| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / வினயவினிச்ச²ய-டீகா • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
சம்மக்க²ந்த⁴ககதா²வண்ணனா
Cammakkhandhakakathāvaṇṇanā
2650. ஏளகா ச அஜா ச மிகா³ சாதி விக்³க³ஹோ. பஸூனங் த்³வந்தே³ ஏகத்தனபுங்ஸகத்தஸ்ஸ விபா⁴ஸிதத்தா ப³ஹுவசனநித்³தே³ஸோ. ஏளகானஞ்ச அஜானஞ்ச மிகா³னங் ரோஹிதேணிகுருங்கா³னஞ்ச. பஸதா³ ச மிக³மாதா ச பஸத³மிக³மாதா, ‘‘பஸத³மிக³மாதுயா’’தி வத்தப்³பே³ கா³தா²ப³ந்த⁴வஸேன ‘‘பஸத³’’ந்தி நிக்³க³ஹிதாக³மோ. பஸத³மிக³மாதுயா ச சம்மங் பி⁴க்கு²னோ வட்டதீதி யோஜனா. ‘‘மிகா³ன’’ந்தி இமினா க³ஹிதானமேவெத்த² விபா⁴க³த³ஸ்ஸனங் ‘‘ரோஹிதேணீ’’திஆதி³. ரோஹிதாத³யோ மிக³விபா⁴க³விஸேஸா.
2650. Eḷakā ca ajā ca migā cāti viggaho. Pasūnaṃ dvande ekattanapuṃsakattassa vibhāsitattā bahuvacananiddeso. Eḷakānañca ajānañca migānaṃ rohiteṇikuruṅgānañca. Pasadā ca migamātā ca pasadamigamātā, ‘‘pasadamigamātuyā’’ti vattabbe gāthābandhavasena ‘‘pasada’’nti niggahitāgamo. Pasadamigamātuyā ca cammaṃ bhikkhuno vaṭṭatīti yojanā. ‘‘Migāna’’nti iminā gahitānamevettha vibhāgadassanaṃ ‘‘rohiteṇī’’tiādi. Rohitādayo migavibhāgavisesā.
2651. ஏதேஸங் யதா²வுத்தஸத்தானங் சம்மங் ட²பெத்வா அஞ்ஞங் சம்மங் து³க்கடாபத்தியா வத்து²பூ⁴தந்தி அத்தோ². அஞ்ஞந்தி ச –
2651.Etesaṃ yathāvuttasattānaṃ cammaṃ ṭhapetvā aññaṃ cammaṃ dukkaṭāpattiyā vatthubhūtanti attho. Aññanti ca –
‘‘மக்கடோ காளஸீஹோ ச, ஸரபோ⁴ கத³லீமிகோ³;
‘‘Makkaṭo kāḷasīho ca, sarabho kadalīmigo;
யே ச வாளமிகா³ ஹொந்தி, தேஸங் சம்மங் ந வட்டதீ’’தி. (மஹாவ॰ அட்ட²॰ 259) –
Ye ca vāḷamigā honti, tesaṃ cammaṃ na vaṭṭatī’’ti. (mahāva. aṭṭha. 259) –
அட்ட²கதா²ய படிக்கி²த்தங் சம்மமாஹ. மக்கடோ நாம ஸாக²மிகோ³. காளஸீஹோ நாம மஹாமுக²வானரஜாதிகோ. வாளமிகா³ நாம ஸீஹப்³யக்³கா⁴த³யோ. யதா²ஹ – ‘‘தத்த² வாளமிகா³தி ஸீஹப்³யக்³க⁴அச்ச²தரச்சா², ந கேவலஞ்ச ஏதேயேவ, யேஸங் பன சம்மங் வட்டதீதி வுத்தங், தே ட²பெத்வா அவஸேஸா அந்தமஸோ கோ³மஹிங்ஸஸ்ஸமிளாராத³யோபி ஸப்³பே³ இமஸ்மிங் அத்தே² ‘வாளமிகா³’த்வேவ வேதி³தப்³பா³’’தி.
Aṭṭhakathāya paṭikkhittaṃ cammamāha. Makkaṭo nāma sākhamigo. Kāḷasīho nāma mahāmukhavānarajātiko. Vāḷamigā nāma sīhabyagghādayo. Yathāha – ‘‘tattha vāḷamigāti sīhabyagghaacchataracchā, na kevalañca eteyeva, yesaṃ pana cammaṃ vaṭṭatīti vuttaṃ, te ṭhapetvā avasesā antamaso gomahiṃsassamiḷārādayopi sabbe imasmiṃ atthe ‘vāḷamigā’tveva veditabbā’’ti.
த²விகா ச உபாஹனா ச த²விகோபாஹனங். அமானுஸங் மனுஸ்ஸசம்மரஹிதங் ஸப்³ப³ங் சம்மங் த²விகோபாஹனே வட்டதீதி யோஜனா. எத்த² த²விகாதி உபாஹனாதி³கோஸகஸ்ஸ க³ஹணங். யதா²ஹ ‘‘மனுஸ்ஸசம்மங் ட²பெத்வா யேன கேனசி சம்மேன உபாஹனா வட்டதி. உபாஹனாகோஸகஸத்த²ககோஸககுஞ்ஜிகாகோஸகேஸுபி ஏஸேவ நயோ’’தி (மஹாவ॰ அட்ட²॰ 259).
