| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi |
៥៤៤. ចន្ទកុមារជាតកំ (៧)
544. Candakumārajātakaṃ (7)
៩៨២.
982.
‘‘រាជាសិ លុទ្ទកម្មោ, ឯករាជា បុប្ផវតីយា;
‘‘Rājāsi luddakammo, ekarājā pupphavatīyā;
សោ បុច្ឆិ ព្រហ្មពន្ធុំ, ខណ្ឌហាលំ បុរោហិតំ មូឡ្ហំ។
So pucchi brahmabandhuṃ, khaṇḍahālaṃ purohitaṃ mūḷhaṃ.
៩៨៣.
983.
‘សគ្គាន មគ្គមាចិក្ខ 1, ត្វំសិ ព្រាហ្មណ ធម្មវិនយកុសលោ;
‘Saggāna maggamācikkha 2, tvaṃsi brāhmaṇa dhammavinayakusalo;
យថា ឥតោ វជន្តិ សុគតិំ, នរា បុញ្ញានិ កត្វាន’។
Yathā ito vajanti sugatiṃ, narā puññāni katvāna’.
៩៨៤.
984.
‘អតិទានំ ទទិត្វាន, អវជ្ឈេ ទេវ ឃាតេត្វា;
‘Atidānaṃ daditvāna, avajjhe deva ghātetvā;
ឯវំ វជន្តិ សុគតិំ, នរា បុញ្ញានិ កត្វាន’។
Evaṃ vajanti sugatiṃ, narā puññāni katvāna’.
៩៨៥.
985.
‘កិំ បន តំ អតិទានំ, កេ ច អវជ្ឈា ឥមស្មិ លោកស្មិំ;
‘Kiṃ pana taṃ atidānaṃ, ke ca avajjhā imasmi lokasmiṃ;
៩៨៦.
986.
‘បុត្តេហិ ទេវ យជិតព្ពំ, មហេសីហិ នេគមេហិ ច;
‘Puttehi deva yajitabbaṃ, mahesīhi negamehi ca;
ឧសភេហិ អាជានិយេហិ ចតូហិ, សព្ពចតុក្កេន ទេវ យជិតព្ពំ’’’។
Usabhehi ājāniyehi catūhi, sabbacatukkena deva yajitabbaṃ’’’.
៩៨៧.
987.
‘‘តំ សុត្វា អន្តេបុរេ, កុមារា មហេសិយោ ច ហញ្ញន្តុ;
‘‘Taṃ sutvā antepure, kumārā mahesiyo ca haññantu;
ឯកោ អហោសិ និគ្ឃោសោ, ភិស្មា អច្ចុគ្គតោ សទ្ទោ’’។
Eko ahosi nigghoso, bhismā accuggato saddo’’.
៩៨៨.
988.
‘‘គច្ឆថ វទេថ កុមារេ, ចន្ទំ សូរិយញ្ច ភទ្ទសេនញ្ច;
‘‘Gacchatha vadetha kumāre, candaṃ sūriyañca bhaddasenañca;
សូរញ្ច វាមគោត្តញ្ច, បចុរា 5 កិរ ហោថ យញ្ញត្ថាយ។
Sūrañca vāmagottañca, pacurā 6 kira hotha yaññatthāya.
៩៨៩.
989.
‘‘កុមារិយោបិ វទេថ, ឧបសេនំ 7 កោកិលញ្ច មុទិតញ្ច;
‘‘Kumāriyopi vadetha, upasenaṃ 8 kokilañca muditañca;
នន្ទញ្ចាបិ កុមារិំ, បចុរា 9 កិរ ហោថ យញ្ញត្ថាយ។
Nandañcāpi kumāriṃ, pacurā 10 kira hotha yaññatthāya.
៩៩០.
990.
