Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ചരിയാപിടക-അട്ഠകഥാ • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā

    ൭. ചന്ദകുമാരചരിയാവണ്ണനാ

    7. Candakumāracariyāvaṇṇanā

    ൪൫. സത്തമേ ഏകരാജസ്സ അത്രജോതി ഏകരാജസ്സ നാമ കാസിരഞ്ഞോ ഓരസപുത്തോ. നഗരേ പുപ്ഫവതിയാതി പുപ്ഫവതിനാമകേ നഗരേ. ചന്ദസവ്ഹയോതി ചന്ദസദ്ദേന അവ്ഹാതബ്ബോ, ചന്ദനാമോതി അത്ഥോ.

    45. Sattame ekarājassa atrajoti ekarājassa nāma kāsirañño orasaputto. Nagare pupphavatiyāti pupphavatināmake nagare. Candasavhayoti candasaddena avhātabbo, candanāmoti attho.

    അതീതേ കിര അയം ബാരാണസീ പുപ്ഫവതീ നാമ അഹോസി. തത്ഥ വസവത്തിരഞ്ഞോ പുത്തോ ഏകരാജാ നാമ രജ്ജം കാരേസി. ബോധിസത്തോ തസ്സ ഗോതമിയാ നാമ അഗ്ഗമഹേസിയാ കുച്ഛിമ്ഹി പടിസന്ധിം അഗ്ഗഹേസി. ‘‘ചന്ദകുമാരോ’’തിസ്സ നാമമകംസു. തസ്സ പദസാ ഗമനകാലേ അപരോപി പുത്തോ ഉപ്പന്നോ, തസ്സ ‘‘സൂരിയകുമാരോ’’തി നാമമകംസു. തസ്സ പദസാ ഗമനകാലേ ഏകാ ധീതാ ഉപ്പന്നാ, ‘‘സേലാ’’തിസ്സാ നാമമകംസു. വേമാതികാ ച നേസം ഭദ്ദസേനോ സൂരോ ചാതി ദ്വേ ഭാതരോ അഹേസും. ബോധിസത്തോ അനുപുബ്ബേന വുദ്ധിപ്പത്തോ സിപ്പേസു ച വിജ്ജാട്ഠാനേസു ച പാരം അഗമാസി. തസ്സ രാജാ അനുച്ഛവികം ചന്ദം നാമ രാജധീതരം ആനേത്വാ ഉപരജ്ജം അദാസി. ബോധിസത്തസ്സ ഏകോ പുത്തോ ഉപ്പന്നോ, തസ്സ ‘‘വാസുലോ’’തി നാമമകംസു. തസ്സ പന രഞ്ഞോ ഖണ്ഡഹാലോ നാമ പുരോഹിതോ, തം രാജാ വിനിച്ഛയേ ഠപേസി. സോ ലഞ്ജവിത്തകോ ഹുത്വാ ലഞ്ജം ഗഹേത്വാ അസ്സാമികേ സാമികേ കരോതി, സാമികേ ച അസ്സാമികേ കരോതി. അഥേകദിവസം അട്ടപരാജിതോ ഏകോ പുരിസോ വിനിച്ഛയട്ഠാനേ ഉപക്കോസേന്തോ നിക്ഖമിത്വാ രാജൂപട്ഠാനം ഗച്ഛന്തം ബോധിസത്തം ദിസ്വാ തസ്സ പാദേസു നിപതിത്വാ ‘‘സാമി ഖണ്ഡഹാലോ വിനിച്ഛയേ വിലോപം ഖാദതി, അഹം തേന ലഞ്ജം ഗഹേത്വാ പരാജയം പാപിതോ’’തി അട്ടസ്സരമകാസി. ബോധിസത്തോ ‘‘മാ ഭായീ’’തി തം അസ്സാസേത്വാ വിനിച്ഛയം നേത്വാ സാമികമേവ സാമികം അകാസി. മഹാജനോ മഹാസദ്ദേന സാധുകാരമദാസി.