Thavikā ca upāhanā ca thavikopāhanaṃ. Amānusaṃ manussacammarahitaṃ sabbaṃ cammaṃ thavikopāhane vaṭṭatīti yojanā. Ettha thavikāti upāhanādikosakassa gahaṇaṃ. Yathāha ‘‘manussacammaṃ ṭhapetvā yena kenaci cammena upāhanā vaṭṭati. Upāhanākosakasatthakakosakakuñjikākosakesupi eseva nayo’’ti (mahāva. aṭṭha. 259).
2652. ‘‘அனுஜானாமி, பி⁴க்க²வே, ஸப்³ப³பச்சந்திமேஸு ஜனபதே³ஸு கு³ணங்கு³ணூபாஹன’’ந்தி (மஹாவ॰ 259) வசனதோ ‘‘வட்டந்தி மஜ்ஜி²மே தே³ஸே, ந கு³ணங்கு³ணூபாஹனா’’தி வுத்தங். மஜ்ஜி²மே தே³ஸேதி ‘‘புரத்தி²மாய தி³ஸாய க³ஜங்க³லங் நாம நிக³மோ’’திஆதி³னா (மஹாவ॰ 259) வுத்தஸீமாபரிச்சே²தே³ மஜ்ஜி²மதே³ஸே. கு³ணங்கு³ணூபாஹனாதி சதுபடலதோ பட்டா²ய ப³ஹுபடலா உபாஹனா. யதா²ஹ – ‘‘கு³ணங்கு³ணூபாஹனாதி சதுபடலதோ பட்டா²ய வுச்சதீ’’தி (மஹாவ॰ அட்ட²॰ 245). மஜ்ஜி²மதே³ஸே கு³ணங்கு³ணூபாஹனா ந வட்டந்தீதி யோஜனா. அந்தோஆராமேதி எத்த² பகரணதோ ‘‘ஸப்³பே³ஸ’’ந்தி லப்³ப⁴தி, கி³லானானமிதரேஸஞ்ச ஸப்³பே³ஸந்தி அத்தோ². ஸப்³ப³த்தா²பி சாதி அந்தோஆராமே, ப³ஹி சாதி ஸப்³ப³த்தா²பி. ரோகி³னோதி கி³லானஸ்ஸ வட்டந்தீதி யோஜனா.
2652. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, sabbapaccantimesu janapadesu guṇaṅguṇūpāhana’’nti (mahāva. 259) vacanato ‘‘vaṭṭanti majjhime dese, na guṇaṅguṇūpāhanā’’ti vuttaṃ. Majjhime deseti ‘‘puratthimāya disāya gajaṅgalaṃ nāma nigamo’’tiādinā (mahāva. 259) vuttasīmāparicchede majjhimadese. Guṇaṅguṇūpāhanāti catupaṭalato paṭṭhāya bahupaṭalā upāhanā. Yathāha – ‘‘guṇaṅguṇūpāhanāti catupaṭalato paṭṭhāya vuccatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 245). Majjhimadese guṇaṅguṇūpāhanā na vaṭṭantīti yojanā. Antoārāmeti ettha pakaraṇato ‘‘sabbesa’’nti labbhati, gilānānamitaresañca sabbesanti attho. Sabbatthāpi cāti antoārāme, bahi cāti sabbatthāpi. Roginoti gilānassa vaṭṭantīti yojanā.
2653. புடப³த்³தா⁴ க²ல்லகப³த்³தா⁴சாதி பச்சேகங் யோஜேதப்³ப³ங். விஸேஸோ பனேதாஸங் அட்ட²கதா²யமேவ வுத்தோ ‘‘புடப³த்³தா⁴தி யோனகஉபாஹனா வுச்சதி, யா யாவஜங்க⁴தோ ஸப்³ப³பாத³ங் படிச்சா²தே³தி. க²ல்லகப³த்³தா⁴தி பண்ஹிபிதா⁴னத்த²ங் தலே க²ல்லகங் ப³ந்தி⁴த்வா கதா’’தி. பாலிகு³ண்டி²மா ச ‘‘பலிகு³ண்டி²த்வா கதா, யா உபரி பாத³மத்தமேவ படிச்சா²தே³தி, ந ஜங்க⁴’’ந்தி அட்ட²கதா²யங் த³ஸ்ஸிதாவ. தூலபுண்ணாதி தூலபிசுனா பூரெத்வா கதா.
2653. Puṭabaddhā khallakabaddhācāti paccekaṃ yojetabbaṃ. Viseso panetāsaṃ aṭṭhakathāyameva vutto ‘‘puṭabaddhāti yonakaupāhanā vuccati, yā yāvajaṅghato sabbapādaṃ paṭicchādeti. Khallakabaddhāti paṇhipidhānatthaṃ tale khallakaṃ bandhitvā katā’’ti. Pāliguṇṭhimā ca ‘‘paliguṇṭhitvā katā, yā upari pādamattameva paṭicchādeti, na jaṅgha’’nti aṭṭhakathāyaṃ dassitāva. Tūlapuṇṇāti tūlapicunā pūretvā katā.
