| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿನಯವಿನಿಚ್ಛಯ-ಟೀಕಾ • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
ಚಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Cammakkhandhakakathāvaṇṇanā
೨೬೫೦. ಏಳಕಾ ಚ ಅಜಾ ಚ ಮಿಗಾ ಚಾತಿ ವಿಗ್ಗಹೋ। ಪಸೂನಂ ದ್ವನ್ದೇ ಏಕತ್ತನಪುಂಸಕತ್ತಸ್ಸ ವಿಭಾಸಿತತ್ತಾ ಬಹುವಚನನಿದ್ದೇಸೋ। ಏಳಕಾನಞ್ಚ ಅಜಾನಞ್ಚ ಮಿಗಾನಂ ರೋಹಿತೇಣಿಕುರುಙ್ಗಾನಞ್ಚ। ಪಸದಾ ಚ ಮಿಗಮಾತಾ ಚ ಪಸದಮಿಗಮಾತಾ, ‘‘ಪಸದಮಿಗಮಾತುಯಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಗಾಥಾಬನ್ಧವಸೇನ ‘‘ಪಸದ’’ನ್ತಿ ನಿಗ್ಗಹಿತಾಗಮೋ। ಪಸದಮಿಗಮಾತುಯಾ ಚ ಚಮ್ಮಂ ಭಿಕ್ಖುನೋ ವಟ್ಟತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ಮಿಗಾನ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಗಹಿತಾನಮೇವೇತ್ಥ ವಿಭಾಗದಸ್ಸನಂ ‘‘ರೋಹಿತೇಣೀ’’ತಿಆದಿ। ರೋಹಿತಾದಯೋ ಮಿಗವಿಭಾಗವಿಸೇಸಾ।
2650. Eḷakā ca ajā ca migā cāti viggaho. Pasūnaṃ dvande ekattanapuṃsakattassa vibhāsitattā bahuvacananiddeso. Eḷakānañca ajānañca migānaṃ rohiteṇikuruṅgānañca. Pasadā ca migamātā ca pasadamigamātā, ‘‘pasadamigamātuyā’’ti vattabbe gāthābandhavasena ‘‘pasada’’nti niggahitāgamo. Pasadamigamātuyā ca cammaṃ bhikkhuno vaṭṭatīti yojanā. ‘‘Migāna’’nti iminā gahitānamevettha vibhāgadassanaṃ ‘‘rohiteṇī’’tiādi. Rohitādayo migavibhāgavisesā.
೨೬೫೧. ಏತೇಸಂ ಯಥಾವುತ್ತಸತ್ತಾನಂ ಚಮ್ಮಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಚಮ್ಮಂ ದುಕ್ಕಟಾಪತ್ತಿಯಾ ವತ್ಥುಭೂತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಞ್ಞನ್ತಿ ಚ –
2651.Etesaṃ yathāvuttasattānaṃ cammaṃ ṭhapetvā aññaṃ cammaṃ dukkaṭāpattiyā vatthubhūtanti attho. Aññanti ca –
‘‘ಮಕ್ಕಟೋ ಕಾಳಸೀಹೋ ಚ, ಸರಭೋ ಕದಲೀಮಿಗೋ।
‘‘Makkaṭo kāḷasīho ca, sarabho kadalīmigo;
ಯೇ ಚ ವಾಳಮಿಗಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಚಮ್ಮಂ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ॥ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೫೯) –
Ye ca vāḷamigā honti, tesaṃ cammaṃ na vaṭṭatī’’ti. (mahāva. aṭṭha. 259) –
ಅಟ್ಠಕಥಾಯ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಚಮ್ಮಮಾಹ। ಮಕ್ಕಟೋ ನಾಮ ಸಾಖಮಿಗೋ। ಕಾಳಸೀಹೋ ನಾಮ ಮಹಾಮುಖವಾನರಜಾತಿಕೋ। ವಾಳಮಿಗಾ ನಾಮ ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಾದಯೋ। ಯಥಾಹ – ‘‘ತತ್ಥ ವಾಳಮಿಗಾತಿ ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಅಚ್ಛತರಚ್ಛಾ, ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ಏತೇಯೇವ, ಯೇಸಂ ಪನ ಚಮ್ಮಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ವುತ್ತಂ, ತೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಅವಸೇಸಾ ಅನ್ತಮಸೋ ಗೋಮಹಿಂಸಸ್ಸಮಿಳಾರಾದಯೋಪಿ ಸಬ್ಬೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ‘ವಾಳಮಿಗಾ’ತ್ವೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ’’ತಿ।
Aṭṭhakathāya paṭikkhittaṃ cammamāha. Makkaṭo nāma sākhamigo. Kāḷasīho nāma mahāmukhavānarajātiko. Vāḷamigā nāma sīhabyagghādayo. Yathāha – ‘‘tattha vāḷamigāti sīhabyagghaacchataracchā, na kevalañca eteyeva, yesaṃ pana cammaṃ vaṭṭatīti vuttaṃ, te ṭhapetvā avasesā antamaso gomahiṃsassamiḷārādayopi sabbe imasmiṃ atthe ‘vāḷamigā’tveva veditabbā’’ti.
ಥವಿಕಾ ಚ ಉಪಾಹನಾ ಚ ಥವಿಕೋಪಾಹನಂ। ಅಮಾನುಸಂ ಮನುಸ್ಸಚಮ್ಮರಹಿತಂ ಸಬ್ಬಂ ಚಮ್ಮಂ ಥವಿಕೋಪಾಹನೇ ವಟ್ಟತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಏತ್ಥ ಥವಿಕಾತಿ ಉಪಾಹನಾದಿಕೋಸಕಸ್ಸ ಗಹಣಂ। ಯಥಾಹ ‘‘ಮನುಸ್ಸಚಮ್ಮಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಚಮ್ಮೇನ ಉಪಾಹನಾ ವಟ್ಟತಿ। ಉಪಾಹನಾಕೋಸಕಸತ್ಥಕಕೋಸಕಕುಞ್ಜಿಕಾಕೋಸಕೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೫೯)।
Thavikā ca upāhanā ca thavikopāhanaṃ. Amānusaṃ manussacammarahitaṃ sabbaṃ cammaṃ thavikopāhane vaṭṭatīti yojanā. Ettha thavikāti upāhanādikosakassa gahaṇaṃ. Yathāha ‘‘manussacammaṃ ṭhapetvā yena kenaci cammena upāhanā vaṭṭati. Upāhanākosakasatthakakosakakuñjikākosakesupi eseva nayo’’ti (mahāva. aṭṭha. 259).
೨೬೫೨. ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಬ್ಬಪಚ್ಚನ್ತಿಮೇಸು ಜನಪದೇಸು ಗುಣಙ್ಗುಣೂಪಾಹನ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೫೯) ವಚನತೋ ‘‘ವಟ್ಟನ್ತಿ ಮಜ್ಝಿಮೇ ದೇಸೇ, ನ ಗುಣಙ್ಗುಣೂಪಾಹನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಮಜ್ಝಿಮೇ ದೇಸೇತಿ ‘‘ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಗಜಙ್ಗಲಂ ನಾಮ ನಿಗಮೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮಹಾವ॰ ೨೫೯) ವುತ್ತಸೀಮಾಪರಿಚ್ಛೇದೇ ಮಜ್ಝಿಮದೇಸೇ। ಗುಣಙ್ಗುಣೂಪಾಹನಾತಿ ಚತುಪಟಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಬಹುಪಟಲಾ ಉಪಾಹನಾ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಗುಣಙ್ಗುಣೂಪಾಹನಾತಿ ಚತುಪಟಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೪೫)। ಮಜ್ಝಿಮದೇಸೇ ಗುಣಙ್ಗುಣೂಪಾಹನಾ ನ ವಟ್ಟನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಅನ್ತೋಆರಾಮೇತಿ ಏತ್ಥ ಪಕರಣತೋ ‘‘ಸಬ್ಬೇಸ’’ನ್ತಿ ಲಬ್ಭತಿ, ಗಿಲಾನಾನಮಿತರೇಸಞ್ಚ ಸಬ್ಬೇಸನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾಪಿ ಚಾತಿ ಅನ್ತೋಆರಾಮೇ, ಬಹಿ ಚಾತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥಾಪಿ। ರೋಗಿನೋತಿ ಗಿಲಾನಸ್ಸ ವಟ್ಟನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
2652. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, sabbapaccantimesu janapadesu guṇaṅguṇūpāhana’’nti (mahāva. 259) vacanato ‘‘vaṭṭanti majjhime dese, na guṇaṅguṇūpāhanā’’ti vuttaṃ. Majjhime deseti ‘‘puratthimāya disāya gajaṅgalaṃ nāma nigamo’’tiādinā (mahāva. 259) vuttasīmāparicchede majjhimadese. Guṇaṅguṇūpāhanāti catupaṭalato paṭṭhāya bahupaṭalā upāhanā. Yathāha – ‘‘guṇaṅguṇūpāhanāti catupaṭalato paṭṭhāya vuccatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 245). Majjhimadese guṇaṅguṇūpāhanā na vaṭṭantīti yojanā. Antoārāmeti ettha pakaraṇato ‘‘sabbesa’’nti labbhati, gilānānamitaresañca sabbesanti attho. Sabbatthāpi cāti antoārāme, bahi cāti sabbatthāpi. Roginoti gilānassa vaṭṭantīti yojanā.
೨೬೫೩. ಪುಟಬದ್ಧಾ ಖಲ್ಲಕಬದ್ಧಾಚಾತಿ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ವಿಸೇಸೋ ಪನೇತಾಸಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಮೇವ ವುತ್ತೋ ‘‘ಪುಟಬದ್ಧಾತಿ ಯೋನಕಉಪಾಹನಾ ವುಚ್ಚತಿ, ಯಾ ಯಾವಜಙ್ಘತೋ ಸಬ್ಬಪಾದಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಿ। ಖಲ್ಲಕಬದ್ಧಾತಿ ಪಣ್ಹಿಪಿಧಾನತ್ಥಂ ತಲೇ ಖಲ್ಲಕಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಕತಾ’’ತಿ। ಪಾಲಿಗುಣ್ಠಿಮಾ ಚ ‘‘ಪಲಿಗುಣ್ಠಿತ್ವಾ ಕತಾ, ಯಾ ಉಪರಿ ಪಾದಮತ್ತಮೇವ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಿ, ನ ಜಙ್ಘ’’ನ್ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ದಸ್ಸಿತಾವ। ತೂಲಪುಣ್ಣಾತಿ ತೂಲಪಿಚುನಾ ಪೂರೇತ್ವಾ ಕತಾ।
2653. Puṭabaddhā khallakabaddhācāti paccekaṃ yojetabbaṃ. Viseso panetāsaṃ aṭṭhakathāyameva vutto ‘‘puṭabaddhāti yonakaupāhanā vuccati, yā yāvajaṅghato sabbapādaṃ paṭicchādeti. Khallakabaddhāti paṇhipidhānatthaṃ tale khallakaṃ bandhitvā katā’’ti. Pāliguṇṭhimā ca ‘‘paliguṇṭhitvā katā, yā upari pādamattameva paṭicchādeti, na jaṅgha’’nti aṭṭhakathāyaṃ dassitāva. Tūlapuṇṇāti tūlapicunā pūretvā katā.
ಸಬ್ಬಾವ ನೀಲಾ ಸಬ್ಬನೀಲಾ, ಸಾ ಆದಿ ಯಾಸಂ ತಾ ಸಬ್ಬನೀಲಾದಯೋ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಮಹಾನಾಮರತ್ತಪರಿಯನ್ತಾನಂ ಗಹಣಂ। ಏತಾಸಂ ಸರೂಪಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಮೇವ ವುತ್ತಂ ‘‘ನೀಲಿಕಾ ಉಮಾಪುಪ್ಫವಣ್ಣಾ ಹೋತಿ, ಪೀತಿಕಾ ಕಣಿಕಾರಪುಪ್ಫವಣ್ಣಾ, ಲೋಹಿತಿಕಾ ಜಯಸುಮನಪುಪ್ಫವಣ್ಣಾ, ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಿಕಾ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠವಣ್ಣಾ ಏವ, ಕಣ್ಹಾ ಅದ್ದಾರಿಟ್ಠಕವಣ್ಣಾ, ಮಹಾರಙ್ಗರತ್ತಾ ಸತಪದಿಪಿಟ್ಠಿವಣ್ಣಾ, ಮಹಾನಾಮರತ್ತಾ ಸಮ್ಭಿನ್ನವಣ್ಣಾ ಹೋತಿ ಪಣ್ಡುಪಲಾಸವಣ್ಣಾ। ಕುರುನ್ದಿಯಂ ಪನ ‘ಪದುಮಪುಪ್ಫವಣ್ಣಾ’ತಿ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೪೬)। ಸಬ್ಬನೀಲಾದಯೋಪಿ ಚಾತಿ ಅಪಿ-ಸದ್ದೇನ ನೀಲಾದಿವದ್ಧಿಕಾನಂ ಗಹಣಂ।
Sabbāva nīlā sabbanīlā, sā ādi yāsaṃ tā sabbanīlādayo. Ādi-saddena mahānāmarattapariyantānaṃ gahaṇaṃ. Etāsaṃ sarūpaṃ aṭṭhakathāyameva vuttaṃ ‘‘nīlikā umāpupphavaṇṇā hoti, pītikā kaṇikārapupphavaṇṇā, lohitikā jayasumanapupphavaṇṇā, mañjiṭṭhikā mañjiṭṭhavaṇṇā eva, kaṇhā addāriṭṭhakavaṇṇā, mahāraṅgarattā satapadipiṭṭhivaṇṇā, mahānāmarattā sambhinnavaṇṇā hoti paṇḍupalāsavaṇṇā. Kurundiyaṃ pana ‘padumapupphavaṇṇā’ti vutta’’nti (mahāva. aṭṭha. 246). Sabbanīlādayopi cāti api-saddena nīlādivaddhikānaṃ gahaṇaṃ.
೨೬೫೪. ಚಿತ್ರಾತಿ ವಿಚಿತ್ರಾ। ಮೇಣ್ಡವಿಸಾಣೂಪಮವದ್ಧಿಕಾತಿ ಮೇಣ್ಡಾನಂ ವಿಸಾಣಸದಿಸವದ್ಧಿಕಾ, ಕಣ್ಣಿಕಟ್ಠಾನೇ ಮೇಣ್ಡಸಿಙ್ಗಸಣ್ಠಾನೇ ವದ್ಧೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಕತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಮೇಣ್ಡವಿಸಾಣೂಪಮವದ್ಧಿಕಾ’’ತಿ ಇದಂ ಅಜವಿಸಾಣೂಪಮವದ್ಧಿಕಾನಂ ಉಪಲಕ್ಖಣಂ। ಮೋರಸ್ಸ ಪಿಞ್ಛೇನ ಪರಿಸಿಬ್ಬಿತಾತಿ ತಲೇಸು ವಾ ವದ್ಧೇಸು ವಾ ಮೋರಪಿಞ್ಛೇಹಿ ಸುತ್ತಕಸದಿಸೇಹಿ ಪರಿಸಿಬ್ಬಿತಾ। ಉಪಾಹನಾ ನ ಚ ವಟ್ಟನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
2654.Citrāti vicitrā. Meṇḍavisāṇūpamavaddhikāti meṇḍānaṃ visāṇasadisavaddhikā, kaṇṇikaṭṭhāne meṇḍasiṅgasaṇṭhāne vaddhe yojetvā katāti attho. ‘‘Meṇḍavisāṇūpamavaddhikā’’ti idaṃ ajavisāṇūpamavaddhikānaṃ upalakkhaṇaṃ. Morassa piñchena parisibbitāti talesu vā vaddhesu vā morapiñchehi suttakasadisehi parisibbitā. Upāhanā na ca vaṭṭantīti yojanā.
೨೬೫೫. ಮಜ್ಜಾರಾತಿ ಬಿಳಾರಾ। ಕಾಳಕಾ ರುಕ್ಖಕಣ್ಟಕಾ। ಊಲೂಕಾ ಪಕ್ಖಿಬಿಳಾಲಾ। ಸೀಹಾತಿ ಕೇಸರಸೀಹಾದಯೋ ಸೀಹಾ। ಉದ್ದಾತಿ ಚತುಪ್ಪದಜಾತಿಕಾ। ದೀಪೀ ಸದ್ದಲಾ। ಅಜಿನಸ್ಸಾತಿ ಏವಂನಾಮಿಕಸ್ಸ। ಪರಿಕ್ಖಟಾತಿ ಉಪಾಹನಪರಿಯನ್ತೇ ಚೀವರೇ ಅನುವಾತಂ ವಿಯ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಚಮ್ಮಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಕತಾ।
2655.Majjārāti biḷārā. Kāḷakā rukkhakaṇṭakā. Ūlūkā pakkhibiḷālā. Sīhāti kesarasīhādayo sīhā. Uddāti catuppadajātikā. Dīpī saddalā. Ajinassāti evaṃnāmikassa. Parikkhaṭāti upāhanapariyante cīvare anuvātaṃ viya vuttappakāraṃ cammaṃ yojetvā katā.