‘‘វិជយម្បិ មយ្ហំ មហេសិំ, ឯរាវតិំ 11 កេសិនិំ សុនន្ទញ្ច;
‘‘Vijayampi mayhaṃ mahesiṃ, erāvatiṃ 12 kesiniṃ sunandañca;
លក្ខណវរូបបន្នា, បចុរា កិរ ហោថ យញ្ញត្ថាយ។
Lakkhaṇavarūpapannā, pacurā kira hotha yaññatthāya.
៩៩១.
991.
‘‘គហបតយោ ច វទេថ, បុណ្ណមុខំ ភទ្ទិយំ សិង្គាលញ្ច;
‘‘Gahapatayo ca vadetha, puṇṇamukhaṃ bhaddiyaṃ siṅgālañca;
វឌ្ឍញ្ចាបិ គហបតិំ, បចុរា កិរ ហោថ យញ្ញត្ថាយ’’។
Vaḍḍhañcāpi gahapatiṃ, pacurā kira hotha yaññatthāya’’.
៩៩២.
992.
‘‘តេ តត្ថ គហបតយោ, អវោចិសុំ សមាគតា បុត្តទារបរិកិណ្ណា;
‘‘Te tattha gahapatayo, avocisuṃ samāgatā puttadāraparikiṇṇā;
សព្ពេវ សិខិនោ ទេវ ករោហិ, អថ វា នោ ទាសេ សាវេហិ’’។
Sabbeva sikhino deva karohi, atha vā no dāse sāvehi’’.
៩៩៣.
993.
‘‘អភយំករម្បិ មេ ហត្ថិំ, នាឡាគិរិំ អច្ចុគ្គតំ វរុណទន្តំ 13;
‘‘Abhayaṃkarampi me hatthiṃ, nāḷāgiriṃ accuggataṃ varuṇadantaṃ 14;
អានេថ ខោ នេ ខិប្បំ, យញ្ញត្ថាយ ភវិស្សន្តិ។
Ānetha kho ne khippaṃ, yaññatthāya bhavissanti.
៩៩៤.
994.
‘‘អស្សរតនម្បិ 15 កេសិំ, សុរាមុខំ បុណ្ណកំ វិនតកញ្ច;
‘‘Assaratanampi 16 kesiṃ, surāmukhaṃ puṇṇakaṃ vinatakañca;
អានេថ ខោ នេ ខិប្បំ, យញ្ញត្ថាយ ភវិស្សន្តិ។
Ānetha kho ne khippaṃ, yaññatthāya bhavissanti.
៩៩៥.
995.
‘‘ឧសភម្បិ 17 យូថបតិំ អនោជំ, និសភំ គវម្បតិំ តេបិ មយ្ហំ អានេថ;
‘‘Usabhampi 18 yūthapatiṃ anojaṃ, nisabhaṃ gavampatiṃ tepi mayhaṃ ānetha;
៩៩៦.
996.
‘‘សព្ពំ 21 បដិយាទេថ, យញ្ញំ បន ឧគ្គតម្ហិ សូរិយម្ហិ;
‘‘Sabbaṃ 22 paṭiyādetha, yaññaṃ pana uggatamhi sūriyamhi;
៩៩៧.
997.
‘‘សព្ពំ 25 ឧបដ្ឋបេថ, យញ្ញំ បន ឧគ្គតម្ហិ សូរិយម្ហិ;
‘‘Sabbaṃ 26 upaṭṭhapetha, yaññaṃ pana uggatamhi sūriyamhi;
៩៩៨.
998.
‘‘តំតំ មាតា អវច, រោទន្តី អាគន្ត្វា វិមានតោ;
‘‘Taṃtaṃ mātā avaca, rodantī āgantvā vimānato;
យញ្ញោ កិរ តេ បុត្ត, ភវិស្សតិ ចតូហិ បុត្តេហិ’’។
Yañño kira te putta, bhavissati catūhi puttehi’’.
៩៩៩.
999.