    Atīte kira ayaṃ bārāṇasī pupphavatī nāma ahosi. Tattha vasavattirañño putto ekarājā nāma rajjaṃ kāresi. Bodhisatto tassa gotamiyā nāma aggamahesiyā kucchimhi paṭisandhiṃ aggahesi. ‘‘Candakumāro’’tissa nāmamakaṃsu. Tassa padasā gamanakāle aparopi putto uppanno, tassa ‘‘sūriyakumāro’’ti nāmamakaṃsu. Tassa padasā gamanakāle ekā dhītā uppannā, ‘‘selā’’tissā nāmamakaṃsu. Vemātikā ca nesaṃ bhaddaseno sūro cāti dve bhātaro ahesuṃ. Bodhisatto anupubbena vuddhippatto sippesu ca vijjāṭṭhānesu ca pāraṃ agamāsi. Tassa rājā anucchavikaṃ candaṃ nāma rājadhītaraṃ ānetvā uparajjaṃ adāsi. Bodhisattassa eko putto uppanno, tassa ‘‘vāsulo’’ti nāmamakaṃsu. Tassa pana rañño khaṇḍahālo nāma purohito, taṃ rājā vinicchaye ṭhapesi. So lañjavittako hutvā lañjaṃ gahetvā assāmike sāmike karoti, sāmike ca assāmike karoti. Athekadivasaṃ aṭṭaparājito eko puriso vinicchayaṭṭhāne upakkosento nikkhamitvā rājūpaṭṭhānaṃ gacchantaṃ bodhisattaṃ disvā tassa pādesu nipatitvā ‘‘sāmi khaṇḍahālo vinicchaye vilopaṃ khādati, ahaṃ tena lañjaṃ gahetvā parājayaṃ pāpito’’ti aṭṭassaramakāsi. Bodhisatto ‘‘mā bhāyī’’ti taṃ assāsetvā vinicchayaṃ netvā sāmikameva sāmikaṃ akāsi. Mahājano mahāsaddena sādhukāramadāsi.

    രാജാ ‘‘ബോധിസത്തേന കിര അട്ടോ സുവിനിച്ഛിതോ’’തി സുത്വാ തം ആമന്തേത്വാ ‘‘താത, ഇതോ പട്ഠായ ത്വമേവ അട്ടകരണേ വിനിച്ഛയം വിനിച്ഛിനാഹീ’’തി വിനിച്ഛയം ബോധിസത്തസ്സ അദാസി. ഖണ്ഡഹാലസ്സ ആയോ പച്ഛിജ്ജി. സോ തതോ പട്ഠായ ബോധിസത്തേ ആഘാതം ബന്ധിത്വാ ഓതാരാപേക്ഖോ വിചരി. സോ പന രാജാ മുധപ്പസന്നോ. സോ ഏകദിവസം സുപിനന്തേന ദേവലോകം പസ്സിത്വാ തത്ഥ ഗന്തുകാമോ ഹുത്വാ ‘‘പുരോഹിതം ബ്രഹ്മലോകഗാമിമഗ്ഗം ആചിക്ഖാ’’തി ആഹ. സോ ‘‘അതിദാനം ദദന്തോ സബ്ബചതുക്കേന യഞ്ഞം യജസ്സൂ’’തി വത്വാ രഞ്ഞാ ‘‘കിം അതിദാന’’ന്തി പുട്ഠോ ‘‘അത്തനോ പിയപുത്താ പിയഭരിയാ പിയധീതരോ മഹാവിഭവസേട്ഠിനോ മങ്ഗലഹത്ഥിഅസ്സാദയോതി ഏതേ ചത്താരോ ചത്താരോ കത്വാ ദ്വിപദചതുപ്പദേ യഞ്ഞത്ഥായ പരിച്ചജിത്വാ തേസം ഗലലോഹിതേന യജനം അതിദാനം നാമാ’’തി സഞ്ഞാപേസി. ഇതി സോ ‘‘സഗ്ഗമഗ്ഗം ആചിക്ഖിസ്സാമീ’’തി നിരയമഗ്ഗം ആചിക്ഖി.

    Rājā ‘‘bodhisattena kira aṭṭo suvinicchito’’ti sutvā taṃ āmantetvā ‘‘tāta, ito paṭṭhāya tvameva aṭṭakaraṇe vinicchayaṃ vinicchināhī’’ti vinicchayaṃ bodhisattassa adāsi. Khaṇḍahālassa āyo pacchijji. So tato paṭṭhāya bodhisatte āghātaṃ bandhitvā otārāpekkho vicari. So pana rājā mudhappasanno. So ekadivasaṃ supinantena devalokaṃ passitvā tattha gantukāmo hutvā ‘‘purohitaṃ brahmalokagāmimaggaṃ ācikkhā’’ti āha. So ‘‘atidānaṃ dadanto sabbacatukkena yaññaṃ yajassū’’ti vatvā raññā ‘‘kiṃ atidāna’’nti puṭṭho ‘‘attano piyaputtā piyabhariyā piyadhītaro mahāvibhavaseṭṭhino maṅgalahatthiassādayoti ete cattāro cattāro katvā dvipadacatuppade yaññatthāya pariccajitvā tesaṃ galalohitena yajanaṃ atidānaṃ nāmā’’ti saññāpesi. Iti so ‘‘saggamaggaṃ ācikkhissāmī’’ti nirayamaggaṃ ācikkhi.

    രാജാപി തസ്മിം പണ്ഡിതസഞ്ഞീ ഹുത്വാ ‘‘തേന വുത്തവിധി സഗ്ഗമഗ്ഗോ’’തി സഞ്ഞായ തം പടിപജ്ജിതുകാമോ മഹന്തം യഞ്ഞാവാടം കാരാപേത്വാ തത്ഥ ബോധിസത്താദികേ ചത്താരോ രാജകുമാരേ ആദിം കത്വാ ഖണ്ഡഹാലേന വുത്തം സബ്ബം ദ്വിപദചതുപ്പദം യഞ്ഞപസുതട്ഠാനേ നേഥാതി ആണാപേസി. സബ്ബഞ്ച യഞ്ഞസമ്ഭാരം ഉപക്ഖടം അഹോസി. തം സുത്വാ മഹാജനോ മഹന്തം കോലാഹലം അകാസി. രാജാ വിപ്പടിസാരീ ഹുത്വാ ഖണ്ഡഹാലേന ഉപത്ഥമ്ഭിതോ പുനപി തഥാ തം ആണാപേസി. ബോധിസത്തോ ‘‘ഖണ്ഡഹാലേന വിനിച്ഛയട്ഠാനം അലഭന്തേന മയി ആഘാതം ബന്ധിത്വാ മമേവ മരണം ഇച്ഛന്തേന മഹാജനസ്സ അനയബ്യസനം ഉപ്പാദിത’’ന്തി ജാനിത്വാ നാനാവിധേഹി ഉപായേഹി രാജാനം തതോ ദുഗ്ഗഹിതഗ്ഗാഹതോ വിവേചേതും വായമിത്വാപി നാസക്ഖി. മഹാജനോ പരിദേവി, മഹന്തം കാരുഞ്ഞമകാസി. മഹാജനസ്സ പരിദേവന്തസ്സേവ യഞ്ഞാവാടേ സബ്ബകമ്മാനി നിട്ഠാപേസി. രാജപുത്തം നേത്വാ ഗീവായ നാമേത്വാ നിസീദാപേസും. ഖണ്ഡഹാലോ സുവണ്ണപാതിം ഉപനാമേത്വാ ഖഗ്ഗം ആദായ ‘‘തസ്സ ഗീവം ഛിന്ദിസ്സാമീ’’തി അട്ഠാസി. തം ദിസ്വാ ചന്ദാ നാമ രാജപുത്തസ്സ ദേവീ ‘‘അഞ്ഞം മേ പടിസരണം നത്ഥി, അത്തനോ സച്ചബലേന സാമികസ്സ സോത്ഥിം കരിസ്സാമീ’’തി അഞ്ജലിം പഗ്ഗയ്ഹ പരിസായ അന്തരേ വിചരന്തീ ‘‘ഇദം ഏകന്തേനേവ പാപകമ്മം, യം ഖണ്ഡഹാലോ സഗ്ഗമഗ്ഗോതി കരോതി. ഇമിനാ മയ്ഹം സച്ചവചനേന മമ സാമികസ്സ സോത്ഥി ഹോതു.

    Rājāpi tasmiṃ paṇḍitasaññī hutvā ‘‘tena vuttavidhi saggamaggo’’ti saññāya taṃ paṭipajjitukāmo mahantaṃ yaññāvāṭaṃ kārāpetvā tattha bodhisattādike cattāro rājakumāre ādiṃ katvā khaṇḍahālena vuttaṃ sabbaṃ dvipadacatuppadaṃ yaññapasutaṭṭhāne nethāti āṇāpesi. Sabbañca yaññasambhāraṃ upakkhaṭaṃ ahosi. Taṃ sutvā mahājano mahantaṃ kolāhalaṃ akāsi. Rājā vippaṭisārī hutvā khaṇḍahālena upatthambhito punapi tathā taṃ āṇāpesi. Bodhisatto ‘‘khaṇḍahālena vinicchayaṭṭhānaṃ alabhantena mayi āghātaṃ bandhitvā mameva maraṇaṃ icchantena mahājanassa anayabyasanaṃ uppādita’’nti jānitvā nānāvidhehi upāyehi rājānaṃ tato duggahitaggāhato vivecetuṃ vāyamitvāpi nāsakkhi. Mahājano paridevi, mahantaṃ kāruññamakāsi. Mahājanassa paridevantasseva yaññāvāṭe sabbakammāni niṭṭhāpesi. Rājaputtaṃ netvā gīvāya nāmetvā nisīdāpesuṃ. Khaṇḍahālo suvaṇṇapātiṃ upanāmetvā khaggaṃ ādāya ‘‘tassa gīvaṃ chindissāmī’’ti aṭṭhāsi. Taṃ disvā candā nāma rājaputtassa devī ‘‘aññaṃ me paṭisaraṇaṃ natthi, attano saccabalena sāmikassa sotthiṃ karissāmī’’ti añjaliṃ paggayha parisāya antare vicarantī ‘‘idaṃ ekanteneva pāpakammaṃ, yaṃ khaṇḍahālo saggamaggoti karoti. Iminā mayhaṃ saccavacanena mama sāmikassa sotthi hotu.

    ‘‘യാ ദേവതാ ഇധ ലോകേ, സബ്ബാ താ സരണം ഗതാ;

    ‘‘Yā devatā idha loke, sabbā tā saraṇaṃ gatā;

    അനാഥം തായഥ മമം, യഥാഹം പതിമാ സിയ’’ന്തി. –

    Anāthaṃ tāyatha mamaṃ, yathāhaṃ patimā siya’’nti. –

    സച്ചകിരിയമകാസി. സക്കോ ദേവരാജാ തസ്സാ പരിദേവനസദ്ദം സുത്വാ തം പവത്തിം ഞത്വാ ജലിതം അയോകൂടം ആദായ ആഗന്ത്വാ രാജാനം താസേത്വാ സബ്ബേ വിസ്സജ്ജാപേസി. സക്കോപി തദാ അത്തനോ ദിബ്ബരൂപം ദസ്സേത്വാ സമ്പജ്ജലിതം സജോതിഭൂതം വജിരം പരിബ്ഭമന്തോ ‘‘അരേ, പാപരാജ കാളകണ്ണി, കദാ തയാ പാണാതിപാതേന സുഗതിഗമനം ദിട്ഠപുബ്ബം, ചന്ദകുമാരം സബ്ബഞ്ച ഇമം ജനം ബന്ധനതോ മോചേഹി, നോ ചേ മോചേസ്സസി, ഏത്ഥേവ തേ ഇമസ്സ ച ദുട്ഠബ്രാഹ്മണസ്സ സീസം ഫാലേസ്സാമീ’’തി ആകാസേ അട്ഠാസി. തം അച്ഛരിയം ദിസ്വാ രാജാ ബ്രാഹ്മണോ ച സീഘം സബ്ബേ ബന്ധനാ മോചേസും.

    Saccakiriyamakāsi. Sakko devarājā tassā paridevanasaddaṃ sutvā taṃ pavattiṃ ñatvā jalitaṃ ayokūṭaṃ ādāya āgantvā rājānaṃ tāsetvā sabbe vissajjāpesi. Sakkopi tadā attano dibbarūpaṃ dassetvā sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ vajiraṃ paribbhamanto ‘‘are, pāparāja kāḷakaṇṇi, kadā tayā pāṇātipātena sugatigamanaṃ diṭṭhapubbaṃ, candakumāraṃ sabbañca imaṃ janaṃ bandhanato mocehi, no ce mocessasi, ettheva te imassa ca duṭṭhabrāhmaṇassa sīsaṃ phālessāmī’’ti ākāse aṭṭhāsi. Taṃ acchariyaṃ disvā rājā brāhmaṇo ca sīghaṃ sabbe bandhanā mocesuṃ.

    അഥ മഹാജനോ ഏകകോലാഹലം കത്വാ സഹസാ യഞ്ഞാവാടം അജ്ഝോത്ഥരിത്വാ ഖണ്ഡഹാലസ്സ ഏകേകം ലേഡ്ഡുപ്പഹാരം ദേന്തോ തത്ഥേവ നം ജീവിതക്ഖയം പാപേത്വാ രാജാനമ്പി മാരേതും ആരഭി. ബോധിസത്തോ പുരേതരമേവ പിതരം പലിസ്സജിത്വാ ഠിതോ മാരേതും ന അദാസി. മഹാജനോ ‘‘ജീവിതം താവസ്സ പാപരഞ്ഞോ ദേമ, ഛത്തം പനസ്സ ന ദസ്സാമ, നഗരേ വാസം വാ ന ദസ്സാമ, തം ചണ്ഡാലം കത്വാ ബഹിനഗരേ വാസാപേസ്സാമാ’’തി രാജവേസം ഹാരേത്വാ കാസാവം നിവാസാപേത്വാ ഹലിദ്ദിപിലോതികായ സീസം വേഠേത്വാ ചണ്ഡാലം കത്വാ ചണ്ഡാലഗാമം പഹിണിംസു. യേ പന തം പസുഘാതയഞ്ഞം യജിംസു ചേവ യജാപേസുഞ്ച അനുമോദിംസു ച, സബ്ബേ തേ നിരയപരായനാ അഹേസും. തേനാഹ ഭഗവാ –

    Atha mahājano ekakolāhalaṃ katvā sahasā yaññāvāṭaṃ ajjhottharitvā khaṇḍahālassa ekekaṃ leḍḍuppahāraṃ dento tattheva naṃ jīvitakkhayaṃ pāpetvā rājānampi māretuṃ ārabhi. Bodhisatto puretarameva pitaraṃ palissajitvā ṭhito māretuṃ na adāsi. Mahājano ‘‘jīvitaṃ tāvassa pāparañño dema, chattaṃ panassa na dassāma, nagare vāsaṃ vā na dassāma, taṃ caṇḍālaṃ katvā bahinagare vāsāpessāmā’’ti rājavesaṃ hāretvā kāsāvaṃ nivāsāpetvā haliddipilotikāya sīsaṃ veṭhetvā caṇḍālaṃ katvā caṇḍālagāmaṃ pahiṇiṃsu. Ye pana taṃ pasughātayaññaṃ yajiṃsu ceva yajāpesuñca anumodiṃsu ca, sabbe te nirayaparāyanā ahesuṃ. Tenāha bhagavā –

    ‘‘സബ്ബേ പതിട്ഠാ നിരയം, യഥാ തം പാപകം കരിത്വാന;

    ‘‘Sabbe patiṭṭhā nirayaṃ, yathā taṃ pāpakaṃ karitvāna;

    ന ഹി പാപകമ്മം കത്വാ, ലബ്ഭാ സുഗതിം ഇതോ ഗന്തു’’ന്തി. (ജാ॰ ൨.൨൨.൧൧൪൩);

    Na hi pāpakammaṃ katvā, labbhā sugatiṃ ito gantu’’nti. (jā. 2.22.1143);

    അഥ സബ്ബാപി രാജപരിസാ നാഗരാ ചേവ ജാനപദാ ച സമാഗന്ത്വാ ബോധിസത്തം രജ്ജേ അഭിസിഞ്ചിംസു. സോ ധമ്മേന രജ്ജം അനുസാസന്തോ തം അത്തനോ മഹാജനസ്സ ച അകാരണേനേവ ഉപ്പന്നം അനയബ്യസനം അനുസ്സരിത്വാ സംവേഗജാതോ പുഞ്ഞകിരിയാസു ഭിയ്യോസോമത്തായ ഉസ്സാഹജാതോ മഹാദാനം പവത്തേസി, സീലാനി രക്ഖി, ഉപോസഥകമ്മം സമാദിയി. തേന വുത്തം –

    Atha sabbāpi rājaparisā nāgarā ceva jānapadā ca samāgantvā bodhisattaṃ rajje abhisiñciṃsu. So dhammena rajjaṃ anusāsanto taṃ attano mahājanassa ca akāraṇeneva uppannaṃ anayabyasanaṃ anussaritvā saṃvegajāto puññakiriyāsu bhiyyosomattāya ussāhajāto mahādānaṃ pavattesi, sīlāni rakkhi, uposathakammaṃ samādiyi. Tena vuttaṃ –

    ൪൬.

    46.

    ‘‘തദാഹം യജനാ മുത്തോ, നിക്ഖന്തോ യഞ്ഞവാടതോ;

    ‘‘Tadāhaṃ yajanā mutto, nikkhanto yaññavāṭato;

    സംവേഗം ജനയിത്വാന, മഹാദാനം പവത്തയി’’ന്തി. – ആദി;

    Saṃvegaṃ janayitvāna, mahādānaṃ pavattayi’’nti. – ādi;

    തത്ഥ യജനാ മുത്തോതി ഖണ്ഡഹാലേന വിഹിതയഞ്ഞവിധിതോ വുത്തനയേന ഘാതേതബ്ബതോ മുത്തോ. നിക്ഖന്തോ യഞ്ഞവാടതോതി അഭിസേകകരണത്ഥായ ഉസ്സാഹജാതേന മഹാജനേന സദ്ധിം തതോ യഞ്ഞഭൂമിതോ നിഗ്ഗതോ. സംവേഗം ജനയിത്വാനാതി ഏവം ‘‘ബഹുഅന്തരായോ ലോകസന്നിവാസോ’’തി അതിവിയ സംവേഗം ഉപ്പാദേത്വാ. മഹാദാനം പവത്തയിന്തി ഛ ദാനസാലായോ കാരാപേത്വാ മഹതാ ധനപരിച്ചാഗേന വേസ്സന്തരദാനസദിസം മഹാദാനമദാസിം. ഏതേന അഭിസേകകരണതോ പട്ഠായ തസ്സ മഹാദാനസ്സ പവത്തിതഭാവം ദസ്സേതി.

    Tattha yajanā muttoti khaṇḍahālena vihitayaññavidhito vuttanayena ghātetabbato mutto. Nikkhanto yaññavāṭatoti abhisekakaraṇatthāya ussāhajātena mahājanena saddhiṃ tato yaññabhūmito niggato. Saṃvegaṃ janayitvānāti evaṃ ‘‘bahuantarāyo lokasannivāso’’ti ativiya saṃvegaṃ uppādetvā. Mahādānaṃ pavattayinti cha dānasālāyo kārāpetvā mahatā dhanapariccāgena vessantaradānasadisaṃ mahādānamadāsiṃ. Etena abhisekakaraṇato paṭṭhāya tassa mahādānassa pavattitabhāvaṃ dasseti.

    ൪൭. ദക്ഖിണേയ്യേ അദത്വാനാതി ദക്ഖിണാരഹേ പുഗ്ഗലേ ദേയ്യധമ്മം അപരിച്ചജിത്വാ. അപി ഛപ്പഞ്ച രത്തിയോതി അപ്പേകദാ ഛപി പഞ്ചപി രത്തിയോ അത്തനോ പിവനഖാദനഭുഞ്ജനാനി ന കരോമീതി ദസ്സേതി.

    47.Dakkhiṇeyye adatvānāti dakkhiṇārahe puggale deyyadhammaṃ apariccajitvā. Api chappañca rattiyoti appekadā chapi pañcapi rattiyo attano pivanakhādanabhuñjanāni na karomīti dasseti.

    തദാ കിര ബോധിസത്തോ സകലജമ്ബുദീപം ഉന്നങ്ഗലം കത്വാ മഹാമേഘോ വിയ അഭിവസ്സന്തോ മഹാദാനം പവത്തേസി. തത്ഥ കിഞ്ചാപി ദാനസാലാസു അന്നപാനാദിഉളാരുളാരപണീതപണീതമേവ യാചകാനം യഥാരുചിതം ദിവസേ ദിവസേ ദീയതി, തഥാപി അത്തനോ സജ്ജിതം ആഹാരം രാജാരഹഭോജനമ്പി യാചകാനം അദത്വാ ന ഭുഞ്ജതി, തം സന്ധായ വുത്തം ‘‘നാഹം പിവാമീ’’തിആദി.

    Tadā kira bodhisatto sakalajambudīpaṃ unnaṅgalaṃ katvā mahāmegho viya abhivassanto mahādānaṃ pavattesi. Tattha kiñcāpi dānasālāsu annapānādiuḷāruḷārapaṇītapaṇītameva yācakānaṃ yathārucitaṃ divase divase dīyati, tathāpi attano sajjitaṃ āhāraṃ rājārahabhojanampi yācakānaṃ adatvā na bhuñjati, taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘nāhaṃ pivāmī’’tiādi.

    ൪൮. ഇദാനി തഥാ യാചകാനം ദാനേ കാരണം ദസ്സേന്തോ ഉപമം താവ ആഹരതി ‘‘യഥാപി വാണിജോ നാമാ’’തിആദിനാ. തസ്സത്ഥോ – യഥാ നാമ വാണിജോ ഭണ്ഡട്ഠാനം ഗന്ത്വാ അപ്പേന പാഭതേന ബഹും ഭണ്ഡം വിക്കിണിത്വാ വിപുലം ഭണ്ഡസന്നിചയം കത്വാ ദേസകാലം ജാനന്തോ യത്ഥസ്സ ലാഭോ ഉദയോ മഹാ ഹോതി, തത്ഥ ദേസേ കാലേ വാ തം ഭണ്ഡം ഹരതി ഉപനേതി വിക്കിണാതി.

    48. Idāni tathā yācakānaṃ dāne kāraṇaṃ dassento upamaṃ tāva āharati ‘‘yathāpi vāṇijo nāmā’’tiādinā. Tassattho – yathā nāma vāṇijo bhaṇḍaṭṭhānaṃ gantvā appena pābhatena bahuṃ bhaṇḍaṃ vikkiṇitvā vipulaṃ bhaṇḍasannicayaṃ katvā desakālaṃ jānanto yatthassa lābho udayo mahā hoti, tattha dese kāle vā taṃ bhaṇḍaṃ harati upaneti vikkiṇāti.

    ൪൯. സകഭുത്താപീതി സകഭുത്തതോപി അത്തനാ പരിഭുത്തതോപി. ‘‘സകപരിഭുത്താപീ’’തിപി പാഠോ. പരേതി പരസ്മിം പടിഗ്ഗാഹകപുഗ്ഗലേ. സതഭാഗോതി അനേകസതഭാഗോ ആയതിം ഭവിസ്സതി. ഇദം വുത്തം ഹോതി – യഥാ വാണിജേന കീതഭണ്ഡം തത്ഥേവ അവിക്കിണിത്വാ തഥാരൂപേ ദേസേ കാലേ ച വിക്കിണിയമാനം ബഹും ഉദയം വിപുലം ഫലം ഹോതി, തഥേവ അത്തനോ സന്തകം അത്തനാ അനുപഭുഞ്ജിത്വാ പരസ്മിം പടിഗ്ഗാഹകപുഗ്ഗലേ ദിന്നം മഹപ്ഫലം അനേകസതഭാഗോ ഭവിസ്സതി, തസ്മാ അത്തനാ അഭുഞ്ജിത്വാപി പരസ്സ ദാതബ്ബമേവാതി. വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘തിരച്ഛാനഗതേ ദാനം ദത്വാ സതഗുണാ ദക്ഖിണാ പാടികങ്ഖിതബ്ബാ. പുഥുജ്ജനദുസ്സീലേ ദാനം ദത്വാ സഹസ്സഗുണാ’’തി (മ॰ നി॰ ൩.൩൭൯) വിത്ഥാരോ. അപരമ്പി വുത്തം ‘‘ഏവം ചേ, ഭിക്ഖവേ, സത്താ ജാനേയ്യും ദാനസംവിഭാഗസ്സ വിപാകം, യഥാഹം ജാനാമി, ന അദത്വാ ഭുഞ്ജേയ്യും, ന ച നേസം മച്ഛേരമലം ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠേയ്യ. യോപി നേസം അസ്സ ചരിമോ ആലോപോ ചരിമം കബളം, തതോപി ന അസംവിഭജിത്വാ ഭുഞ്ജേയ്യു’’ന്തിആദി (ഇതിവു॰ ൨൬).

    49.Sakabhuttāpīti sakabhuttatopi attanā paribhuttatopi. ‘‘Sakaparibhuttāpī’’tipi pāṭho. Pareti parasmiṃ paṭiggāhakapuggale. Satabhāgoti anekasatabhāgo āyatiṃ bhavissati. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā vāṇijena kītabhaṇḍaṃ tattheva avikkiṇitvā tathārūpe dese kāle ca vikkiṇiyamānaṃ bahuṃ udayaṃ vipulaṃ phalaṃ hoti, tatheva attano santakaṃ attanā anupabhuñjitvā parasmiṃ paṭiggāhakapuggale dinnaṃ mahapphalaṃ anekasatabhāgo bhavissati, tasmā attanā abhuñjitvāpi parassa dātabbamevāti. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tiracchānagate dānaṃ datvā sataguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā. Puthujjanadussīle dānaṃ datvā sahassaguṇā’’ti (ma. ni. 3.379) vitthāro. Aparampi vuttaṃ ‘‘evaṃ ce, bhikkhave, sattā jāneyyuṃ dānasaṃvibhāgassa vipākaṃ, yathāhaṃ jānāmi, na adatvā bhuñjeyyuṃ, na ca nesaṃ maccheramalaṃ cittaṃ pariyādāya tiṭṭheyya. Yopi nesaṃ assa carimo ālopo carimaṃ kabaḷaṃ, tatopi na asaṃvibhajitvā bhuñjeyyu’’ntiādi (itivu. 26).

    ൫൦. ഏതമത്ഥവസം ഞത്വാതി ഏതം ദാനസ്സ മഹപ്ഫലഭാവസങ്ഖാതഞ്ചേവ സമ്മാസമ്ബോധിയാ പച്ചയഭാവസങ്ഖാതഞ്ച അത്ഥവസം കാരണം ജാനിത്വാ. ന പടിക്കമാമി ദാനതോതി ദാനപാരമിതോ ഈസകമ്പി ന നിവത്താമി അഭിക്കമാമി ഏവ. കിമത്ഥം? സമ്ബോധിമനുപത്തിയാതി സമ്ബോധിം സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണം അനുപ്പത്തിയാ അനുപ്പത്തിയത്ഥം, അധിഗന്തുന്തി അത്ഥോ.

    50.Etamatthavasaṃ ñatvāti etaṃ dānassa mahapphalabhāvasaṅkhātañceva sammāsambodhiyā paccayabhāvasaṅkhātañca atthavasaṃ kāraṇaṃ jānitvā. Na paṭikkamāmi dānatoti dānapāramito īsakampi na nivattāmi abhikkamāmi eva. Kimatthaṃ? Sambodhimanupattiyāti sambodhiṃ sabbaññutaññāṇaṃ anuppattiyā anuppattiyatthaṃ, adhigantunti attho.

    തദാ ബോധിസത്തോ മഹാജനേന പിതരി ചണ്ഡാലഗാമം പവേസിതേ ദാതബ്ബയുത്തകം പരിബ്ബയം ദാപേസി നിവാസനാനി പാരുപനാനി ച. സോപി നഗരം പവിസിതും അലഭന്തോ ബോധിസത്തേ ഉയ്യാനകീളാദിഅത്ഥം ബഹിഗതേ ഉപസങ്കമതി, പുത്തസഞ്ഞായ പന ന വന്ദതി, ന അഞ്ജലികമ്മം കരോതി, ‘‘ചിരം ജീവ, സാമീ’’തി വദതി. ബോധിസത്തോപി ദിട്ഠദിവസേ അതിരേകസമ്മാനം കരോതി. സോ ഏവം ധമ്മേന രജ്ജം കാരേത്വാ ആയുപരിയോസാനേ സപരിസോ ദേവലോകം പൂരേസി.

    Tadā bodhisatto mahājanena pitari caṇḍālagāmaṃ pavesite dātabbayuttakaṃ paribbayaṃ dāpesi nivāsanāni pārupanāni ca. Sopi nagaraṃ pavisituṃ alabhanto bodhisatte uyyānakīḷādiatthaṃ bahigate upasaṅkamati, puttasaññāya pana na vandati, na añjalikammaṃ karoti, ‘‘ciraṃ jīva, sāmī’’ti vadati. Bodhisattopi diṭṭhadivase atirekasammānaṃ karoti. So evaṃ dhammena rajjaṃ kāretvā āyupariyosāne sapariso devalokaṃ pūresi.

    തദാ ഖണ്ഡഹാലോ ദേവദത്തോ അഹോസി, ഗോതമീ ദേവീ മഹാമായാ, ചന്ദാ രാജധീതാ രാഹുലമാതാ, വാസുലോ രാഹുലോ, സേലാ ഉപ്പലവണ്ണാ, സൂരോ മഹാകസ്സപോ, ഭദ്ദസേനോ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ, സൂരിയകുമാരോ സാരിപുത്തോ, ചന്ദരാജാ ലോകനാഥോ.

    Tadā khaṇḍahālo devadatto ahosi, gotamī devī mahāmāyā, candā rājadhītā rāhulamātā, vāsulo rāhulo, selā uppalavaṇṇā, sūro mahākassapo, bhaddaseno mahāmoggallāno, sūriyakumāro sāriputto, candarājā lokanātho.

    തസ്സ ഇധാപി പുബ്ബേ വുത്തനയേനേവ യഥാരഹം സേസപാരമിയോ നിദ്ധാരേതബ്ബാ. തദാ ഖണ്ഡഹാലസ്സ കക്ഖളഫരുസഭാവം ജാനന്തോപി അജ്ഝുപേക്ഖിത്വാ ധമ്മേന സമേന അട്ടസ്സ വിനിച്ഛയോ, അത്താനം മാരേതുകാമസ്സേവ ഖണ്ഡഹാലസ്സ തഥാ യഞ്ഞവിധാനം ജാനിത്വാപി തസ്സ ഉപരി ചിത്തപ്പകോപാഭാവോ, അത്തനോ പരിസം ഗഹേത്വാ പിതു സത്തു ഭവിതും സമത്ഥോപി ‘‘മാദിസസ്സ നാമ ഗരൂഹി വിരോധോ ന യുത്തോ’’തി അത്താനം പുരിസപസും കത്വാ ഘാതാപേതുകാമസ്സ പിതു ആണായം അവട്ഠാനം, കോസിയാ അസിം ഗഹേത്വാ സീസം ഛിന്ദിതും ഉപക്കമന്തേ പുരോഹിതേ അത്തനോ പിതരി പുത്തേ സബ്ബസത്തേസു ച മേത്താഫരണേന സമചിത്തതാ, മഹാജനേ പിതരം മാരേതും ഉപക്കമന്തേ സയം പലിസ്സജിത്വാ തസ്സ ജീവിതദാനഞ്ച, ദിവസേ ദിവസേ വേസ്സന്തരദാനസദിസം മഹാദാനം ദദതോപി ദാനേന അതിത്തഭാവോ, മഹാജനേന ചണ്ഡാലേസു വാസാപിതസ്സ പിതു ദാതബ്ബയുത്തകം ദത്വാ പോസനം, മഹാജനം പുഞ്ഞകിരിയാസു പതിട്ഠാപനന്തി ഏവമാദയോ ഗുണാനുഭാവാ നിദ്ധാരേതബ്ബാതി.

    Tassa idhāpi pubbe vuttanayeneva yathārahaṃ sesapāramiyo niddhāretabbā. Tadā khaṇḍahālassa kakkhaḷapharusabhāvaṃ jānantopi ajjhupekkhitvā dhammena samena aṭṭassa vinicchayo, attānaṃ māretukāmasseva khaṇḍahālassa tathā yaññavidhānaṃ jānitvāpi tassa upari cittappakopābhāvo, attano parisaṃ gahetvā pitu sattu bhavituṃ samatthopi ‘‘mādisassa nāma garūhi virodho na yutto’’ti attānaṃ purisapasuṃ katvā ghātāpetukāmassa pitu āṇāyaṃ avaṭṭhānaṃ, kosiyā asiṃ gahetvā sīsaṃ chindituṃ upakkamante purohite attano pitari putte sabbasattesu ca mettāpharaṇena samacittatā, mahājane pitaraṃ māretuṃ upakkamante sayaṃ palissajitvā tassa jīvitadānañca, divase divase vessantaradānasadisaṃ mahādānaṃ dadatopi dānena atittabhāvo, mahājanena caṇḍālesu vāsāpitassa pitu dātabbayuttakaṃ datvā posanaṃ, mahājanaṃ puññakiriyāsu patiṭṭhāpananti evamādayo guṇānubhāvā niddhāretabbāti.

    ചന്ദകുമാരചരിയാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Candakumāracariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ചരിയാപിടകപാളി • Cariyāpiṭakapāḷi / ൭. ചന്ദകുമാരചരിയാ • 7. Candakumāracariyā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact