Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[៣២៤] ៤. ចម្មសាដកជាតកវណ្ណនា
[324] 4. Cammasāṭakajātakavaṇṇanā
កល្យាណរូបោ វតយន្តិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ ចម្មសាដកំ នាម បរិព្ពាជកំ អារព្ភ កថេសិ។ តស្ស កិរ ចម្មមេវ និវាសនញ្ច បារុបនញ្ច ហោតិ។ សោ ឯកទិវសំ បរិព្ពាជការាមា និក្ខមិត្វា សាវត្ថិយំ ភិក្ខាយ ចរន្តោ ឯឡកានំ យុជ្ឈនដ្ឋានំ សម្បាបុណិ។ ឯឡកោ តំ ទិស្វា បហរិតុកាមោ ឱសក្កិ។ បរិព្ពាជកោ ‘‘ឯស មយ្ហំ អបចិតិំ ទស្សេតី’’តិ ន បដិក្កមិ។ ឯឡកោ វេគេនាគន្ត្វា តំ ឩរុម្ហិ បហរិត្វា បាតេសិ។ តស្ស តំ អសន្តបគ្គហណការណំ ភិក្ខុសង្ឃេ បាកដំ អហោសិ។ ភិក្ខូ ធម្មសភាយំ កថំ សមុដ្ឋាបេសុំ ‘‘អាវុសោ, ចម្មសាដកបរិព្ពាជកោ អសន្តបគ្គហំ កត្វា វិនាសំ បត្តោ’’តិ សត្ថា អាគន្ត្វា ‘‘កាយ នុត្ថ, ភិក្ខវេ, ឯតរហិ កថាយ សន្និសិន្នា’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘ឥមាយ នាមា’’តិ វុត្តេ ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឥទានេវ, បុព្ពេបេស អសន្តបគ្គហំ កត្វា វិនាសំ បត្តោយេវា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Kalyāṇarūpovatayanti idaṃ satthā jetavane viharanto cammasāṭakaṃ nāma paribbājakaṃ ārabbha kathesi. Tassa kira cammameva nivāsanañca pārupanañca hoti. So ekadivasaṃ paribbājakārāmā nikkhamitvā sāvatthiyaṃ bhikkhāya caranto eḷakānaṃ yujjhanaṭṭhānaṃ sampāpuṇi. Eḷako taṃ disvā paharitukāmo osakki. Paribbājako ‘‘esa mayhaṃ apacitiṃ dassetī’’ti na paṭikkami. Eḷako vegenāgantvā taṃ ūrumhi paharitvā pātesi. Tassa taṃ asantapaggahaṇakāraṇaṃ bhikkhusaṅghe pākaṭaṃ ahosi. Bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, cammasāṭakaparibbājako asantapaggahaṃ katvā vināsaṃ patto’’ti satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepesa asantapaggahaṃ katvā vināsaṃ pattoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ ឯកស្មិំ វាណិជកុលេ និព្ពត្តិត្វា វយប្បត្តោ វណិជ្ជំ ករោតិ។ តទា ឯកោ ចម្មសាដកបរិព្ពាជកោ ពារាណសិយំ ភិក្ខាយ ចរន្តោ ឯឡកានំ យុជ្ឈនដ្ឋានំ បត្វា ឯឡកំ ឱសក្កន្តំ ទិស្វា ‘‘អបចិតិំ មេ ករោតី’’តិ សញ្ញាយ អបដិក្កមិត្វា ‘‘ឥមេសំ ឯត្តកានំ មនុស្សានំ អន្តរេ អយំ ឯកោ ឯឡកោ អម្ហាកំ គុណំ ជានាតី’’តិ តស្ស អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ឋិតោវ បឋមំ គាថមាហ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto ekasmiṃ vāṇijakule nibbattitvā vayappatto vaṇijjaṃ karoti. Tadā eko cammasāṭakaparibbājako bārāṇasiyaṃ bhikkhāya caranto eḷakānaṃ yujjhanaṭṭhānaṃ patvā eḷakaṃ osakkantaṃ disvā ‘‘apacitiṃ me karotī’’ti saññāya apaṭikkamitvā ‘‘imesaṃ ettakānaṃ manussānaṃ antare ayaṃ eko eḷako amhākaṃ guṇaṃ jānātī’’ti tassa añjaliṃ paggahetvā ṭhitova paṭhamaṃ gāthamāha –
៩៣.
