| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ชาตก-อฎฺฐกถา • Jātaka-aṭṭhakathā |
[๑๓๕] ๕. จนฺทาภชาตกวณฺณนา
[135] 5. Candābhajātakavaṇṇanā
จนฺทาภนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรโนฺต สงฺกสฺสนครทฺวาเร เถรเสฺสว ปญฺหพฺยากรณํ อารพฺภ กเถสิฯ อตีเต กิร พาราณสิยํ พฺรหฺมทเตฺต รชฺชํ กาเรเนฺต โพธิสโตฺต อรญฺญายตเน กาลํ กโรโนฺต อเนฺตวาสิเกหิ ปุจฺฉิโต ‘‘จนฺทาภํ สูริยาภ’’นฺติ วตฺวา อาภสฺสเร นิพฺพโตฺตฯ ตาปสา เชฎฺฐเนฺตวาสิกสฺส น สทฺทหิํสุฯ โพธิสโตฺต อาภสฺสรโต อาคนฺตฺวา อากาเส ฐิโต อิมํ คาถมาห –
Candābhanti idaṃ satthā jetavane viharanto saṅkassanagaradvāre therasseva pañhabyākaraṇaṃ ārabbha kathesi. Atīte kira bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto araññāyatane kālaṃ karonto antevāsikehi pucchito ‘‘candābhaṃ sūriyābha’’nti vatvā ābhassare nibbatto. Tāpasā jeṭṭhantevāsikassa na saddahiṃsu. Bodhisatto ābhassarato āgantvā ākāse ṭhito imaṃ gāthamāha –
๑๓๕.
135.
‘‘จนฺทาภํ สูริยาภญฺจ, โยธ ปญฺญาย คาธติ;
‘‘Candābhaṃ sūriyābhañca, yodha paññāya gādhati;
อวิตเกฺกน ฌาเนน, โหติ อาภสฺสรูปโค’’ติฯ
Avitakkena jhānena, hoti ābhassarūpago’’ti.
ตตฺถ จนฺทาภนฺติ โอทาตกสิณํ ทเสฺสติฯ สูริยาภนฺติ ปีตกสิณํฯ โยธ ปญฺญาย คาธตีติ โย ปุคฺคโล อิธ สตฺตโลเก อิทํ กสิณทฺวยํ ปญฺญาย คาธติ, อารมฺมณํ กตฺวา อนุปวิสติ, ตเตฺถว ปติฎฺฐหติ ฯ อถ วา จนฺทาภํ สูริยาภญฺจ, โยธ ปญฺญาย คาธตีติ ยตฺตกํ ฐานํ จนฺทาภา จ สูริยาภา จ ปตฺถฎา, ตตฺถเก ฐาเน ปฎิภาคกสิณํ วเฑฺฒตฺวา ตํ อารมฺมณํ กตฺวา ฌานํ นิพฺพเตฺตโนฺต อุภยเมฺปตํ อาภํ ปญฺญาย คาธติ นามฯ ตสฺมา อยเมฺปตฺถ อโตฺถเยวฯ อวิตเกฺกน ฌาเนน, โหติ อาภสฺสรูปโคติ โส ปุคฺคโล ตถา กตฺวา ปฎิลเทฺธน ทุติเยน ฌาเนน อาภสฺสรพฺรหฺมโลกูปโค โหตีติฯ
Tattha candābhanti odātakasiṇaṃ dasseti. Sūriyābhanti pītakasiṇaṃ. Yodha paññāya gādhatīti yo puggalo idha sattaloke idaṃ kasiṇadvayaṃ paññāya gādhati, ārammaṇaṃ katvā anupavisati, tattheva patiṭṭhahati . Atha vā candābhaṃ sūriyābhañca, yodha paññāya gādhatīti yattakaṃ ṭhānaṃ candābhā ca sūriyābhā ca patthaṭā, tatthake ṭhāne paṭibhāgakasiṇaṃ vaḍḍhetvā taṃ ārammaṇaṃ katvā jhānaṃ nibbattento ubhayampetaṃ ābhaṃ paññāya gādhati nāma. Tasmā ayampettha atthoyeva. Avitakkena jhānena, hoti ābhassarūpagoti so puggalo tathā katvā paṭiladdhena dutiyena jhānena ābhassarabrahmalokūpago hotīti.
เอวํ โพธิสโตฺต ตาปเส โพเธตฺวา เชฎฺฐเนฺตวาสิกสฺส คุณํ กเถตฺวา พฺรหฺมโลกเมว คโตฯ
Evaṃ bodhisatto tāpase bodhetvā jeṭṭhantevāsikassa guṇaṃ kathetvā brahmalokameva gato.
สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ – ‘‘ตทา เชฎฺฐเนฺตวาสิโก สาริปุโตฺต, มหาพฺรหฺมา ปน อหเมว อโหสิ’’นฺติฯ
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā jeṭṭhantevāsiko sāriputto, mahābrahmā pana ahameva ahosi’’nti.
จนฺทาภชาตกวณฺณนา ปญฺจมาฯ
Candābhajātakavaṇṇanā pañcamā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / ชาตกปาฬิ • Jātakapāḷi / ๑๓๕. จนฺทาภชาตกํ • 135. Candābhajātakaṃ
