.

    တာသု စာလာ ဘိက္ခုနီ ဧကဒိဝသံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တာ အန္ဓဝနံ ပဝိသိတ္ဝာ ဒိဝာဝိဟာရံ နိသီဒိ။ အထ နံ မာရော ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ကာမေဟိ ဥပနေသိ။ ယံ သန္ဓာယ သုတ္တေ ဝုတ္တံ –

    Tāsu cālā bhikkhunī ekadivasaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā andhavanaṃ pavisitvā divāvihāraṃ nisīdi. Atha naṃ māro upasaṅkamitvā kāmehi upanesi. Yaṃ sandhāya sutte vuttaṃ –

    ‘‘အထ ခော စာလာ ဘိက္ခုနီ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရံ အာဒာယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိ။ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တာ ယေန အန္ဓဝနံ, တေနုပသင္ကမိ ဒိဝာဝိဟာရာယ။ အန္ဓဝနံ အဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝာဝိဟာရံ နိသီဒိ။ အထ ခော မာရော ပာပိမာ ယေန စာလာ ဘိက္ခုနီ, တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ စာလံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝောစာ’’တိ (သံ. နိ. ၁.၁၆၇)။

    ‘‘Atha kho cālā bhikkhunī pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā yena andhavanaṃ, tenupasaṅkami divāvihārāya. Andhavanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi. Atha kho māro pāpimā yena cālā bhikkhunī, tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā cālaṃ bhikkhuniṃ etadavocā’’ti (saṃ. ni. 1.167).

    အန္ဓဝနမ္ဟိ ဒိဝာဝိဟာရံ နိသိန္နံ မာရော ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသတော ဝိစ္ဆိန္ဒိတုကာမော ‘‘ကံ နု ဥဒ္ဒိသ္သ မုဏ္ဍာသီ’’တိအာဒိံ ပုစ္ဆိ။ အထသ္သ သတ္ထု ဂုဏေ ဓမ္မသ္သ စ နိယ္ယာနိကဘာဝံ ပကာသေတ္ဝာ အတ္တနော ကတကိစ္စဘာဝဝိဘာဝနေန တသ္သ ဝိသယာတိက္ကမံ ပဝေဒေသိ။ တံ သုတ္ဝာ မာရော ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော တတ္ထေဝန္တရဓာယိ။ အထ သာ အတ္တနာ မာရေန စ ဘာသိတာ ဂာထာ ဥဒာနဝသေန ကထေန္တီ –

    Andhavanamhi divāvihāraṃ nisinnaṃ māro upasaṅkamitvā brahmacariyavāsato vicchinditukāmo ‘‘kaṃ nu uddissa muṇḍāsī’’tiādiṃ pucchi. Athassa satthu guṇe dhammassa ca niyyānikabhāvaṃ pakāsetvā attano katakiccabhāvavibhāvanena tassa visayātikkamaṃ pavedesi. Taṃ sutvā māro dukkhī dummano tatthevantaradhāyi. Atha sā attanā mārena ca bhāsitā gāthā udānavasena kathentī –

    ၁၈၂.

    182.

    ‘‘သတိံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာန၊ ဘိက္ခုနီ ဘာဝိတိန္ဒ္ရိယာ။

    ‘‘Satiṃ upaṭṭhapetvāna, bhikkhunī bhāvitindriyā;

    ပဋိဝိဇ္ဈိ ပဒံ သန္တံ၊ သင္ခာရူပသမံ သုခံ။

    Paṭivijjhi padaṃ santaṃ, saṅkhārūpasamaṃ sukhaṃ.

    ၁၈၃.

    183.

    ‘‘ကံ နု ဥဒ္ဒိသ္သ မုဏ္ဍာသိ၊ သမဏီ ဝိယ ဒိသ္သတိ။

    ‘‘Kaṃ nu uddissa muṇḍāsi, samaṇī viya dissati;

    န စ ရောစေသိ ပာသဏ္ဍေ၊ ကိမိဒံ စရသိ မောမုဟာ။

    Na ca rocesi pāsaṇḍe, kimidaṃ carasi momuhā.

    ၁၈၄.

    184.

    ‘‘ဣတော ဗဟိဒ္ဓာ ပာသဏ္ဍာ၊ ဒိဋ္ဌိယော ဥပနိသ္သိတာ။

    ‘‘Ito bahiddhā pāsaṇḍā, diṭṭhiyo upanissitā;

    န တေ ဓမ္မံ ဝိဇာနန္တိ၊ န တေ ဓမ္မသ္သ ကောဝိဒာ။

    Na te dhammaṃ vijānanti, na te dhammassa kovidā.

    ၁၈၅.

    185.

    ‘‘အတ္ထိ သက္ယကုလေ ဇာတော၊ ဗုဒ္ဓော အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော။

    ‘‘Atthi sakyakule jāto, buddho appaṭipuggalo;

    သော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ ဒိဋ္ဌီနံ သမတိက္ကမံ။

    So me dhammamadesesi, diṭṭhīnaṃ samatikkamaṃ.