‘‘សព្ពេបិ មយ្ហំ បុត្តា ចត្តា, ចន្ទស្មិំ ហញ្ញមានស្មិំ;
‘‘Sabbepi mayhaṃ puttā cattā, candasmiṃ haññamānasmiṃ;
បុត្តេហិ យញ្ញំ យជិត្វាន, សុគតិំ សគ្គំ គមិស្សាមិ’’។
Puttehi yaññaṃ yajitvāna, sugatiṃ saggaṃ gamissāmi’’.
១០០០.
1000.
‘‘មា តំ 29 បុត្ត សទ្ទហេសិ, សុគតិ កិរ ហោតិ បុត្តយញ្ញេន;
‘‘Mā taṃ 30 putta saddahesi, sugati kira hoti puttayaññena;
និរយានេសោ មគ្គោ, នេសោ មគ្គោ ហិ សគ្គានំ។
Nirayāneso maggo, neso maggo hi saggānaṃ.
១០០១.
1001.
‘‘ទានានិ ទេហិ កោណ្ឌញ្ញ, អហិំសា សព្ពភូតភព្យានំ’’;
‘‘Dānāni dehi koṇḍañña, ahiṃsā sabbabhūtabhabyānaṃ’’;
ឯស មគ្គោ សុគតិយា, ន ច មគ្គោ បុត្តយញ្ញេន’’។
Esa maggo sugatiyā, na ca maggo puttayaññena’’.
១០០២.
1002.
‘‘អាចរិយានំ វចនា, ឃាតេស្សំ ចន្ទញ្ច សូរិយញ្ច;
‘‘Ācariyānaṃ vacanā, ghātessaṃ candañca sūriyañca;
បុត្តេហិ យញ្ញំ 31 យជិត្វាន ទុច្ចជេហិ, សុគតិំ សគ្គំ គមិស្សាមិ’’។
Puttehi yaññaṃ 32 yajitvāna duccajehi, sugatiṃ saggaṃ gamissāmi’’.
១០០៣.
1003.
‘‘តំតំ បិតាបិ អវច, វសវត្តី ឱរសំ សកំ បុត្តំ;
‘‘Taṃtaṃ pitāpi avaca, vasavattī orasaṃ sakaṃ puttaṃ;
យញ្ញោ កិរ តេ បុត្ត, ភវិស្សតិ ចតូហិ បុត្តេហិ’’។
Yañño kira te putta, bhavissati catūhi puttehi’’.
១០០៤.
1004.
‘‘សព្ពេបិ មយ្ហំ បុត្តា ចត្តា, ចន្ទស្មិំ ហញ្ញមានស្មិំ;
‘‘Sabbepi mayhaṃ puttā cattā, candasmiṃ haññamānasmiṃ;
បុត្តេហិ យញ្ញំ យជិត្វាន, សុគតិំ សគ្គំ គមិស្សាមិ’’។
Puttehi yaññaṃ yajitvāna, sugatiṃ saggaṃ gamissāmi’’.
១០០៥.
1005.
‘‘មា តំ បុត្ត សទ្ទហេសិ, សុគតិ កិរ ហោតិ បុត្តយញ្ញេន;
‘‘Mā taṃ putta saddahesi, sugati kira hoti puttayaññena;
និរយានេសោ មគ្គោ, នេសោ មគ្គោ ហិ សគ្គានំ។
Nirayāneso maggo, neso maggo hi saggānaṃ.
១០០៦.
1006.
‘‘ទានានិ ទេហិ កោណ្ឌញ្ញ, អហិំសា សព្ពភូតភព្យានំ;
‘‘Dānāni dehi koṇḍañña, ahiṃsā sabbabhūtabhabyānaṃ;
ឯស មគ្គោ សុគតិយា, ន ច មគ្គោ បុត្តយញ្ញេន’’។
Esa maggo sugatiyā, na ca maggo puttayaññena’’.
១០០៧.
1007.
‘‘អាចរិយានំ វចនា, ឃាតេស្សំ ចន្ទញ្ច សូរិយញ្ច;
‘‘Ācariyānaṃ vacanā, ghātessaṃ candañca sūriyañca;
បុត្តេហិ យញ្ញំ យជិត្វាន ទុច្ចជេហិ, សុគតិំ សគ្គំ គមិស្សាមិ’’។
Puttehi yaññaṃ yajitvāna duccajehi, sugatiṃ saggaṃ gamissāmi’’.
