Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā

[៤៨៥] ២. ចន្ទកិន្នរីជាតកវណ្ណនា

[485] 2. Candakinnarījātakavaṇṇanā

ឧបនីយតិទំ មញ្ញេតិ ឥទំ សត្ថា កបិលវត្ថុបុរំ ឧបនិស្សាយ និគ្រោធារាមេ វិហរន្តោ រាជនិវេសនេ រាហុលមាតរំ អារព្ភ កថេសិ។ ឥទំ បន ជាតកំ ទូរេនិទានតោ បដ្ឋាយ កថេតព្ពំ។ សា បនេសា និទានកថា យាវ លដ្ឋិវនេ ឧរុវេលកស្សបសីហនាទា អបណ្ណកជាតកេ កថិតា, តតោ បរំ យាវ កបិលវត្ថុគមនា វេស្សន្តរជាតកេ អាវិ ភវិស្សតិ។ សត្ថា បន បិតុ និវេសនេ និសីទិត្វា អន្តរភត្តសមយេ មហាធម្មបាលជាតកំ (ជា. ១.១០.៩២ អាទយោ) កថេត្វា កតភត្តកិច្ចោ ‘‘រាហុលមាតុ និវេសនេ និសីទិត្វា តស្សា គុណំ វណ្ណេន្តោ ចន្ទកិន្នរីជាតកំ (ជា. ១.១៤.១៨ អាទយោ) កថេស្សាមី’’តិ រាជានំ បត្តំ គាហាបេត្វា ទ្វីហិ អគ្គសាវកេហិ សទ្ធិំ រាហុលមាតុ និវេសនដ្ឋានំ បាយាសិ។ តទា តស្សា សម្មុខា ចត្តាលីសសហស្សនាដកិត្ថិយោ វសន្តិ តាសុ ខត្តិយកញ្ញានំយេវ នវុតិអធិកសហស្សំ។ សា តថាគតស្ស អាគមនំ ញត្វា ‘‘សព្ពា កាសាវានេវ និវាសេន្តូ’’តិ តាសំ អារោចាបេសិ។ តា តថា ករិំសុ។ សត្ថា អាគន្ត្វា បញ្ញត្តាសនេ និសីទិ។ អថ តា សព្ពាបិ ឯកប្បហារេនេវ វិរវិំសុ, មហាបរិទេវសទ្ទោ អហោសិ។ រាហុលមាតាបិ បរិទេវិត្វា សោកំ វិនោទេត្វា សត្ថារំ វន្ទិត្វា រាជគតេន ពហុមានេន សគារវេន និសីទិ។ រាជា តស្សា គុណកថំ អារភិ, ‘‘ភន្តេ, មម សុណ្ហា ‘តុម្ហេហិ កាសាវានិ និវត្ថានី’តិ សុត្វា កាសាវានេវ និវាសេសិ, ‘មាលាទីនិ បរិច្ចត្តានី’តិ សុត្វា មាលាទីនិ បរិច្ចជិ, ‘ភូមិយំ សយតី’តិ សុត្វា ភូមិសយនាវ ជាតា, តុម្ហាកំ បព្ពជិតកាលេ វិធវា ហុត្វា អញ្ញេហិ រាជូហិ បេសិតំ បណ្ណាការំ ន គណ្ហិ, ឯវំ តុម្ហេសុ អសំហីរចិត្តា ឯសា’’តិ នានប្បការេហិ តស្សា គុណកថំ កថេសិ។ សត្ថា ‘‘អនច្ឆរិយំ, មហារាជ, យំ ឯសា ឥទានិ មម បច្ឆិមេ អត្តភាវេ មយិ សសិនេហា អសំហីរចិត្តា អនញ្ញនេយ្យា ភវេយ្យ។ ឯសា តិរច្ឆានយោនិយំ និព្ពត្តាបិ មយិ អសំហីរចិត្តា អនញ្ញនេយ្យា អហោសី’’តិ វត្វា តេន យាចិតោ អតីតំ អាហរិ។

Upanīyatidaṃmaññeti idaṃ satthā kapilavatthupuraṃ upanissāya nigrodhārāme viharanto rājanivesane rāhulamātaraṃ ārabbha kathesi. Idaṃ pana jātakaṃ dūrenidānato paṭṭhāya kathetabbaṃ. Sā panesā nidānakathā yāva laṭṭhivane uruvelakassapasīhanādā apaṇṇakajātake kathitā, tato paraṃ yāva kapilavatthugamanā vessantarajātake āvi bhavissati. Satthā pana pitu nivesane nisīditvā antarabhattasamaye mahādhammapālajātakaṃ (jā. 1.10.92 ādayo) kathetvā katabhattakicco ‘‘rāhulamātu nivesane nisīditvā tassā guṇaṃ vaṇṇento candakinnarījātakaṃ (jā. 1.14.18 ādayo) kathessāmī’’ti rājānaṃ pattaṃ gāhāpetvā dvīhi aggasāvakehi saddhiṃ rāhulamātu nivesanaṭṭhānaṃ pāyāsi. Tadā tassā sammukhā cattālīsasahassanāṭakitthiyo vasanti tāsu khattiyakaññānaṃyeva navutiadhikasahassaṃ. Sā tathāgatassa āgamanaṃ ñatvā ‘‘sabbā kāsāvāneva nivāsentū’’ti tāsaṃ ārocāpesi. Tā tathā kariṃsu. Satthā āgantvā paññattāsane nisīdi. Atha tā sabbāpi ekappahāreneva viraviṃsu, mahāparidevasaddo ahosi. Rāhulamātāpi paridevitvā sokaṃ vinodetvā satthāraṃ vanditvā rājagatena bahumānena sagāravena nisīdi. Rājā tassā guṇakathaṃ ārabhi, ‘‘bhante, mama suṇhā ‘tumhehi kāsāvāni nivatthānī’ti sutvā kāsāvāneva nivāsesi, ‘mālādīni pariccattānī’ti sutvā mālādīni pariccaji, ‘bhūmiyaṃ sayatī’ti sutvā bhūmisayanāva jātā, tumhākaṃ pabbajitakāle vidhavā hutvā aññehi rājūhi pesitaṃ paṇṇākāraṃ na gaṇhi, evaṃ tumhesu asaṃhīracittā esā’’ti nānappakārehi tassā guṇakathaṃ kathesi. Satthā ‘‘anacchariyaṃ, mahārāja, yaṃ esā idāni mama pacchime attabhāve mayi sasinehā asaṃhīracittā anaññaneyyā bhaveyya. Esā tiracchānayoniyaṃ nibbattāpi mayi asaṃhīracittā anaññaneyyā ahosī’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.

អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ មហាសត្តោ ហិមវន្តបទេសេ កិន្នរយោនិយំ និព្ពត្តិ, ចន្ទា នាមស្ស ភរិយា។ តេ ឧភោបិ ចន្ទនាមកេ រជតបព្ពតេ វសិំសុ។ តទា ពារាណសិរាជា អមច្ចានំ រជ្ជំ និយ្យាទេត្វា ទ្វេ កាសាយានិ និវាសេត្វា សន្នទ្ធបញ្ចាវុធោ ឯកកោវ ហិមវន្តំ បាវិសិ។ សោ មិគមំសំ ខាទន្តោ ឯកំ ខុទ្ទកនទិំ អនុសញ្ចរន្តោ ឧទ្ធំ អភិរុហិ។ ចន្ទបព្ពតវាសិនោ កិន្នរា វស្សារត្តសមយេ អនោតរិត្វា បព្ពតេយេវ វសន្តិ, និទាឃសមយេ ឱតរន្តិ។ តទា ច សោ ចន្ទកិន្នរោ អត្តនោ ភរិយាយ សទ្ធិំ ឱតរិត្វា តេសុ តេសុ ឋានេសុ គន្ធេ វិលិម្បន្តោ បុប្ផរេណុំ ខាទន្តោ បុប្ផបដេ និវាសេន្តោ បារុបន្តោ លតាទោលាហិ កីឡន្តោ មធុរស្សរេន គាយន្តោ តំ ខុទ្ទកនទិំ បត្វា ឯកស្មិំ និវត្តនដ្ឋានេ ឱតរិត្វា ឧទកេ បុប្ផានិ វិកិរិត្វា ឧទកកីឡំ កីឡិត្វា បុប្ផបដេ និវាសេត្វា បារុបិត្វា រជតបដ្ដវណ្ណាយ វាលុកាយ បុប្ផាសនំ បញ្ញបេត្វា ឯកំ វេឡុ ទណ្ឌកំ គហេត្វា សយនេ និសីទិ ។ តតោ ចន្ទកិន្នរោ វេឡុំ វាទេន្តោ មធុរសទ្ទេន គាយិ។ ចន្ទកិន្នរី មុទុហត្ថេ នាមេត្វា តស្ស អវិទូរេ ឋិតា នច្ចិ ចេវ គាយិ ច។ សោ រាជា តេសំ សទ្ទំ សុត្វា បទសទ្ទំ អសាវេន្តោ សណិកំ គន្ត្វា បដិច្ឆន្នេ ឋត្វា តេ កិន្នរេ ទិស្វា កិន្នរិយា បដិពទ្ធចិត្តោ ហុត្វា ‘‘តំ កិន្នរំ វិជ្ឈិត្វា ជីវិតក្ខយំ បាបេត្វា ឥមាយ សទ្ធិំ សំវាសំ កប្បេស្សាមី’’តិ ឋត្វា ចន្ទកិន្នរំ វិជ្ឈិ។ សោ វេទនាប្បត្តោ បរិទេវមានោ ចតស្សោ គាថា អភាសិ –

Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente mahāsatto himavantapadese kinnarayoniyaṃ nibbatti, candā nāmassa bhariyā. Te ubhopi candanāmake rajatapabbate vasiṃsu. Tadā bārāṇasirājā amaccānaṃ rajjaṃ niyyādetvā dve kāsāyāni nivāsetvā sannaddhapañcāvudho ekakova himavantaṃ pāvisi. So migamaṃsaṃ khādanto ekaṃ khuddakanadiṃ anusañcaranto uddhaṃ abhiruhi. Candapabbatavāsino kinnarā vassārattasamaye anotaritvā pabbateyeva vasanti, nidāghasamaye otaranti. Tadā ca so candakinnaro attano bhariyāya saddhiṃ otaritvā tesu tesu ṭhānesu gandhe vilimpanto pupphareṇuṃ khādanto pupphapaṭe nivāsento pārupanto latādolāhi kīḷanto madhurassarena gāyanto taṃ khuddakanadiṃ patvā ekasmiṃ nivattanaṭṭhāne otaritvā udake pupphāni vikiritvā udakakīḷaṃ kīḷitvā pupphapaṭe nivāsetvā pārupitvā rajatapaṭṭavaṇṇāya vālukāya pupphāsanaṃ paññapetvā ekaṃ veḷu daṇḍakaṃ gahetvā sayane nisīdi . Tato candakinnaro veḷuṃ vādento madhurasaddena gāyi. Candakinnarī muduhatthe nāmetvā tassa avidūre ṭhitā nacci ceva gāyi ca. So rājā tesaṃ saddaṃ sutvā padasaddaṃ asāvento saṇikaṃ gantvā paṭicchanne ṭhatvā te kinnare disvā kinnariyā paṭibaddhacitto hutvā ‘‘taṃ kinnaraṃ vijjhitvā jīvitakkhayaṃ pāpetvā imāya saddhiṃ saṃvāsaṃ kappessāmī’’ti ṭhatvā candakinnaraṃ vijjhi. So vedanāppatto paridevamāno catasso gāthā abhāsi –

១៨.

18.

‘‘ឧបនីយតិទំ មញ្ញេ, ចន្ទេ លោហិតមទ្ទនេ;

‘‘Upanīyatidaṃ maññe, cande lohitamaddane;

អជ្ជ ជហាមិ ជីវិតំ, បាណា មេ ចន្ទេ និរុជ្ឈន្តិ។

Ajja jahāmi jīvitaṃ, pāṇā me cande nirujjhanti.

១៩.

19.

‘‘ឱសីទិ មេ ទុក្ខំ ហទយំ, មេ ឌយ្ហតេ និតម្មាមិ;

‘‘Osīdi me dukkhaṃ hadayaṃ, me ḍayhate nitammāmi;

តវ ចន្ទិយា សោចន្តិយា, ន នំ អញ្ញេហិ សោកេហិ។

Tava candiyā socantiyā, na naṃ aññehi sokehi.

២០.

20.

‘‘តិណមិវ វនមិវ មិលាយាមិ, នទី អបរិបុណ្ណាវ សុស្សាមិ;

‘‘Tiṇamiva vanamiva milāyāmi, nadī aparipuṇṇāva sussāmi;

តវ ចន្ទិយា សោចន្តិយា, ន នំ អញ្ញេហិ សោកេហិ។

Tava candiyā socantiyā, na naṃ aññehi sokehi.

២១.

21.

‘‘វស្សមិវ សរេ បាទេ, ឥមានិ អស្សូនិ វត្តរេ មយ្ហំ;

‘‘Vassamiva sare pāde, imāni assūni vattare mayhaṃ;

តវ ចន្ទិយា សោចន្តិយា, ន នំ អញ្ញេហិ សោកេហី’’តិ។

Tava candiyā socantiyā, na naṃ aññehi sokehī’’ti.

តត្ថ ឧបនីយតីតិ សន្តតិវិច្ឆេទំ ឧបនីយតិ។ ឥទន្តិ ជីវិតំ។ បាណា មេតិ ភទ្ទេ, ចន្ទេ មម ជីវិតបាណា និរុជ្ឈន្តិ។ ឱសីទិ មេតិ ជីវិតំ មេ ឱសីទតិ។ និតម្មាមីតិ អតិកិលមាមិ។ តវ ចន្ទិយាតិ ឥទំ មម ទុក្ខំ, ន នំ អញ្ញេហិ សោកេហិ, អថ ខោ តវ ចន្ទិយា សោចន្តិយា សោកហេតុ យស្មា ត្វំ មម វិយោគេន សោចិស្សសិ, តស្មាតិ អត្ថោ។ តិណមិវ វនមិវ មិលាយាមីតិ តត្តបាសាណេ ខិត្តតិណមិវ មូលឆិន្នវនមិវ មិលាយាមីតិ វទតិ។ សរេ បាទេតិ យថា នាម បព្ពតបាទេ បតិតវស្សំ សរិត្វា អច្ឆិន្នធារំ វត្តតិ។

Tattha upanīyatīti santativicchedaṃ upanīyati. Idanti jīvitaṃ. Pāṇā meti bhadde, cande mama jīvitapāṇā nirujjhanti. Osīdi meti jīvitaṃ me osīdati. Nitammāmīti atikilamāmi. Tava candiyāti idaṃ mama dukkhaṃ, na naṃ aññehi sokehi, atha kho tava candiyā socantiyā sokahetu yasmā tvaṃ mama viyogena socissasi, tasmāti attho. Tiṇamiva vanamiva milāyāmīti tattapāsāṇe khittatiṇamiva mūlachinnavanamiva milāyāmīti vadati. Sare pādeti yathā nāma pabbatapāde patitavassaṃ saritvā acchinnadhāraṃ vattati.

មហាសត្តោ ឥមាហិ ចតូហិ គាថាហិ បរិទេវិត្វា បុប្ផសយនេ និបន្នោវ សតិំ វិស្សជ្ជេត្វា បរិវត្តិ។ រាជា បតិដ្ឋិតោវ។ ឥតរា មហាសត្តេ បរិទេវន្តេ អត្តនោ រតិយា មត្តា ហុត្វា តស្ស វិទ្ធភាវំ ន ជានាតិ, វិសញ្ញំ បន នំ បរិវត្តិត្វា និបន្នំ ទិស្វា ‘‘កិំ នុ ខោ មេ បិយសាមិកស្ស ទុក្ខ’’ន្តិ ឧបធារេន្តី បហារមុខតោ បគ្ឃរន្តំ លោហិតំ ទិស្វា បិយសាមិកេ ឧប្បន្នំ ពលវសោកំ សន្ធារេតុំ អសក្កោន្តី មហាសទ្ទេន បរិទេវិ។ រាជា ‘‘កិន្នរោ មតោ ភវិស្សតី’’តិ និក្ខមិត្វា អត្តានំ ទស្សេសិ។ ចន្ទា តំ ទិស្វា ‘‘ឥមិនា មេ ចោរេន បិយសាមិកោ វិទ្ធោ ភវិស្សតី’’តិ កម្បមានា បលាយិត្វា បព្ពតមត្ថកេ ឋត្វា រាជានំ បរិភាសន្តី បញ្ច គាថា អភាសិ –

Mahāsatto imāhi catūhi gāthāhi paridevitvā pupphasayane nipannova satiṃ vissajjetvā parivatti. Rājā patiṭṭhitova. Itarā mahāsatte paridevante attano ratiyā mattā hutvā tassa viddhabhāvaṃ na jānāti, visaññaṃ pana naṃ parivattitvā nipannaṃ disvā ‘‘kiṃ nu kho me piyasāmikassa dukkha’’nti upadhārentī pahāramukhato paggharantaṃ lohitaṃ disvā piyasāmike uppannaṃ balavasokaṃ sandhāretuṃ asakkontī mahāsaddena paridevi. Rājā ‘‘kinnaro mato bhavissatī’’ti nikkhamitvā attānaṃ dassesi. Candā taṃ disvā ‘‘iminā me corena piyasāmiko viddho bhavissatī’’ti kampamānā palāyitvā pabbatamatthake ṭhatvā rājānaṃ paribhāsantī pañca gāthā abhāsi –

២២.

22.

‘‘បាបោ ខោសិ រាជបុត្ត, យោ មេ ឥច្ឆិតំ បតិំ វរាកិយា;

‘‘Pāpo khosi rājaputta, yo me icchitaṃ patiṃ varākiyā;

វិជ្ឈសិ វនមូលស្មិំ, សោយំ វិទ្ធោ ឆមា សេតិ។

Vijjhasi vanamūlasmiṃ, soyaṃ viddho chamā seti.

២៣.

23.

‘‘ឥមំ មយ្ហំ ហទយសោកំ, បដិមុញ្ចតុ រាជបុត្ត តវ មាតា;

‘‘Imaṃ mayhaṃ hadayasokaṃ, paṭimuñcatu rājaputta tava mātā;

យោ មយ្ហំ ហទយសោកោ, កិម្បុរិសំ អវេក្ខមានាយ។

Yo mayhaṃ hadayasoko, kimpurisaṃ avekkhamānāya.

២៤.

24.

‘‘ឥមំ មយ្ហំ ហទយសោកំ, បដិមុញ្ចតុ រាជបុត្ត តវ ជាយា;

‘‘Imaṃ mayhaṃ hadayasokaṃ, paṭimuñcatu rājaputta tava jāyā;

យោ មយ្ហំ ហទយសោកោ, កិម្បុរិសំ អវេក្ខមានាយ។

Yo mayhaṃ hadayasoko, kimpurisaṃ avekkhamānāya.

២៥.

25.

‘‘មា ច បុត្តំ មា ច បតិំ, អទ្ទក្ខិ រាជបុត្ត តវ មាតា;

‘‘Mā ca puttaṃ mā ca patiṃ, addakkhi rājaputta tava mātā;

យោ កិម្បុរិសំ អវធិ, អទូសកំ មយ្ហ កាមា ហិ។

Yo kimpurisaṃ avadhi, adūsakaṃ mayha kāmā hi.

២៦.

26.

‘‘មា ច បុត្តំ មា ច បតិំ, អទ្ទក្ខិ រាជបុត្ត តវ ជាយា;

‘‘Mā ca puttaṃ mā ca patiṃ, addakkhi rājaputta tava jāyā;

យោ កិម្បុរិសំ អវធិ, អទូសកំ មយ្ហ កាមា ហី’’តិ។

Yo kimpurisaṃ avadhi, adūsakaṃ mayha kāmā hī’’ti.

តត្ថ វរាកិយាតិ កបណាយ។ បដិមុញ្ចតូតិ បដិលភតុ ផុសតុ បាបុណាតុ។ មយ្ហ កាមា ហីតិ មយ្ហំ កាមេន។

Tattha varākiyāti kapaṇāya. Paṭimuñcatūti paṭilabhatu phusatu pāpuṇātu. Mayha kāmā hīti mayhaṃ kāmena.

រាជា នំ បញ្ចហិ គាថាហិ បរិភាសិត្វា បព្ពតមត្ថកេ ឋិតំយេវ អស្សាសេន្តោ គាថមាហ –

Rājā naṃ pañcahi gāthāhi paribhāsitvā pabbatamatthake ṭhitaṃyeva assāsento gāthamāha –

២៧.

27.

‘‘មា ត្វំ ចន្ទេ រោទិ មា សោបិ, វនតិមិរមត្តក្ខិ;

‘‘Mā tvaṃ cande rodi mā sopi, vanatimiramattakkhi;

មម ត្វំ ហេហិសិ ភរិយា, រាជកុលេ បូជិតា នារីភី’’តិ។

Mama tvaṃ hehisi bhariyā, rājakule pūjitā nārībhī’’ti.

តត្ថ ចន្ទេតិ មហាសត្តស្ស បរិទេវនកាលេ នាមស្ស សុតត្តា ឯវមាហ។ វនតិមិរមត្តក្ខីតិ វនតិមិរបុប្ផសមានអក្ខិ។ បូជិតា នារីភីតិ សោឡសន្នំ ឥត្ថិសហស្សានំ ជេដ្ឋិកា អគ្គមហេសី ហេស្សសិ។

Tattha candeti mahāsattassa paridevanakāle nāmassa sutattā evamāha. Vanatimiramattakkhīti vanatimirapupphasamānaakkhi. Pūjitā nārībhīti soḷasannaṃ itthisahassānaṃ jeṭṭhikā aggamahesī hessasi.

ចន្ទា តស្ស វចនំ សុត្វា ‘‘ត្វំ កិំ មំ វទេសី’’តិ សីហនាទំ នទន្តី អនន្តរគាថមាហ –

Candā tassa vacanaṃ sutvā ‘‘tvaṃ kiṃ maṃ vadesī’’ti sīhanādaṃ nadantī anantaragāthamāha –

២៨.

28.

‘‘អបិ នូនហំ មរិស្សំ, នាហំ រាជបុត្ត តវ ហេស្សំ;

‘‘Api nūnahaṃ marissaṃ, nāhaṃ rājaputta tava hessaṃ;

យោ កិម្បុរិសំ អវធិ, អទូសកំ មយ្ហ កាមា ហី’’តិ។

Yo kimpurisaṃ avadhi, adūsakaṃ mayha kāmā hī’’ti.

តត្ថ អបិ នូនហន្តិ អបិ ឯកំសេនេវ អហំ មរិស្សំ។

Tattha api nūnahanti api ekaṃseneva ahaṃ marissaṃ.

សោ តស្សា វចនំ សុត្វា និច្ឆន្ទរាគោ ហុត្វា ឥតរំ គាថមាហ –

So tassā vacanaṃ sutvā nicchandarāgo hutvā itaraṃ gāthamāha –

២៩.

29.

‘‘អបិ ភីរុកេ អបិ ជីវិតុកាមិកេ, កិម្បុរិសិ គច្ឆ ហិមវន្តំ;

‘‘Api bhīruke api jīvitukāmike, kimpurisi gaccha himavantaṃ;

តាលីសតគរភោជនា, អញ្ញេ តំ មិគា រមិស្សន្តី’’តិ។

Tālīsatagarabhojanā, aññe taṃ migā ramissantī’’ti.

តត្ថ អបិ ភីរុកេតិ ភីរុជាតិកេ។ តាលីសតគរភោជនាតិ ត្វំ តាលីសបត្តតគរបត្តភោជនា មិគី, តស្មា អញ្ញេ តំ មិគា រមិស្សន្តិ, ន ត្វំ រាជកុលារហា, គច្ឆាតិ នំ អវច, វត្វា ច បន និរបេក្ខោ ហុត្វា បក្កាមិ។

Tattha api bhīruketi bhīrujātike. Tālīsatagarabhojanāti tvaṃ tālīsapattatagarapattabhojanā migī, tasmā aññe taṃ migā ramissanti, na tvaṃ rājakulārahā, gacchāti naṃ avaca, vatvā ca pana nirapekkho hutvā pakkāmi.

សា តស្ស គតភាវំ ញត្វា ឱរុយ្ហ មហាសត្តំ អាលិង្គិត្វា បព្ពតមត្ថកំ អារោបេត្វា បព្ពតតលេ និបជ្ជាបេត្វា សីសមស្ស អត្តនោ ឩរូសុ កត្វា ពលវបរិទេវំ បរិទេវមានា ទ្វាទស គាថា អភាសិ –

Sā tassa gatabhāvaṃ ñatvā oruyha mahāsattaṃ āliṅgitvā pabbatamatthakaṃ āropetvā pabbatatale nipajjāpetvā sīsamassa attano ūrūsu katvā balavaparidevaṃ paridevamānā dvādasa gāthā abhāsi –

៣០.

30.

‘‘តេ បព្ពតា តា ច កន្ទរា, តា ច គិរិគុហាយោ តថេវ តិដ្ឋន្តិ;

‘‘Te pabbatā tā ca kandarā, tā ca giriguhāyo tatheva tiṭṭhanti;