93.
‘‘កល្យាណរូបោ វតយំ ចតុប្បទោ, សុភទ្ទកោ ចេវ សុបេសលោ ច;
‘‘Kalyāṇarūpo vatayaṃ catuppado, subhaddako ceva supesalo ca;
យោ ព្រាហ្មណំ ជាតិមន្តូបបន្នំ, អបចាយតិ មេណ្ឌវរោ យសស្សី’’តិ។
Yo brāhmaṇaṃ jātimantūpapannaṃ, apacāyati meṇḍavaro yasassī’’ti.
តត្ថ កល្យាណរូបោតិ កល្យាណជាតិកោ។ សុបេសលោតិ សុដ្ឋុ បិយសីលោ។ ជាតិមន្តូបបន្នន្តិ ជាតិយា ច មន្តេហិ ច សម្បន្នំ។ យសស្សីតិ វណ្ណភណនមេតំ។
Tattha kalyāṇarūpoti kalyāṇajātiko. Supesaloti suṭṭhu piyasīlo. Jātimantūpapannanti jātiyā ca mantehi ca sampannaṃ. Yasassīti vaṇṇabhaṇanametaṃ.
តស្មិំ ខណេ អាបណេ និសិន្នោ បណ្ឌិតវាណិជោ តំ បរិព្ពាជកំ និសេធេន្តោ ទុតិយំ គាថមាហ –
Tasmiṃ khaṇe āpaṇe nisinno paṇḍitavāṇijo taṃ paribbājakaṃ nisedhento dutiyaṃ gāthamāha –
៩៤.
94.
‘‘មា ព្រាហ្មណ ឥត្តរទស្សនេន, វិស្សាសមាបជ្ជិ ចតុប្បទស្ស;
‘‘Mā brāhmaṇa ittaradassanena, vissāsamāpajji catuppadassa;
ទឡ្ហប្បហារំ អភិកង្ខមានោ, អវសក្កតី ទស្សតិ សុប្បហារ’’ន្តិ។
Daḷhappahāraṃ abhikaṅkhamāno, avasakkatī dassati suppahāra’’nti.
តត្ថ ឥត្តរទស្សនេនាតិ ខណិកទស្សនេន។
Tattha ittaradassanenāti khaṇikadassanena.
តស្ស បណ្ឌិតវាណិជស្ស កថេន្តស្សេវ សោ មេណ្ឌកោ វេគេនាគន្ត្វា ឩរុម្ហិ បហរិត្វា តំ តត្ថេវ វេទនាប្បត្តំ កត្វា បាតេសិ។ សោ បរិទេវមានោ និបជ្ជិ។ សត្ថា តំ ការណំ បកាសេន្តោ តតិយំ គាថមាហ –
Tassa paṇḍitavāṇijassa kathentasseva so meṇḍako vegenāgantvā ūrumhi paharitvā taṃ tattheva vedanāppattaṃ katvā pātesi. So paridevamāno nipajji. Satthā taṃ kāraṇaṃ pakāsento tatiyaṃ gāthamāha –
៩៥.
95.