១០០៨.
1008.
‘‘ទានានិ ទេហិ កោណ្ឌញ្ញ, អហិំសា សព្ពភូតភព្យានំ;
‘‘Dānāni dehi koṇḍañña, ahiṃsā sabbabhūtabhabyānaṃ;
បុត្តបរិវុតោ តុវំ, រដ្ឋំ ជនបទញ្ច បាលេហិ’’។
Puttaparivuto tuvaṃ, raṭṭhaṃ janapadañca pālehi’’.
១០០៩.
1009.
‘‘មា នោ ទេវ អវធិ, ទាសេ នោ ទេហិ ខណ្ឌហាលស្ស;
‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;
អបិ និគឡពន្ធកាបិ, ហត្ថី អស្សេ ច បាលេម។
Api nigaḷabandhakāpi, hatthī asse ca pālema.
១០១០.
1010.
‘‘មា នោ ទេវ អវធិ, ទាសេ នោ ទេហិ ខណ្ឌហាលស្ស;
‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;
អបិ និគឡពន្ធកាបិ, ហត្ថិឆកណានិ ឧជ្ឈេម។
Api nigaḷabandhakāpi, hatthichakaṇāni ujjhema.
១០១១.
1011.
‘‘មា នោ ទេវ អវធិ, ទាសេ នោ ទេហិ ខណ្ឌហាលស្ស;
‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;
អបិ និគឡពន្ធកាបិ, អស្សឆកណានិ ឧជ្ឈេម។
Api nigaḷabandhakāpi, assachakaṇāni ujjhema.
១០១២.
1012.
យស្ស ហោន្តិ តវ កាមា, អបិ រដ្ឋា បព្ពាជិតា;
Yassa honti tava kāmā, api raṭṭhā pabbājitā;
ភិក្ខាចរិយំ ចរិស្សាម’’។
Bhikkhācariyaṃ carissāma’’.
១០១៣.
1013.
‘‘ទុក្ខំ ខោ មេ ជនយថ, វិលបន្តា ជីវិតស្ស កាមា ហិ;
‘‘Dukkhaṃ kho me janayatha, vilapantā jīvitassa kāmā hi;
មុញ្ចេថ 35 ទានិ កុមារេ, អលម្បិ មេ ហោតុ បុត្តយញ្ញេន’’។
Muñcetha 36 dāni kumāre, alampi me hotu puttayaññena’’.
១០១៤.
1014.
‘‘បុព្ពេវ ខោសិ មេ វុត្តោ, ទុក្ករំ ទុរភិសម្ភវញ្ចេតំ;
‘‘Pubbeva khosi me vutto, dukkaraṃ durabhisambhavañcetaṃ;
អថ នោ ឧបក្ខដស្ស យញ្ញស្ស, កស្មា ករោសិ វិក្ខេបំ។
Atha no upakkhaṭassa yaññassa, kasmā karosi vikkhepaṃ.
១០១៥.
1015.
‘‘សព្ពេ វជន្តិ សុគតិំ, យេ យជន្តិ យេបិ យាជេន្តិ;
‘‘Sabbe vajanti sugatiṃ, ye yajanti yepi yājenti;
យេ ចាបិ អនុមោទន្តិ, យជន្តានំ ឯទិសំ មហាយញ្ញំ’’។
Ye cāpi anumodanti, yajantānaṃ edisaṃ mahāyaññaṃ’’.
១០១៦.
1016.
‘‘អថ កិស្ស ជនោ 37 បុព្ពេ, សោត្ថានំ ព្រាហ្មណេ អវាចេសិ;
‘‘Atha kissa jano 38 pubbe, sotthānaṃ brāhmaṇe avācesi;
អថ នោ អការណស្មា, យញ្ញត្ថាយ ទេវ ឃាតេសិ។
Atha no akāraṇasmā, yaññatthāya deva ghātesi.