೨೬೫೬. ಸಚೇ ಈದಿಸಾ ಉಪಾಹನಾ ಲಭನ್ತಿ, ತಾಸಂ ವಳಞ್ಜನಪ್ಪಕಾರಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಪುಟಾದಿಂ ಅಪನೇತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ। ಪುಟಾದಿಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಾ ಅಪನೇತ್ವಾ ವಾ ಉಪಾಹನಾ ಧಾರೇತಬ್ಬಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಏವಮಕತ್ವಾ ಲದ್ಧನೀಹಾರೇನೇವ ಧಾರೇನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಏತಾಸು ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಲಭಿತ್ವಾ ಸಚೇ ತಾನಿ ಖಲ್ಲಕಾದೀನಿ ಅಪನೇತ್ವಾ ಸಕ್ಕಾ ಹೋನ್ತಿ ವಳಞ್ಜಿತುಂ, ವಳಞ್ಜೇತಬ್ಬಾ, ತೇಸು ಪನ ಸತಿ ವಳಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೪೬)।
2656. Sace īdisā upāhanā labhanti, tāsaṃ vaḷañjanappakāraṃ dassetumāha ‘‘puṭādiṃ apanetvā’’tiādi. Puṭādiṃ sabbaso chinditvā vā apanetvā vā upāhanā dhāretabbāti yojanā. Evamakatvā laddhanīhāreneva dhārentassa dukkaṭaṃ. Yathāha – ‘‘etāsu yaṃ kiñci labhitvā sace tāni khallakādīni apanetvā sakkā honti vaḷañjituṃ, vaḷañjetabbā, tesu pana sati vaḷañjantassa dukkaṭa’’nti (mahāva. aṭṭha. 246).
ವಣ್ಣಭೇದಂ ತಥಾ ಕತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಏಕದೇಸೇನಾ’’ತಿ ಸೇಸೋ। ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ವಾ’’ತಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸೋ ವಾ ಏಕದೇಸೇನ ವಾ ವಣ್ಣಭೇದಂ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬನೀಲಾದಯೋ ಉಪಾಹನಾ ಧಾರೇತಬ್ಬಾತಿ ಯೋಜನಾ। ತಥಾ ಅಕತ್ವಾ ಧಾರೇನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ। ಯಥಾಹ ‘‘ಏತಾಸು ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಲಭಿತ್ವಾ ರಜನಂ ಚೋಳಕೇನ ಪುಞ್ಛಿತ್ವಾ ವಣ್ಣಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಧಾರೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೇಪಿ ಭಿನ್ನೇ ವಟ್ಟತಿಯೇವಾ’’ತಿ। ನೀಲವದ್ಧಿಕಾದಯೋಪಿ ವಣ್ಣಭೇದಂ ಕತ್ವಾ ಧಾರೇತಬ್ಬಾ।
Vaṇṇabhedaṃtathā katvāti ettha ‘‘ekadesenā’’ti seso. ‘‘Sabbaso vā’’ti āharitvā sabbaso vā ekadesena vā vaṇṇabhedaṃ katvā sabbanīlādayo upāhanā dhāretabbāti yojanā. Tathā akatvā dhārentassa dukkaṭaṃ. Yathāha ‘‘etāsu yaṃ kiñci labhitvā rajanaṃ coḷakena puñchitvā vaṇṇaṃ bhinditvā dhāretuṃ vaṭṭati. Appamattakepi bhinne vaṭṭatiyevā’’ti. Nīlavaddhikādayopi vaṇṇabhedaṃ katvā dhāretabbā.
೨೬೫೭. ತತ್ಥ ಠಾನೇ ಪಸ್ಸಾವಪಾದುಕಾ, ವಚ್ಚಪಾದುಕಾ, ಆಚಮನಪಾದುಕಾತಿ ತಿಸ್ಸೋ ಪಾದುಕಾಯೋ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಪಾದುಕಾ ತಾಲಪತ್ತಿಕಾದಿಭೇದಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಸಙ್ಕಮನೀಯಾ ಪಾದುಕಾ ಧಾರೇತುಂ ನ ವಟ್ಟನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
2657.Tattha ṭhāne passāvapādukā, vaccapādukā, ācamanapādukāti tisso pādukāyo ṭhapetvā sabbāpi pādukā tālapattikādibhedā sabbāpi saṅkamanīyā pādukā dhāretuṃ na vaṭṭantīti yojanā.
೨೬೫೮. ಅತಿಕ್ಕನ್ತಪಮಾಣಂ ಉಚ್ಚಾಸಯನಸಞ್ಞಿತಂ ಆಸನ್ದಿಞ್ಚೇವ ಪಲ್ಲಙ್ಕಞ್ಚ ಸೇವಮಾನಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಆಸನ್ದೀ ವುತ್ತಲಕ್ಖಣಾವ। ಪಲ್ಲಙ್ಕೋತಿ ಪಾದೇಸು ಆಹರಿಮಾನಿ ವಾಳರೂಪಾನಿ ಠಪೇತ್ವಾ ಕತೋ, ಏಕಸ್ಮಿಂಯೇವ ದಾರುಮ್ಹಿ ಕಟ್ಠಕಮ್ಮವಸೇನ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕತಾನಿ ಅಸಂಹಾರಿಮಾನಿ ತತ್ರಟ್ಠಾನೇವ ವಾಳರೂಪಾನಿ ಯಸ್ಸ ಪಾದೇಸು ಸನ್ತಿ, ಏವರೂಪೋ ಪಲ್ಲಙ್ಕೋ ಕಪ್ಪತೀತಿ ‘‘ಆಹರಿಮೇನಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾವ ದೀಪಿತಂ। ‘‘ಅಕಪ್ಪಿಯರೂಪಕತೋ ಅಕಪ್ಪಿಯಮಞ್ಚೋ ಪಲ್ಲಙ್ಕೋ’’ತಿ ಹಿ ಸಾರಸಮಾಸೇ ವುತ್ತಂ।
2658. Atikkantapamāṇaṃ uccāsayanasaññitaṃ āsandiñceva pallaṅkañca sevamānassa dukkaṭanti yojanā. Āsandī vuttalakkhaṇāva. Pallaṅkoti pādesu āharimāni vāḷarūpāni ṭhapetvā kato, ekasmiṃyeva dārumhi kaṭṭhakammavasena chinditvā katāni asaṃhārimāni tatraṭṭhāneva vāḷarūpāni yassa pādesu santi, evarūpo pallaṅko kappatīti ‘‘āharimenā’’ti imināva dīpitaṃ. ‘‘Akappiyarūpakato akappiyamañco pallaṅko’’ti hi sārasamāse vuttaṃ.
೨೬೫೯. ಗೋನಕನ್ತಿ ದೀಘಲೋಮಕಮಹಾಕೋಜವಂ। ಚತುರಙ್ಗುಲಾಧಿಕಾನಿ ಕಿರ ತಸ್ಸ ಲೋಮಾನಿ, ಕಾಳವಣ್ಣಞ್ಚ ಹೋತಿ। ‘‘ಚತುರಙ್ಗುಲತೋ ಊನಕಪ್ಪಮಾಣಲೋಮೋ ಕೋಜವೋ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಕುತ್ತಕನ್ತಿ ಸೋಳಸನ್ನಂ ನಾಟಕಿತ್ಥೀನಂ ಠತ್ವಾ ನಚ್ಚನಯೋಗ್ಗಂ ಉಣ್ಣಾಮಯತ್ಥರಣಂ। ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಭಿತ್ತಿಚ್ಛಿದ್ದಾದಿಕವಿಚಿತ್ರಂ ಉಣ್ಣಾಮಯತ್ಥರಣಂ। ಪಟಿಕನ್ತಿ ಉಣ್ಣಾಮಯಂ ಸೇತತ್ಥರಣಂ। ಪಟಲಿಕನ್ತಿ ಘನಪುಪ್ಫಕಂ ಉಣ್ಣಾಮಯಂ ಲೋಹಿತತ್ಥರಣಂ, ಯೋ ‘‘ಆಮಲಕಪತ್ತೋ’’ತಿಪಿ ವುಚ್ಚತಿ।
2659.Gonakanti dīghalomakamahākojavaṃ. Caturaṅgulādhikāni kira tassa lomāni, kāḷavaṇṇañca hoti. ‘‘Caturaṅgulato ūnakappamāṇalomo kojavo vaṭṭatī’’ti vadanti. Kuttakanti soḷasannaṃ nāṭakitthīnaṃ ṭhatvā naccanayoggaṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ. Cittanti bhitticchiddādikavicitraṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ. Paṭikanti uṇṇāmayaṃ setattharaṇaṃ. Paṭalikanti ghanapupphakaṃ uṇṇāmayaṃ lohitattharaṇaṃ, yo ‘‘āmalakapatto’’tipi vuccati.
ಏಕನ್ತಲೋಮಿನ್ತಿ ಉಭತೋ ಉಗ್ಗತಲೋಮಂ ಉಣ್ಣಾಮಯತ್ಥರಣಂ। ವಿಕತಿನ್ತಿ ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಾದಿರೂಪವಿಚಿತ್ರಂ ಉಣ್ಣಾಮಯತ್ಥರಣಂ। ‘‘ಏಕನ್ತಲೋಮೀತಿ ಏಕತೋದಸಂ ಉಣ್ಣಾಮಯತ್ಥರಣ’’ನ್ತಿ ದೀಘನಿಕಾ। ತೂಲಿಕನ್ತಿ ರುಕ್ಖತೂಲಲತಾತೂಲಪೋಟಕಿತೂಲಸಙ್ಖಾತಾನಂ ತಿಣ್ಣಂ ತೂಲಾನಂ ಅಞ್ಞತರಪುಣ್ಣಂ ಪಕತಿತೂಲಿಕಂ। ಉದ್ದಲೋಮಿಕನ್ತಿ ಏಕತೋ ಉಗ್ಗತಲೋಮಂ ಉಣ್ಣಾಮಯತ್ಥರಣಂ। ‘‘ಉದ್ದಲೋಮೀತಿ ಉಭತೋದಸಂ ಉಣ್ಣಾಮಯತ್ಥರಣಂ। ಏಕನ್ತಲೋಮೀತಿ ಏಕತೋದಸಂ ಉಣ್ಣಾಮಯತ್ಥರಣ’’ನ್ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೫) ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಂ। ಸಾರಸಮಾಸೇ ಪನ ‘‘ಉದ್ದಲೋಮೀತಿ ಏಕತೋ ಉಗ್ಗತಪುಪ್ಫಂ। ಏಕನ್ತಲೋಮೀತಿ ಉಭತೋ ಉಗ್ಗತಪುಪ್ಫ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।
Ekantalominti ubhato uggatalomaṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ. Vikatinti sīhabyagghādirūpavicitraṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ. ‘‘Ekantalomīti ekatodasaṃ uṇṇāmayattharaṇa’’nti dīghanikā. Tūlikanti rukkhatūlalatātūlapoṭakitūlasaṅkhātānaṃ tiṇṇaṃ tūlānaṃ aññatarapuṇṇaṃ pakatitūlikaṃ. Uddalomikanti ekato uggatalomaṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ. ‘‘Uddalomīti ubhatodasaṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ. Ekantalomīti ekatodasaṃ uṇṇāmayattharaṇa’’nti (dī. ni. aṭṭha. 1.15) dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Sārasamāse pana ‘‘uddalomīti ekato uggatapupphaṃ. Ekantalomīti ubhato uggatapuppha’’nti vuttaṃ.
೨೬೬೦. ಕಟ್ಟಿಸ್ಸನ್ತಿ ರತನಪರಿಸಿಬ್ಬಿತಂ ಕೋಸೇಯ್ಯಕಟ್ಟಿಸ್ಸಮಯಂ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ। ‘‘ಕೋಸೇಯ್ಯಕಟ್ಟಿಸ್ಸಮಯನ್ತಿ ಕೋಸೇಯ್ಯಕಸಟಮಯ’’ನ್ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೧.೧೫) ಆಚರಿಯಧಮ್ಮಪಾಲತ್ಥೇರೇನ ವುತ್ತಂ, ಕನ್ತಿತಕೋಸೇಯ್ಯಪುಟಮಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೋಸೇಯ್ಯನ್ತಿ ರತನಪರಿಸಿಬ್ಬಿತಂ ಕೋಸಿಯಸುತ್ತಮಯಂ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ। ರತನಪರಿಸಿಬ್ಬನರಹಿತಂ ಸುದ್ಧಕೋಸೇಯ್ಯಂ ಪನ ವಟ್ಟತಿ।
2660.Kaṭṭissanti ratanaparisibbitaṃ koseyyakaṭṭissamayaṃ paccattharaṇaṃ. ‘‘Koseyyakaṭṭissamayanti koseyyakasaṭamaya’’nti (dī. ni. ṭī. 1.15) ācariyadhammapālattherena vuttaṃ, kantitakoseyyapuṭamayanti attho. Koseyyanti ratanaparisibbitaṃ kosiyasuttamayaṃ paccattharaṇaṃ. Ratanaparisibbanarahitaṃ suddhakoseyyaṃ pana vaṭṭati.
ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನೇತ್ಥ ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ತೂಲಿಕಂ ಸಬ್ಬಾನೇವ ಗೋನಕಾದೀನಿ ರತನಪರಿಸಿಬ್ಬಿತಾನಿ ನ ವಟ್ಟನ್ತೀ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೫) ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ತೂಲಿಕ’’ನ್ತಿ ಏತೇನ ರತನಪರಿಸಿಬ್ಬನರಹಿತಾಪಿ ತೂಲಿಕಾ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ದೀಪೇತಿ। ‘‘ರತನಪರಿಸಿಬ್ಬಿತಾನಿ ನ ವಟ್ಟನ್ತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ಯಾನಿ ರತನಪರಿಸಿಬ್ಬಿತಾನಿ, ತಾನಿ ಭೂಮತ್ಥರಣವಸೇನ ಯಥಾನುರೂಪಂ ಮಞ್ಚಾದೀಸು ಚ ಉಪನೇತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ದೀಪಿತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏತ್ಥ ಚ ವಿನಯಪರಿಯಾಯಂ ಪತ್ವಾ ಗರುಕೇ ಠಾತಬ್ಬತ್ತಾ ಇಧ ವುತ್ತನಯೇನೇವೇತ್ಥ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸುತ್ತನ್ತಿಕದೇಸನಾಯಂ ಪನ ಗಹಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ ವಸೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ನೇಸಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹನತ್ಥಂ ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ತೂಲಿಕಂ…ಪೇ॰… ವಟ್ಟನ್ತೀತಿ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೫) ಅಪರೇ।
Dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ panettha ‘‘ṭhapetvā tūlikaṃ sabbāneva gonakādīni ratanaparisibbitāni na vaṭṭantī’’ti (dī. ni. aṭṭha. 1.15) vuttaṃ. Tattha ‘‘ṭhapetvā tūlika’’nti etena ratanaparisibbanarahitāpi tūlikā na vaṭṭatīti dīpeti. ‘‘Ratanaparisibbitāni na vaṭṭantī’’ti iminā pana yāni ratanaparisibbitāni, tāni bhūmattharaṇavasena yathānurūpaṃ mañcādīsu ca upanetuṃ vaṭṭatīti dīpitanti veditabbaṃ. Ettha ca vinayapariyāyaṃ patvā garuke ṭhātabbattā idha vuttanayenevettha vinicchayo veditabbo. Suttantikadesanāyaṃ pana gahaṭṭhānampi vasena vuttattā nesaṃ saṅgaṇhanatthaṃ ‘‘ṭhapetvā tūlikaṃ…pe… vaṭṭantīti vutta’’nti (dī. ni. aṭṭha. 1.15) apare.
ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸರಥತ್ಥರನ್ತಿ ಹತ್ಥಿಪಿಟ್ಠೇ ಅತ್ಥರಿತಂ ಅತ್ಥರಣಂ ಹತ್ಥತ್ಥರಣಂ ನಾಮ। ಅಸ್ಸರಥತ್ಥರೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಕದಲಿಮಿಗಪವರ-ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಕಮ್ಪಿ ಚಾತಿ ಕದಲಿಮಿಗಚಮ್ಮಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ, ತೇನ ಕತಂ ಪವರಪಚ್ಚತ್ಥರಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಂ ಕಿರ ಸೇತವತ್ಥಸ್ಸ ಉಪರಿ ಕದಲಿಮಿಗಚಮ್ಮಂ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ಸಿಬ್ಬೇತ್ವಾ ಕರೋನ್ತಿ। ಪಿ-ಸದ್ದೇನ ಅಜಿನಪ್ಪವೇಣೀ ಗಹಿತಾ। ಅಜಿನಪ್ಪವೇಣೀ ನಾಮ ಅಜಿನಚಮ್ಮೇಹಿ ಮಞ್ಚಪಮಾಣೇನ ಸಿಬ್ಬೇತ್ವಾ ಕತಾ ಪವೇಣೀ। ತಾನಿ ಕಿರ ಚಮ್ಮಾನಿ ಸುಖುಮತರಾನಿ, ತಸ್ಮಾ ದುಪಟ್ಟತಿಪಟ್ಟಾನಿ ಕತ್ವಾ ಸಿಬ್ಬನ್ತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಜಿನಪ್ಪವೇಣೀ’’ತಿ।
Hatthiassarathattharanti hatthipiṭṭhe attharitaṃ attharaṇaṃ hatthattharaṇaṃ nāma. Assarathattharepi eseva nayo. Kadalimigapavara-paccattharaṇakampi cāti kadalimigacammaṃ nāma atthi, tena kataṃ pavarapaccattharaṇanti attho. Taṃ kira setavatthassa upari kadalimigacammaṃ pattharitvā sibbetvā karonti. Pi-saddena ajinappaveṇī gahitā. Ajinappaveṇī nāma ajinacammehi mañcapamāṇena sibbetvā katā paveṇī. Tāni kira cammāni sukhumatarāni, tasmā dupaṭṭatipaṭṭāni katvā sibbanti. Tena vuttaṃ ‘‘ajinappaveṇī’’ti.
೨೬೬೧. ರತ್ತವಿತಾನಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾತಿ ಕುಸುಮ್ಭಾದಿರತ್ತಸ್ಸ ಲೋಹಿತವಿತಾನಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಕಪ್ಪಿಯಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇಹಿ ಅತ್ಥತಂ ಸಯನಾಸನಞ್ಚ। ಕಸಾವರತ್ತವಿತಾನಸ್ಸ ಪನ ಹೇಟ್ಠಾ ಕಪ್ಪಿಯಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇನ ಅತ್ಥತಂ ವಟ್ಟತಿ। ತೇನೇವ ವಕ್ಖತಿ ‘‘ಹೇಟ್ಠಾ ಅಕಪ್ಪಿಯೇ’’ತಿಆದಿ।
2661.Rattavitānassa heṭṭhāti kusumbhādirattassa lohitavitānassa heṭṭhā kappiyapaccattharaṇehi atthataṃ sayanāsanañca. Kasāvarattavitānassa pana heṭṭhā kappiyapaccattharaṇena atthataṃ vaṭṭati. Teneva vakkhati ‘‘heṭṭhā akappiye’’tiādi.
ದ್ವಿಧಾ ರತ್ತೂಪಧಾನಕನ್ತಿ ಸೀಸಪಸ್ಸೇ, ಪಾದಪಸ್ಸೇ ಚಾತಿ ಉಭತೋಪಸ್ಸೇ ಪಞ್ಞತ್ತರತ್ತಬಿಬ್ಬೋಹನವನ್ತಞ್ಚ ಸಯನಾಸನಂ। ಇದಂ ಸಬ್ಬಂ ಅಕಪ್ಪಿಯಂ ಪರಿಭುಞ್ಜತೋ ದುಕ್ಕಟಂ ಹೋತಿ। ‘‘ಯಂ ಪನ ಏಕಮೇವ ಉಪಧಾನಂ ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ರತ್ತಂ ವಾ ಹೋತಿ ಪದುಮವಣ್ಣಂ ವಾ ವಿಚಿತ್ರಂ ವಾ, ಸಚೇ ಪಮಾಣಯುತ್ತಂ, ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೫೪) ಅಟ್ಠಕಥಾವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಏತೇನೇವ ಬ್ಯತಿರೇಕತೋ ವುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ‘‘ಯೇಭುಯ್ಯರತ್ತಾನಿಪಿ ದ್ವೇ ಬಿಬ್ಬೋಹನಾನಿ ನ ವಟ್ಟನ್ತೀ’’ತಿ ಗಣ್ಠಿಪದೇ ವುತ್ತಂ। ತೇನೇವ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ರತ್ತವಿತಾನಮ್ಪಿ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ।
Dvidhārattūpadhānakanti sīsapasse, pādapasse cāti ubhatopasse paññattarattabibbohanavantañca sayanāsanaṃ. Idaṃ sabbaṃ akappiyaṃ paribhuñjato dukkaṭaṃ hoti. ‘‘Yaṃ pana ekameva upadhānaṃ ubhosu passesu rattaṃ vā hoti padumavaṇṇaṃ vā vicitraṃ vā, sace pamāṇayuttaṃ, vaṭṭatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 254) aṭṭhakathāvinicchayo eteneva byatirekato vutto hoti. ‘‘Yebhuyyarattānipi dve bibbohanāni na vaṭṭantī’’ti gaṇṭhipade vuttaṃ. Teneva yebhuyyena rattavitānampi na vaṭṭatīti viññāyati.
ಏತ್ಥ ಚ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಅಲೋಹಿತಕಾನಿ ದ್ವೇಪಿ ವಟ್ಟನ್ತಿಯೇವ, ತತೋ ಉತ್ತರಿ ಲಭಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇಸಂ ದಾತಬ್ಬಾನಿ, ದಾತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಮಞ್ಚೇ ತಿರಿಯಂ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ಉಪರಿ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ ದತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿತುಮ್ಪಿ ಲಭತೀ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೫) ಅವಿಸೇಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಸೇನಾಸನಕ್ಖನ್ಧಕಸಂವಣ್ಣನಾಯಂ ಪನ ‘‘ಅಗಿಲಾನಸ್ಸ ಸೀಸೂಪಧಾನಞ್ಚ ಪಾದೂಪಧಾನಞ್ಚಾತಿ ದ್ವಯಮೇವ ವಟ್ಟತಿ, ಗಿಲಾನಸ್ಸ ಬಿಬ್ಬೋಹನಾನಿ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ ಉಪರಿ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ ದತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೯೭) ವುತ್ತತ್ತಾ ಗಿಲಾನೋಯೇವ ಮಞ್ಚೇ ತಿರಿಯಂ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿತುಂ ಲಭತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Ettha ca kiñcāpi dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ ‘‘alohitakāni dvepi vaṭṭantiyeva, tato uttari labhitvā aññesaṃ dātabbāni, dātuṃ asakkonto mañce tiriyaṃ attharitvā upari paccattharaṇaṃ datvā nipajjitumpi labhatī’’ti (dī. ni. aṭṭha. 1.15) avisesena vuttaṃ. Senāsanakkhandhakasaṃvaṇṇanāyaṃ pana ‘‘agilānassa sīsūpadhānañca pādūpadhānañcāti dvayameva vaṭṭati, gilānassa bibbohanāni santharitvā upari paccattharaṇaṃ datvā nipajjitumpi vaṭṭatī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 297) vuttattā gilānoyeva mañce tiriyaṃ attharitvā nipajjituṃ labhatīti veditabbaṃ.
೨೬೬೨. ಉದ್ಧಂ ಸೇತವಿತಾನಮ್ಪಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಅಕಪ್ಪಿಯೇ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇ ಸತಿ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ತಸ್ಮಿನ್ತಿ ಅಕಪ್ಪಿಯಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇ।
2662. Uddhaṃ setavitānampi heṭṭhā akappiye paccattharaṇe sati na vaṭṭatīti yojanā. Tasminti akappiyapaccattharaṇe.
೨೬೬೩. ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಆಸನ್ದಾದಿತ್ತಯಸ್ಸ ವಟ್ಟನಾಕಾರೋ ನತ್ಥೀತಿ ದೀಪೇತಿ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬನ್ತಿ ಗೋನಕಾದಿ ದ್ವಿಧಾರತ್ತೂಪಧಾನಕಪರಿಯನ್ತಂ ಸಬ್ಬಂ। ಗಿಹಿಸನ್ತಕನ್ತಿ ಗಿಹೀನಂ ಸನ್ತಕಂ ತೇಹಿಯೇವ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಇಮಿನಾ ಪಞ್ಚಸು ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇಸು ಅಞ್ಞತರೇನ ವಾ ತೇಸಂ ಆಣತ್ತಿಯಾ ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ದೀಪೇತಿ। ಲಭತೇತಿ ನಿಸೀದಿತುಂ ಲಭತಿ।
2663.‘‘Ṭhapetvā’’ti iminā āsandādittayassa vaṭṭanākāro natthīti dīpeti. Sesaṃ sabbanti gonakādi dvidhārattūpadhānakapariyantaṃ sabbaṃ. Gihisantakanti gihīnaṃ santakaṃ tehiyeva paññattaṃ, iminā pañcasu sahadhammikesu aññatarena vā tesaṃ āṇattiyā vā paññattaṃ na vaṭṭatīti dīpeti. Labhateti nisīdituṃ labhati.
೨೬೬೪. ತಂ ಕತ್ಥ ಲಭತೀತಿ ಪದೇಸನಿಯಮಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಧಮ್ಮಾಸನೇ’’ತಿಆದಿ। ಧಮ್ಮಾಸನೇತಿ ಏತ್ಥ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಯದಿ ಧಮ್ಮಾಸನೇ ಸಙ್ಘಿಕಮ್ಪಿ ಗೋನಕಾದಿಂ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಅನಾಣತ್ತಾ ಆರಾಮಿಕಾದಯೋ ಸಯಮೇವ ಪಞ್ಞಾಪೇನ್ತಿ ಚೇವ ನೀಹರನ್ತಿ ಚ, ಏತಂ ಗಿಹಿವಿಕತನೀಹಾರಂ ನಾಮ। ಇಮಿನಾ ಗಿಹಿವಿಕತನೀಹಾರೇನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೨೦; ವಿ॰ ಸಙ್ಗ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಪಕಿಣ್ಣಕವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾ ೫೬ ಅತ್ಥತೋ ಸಮಾನಂ) ವುತ್ತಂ। ಭತ್ತಗ್ಗೇ ವಾತಿ ವಿಹಾರೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಪರಿವೇಸನಟ್ಠಾನೇ ವಾ ಭೋಜನಸಾಲಾಯಂ ವಾ। ಅಪಿಸದ್ದೇನ ಗಿಹೀನಂ ಗೇಹೇಪಿ ತೇಹಿ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಗೋನಕಾದಿಮ್ಹಿ ನಿಸೀದಿತುಂ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ದೀಪೇತಿ। ಧಮ್ಮಾಸನಾದಿಪದೇಸನಿಯಮನೇನ ತತೋ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಗಿಹಿಪಞ್ಞತ್ತೇಪಿ ತತ್ಥ ನಿಸೀದಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಬ್ಯತಿರೇಕತೋ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ।
2664. Taṃ kattha labhatīti padesaniyamaṃ dassetumāha ‘‘dhammāsane’’tiādi. Dhammāsaneti ettha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yadi dhammāsane saṅghikampi gonakādiṃ bhikkhūhi anāṇattā ārāmikādayo sayameva paññāpenti ceva nīharanti ca, etaṃ gihivikatanīhāraṃ nāma. Iminā gihivikatanīhārena vaṭṭatī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 320; vi. saṅga. aṭṭha. pakiṇṇakavinicchayakathā 56 atthato samānaṃ) vuttaṃ. Bhattagge vāti vihāre nisīdāpetvā parivesanaṭṭhāne vā bhojanasālāyaṃ vā. Apisaddena gihīnaṃ gehepi tehi paññatte gonakādimhi nisīdituṃ anāpattīti dīpeti. Dhammāsanādipadesaniyamanena tato aññattha gihipaññattepi tattha nisīdituṃ na vaṭṭatīti byatirekato viññāyati.
ಭೂಮತ್ಥರಣಕೇತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಕತೇ’’ತಿ ಸೇಸೋ। ತತ್ಥಾತಿ ಸಙ್ಘಿಕೇ ವಾ ಗಿಹಿಸನ್ತಕೇ ವಾ ಗೋನಕಾದಿಮ್ಹಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇಹಿ ಅನಾಣತ್ತೇಹಿ ಗಿಹೀಹಿ ಏವ ಭೂಮತ್ಥರಣೇ ಕತೇ। ಸಯಿತುನ್ತಿ ಉಪರಿ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ ದತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಅಪಿ-ಸದ್ದೇನ ನಿಸೀದಿತುಮ್ಪಿ ವಾತಿ ಸಮುಚ್ಚಿನೋತಿ। ‘‘ಭೂಮತ್ಥರಣಕೇ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಗಿಹೀಹಿ ಏವ ಮಞ್ಚಾದೀಸು ಸಯನತ್ಥಂ ಅತ್ಥತೇ ಉಪರಿ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ ದತ್ವಾ ಸಯಿತುಂ ವಾ ನಿಸೀದಿತುಂ ವಾ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ದೀಪೇತಿ।
Bhūmattharaṇaketi ettha ‘‘kate’’ti seso. Tatthāti saṅghike vā gihisantake vā gonakādimhi sahadhammikehi anāṇattehi gihīhi eva bhūmattharaṇe kate. Sayitunti upari attano paccattharaṇaṃ datvā nipajjituṃ vaṭṭati. Api-saddena nisīditumpi vāti samuccinoti. ‘‘Bhūmattharaṇake’’ti iminā gihīhi eva mañcādīsu sayanatthaṃ atthate upari attano paccattharaṇaṃ datvā sayituṃ vā nisīdituṃ vā na vaṭṭatīti dīpeti.
ಚಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ।
Cammakkhandhakakathāvaṇṇanā.