    ၁၈၆.

    186.

    ‘‘ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုပ္ပာဒံ၊ ဒုက္ခသ္သ စ အတိက္ကမံ။

    ‘‘Dukkhaṃ dukkhasamuppādaṃ, dukkhassa ca atikkamaṃ;

    အရိယံ စဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ၊ ဒုက္ခူပသမဂာမိနံ။

    Ariyaṃ caṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, dukkhūpasamagāminaṃ.

    ၁၈၇.

    187.

    ‘‘တသ္သာဟံ ဝစနံ သုတ္ဝာ၊ ဝိဟရိံ သာသနေ ရတာ။

    ‘‘Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, vihariṃ sāsane ratā;

    တိသ္သော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသနံ။

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.

    ၁၈၈.

    188.

    ‘‘သဗ္ဗတ္ထ ဝိဟတာ နန္ဒီ၊ တမောက္ခန္ဓော ပဒာလိတော။

    ‘‘Sabbattha vihatā nandī, tamokkhandho padālito;

    ဧဝံ ဇာနာဟိ ပာပိမ၊ နိဟတော တ္ဝမသိ အန္တကာ’’တိ။ –

    Evaṃ jānāhi pāpima, nihato tvamasi antakā’’ti. –

    ဣမာ ဂာထာ အဘာသိ။

    Imā gāthā abhāsi.

    တတ္ထ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာနာတိ သတိပဋ္ဌာနဘာဝနာဝသေန ကာယာဒီသု အသုဘဒုက္ခာနိစ္စာနတ္တဝသေန သတိံ သုဋ္ဌု ဥပဋ္ဌိတံ ကတ္ဝာ။ ဘိက္ခုနီတိ အတ္တာနံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဘာဝိတိန္ဒ္ရိယာတိ အရိယမဂ္ဂဘာဝနာယ ဘာဝိတသဒ္ဓာဒိပဉ္စိန္ဒ္ရိယာ။ ပဋိဝိဇ္ဈိ ပဒံ သန္တန္တိ သန္တံ ပဒံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကိရိယာပဋိဝေဓေန ပဋိဝိဇ္ဈိ သစ္ဆာကာသိ။ သင္ခာရူပသမန္တိ သဗ္ဗသင္ခာရာနံ ဥပသမဟေတုဘူတံ။ သုခန္တိ အစ္စန္တသုခံ။

    Tattha satiṃ upaṭṭhapetvānāti satipaṭṭhānabhāvanāvasena kāyādīsu asubhadukkhāniccānattavasena satiṃ suṭṭhu upaṭṭhitaṃ katvā. Bhikkhunīti attānaṃ sandhāya vadati. Bhāvitindriyāti ariyamaggabhāvanāya bhāvitasaddhādipañcindriyā. Paṭivijjhi padaṃ santanti santaṃ padaṃ nibbānaṃ sacchikiriyāpaṭivedhena paṭivijjhi sacchākāsi. Saṅkhārūpasamanti sabbasaṅkhārānaṃ upasamahetubhūtaṃ. Sukhanti accantasukhaṃ.

    ‘‘ကံ နု ဥဒ္ဒိသ္သာ’’တိ ဂာထာ မာရေန ဝုတ္တာ။ တတ္ရာယံ သင္ခေပတ္ထော – ဣမသ္မိံ လောကေ ဗဟူ သမယာ တေသဉ္စ ဒေသေတာရော ဗဟူ ဧဝ တိတ္ထကရာ, တေသု ကံ နု ခော တ္ဝံ ဥဒ္ဒိသ္သ မုဏ္ဍာသိ မုဏ္ဍိတကေသာ အသိ။ န ကေဝလံ မုဏ္ဍာဝ, အထ ခော ကာသာဝဓာရဏေန စ သမဏီ ဝိယ ဒိသ္သတိ။ န စ ရောစေသိ ပာသဏ္ဍေတိ တာပသပရိဗ္ဗာဇကာဒီနံ အာဒာသဘူတေ ပာသဏ္ဍေ တေ တေ သမယန္တရေ နေဝ ရောစေသိ။ ကိမိဒံ စရသိ မောမုဟာတိ ကိံ နာမိဒံ, ယံ ပာသဏ္ဍဝိဟိတံ ဥဇုံ နိဗ္ဗာနမဂ္ဂံ ပဟာယ အဇ္ဇ ကာလိကံ ကုမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇန္တီ အတိဝိယ မူဠ္ဟာ စရသိ ပရိဗ္ဘမသီတိ။

    ‘‘Kaṃ nu uddissā’’ti gāthā mārena vuttā. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – imasmiṃ loke bahū samayā tesañca desetāro bahū eva titthakarā, tesu kaṃ nu kho tvaṃ uddissa muṇḍāsi muṇḍitakesā asi. Na kevalaṃ muṇḍāva, atha kho kāsāvadhāraṇena ca samaṇī viya dissati. Na ca rocesi pāsaṇḍeti tāpasaparibbājakādīnaṃ ādāsabhūte pāsaṇḍe te te samayantare neva rocesi. Kimidaṃ carasi momuhāti kiṃ nāmidaṃ, yaṃ pāsaṇḍavihitaṃ ujuṃ nibbānamaggaṃ pahāya ajja kālikaṃ kumaggaṃ paṭipajjantī ativiya mūḷhā carasi paribbhamasīti.