‘‘ឩរុដ្ឋិ ភគ្គំ វដ្ដិតោ ខារិភារោ, សព្ពញ្ច ភណ្ឌំ ព្រាហ្មណស្ស ភិន្នំ;
‘‘Ūruṭṭhi bhaggaṃ vaṭṭito khāribhāro, sabbañca bhaṇḍaṃ brāhmaṇassa bhinnaṃ;
ឧភោបិ ពាហា បគ្គយ្ហ កន្ទតិ, អតិធាវថ ហញ្ញតេ ព្រហ្មចារី’’តិ។
Ubhopi bāhā paggayha kandati, atidhāvatha haññate brahmacārī’’ti.
តស្សត្ថោ – ភិក្ខវេ, តស្ស បរិព្ពាជកស្ស ឩរុដ្ឋិកំ ភគ្គំ, ខារិភារោ វដ្ដិតោ បវដ្ដិតោ, តស្មិំ បវដ្ដមានេ យំ តត្ថ តស្ស ព្រាហ្មណស្ស ឧបករណភណ្ឌំ, តម្បិ សព្ពំ ភិន្នំ, សោបិ ឧភោ ពាហា ឧក្ខិបិត្វា បរិវារេត្វា ឋិតបរិសំ សន្ធាយ ‘‘អភិធាវថ, ហញ្ញតេ ព្រហ្មចារី’’តិ វទន្តោ កន្ទតិ រោទតិ បរិទេវតីតិ។
Tassattho – bhikkhave, tassa paribbājakassa ūruṭṭhikaṃ bhaggaṃ, khāribhāro vaṭṭito pavaṭṭito, tasmiṃ pavaṭṭamāne yaṃ tattha tassa brāhmaṇassa upakaraṇabhaṇḍaṃ, tampi sabbaṃ bhinnaṃ, sopi ubho bāhā ukkhipitvā parivāretvā ṭhitaparisaṃ sandhāya ‘‘abhidhāvatha, haññate brahmacārī’’ti vadanto kandati rodati paridevatīti.
បរិព្ពាជកោ ចតុត្ថំ គាថំ អាហ –
Paribbājako catutthaṃ gāthaṃ āha –
៩៦.
96.
‘‘ឯវំ សោ និហតោ សេតិ, យោ អបូជំ បសំសតិ;
‘‘Evaṃ so nihato seti, yo apūjaṃ pasaṃsati;
យថាហមជ្ជ បហតោ, ហតោ មេណ្ឌេន ទុម្មតី’’តិ។
Yathāhamajja pahato, hato meṇḍena dummatī’’ti.
តត្ថ អបូជន្តិ អបូជនីយំ។ យថាហមជ្ជាតិ យថា អហំ អជ្ជ អសន្តបគ្គហំ កត្វា ឋិតោ មេណ្ឌេន ទឡ្ហប្បហារេន បហតោ ឯត្ថេវ មារិតោ ។ ទុម្មតីតិ ទុប្បញ្ញោ។ ឯវំ យោ អញ្ញោបិ អសន្តបគ្គហំ ករិស្សតិ, សោបិ អហំ វិយ ទុក្ខំ អនុភវិស្សតីតិ សោ បរិទេវន្តោ តត្ថេវ ជីវិតក្ខយំ បត្តោតិ។
Tattha apūjanti apūjanīyaṃ. Yathāhamajjāti yathā ahaṃ ajja asantapaggahaṃ katvā ṭhito meṇḍena daḷhappahārena pahato ettheva mārito . Dummatīti duppañño. Evaṃ yo aññopi asantapaggahaṃ karissati, sopi ahaṃ viya dukkhaṃ anubhavissatīti so paridevanto tattheva jīvitakkhayaṃ pattoti.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា ចម្មសាដកោ ឯតរហិ ចម្មសាដកោ អហោសិ, បណ្ឌិតវាណិជោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā cammasāṭako etarahi cammasāṭako ahosi, paṇḍitavāṇijo pana ahameva ahosi’’nti.
ចម្មសាដកជាតកវណ្ណនា ចតុត្ថា។
Cammasāṭakajātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ៣២៤. ចម្មសាដកជាតកំ • 324. Cammasāṭakajātakaṃ