ஸப்³பா³வ நீலா ஸப்³ப³னீலா, ஸா ஆதி³ யாஸங் தா ஸப்³ப³னீலாத³யோ. ஆதி³-ஸத்³தே³ன மஹானாமரத்தபரியந்தானங் க³ஹணங். ஏதாஸங் ஸரூபங் அட்ட²கதா²யமேவ வுத்தங் ‘‘நீலிகா உமாபுப்ப²வண்ணா ஹோதி, பீதிகா கணிகாரபுப்ப²வண்ணா, லோஹிதிகா ஜயஸுமனபுப்ப²வண்ணா, மஞ்ஜிட்டி²கா மஞ்ஜிட்ட²வண்ணா ஏவ, கண்ஹா அத்³தா³ரிட்ட²கவண்ணா, மஹாரங்க³ரத்தா ஸதபதி³பிட்டி²வண்ணா, மஹானாமரத்தா ஸம்பி⁴ன்னவண்ணா ஹோதி பண்டு³பலாஸவண்ணா. குருந்தி³யங் பன ‘பது³மபுப்ப²வண்ணா’தி வுத்த’’ந்தி (மஹாவ॰ அட்ட²॰ 246). ஸப்³ப³னீலாத³யோபி சாதி அபி-ஸத்³தே³ன நீலாதி³வத்³தி⁴கானங் க³ஹணங்.
Sabbāva nīlā sabbanīlā, sā ādi yāsaṃ tā sabbanīlādayo. Ādi-saddena mahānāmarattapariyantānaṃ gahaṇaṃ. Etāsaṃ sarūpaṃ aṭṭhakathāyameva vuttaṃ ‘‘nīlikā umāpupphavaṇṇā hoti, pītikā kaṇikārapupphavaṇṇā, lohitikā jayasumanapupphavaṇṇā, mañjiṭṭhikā mañjiṭṭhavaṇṇā eva, kaṇhā addāriṭṭhakavaṇṇā, mahāraṅgarattā satapadipiṭṭhivaṇṇā, mahānāmarattā sambhinnavaṇṇā hoti paṇḍupalāsavaṇṇā. Kurundiyaṃ pana ‘padumapupphavaṇṇā’ti vutta’’nti (mahāva. aṭṭha. 246). Sabbanīlādayopi cāti api-saddena nīlādivaddhikānaṃ gahaṇaṃ.
2654. சித்ராதி விசித்ரா. மெண்ட³விஸாணூபமவத்³தி⁴காதி மெண்டா³னங் விஸாணஸதி³ஸவத்³தி⁴கா, கண்ணிகட்டா²னே மெண்ட³ஸிங்க³ஸண்டா²னே வத்³தே⁴ யோஜெத்வா கதாதி அத்தோ². ‘‘மெண்ட³விஸாணூபமவத்³தி⁴கா’’தி இத³ங் அஜவிஸாணூபமவத்³தி⁴கானங் உபலக்க²ணங். மோரஸ்ஸ பிஞ்சே²ன பரிஸிப்³பி³தாதி தலேஸு வா வத்³தே⁴ஸு வா மோரபிஞ்சே²ஹி ஸுத்தகஸதி³ஸேஹி பரிஸிப்³பி³தா. உபாஹனா ந ச வட்டந்தீதி யோஜனா.
2654.Citrāti vicitrā. Meṇḍavisāṇūpamavaddhikāti meṇḍānaṃ visāṇasadisavaddhikā, kaṇṇikaṭṭhāne meṇḍasiṅgasaṇṭhāne vaddhe yojetvā katāti attho. ‘‘Meṇḍavisāṇūpamavaddhikā’’ti idaṃ ajavisāṇūpamavaddhikānaṃ upalakkhaṇaṃ. Morassa piñchena parisibbitāti talesu vā vaddhesu vā morapiñchehi suttakasadisehi parisibbitā. Upāhanā na ca vaṭṭantīti yojanā.
2655. மஜ்ஜாராதி பி³ளாரா. காளகா ருக்க²கண்டகா. ஊலூகா பக்கி²பி³ளாலா. ஸீஹாதி கேஸரஸீஹாத³யோ ஸீஹா. உத்³தா³தி சதுப்பத³ஜாதிகா. தீ³பீ ஸத்³த³லா. அஜினஸ்ஸாதி ஏவங்னாமிகஸ்ஸ. பரிக்க²டாதி உபாஹனபரியந்தே சீவரே அனுவாதங் விய வுத்தப்பகாரங் சம்மங் யோஜெத்வா கதா.
2655.Majjārāti biḷārā. Kāḷakā rukkhakaṇṭakā. Ūlūkā pakkhibiḷālā. Sīhāti kesarasīhādayo sīhā. Uddāti catuppadajātikā. Dīpī saddalā. Ajinassāti evaṃnāmikassa. Parikkhaṭāti upāhanapariyante cīvare anuvātaṃ viya vuttappakāraṃ cammaṃ yojetvā katā.
2656. ஸசே ஈதி³ஸா உபாஹனா லப⁴ந்தி, தாஸங் வளஞ்ஜனப்பகாரங் த³ஸ்ஸேதுமாஹ ‘‘புடாதி³ங் அபனெத்வா’’திஆதி³. புடாதி³ங் ஸப்³ப³ஸோ சி²ந்தி³த்வா வா அபனெத்வா வா உபாஹனா தா⁴ரேதப்³பா³தி யோஜனா. ஏவமகத்வா லத்³த⁴னீஹாரேனேவ தா⁴ரெந்தஸ்ஸ து³க்கடங். யதா²ஹ – ‘‘ஏதாஸு யங் கிஞ்சி லபி⁴த்வா ஸசே தானி க²ல்லகாதீ³னி அபனெத்வா ஸக்கா ஹொந்தி வளஞ்ஜிதுங், வளஞ்ஜேதப்³பா³, தேஸு பன ஸதி வளஞ்ஜந்தஸ்ஸ து³க்கட’’ந்தி (மஹாவ॰ அட்ட²॰ 246).