    တံ သုတ္ဝာ ထေရီ ပဋိဝစနဒာနမုခေန တံ တဇ္ဇေန္တီ ‘‘ဣတော ဗဟိဒ္ဓာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဣတော ဗဟိဒ္ဓာ ပာသဏ္ဍာ နာမ ဣတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သာသနတော ဗဟိဒ္ဓာ ကုဋီသကဗဟုကာရာဒိကာ။ တေ ဟိ သတ္တာနံ တဏ္ဟာပာသံ ဒိဋ္ဌိပာသဉ္စ ဍေန္တိ ဩဍ္ဍေန္တီတိ ပာသဏ္ဍာတိ ဝုစ္စတိ။ တေနာဟ – ‘‘ဒိဋ္ဌိယော ဥပနိသ္သိတာ’’တိ သသ္သတဒိဋ္ဌိဂတာနိ ဥပေစ္စ နိသ္သိတာ, ဒိဋ္ဌိဂတာနိ အာဒိယိံသူတိ အတ္ထော။ ယဒဂ္ဂေန စ ဒိဋ္ဌိသန္နိသ္သိတာ, တဒဂ္ဂေန ပာသဏ္ဍသန္နိသ္သိတာ။ န တေ ဓမ္မံ ဝိဇာနန္တီတိ ယေ ပာသဏ္ဍိနော သသ္သတဒိဋ္ဌိဂတသန္နိသ္သိတာ ‘‘အယံ ပဝတ္တိ ဧဝံ ပဝတ္တတီ’’တိ ပဝတ္တိဓမ္မမ္ပိ ယထာဘူတံ န ဝိဇာနန္တိ။ န တေ ဓမ္မသ္သ ကောဝိဒာတိ ‘‘အယံ နိဝတ္တိ ဧဝံ နိဝတ္တတီ’’တိ နိဝတ္တိဓမ္မသ္သာပိ အကုသလာ, ပဝတ္တိဓမ္မမဂ္ဂေပိ ဟိ တေ သံမူဠ္ဟာ, ကိမင္ဂံ ပန နိဝတ္တိဓမ္မေတိ။

    Taṃ sutvā therī paṭivacanadānamukhena taṃ tajjentī ‘‘ito bahiddhā’’tiādimāha. Tattha ito bahiddhā pāsaṇḍā nāma ito sammāsambuddhassa sāsanato bahiddhā kuṭīsakabahukārādikā. Te hi sattānaṃ taṇhāpāsaṃ diṭṭhipāsañca ḍenti oḍḍentīti pāsaṇḍāti vuccati. Tenāha – ‘‘diṭṭhiyo upanissitā’’ti sassatadiṭṭhigatāni upecca nissitā, diṭṭhigatāni ādiyiṃsūti attho. Yadaggena ca diṭṭhisannissitā, tadaggena pāsaṇḍasannissitā. Na te dhammaṃ vijānantīti ye pāsaṇḍino sassatadiṭṭhigatasannissitā ‘‘ayaṃ pavatti evaṃ pavattatī’’ti pavattidhammampi yathābhūtaṃ na vijānanti. Na te dhammassa kovidāti ‘‘ayaṃ nivatti evaṃ nivattatī’’ti nivattidhammassāpi akusalā, pavattidhammamaggepi hi te saṃmūḷhā, kimaṅgaṃ pana nivattidhammeti.

    ဧဝံ ပာသဏ္ဍဝာဒာနံ အနိယ္ယာနိကတံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ ကံ နု ဥဒ္ဒိသ္သ မုဏ္ဍာသီတိ ပဉ္ဟံ ဝိသ္သဇ္ဇေတုံ ‘‘အတ္ထိ သက္ယကုလေ ဇာတော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဒိဋ္ဌီနံ သမတိက္ကမန္တိ သဗ္ဗာသံ ဒိဋ္ဌီနံ သမတိက္ကမနုပာယံ ဒိဋ္ဌိဇာလဝိနိဝေဌနံ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

    Evaṃ pāsaṇḍavādānaṃ aniyyānikataṃ dassetvā idāni kaṃ nu uddissa muṇḍāsīti pañhaṃ vissajjetuṃ ‘‘atthi sakyakule jāto’’tiādi vuttaṃ. Tattha diṭṭhīnaṃ samatikkamanti sabbāsaṃ diṭṭhīnaṃ samatikkamanupāyaṃ diṭṭhijālaviniveṭhanaṃ. Sesaṃ vuttanayameva.

    စာလာထေရီဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Cālātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရီဂာထာပာဠိ • Therīgāthāpāḷi / ၂. စာလာထေရီဂာထာ • 2. Cālātherīgāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact