Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā |
[౩౨౪] ౪. చమ్మసాటకజాతకవణ్ణనా
[324] 4. Cammasāṭakajātakavaṇṇanā
కల్యాణరూపో వతయన్తి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో చమ్మసాటకం నామ పరిబ్బాజకం ఆరబ్భ కథేసి. తస్స కిర చమ్మమేవ నివాసనఞ్చ పారుపనఞ్చ హోతి. సో ఏకదివసం పరిబ్బాజకారామా నిక్ఖమిత్వా సావత్థియం భిక్ఖాయ చరన్తో ఏళకానం యుజ్ఝనట్ఠానం సమ్పాపుణి. ఏళకో తం దిస్వా పహరితుకామో ఓసక్కి. పరిబ్బాజకో ‘‘ఏస మయ్హం అపచితిం దస్సేతీ’’తి న పటిక్కమి. ఏళకో వేగేనాగన్త్వా తం ఊరుమ్హి పహరిత్వా పాతేసి. తస్స తం అసన్తపగ్గహణకారణం భిక్ఖుసఙ్ఘే పాకటం అహోసి. భిక్ఖూ ధమ్మసభాయం కథం సముట్ఠాపేసుం ‘‘ఆవుసో, చమ్మసాటకపరిబ్బాజకో అసన్తపగ్గహం కత్వా వినాసం పత్తో’’తి సత్థా ఆగన్త్వా ‘‘కాయ నుత్థ, భిక్ఖవే, ఏతరహి కథాయ సన్నిసిన్నా’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘ఇమాయ నామా’’తి వుత్తే ‘‘న, భిక్ఖవే, ఇదానేవ, పుబ్బేపేస అసన్తపగ్గహం కత్వా వినాసం పత్తోయేవా’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.
Kalyāṇarūpovatayanti idaṃ satthā jetavane viharanto cammasāṭakaṃ nāma paribbājakaṃ ārabbha kathesi. Tassa kira cammameva nivāsanañca pārupanañca hoti. So ekadivasaṃ paribbājakārāmā nikkhamitvā sāvatthiyaṃ bhikkhāya caranto eḷakānaṃ yujjhanaṭṭhānaṃ sampāpuṇi. Eḷako taṃ disvā paharitukāmo osakki. Paribbājako ‘‘esa mayhaṃ apacitiṃ dassetī’’ti na paṭikkami. Eḷako vegenāgantvā taṃ ūrumhi paharitvā pātesi. Tassa taṃ asantapaggahaṇakāraṇaṃ bhikkhusaṅghe pākaṭaṃ ahosi. Bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, cammasāṭakaparibbājako asantapaggahaṃ katvā vināsaṃ patto’’ti satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepesa asantapaggahaṃ katvā vināsaṃ pattoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో ఏకస్మిం వాణిజకులే నిబ్బత్తిత్వా వయప్పత్తో వణిజ్జం కరోతి. తదా ఏకో చమ్మసాటకపరిబ్బాజకో బారాణసియం భిక్ఖాయ చరన్తో ఏళకానం యుజ్ఝనట్ఠానం పత్వా ఏళకం ఓసక్కన్తం దిస్వా ‘‘అపచితిం మే కరోతీ’’తి సఞ్ఞాయ అపటిక్కమిత్వా ‘‘ఇమేసం ఏత్తకానం మనుస్సానం అన్తరే అయం ఏకో ఏళకో అమ్హాకం గుణం జానాతీ’’తి తస్స అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా ఠితోవ పఠమం గాథమాహ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto ekasmiṃ vāṇijakule nibbattitvā vayappatto vaṇijjaṃ karoti. Tadā eko cammasāṭakaparibbājako bārāṇasiyaṃ bhikkhāya caranto eḷakānaṃ yujjhanaṭṭhānaṃ patvā eḷakaṃ osakkantaṃ disvā ‘‘apacitiṃ me karotī’’ti saññāya apaṭikkamitvā ‘‘imesaṃ ettakānaṃ manussānaṃ antare ayaṃ eko eḷako amhākaṃ guṇaṃ jānātī’’ti tassa añjaliṃ paggahetvā ṭhitova paṭhamaṃ gāthamāha –
౯౩.
93.
‘‘కల్యాణరూపో వతయం చతుప్పదో, సుభద్దకో చేవ సుపేసలో చ;
‘‘Kalyāṇarūpo vatayaṃ catuppado, subhaddako ceva supesalo ca;
యో బ్రాహ్మణం జాతిమన్తూపపన్నం, అపచాయతి మేణ్డవరో యసస్సీ’’తి.
Yo brāhmaṇaṃ jātimantūpapannaṃ, apacāyati meṇḍavaro yasassī’’ti.
తత్థ కల్యాణరూపోతి కల్యాణజాతికో. సుపేసలోతి సుట్ఠు పియసీలో. జాతిమన్తూపపన్నన్తి జాతియా చ మన్తేహి చ సమ్పన్నం. యసస్సీతి వణ్ణభణనమేతం.
Tattha kalyāṇarūpoti kalyāṇajātiko. Supesaloti suṭṭhu piyasīlo. Jātimantūpapannanti jātiyā ca mantehi ca sampannaṃ. Yasassīti vaṇṇabhaṇanametaṃ.
తస్మిం ఖణే ఆపణే నిసిన్నో పణ్డితవాణిజో తం పరిబ్బాజకం నిసేధేన్తో దుతియం గాథమాహ –
Tasmiṃ khaṇe āpaṇe nisinno paṇḍitavāṇijo taṃ paribbājakaṃ nisedhento dutiyaṃ gāthamāha –
౯౪.