2656. Sace īdisā upāhanā labhanti, tāsaṃ vaḷañjanappakāraṃ dassetumāha ‘‘puṭādiṃ apanetvā’’tiādi. Puṭādiṃ sabbaso chinditvā vā apanetvā vā upāhanā dhāretabbāti yojanā. Evamakatvā laddhanīhāreneva dhārentassa dukkaṭaṃ. Yathāha – ‘‘etāsu yaṃ kiñci labhitvā sace tāni khallakādīni apanetvā sakkā honti vaḷañjituṃ, vaḷañjetabbā, tesu pana sati vaḷañjantassa dukkaṭa’’nti (mahāva. aṭṭha. 246).
வண்ணபே⁴த³ங் ததா² கத்வாதி எத்த² ‘‘ஏகதே³ஸேனா’’தி ஸேஸோ. ‘‘ஸப்³ப³ஸோ வா’’தி ஆஹரித்வா ஸப்³ப³ஸோ வா ஏகதே³ஸேன வா வண்ணபே⁴த³ங் கத்வா ஸப்³ப³னீலாத³யோ உபாஹனா தா⁴ரேதப்³பா³தி யோஜனா. ததா² அகத்வா தா⁴ரெந்தஸ்ஸ து³க்கடங். யதா²ஹ ‘‘ஏதாஸு யங் கிஞ்சி லபி⁴த்வா ரஜனங் சோளகேன புஞ்சி²த்வா வண்ணங் பி⁴ந்தி³த்வா தா⁴ரேதுங் வட்டதி. அப்பமத்தகேபி பி⁴ன்னே வட்டதியேவா’’தி. நீலவத்³தி⁴காத³யோபி வண்ணபே⁴த³ங் கத்வா தா⁴ரேதப்³பா³.
Vaṇṇabhedaṃtathā katvāti ettha ‘‘ekadesenā’’ti seso. ‘‘Sabbaso vā’’ti āharitvā sabbaso vā ekadesena vā vaṇṇabhedaṃ katvā sabbanīlādayo upāhanā dhāretabbāti yojanā. Tathā akatvā dhārentassa dukkaṭaṃ. Yathāha ‘‘etāsu yaṃ kiñci labhitvā rajanaṃ coḷakena puñchitvā vaṇṇaṃ bhinditvā dhāretuṃ vaṭṭati. Appamattakepi bhinne vaṭṭatiyevā’’ti. Nīlavaddhikādayopi vaṇṇabhedaṃ katvā dhāretabbā.
2657. தத்த² டா²னே பஸ்ஸாவபாது³கா, வச்சபாது³கா, ஆசமனபாது³காதி திஸ்ஸோ பாது³காயோ ட²பெத்வா ஸப்³பா³பி பாது³கா தாலபத்திகாதி³பே⁴தா³ ஸப்³பா³பி ஸங்கமனீயா பாது³கா தா⁴ரேதுங் ந வட்டந்தீதி யோஜனா.
2657.Tattha ṭhāne passāvapādukā, vaccapādukā, ācamanapādukāti tisso pādukāyo ṭhapetvā sabbāpi pādukā tālapattikādibhedā sabbāpi saṅkamanīyā pādukā dhāretuṃ na vaṭṭantīti yojanā.
2658. அதிக்கந்தபமாணங் உச்சாஸயனஸஞ்ஞிதங் ஆஸந்தி³ஞ்சேவ பல்லங்கஞ்ச ஸேவமானஸ்ஸ து³க்கடந்தி யோஜனா. ஆஸந்தீ³ வுத்தலக்க²ணாவ. பல்லங்கோதி பாதே³ஸு ஆஹரிமானி வாளரூபானி ட²பெத்வா கதோ, ஏகஸ்மிங்யேவ தா³ரும்ஹி கட்ட²கம்மவஸேன சி²ந்தி³த்வா கதானி அஸங்ஹாரிமானி தத்ரட்டா²னேவ வாளரூபானி யஸ்ஸ பாதே³ஸு ஸந்தி, ஏவரூபோ பல்லங்கோ கப்பதீதி ‘‘ஆஹரிமேனா’’தி இமினாவ தீ³பிதங். ‘‘அகப்பியரூபகதோ அகப்பியமஞ்சோ பல்லங்கோ’’தி ஹி ஸாரஸமாஸே வுத்தங்.
2658. Atikkantapamāṇaṃ uccāsayanasaññitaṃ āsandiñceva pallaṅkañca sevamānassa dukkaṭanti yojanā. Āsandī vuttalakkhaṇāva. Pallaṅkoti pādesu āharimāni vāḷarūpāni ṭhapetvā kato, ekasmiṃyeva dārumhi kaṭṭhakammavasena chinditvā katāni asaṃhārimāni tatraṭṭhāneva vāḷarūpāni yassa pādesu santi, evarūpo pallaṅko kappatīti ‘‘āharimenā’’ti imināva dīpitaṃ. ‘‘Akappiyarūpakato akappiyamañco pallaṅko’’ti hi sārasamāse vuttaṃ.
2659. கோ³னகந்தி தீ³க⁴லோமகமஹாகோஜவங். சதுரங்கு³லாதி⁴கானி கிர தஸ்ஸ லோமானி, காளவண்ணஞ்ச ஹோதி. ‘‘சதுரங்கு³லதோ ஊனகப்பமாணலோமோ கோஜவோ வட்டதீ’’தி வத³ந்தி. குத்தகந்தி ஸோளஸன்னங் நாடகித்தீ²னங் ட²த்வா நச்சனயொக்³க³ங் உண்ணாமயத்த²ரணங். சித்தந்தி பி⁴த்திச்சி²த்³தா³தி³கவிசித்ரங் உண்ணாமயத்த²ரணங். படிகந்தி உண்ணாமயங் ஸேதத்த²ரணங். படலிகந்தி க⁴னபுப்ப²கங் உண்ணாமயங் லோஹிதத்த²ரணங், யோ ‘‘ஆமலகபத்தோ’’திபி வுச்சதி.
2659.Gonakanti dīghalomakamahākojavaṃ. Caturaṅgulādhikāni kira tassa lomāni, kāḷavaṇṇañca hoti. ‘‘Caturaṅgulato ūnakappamāṇalomo kojavo vaṭṭatī’’ti vadanti. Kuttakanti soḷasannaṃ nāṭakitthīnaṃ ṭhatvā naccanayoggaṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ. Cittanti bhitticchiddādikavicitraṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ. Paṭikanti uṇṇāmayaṃ setattharaṇaṃ. Paṭalikanti ghanapupphakaṃ uṇṇāmayaṃ lohitattharaṇaṃ, yo ‘‘āmalakapatto’’tipi vuccati.
ஏகந்தலோமிந்தி உப⁴தோ உக்³க³தலோமங் உண்ணாமயத்த²ரணங். விகதிந்தி ஸீஹப்³யக்³கா⁴தி³ரூபவிசித்ரங் உண்ணாமயத்த²ரணங். ‘‘ஏகந்தலோமீதி ஏகதோத³ஸங் உண்ணாமயத்த²ரண’’ந்தி தீ³க⁴னிகா. தூலிகந்தி ருக்க²தூலலதாதூலபோடகிதூலஸங்கா²தானங் திண்ணங் தூலானங் அஞ்ஞதரபுண்ணங் பகதிதூலிகங். உத்³த³லோமிகந்தி ஏகதோ உக்³க³தலோமங் உண்ணாமயத்த²ரணங். ‘‘உத்³த³லோமீதி உப⁴தோத³ஸங் உண்ணாமயத்த²ரணங். ஏகந்தலோமீதி ஏகதோத³ஸங் உண்ணாமயத்த²ரண’’ந்தி (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.15) தீ³க⁴னிகாயட்ட²கதா²யங் வுத்தங். ஸாரஸமாஸே பன ‘‘உத்³த³லோமீதி ஏகதோ உக்³க³தபுப்ப²ங். ஏகந்தலோமீதி உப⁴தோ உக்³க³தபுப்ப²’’ந்தி வுத்தங்.
Ekantalominti ubhato uggatalomaṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ. Vikatinti sīhabyagghādirūpavicitraṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ. ‘‘Ekantalomīti ekatodasaṃ uṇṇāmayattharaṇa’’nti dīghanikā. Tūlikanti rukkhatūlalatātūlapoṭakitūlasaṅkhātānaṃ tiṇṇaṃ tūlānaṃ aññatarapuṇṇaṃ pakatitūlikaṃ. Uddalomikanti ekato uggatalomaṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ. ‘‘Uddalomīti ubhatodasaṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ. Ekantalomīti ekatodasaṃ uṇṇāmayattharaṇa’’nti (dī. ni. aṭṭha. 1.15) dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Sārasamāse pana ‘‘uddalomīti ekato uggatapupphaṃ. Ekantalomīti ubhato uggatapuppha’’nti vuttaṃ.
2660. கட்டிஸ்ஸந்தி ரதனபரிஸிப்³பி³தங் கோஸெய்யகட்டிஸ்ஸமயங் பச்சத்த²ரணங். ‘‘கோஸெய்யகட்டிஸ்ஸமயந்தி கோஸெய்யகஸடமய’’ந்தி (தீ³॰ நி॰ டீ॰ 1.15) ஆசரியத⁴ம்மபாலத்தே²ரேன வுத்தங், கந்திதகோஸெய்யபுடமயந்தி அத்தோ². கோஸெய்யந்தி ரதனபரிஸிப்³பி³தங் கோஸியஸுத்தமயங் பச்சத்த²ரணங். ரதனபரிஸிப்³ப³னரஹிதங் ஸுத்³த⁴கோஸெய்யங் பன வட்டதி.
2660.Kaṭṭissanti ratanaparisibbitaṃ koseyyakaṭṭissamayaṃ paccattharaṇaṃ. ‘‘Koseyyakaṭṭissamayanti koseyyakasaṭamaya’’nti (dī. ni. ṭī. 1.15) ācariyadhammapālattherena vuttaṃ, kantitakoseyyapuṭamayanti attho. Koseyyanti ratanaparisibbitaṃ kosiyasuttamayaṃ paccattharaṇaṃ. Ratanaparisibbanarahitaṃ suddhakoseyyaṃ pana vaṭṭati.
தீ³க⁴னிகாயட்ட²கதா²யங் பனெத்த² ‘‘ட²பெத்வா தூலிகங் ஸப்³பா³னேவ கோ³னகாதீ³னி ரதனபரிஸிப்³பி³தானி ந வட்டந்தீ’’தி (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.15) வுத்தங். தத்த² ‘‘ட²பெத்வா தூலிக’’ந்தி ஏதேன ரதனபரிஸிப்³ப³னரஹிதாபி தூலிகா ந வட்டதீதி தீ³பேதி. ‘‘ரதனபரிஸிப்³பி³தானி ந வட்டந்தீ’’தி இமினா பன யானி ரதனபரிஸிப்³பி³தானி, தானி பூ⁴மத்த²ரணவஸேன யதா²னுரூபங் மஞ்சாதீ³ஸு ச உபனேதுங் வட்டதீதி தீ³பிதந்தி வேதி³தப்³ப³ங். எத்த² ச வினயபரியாயங் பத்வா க³ருகே டா²தப்³ப³த்தா இத⁴ வுத்தனயேனேவெத்த² வினிச்ச²யோ வேதி³தப்³போ³. ஸுத்தந்திகதே³ஸனாயங் பன க³ஹட்டா²னம்பி வஸேன வுத்தத்தா நேஸங் ஸங்க³ண்ஹனத்த²ங் ‘‘ட²பெத்வா தூலிகங்…பே॰… வட்டந்தீதி வுத்த’’ந்தி (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.15) அபரே.
Dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ panettha ‘‘ṭhapetvā tūlikaṃ sabbāneva gonakādīni ratanaparisibbitāni na vaṭṭantī’’ti (dī. ni. aṭṭha. 1.15) vuttaṃ. Tattha ‘‘ṭhapetvā tūlika’’nti etena ratanaparisibbanarahitāpi tūlikā na vaṭṭatīti dīpeti. ‘‘Ratanaparisibbitāni na vaṭṭantī’’ti iminā pana yāni ratanaparisibbitāni, tāni bhūmattharaṇavasena yathānurūpaṃ mañcādīsu ca upanetuṃ vaṭṭatīti dīpitanti veditabbaṃ. Ettha ca vinayapariyāyaṃ patvā garuke ṭhātabbattā idha vuttanayenevettha vinicchayo veditabbo. Suttantikadesanāyaṃ pana gahaṭṭhānampi vasena vuttattā nesaṃ saṅgaṇhanatthaṃ ‘‘ṭhapetvā tūlikaṃ…pe… vaṭṭantīti vutta’’nti (dī. ni. aṭṭha. 1.15) apare.
ஹத்தி²அஸ்ஸரத²த்த²ரந்தி ஹத்தி²பிட்டே² அத்த²ரிதங் அத்த²ரணங் ஹத்த²த்த²ரணங் நாம. அஸ்ஸரத²த்த²ரேபி ஏஸேவ நயோ. கத³லிமிக³பவர-பச்சத்த²ரணகம்பி சாதி கத³லிமிக³சம்மங் நாம அத்தி², தேன கதங் பவரபச்சத்த²ரணந்தி அத்தோ². தங் கிர ஸேதவத்த²ஸ்ஸ உபரி கத³லிமிக³சம்மங் பத்த²ரித்வா ஸிப்³பெ³த்வா கரொந்தி. பி-ஸத்³தே³ன அஜினப்பவேணீ க³ஹிதா. அஜினப்பவேணீ நாம அஜினசம்மேஹி மஞ்சபமாணேன ஸிப்³பெ³த்வா கதா பவேணீ. தானி கிர சம்மானி ஸுகு²மதரானி, தஸ்மா து³பட்டதிபட்டானி கத்வா ஸிப்³ப³ந்தி. தேன வுத்தங் ‘‘அஜினப்பவேணீ’’தி.
Hatthiassarathattharanti hatthipiṭṭhe attharitaṃ attharaṇaṃ hatthattharaṇaṃ nāma. Assarathattharepi eseva nayo. Kadalimigapavara-paccattharaṇakampi cāti kadalimigacammaṃ nāma atthi, tena kataṃ pavarapaccattharaṇanti attho. Taṃ kira setavatthassa upari kadalimigacammaṃ pattharitvā sibbetvā karonti. Pi-saddena ajinappaveṇī gahitā. Ajinappaveṇī nāma ajinacammehi mañcapamāṇena sibbetvā katā paveṇī. Tāni kira cammāni sukhumatarāni, tasmā dupaṭṭatipaṭṭāni katvā sibbanti. Tena vuttaṃ ‘‘ajinappaveṇī’’ti.
2661. ரத்தவிதானஸ்ஸ ஹெட்டா²தி குஸும்பா⁴தி³ரத்தஸ்ஸ லோஹிதவிதானஸ்ஸ ஹெட்டா² கப்பியபச்சத்த²ரணேஹி அத்த²தங் ஸயனாஸனஞ்ச. கஸாவரத்தவிதானஸ்ஸ பன ஹெட்டா² கப்பியபச்சத்த²ரணேன அத்த²தங் வட்டதி. தேனேவ வக்க²தி ‘‘ஹெட்டா² அகப்பியே’’திஆதி³.
2661.Rattavitānassa heṭṭhāti kusumbhādirattassa lohitavitānassa heṭṭhā kappiyapaccattharaṇehi atthataṃ sayanāsanañca. Kasāvarattavitānassa pana heṭṭhā kappiyapaccattharaṇena atthataṃ vaṭṭati. Teneva vakkhati ‘‘heṭṭhā akappiye’’tiādi.
த்³விதா⁴ ரத்தூபதா⁴னகந்தி ஸீஸபஸ்ஸே, பாத³பஸ்ஸே சாதி உப⁴தோபஸ்ஸே பஞ்ஞத்தரத்தபி³ப்³போ³ஹனவந்தஞ்ச ஸயனாஸனங். இத³ங் ஸப்³ப³ங் அகப்பியங் பரிபு⁴ஞ்ஜதோ து³க்கடங் ஹோதி. ‘‘யங் பன ஏகமேவ உபதா⁴னங் உபோ⁴ஸு பஸ்ஸேஸு ரத்தங் வா ஹோதி பது³மவண்ணங் வா விசித்ரங் வா, ஸசே பமாணயுத்தங், வட்டதீ’’தி (மஹாவ॰ அட்ட²॰ 254) அட்ட²கதா²வினிச்ச²யோ ஏதேனேவ ப்³யதிரேகதோ வுத்தோ ஹோதி. ‘‘யேபு⁴ய்யரத்தானிபி த்³வே பி³ப்³போ³ஹனானி ந வட்டந்தீ’’தி க³ண்டி²பதே³ வுத்தங். தேனேவ யேபு⁴ய்யேன ரத்தவிதானம்பி ந வட்டதீதி விஞ்ஞாயதி.
Dvidhārattūpadhānakanti sīsapasse, pādapasse cāti ubhatopasse paññattarattabibbohanavantañca sayanāsanaṃ. Idaṃ sabbaṃ akappiyaṃ paribhuñjato dukkaṭaṃ hoti. ‘‘Yaṃ pana ekameva upadhānaṃ ubhosu passesu rattaṃ vā hoti padumavaṇṇaṃ vā vicitraṃ vā, sace pamāṇayuttaṃ, vaṭṭatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 254) aṭṭhakathāvinicchayo eteneva byatirekato vutto hoti. ‘‘Yebhuyyarattānipi dve bibbohanāni na vaṭṭantī’’ti gaṇṭhipade vuttaṃ. Teneva yebhuyyena rattavitānampi na vaṭṭatīti viññāyati.
எத்த² ச கிஞ்சாபி தீ³க⁴னிகாயட்ட²கதா²யங் ‘‘அலோஹிதகானி த்³வேபி வட்டந்தியேவ, ததோ உத்தரி லபி⁴த்வா அஞ்ஞேஸங் தா³தப்³பா³னி, தா³துங் அஸக்கொந்தோ மஞ்சே திரியங் அத்த²ரித்வா உபரி பச்சத்த²ரணங் த³த்வா நிபஜ்ஜிதும்பி லப⁴தீ’’தி (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.15) அவிஸேஸேன வுத்தங். ஸேனாஸனக்க²ந்த⁴கஸங்வண்ணனாயங் பன ‘‘அகி³லானஸ்ஸ ஸீஸூபதா⁴னஞ்ச பாதூ³பதா⁴னஞ்சாதி த்³வயமேவ வட்டதி, கி³லானஸ்ஸ பி³ப்³போ³ஹனானி ஸந்த²ரித்வா உபரி பச்சத்த²ரணங் த³த்வா நிபஜ்ஜிதும்பி வட்டதீ’’தி (சூளவ॰ அட்ட²॰ 297) வுத்தத்தா கி³லானோயேவ மஞ்சே திரியங் அத்த²ரித்வா நிபஜ்ஜிதுங் லப⁴தீதி வேதி³தப்³ப³ங்.
Ettha ca kiñcāpi dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ ‘‘alohitakāni dvepi vaṭṭantiyeva, tato uttari labhitvā aññesaṃ dātabbāni, dātuṃ asakkonto mañce tiriyaṃ attharitvā upari paccattharaṇaṃ datvā nipajjitumpi labhatī’’ti (dī. ni. aṭṭha. 1.15) avisesena vuttaṃ. Senāsanakkhandhakasaṃvaṇṇanāyaṃ pana ‘‘agilānassa sīsūpadhānañca pādūpadhānañcāti dvayameva vaṭṭati, gilānassa bibbohanāni santharitvā upari paccattharaṇaṃ datvā nipajjitumpi vaṭṭatī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 297) vuttattā gilānoyeva mañce tiriyaṃ attharitvā nipajjituṃ labhatīti veditabbaṃ.
2662. உத்³த⁴ங் ஸேதவிதானம்பி ஹெட்டா² அகப்பியே பச்சத்த²ரணே ஸதி ந வட்டதீதி யோஜனா. தஸ்மிந்தி அகப்பியபச்சத்த²ரணே.
2662. Uddhaṃ setavitānampi heṭṭhā akappiye paccattharaṇe sati na vaṭṭatīti yojanā. Tasminti akappiyapaccattharaṇe.
2663. ‘‘ட²பெத்வா’’தி இமினா ஆஸந்தா³தி³த்தயஸ்ஸ வட்டனாகாரோ நத்தீ²தி தீ³பேதி. ஸேஸங் ஸப்³ப³ந்தி கோ³னகாதி³ த்³விதா⁴ரத்தூபதா⁴னகபரியந்தங் ஸப்³ப³ங். கி³ஹிஸந்தகந்தி கி³ஹீனங் ஸந்தகங் தேஹியேவ பஞ்ஞத்தங், இமினா பஞ்சஸு ஸஹத⁴ம்மிகேஸு அஞ்ஞதரேன வா தேஸங் ஆணத்தியா வா பஞ்ஞத்தங் ந வட்டதீதி தீ³பேதி. லப⁴தேதி நிஸீதி³துங் லப⁴தி.
2663.‘‘Ṭhapetvā’’ti iminā āsandādittayassa vaṭṭanākāro natthīti dīpeti. Sesaṃ sabbanti gonakādi dvidhārattūpadhānakapariyantaṃ sabbaṃ. Gihisantakanti gihīnaṃ santakaṃ tehiyeva paññattaṃ, iminā pañcasu sahadhammikesu aññatarena vā tesaṃ āṇattiyā vā paññattaṃ na vaṭṭatīti dīpeti. Labhateti nisīdituṃ labhati.
2664. தங் கத்த² லப⁴தீதி பதே³ஸனியமங் த³ஸ்ஸேதுமாஹ ‘‘த⁴ம்மாஸனே’’திஆதி³. த⁴ம்மாஸனேதி எத்த² அட்ட²கதா²யங் ‘‘யதி³ த⁴ம்மாஸனே ஸங்கி⁴கம்பி கோ³னகாதி³ங் பி⁴க்கூ²ஹி அனாணத்தா ஆராமிகாத³யோ ஸயமேவ பஞ்ஞாபெந்தி சேவ நீஹரந்தி ச, ஏதங் கி³ஹிவிகதனீஹாரங் நாம. இமினா கி³ஹிவிகதனீஹாரேன வட்டதீ’’தி (சூளவ॰ அட்ட²॰ 320; வி॰ ஸங்க³॰ அட்ட²॰ பகிண்ணகவினிச்ச²யகதா² 56 அத்த²தோ ஸமானங்) வுத்தங். ப⁴த்தக்³கே³ வாதி விஹாரே நிஸீதா³பெத்வா பரிவேஸனட்டா²னே வா போ⁴ஜனஸாலாயங் வா. அபிஸத்³தே³ன கி³ஹீனங் கே³ஹேபி தேஹி பஞ்ஞத்தே கோ³னகாதி³ம்ஹி நிஸீதி³துங் அனாபத்தீதி தீ³பேதி. த⁴ம்மாஸனாதி³பதே³ஸனியமனேன ததோ அஞ்ஞத்த² கி³ஹிபஞ்ஞத்தேபி தத்த² நிஸீதி³துங் ந வட்டதீதி ப்³யதிரேகதோ விஞ்ஞாயதி.
2664. Taṃ kattha labhatīti padesaniyamaṃ dassetumāha ‘‘dhammāsane’’tiādi. Dhammāsaneti ettha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yadi dhammāsane saṅghikampi gonakādiṃ bhikkhūhi anāṇattā ārāmikādayo sayameva paññāpenti ceva nīharanti ca, etaṃ gihivikatanīhāraṃ nāma. Iminā gihivikatanīhārena vaṭṭatī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 320; vi. saṅga. aṭṭha. pakiṇṇakavinicchayakathā 56 atthato samānaṃ) vuttaṃ. Bhattagge vāti vihāre nisīdāpetvā parivesanaṭṭhāne vā bhojanasālāyaṃ vā. Apisaddena gihīnaṃ gehepi tehi paññatte gonakādimhi nisīdituṃ anāpattīti dīpeti. Dhammāsanādipadesaniyamanena tato aññattha gihipaññattepi tattha nisīdituṃ na vaṭṭatīti byatirekato viññāyati.
பூ⁴மத்த²ரணகேதி எத்த² ‘‘கதே’’தி ஸேஸோ. தத்தா²தி ஸங்கி⁴கே வா கி³ஹிஸந்தகே வா கோ³னகாதி³ம்ஹி ஸஹத⁴ம்மிகேஹி அனாணத்தேஹி கி³ஹீஹி ஏவ பூ⁴மத்த²ரணே கதே. ஸயிதுந்தி உபரி அத்தனோ பச்சத்த²ரணங் த³த்வா நிபஜ்ஜிதுங் வட்டதி. அபி-ஸத்³தே³ன நிஸீதி³தும்பி வாதி ஸமுச்சினோதி. ‘‘பூ⁴மத்த²ரணகே’’தி இமினா கி³ஹீஹி ஏவ மஞ்சாதீ³ஸு ஸயனத்த²ங் அத்த²தே உபரி அத்தனோ பச்சத்த²ரணங் த³த்வா ஸயிதுங் வா நிஸீதி³துங் வா ந வட்டதீதி தீ³பேதி.
Bhūmattharaṇaketi ettha ‘‘kate’’ti seso. Tatthāti saṅghike vā gihisantake vā gonakādimhi sahadhammikehi anāṇattehi gihīhi eva bhūmattharaṇe kate. Sayitunti upari attano paccattharaṇaṃ datvā nipajjituṃ vaṭṭati. Api-saddena nisīditumpi vāti samuccinoti. ‘‘Bhūmattharaṇake’’ti iminā gihīhi eva mañcādīsu sayanatthaṃ atthate upari attano paccattharaṇaṃ datvā sayituṃ vā nisīdituṃ vā na vaṭṭatīti dīpeti.
சம்மக்க²ந்த⁴ககதா²வண்ணனா.
Cammakkhandhakakathāvaṇṇanā.