94.
‘‘మా బ్రాహ్మణ ఇత్తరదస్సనేన, విస్సాసమాపజ్జి చతుప్పదస్స;
‘‘Mā brāhmaṇa ittaradassanena, vissāsamāpajji catuppadassa;
దళ్హప్పహారం అభికఙ్ఖమానో, అవసక్కతీ దస్సతి సుప్పహార’’న్తి.
Daḷhappahāraṃ abhikaṅkhamāno, avasakkatī dassati suppahāra’’nti.
తత్థ ఇత్తరదస్సనేనాతి ఖణికదస్సనేన.
Tattha ittaradassanenāti khaṇikadassanena.
తస్స పణ్డితవాణిజస్స కథేన్తస్సేవ సో మేణ్డకో వేగేనాగన్త్వా ఊరుమ్హి పహరిత్వా తం తత్థేవ వేదనాప్పత్తం కత్వా పాతేసి. సో పరిదేవమానో నిపజ్జి. సత్థా తం కారణం పకాసేన్తో తతియం గాథమాహ –
Tassa paṇḍitavāṇijassa kathentasseva so meṇḍako vegenāgantvā ūrumhi paharitvā taṃ tattheva vedanāppattaṃ katvā pātesi. So paridevamāno nipajji. Satthā taṃ kāraṇaṃ pakāsento tatiyaṃ gāthamāha –
౯౫.
95.
‘‘ఊరుట్ఠి భగ్గం వట్టితో ఖారిభారో, సబ్బఞ్చ భణ్డం బ్రాహ్మణస్స భిన్నం;
‘‘Ūruṭṭhi bhaggaṃ vaṭṭito khāribhāro, sabbañca bhaṇḍaṃ brāhmaṇassa bhinnaṃ;
ఉభోపి బాహా పగ్గయ్హ కన్దతి, అతిధావథ హఞ్ఞతే బ్రహ్మచారీ’’తి.
Ubhopi bāhā paggayha kandati, atidhāvatha haññate brahmacārī’’ti.
తస్సత్థో – భిక్ఖవే, తస్స పరిబ్బాజకస్స ఊరుట్ఠికం భగ్గం, ఖారిభారో వట్టితో పవట్టితో, తస్మిం పవట్టమానే యం తత్థ తస్స బ్రాహ్మణస్స ఉపకరణభణ్డం, తమ్పి సబ్బం భిన్నం, సోపి ఉభో బాహా ఉక్ఖిపిత్వా పరివారేత్వా ఠితపరిసం సన్ధాయ ‘‘అభిధావథ, హఞ్ఞతే బ్రహ్మచారీ’’తి వదన్తో కన్దతి రోదతి పరిదేవతీతి.
Tassattho – bhikkhave, tassa paribbājakassa ūruṭṭhikaṃ bhaggaṃ, khāribhāro vaṭṭito pavaṭṭito, tasmiṃ pavaṭṭamāne yaṃ tattha tassa brāhmaṇassa upakaraṇabhaṇḍaṃ, tampi sabbaṃ bhinnaṃ, sopi ubho bāhā ukkhipitvā parivāretvā ṭhitaparisaṃ sandhāya ‘‘abhidhāvatha, haññate brahmacārī’’ti vadanto kandati rodati paridevatīti.
పరిబ్బాజకో చతుత్థం గాథం ఆహ –
Paribbājako catutthaṃ gāthaṃ āha –
౯౬.
96.
‘‘ఏవం సో నిహతో సేతి, యో అపూజం పసంసతి;
‘‘Evaṃ so nihato seti, yo apūjaṃ pasaṃsati;
యథాహమజ్జ పహతో, హతో మేణ్డేన దుమ్మతీ’’తి.
Yathāhamajja pahato, hato meṇḍena dummatī’’ti.
తత్థ అపూజన్తి అపూజనీయం. యథాహమజ్జాతి యథా అహం అజ్జ అసన్తపగ్గహం కత్వా ఠితో మేణ్డేన దళ్హప్పహారేన పహతో ఏత్థేవ మారితో . దుమ్మతీతి దుప్పఞ్ఞో. ఏవం యో అఞ్ఞోపి అసన్తపగ్గహం కరిస్సతి, సోపి అహం వియ దుక్ఖం అనుభవిస్సతీతి సో పరిదేవన్తో తత్థేవ జీవితక్ఖయం పత్తోతి.
Tattha apūjanti apūjanīyaṃ. Yathāhamajjāti yathā ahaṃ ajja asantapaggahaṃ katvā ṭhito meṇḍena daḷhappahārena pahato ettheva mārito . Dummatīti duppañño. Evaṃ yo aññopi asantapaggahaṃ karissati, sopi ahaṃ viya dukkhaṃ anubhavissatīti so paridevanto tattheva jīvitakkhayaṃ pattoti.
సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా చమ్మసాటకో ఏతరహి చమ్మసాటకో అహోసి, పణ్డితవాణిజో పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā cammasāṭako etarahi cammasāṭako ahosi, paṇḍitavāṇijo pana ahameva ahosi’’nti.
చమ్మసాటకజాతకవణ్ణనా చతుత్థా.
Cammasāṭakajātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౩౨౪. చమ్మసాటకజాతకం • 324. Cammasāṭakajātakaṃ