១០១៧.
1017.
ទហរម្ហា យោព្ពនំ បត្តា, អទូសកា តាត ហញ្ញាម។
Daharamhā yobbanaṃ pattā, adūsakā tāta haññāma.
១០១៨.
1018.
‘‘ហត្ថិគតេ អស្សគតេ, សន្នទ្ធេ បស្ស នោ មហារាជ;
‘‘Hatthigate assagate, sannaddhe passa no mahārāja;
យុទ្ធេ វា យុជ្ឈមានេ វា, ន ហិ មាទិសា សូរា ហោន្តិ យញ្ញត្ថាយ។
Yuddhe vā yujjhamāne vā, na hi mādisā sūrā honti yaññatthāya.
១០១៩.
1019.
‘‘បច្ចន្តេ វាបិ កុបិតេ, អដវីសុ វា មាទិសេ និយោជេន្តិ;
‘‘Paccante vāpi kupite, aṭavīsu vā mādise niyojenti;
អថ នោ អការណស្មា, អភូមិយំ តាត ហញ្ញាម។
Atha no akāraṇasmā, abhūmiyaṃ tāta haññāma.
១០២០.
1020.
‘‘យាបិ ហិ តា សកុណិយោ, វសន្តិ តិណឃរានិ កត្វាន;
‘‘Yāpi hi tā sakuṇiyo, vasanti tiṇagharāni katvāna;
តាសម្បិ បិយា បុត្តា, អថ នោ ត្វំ ទេវ ឃាតេសិ។
Tāsampi piyā puttā, atha no tvaṃ deva ghātesi.
១០២១.
1021.
‘‘មា តស្ស សទ្ទហេសិ, ន មំ ខណ្ឌហាលោ ឃាតេយ្យ;
‘‘Mā tassa saddahesi, na maṃ khaṇḍahālo ghāteyya;
មមញ្ហិ សោ ឃាតេត្វាន, អនន្តរា តម្បិ ទេវ ឃាតេយ្យ។
Mamañhi so ghātetvāna, anantarā tampi deva ghāteyya.
១០២២.
1022.
‘‘គាមវរំ និគមវរំ ទទន្តិ, ភោគម្បិស្ស មហារាជ;
‘‘Gāmavaraṃ nigamavaraṃ dadanti, bhogampissa mahārāja;
អថគ្គបិណ្ឌិកាបិ, កុលេ កុលេ ហេតេ ភុញ្ជន្តិ។
Athaggapiṇḍikāpi, kule kule hete bhuñjanti.
១០២៣.
1023.
‘‘តេសម្បិ តាទិសានំ, ឥច្ឆន្តិ ទុព្ភិតុំ មហារាជ;
‘‘Tesampi tādisānaṃ, icchanti dubbhituṃ mahārāja;
យេភុយ្យេន ឯតេ, អកតញ្ញុនោ ព្រាហ្មណា ទេវ។
Yebhuyyena ete, akataññuno brāhmaṇā deva.
១០២៤.
1024.
‘‘មា នោ ទេវ អវធិ, ទាសេ នោ ទេហិ ខណ្ឌហាលស្ស;
‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;
អបិ និគឡពន្ធកាបិ, ហត្ថី អស្សេ ច បាលេម។
Api nigaḷabandhakāpi, hatthī asse ca pālema.
១០២៥.
1025.
‘‘មា នោ ទេវ អវធិ, ទាសេ នោ ទេហិ ខណ្ឌហាលស្ស;
‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;
អបិ និគឡពន្ធកាបិ, ហត្ថិឆកណានិ ឧជ្ឈេម។
Api nigaḷabandhakāpi, hatthichakaṇāni ujjhema.
១០២៦.
1026.
‘‘មា នោ ទេវ អវធិ, ទាសេ នោ ទេហិ ខណ្ឌហាលស្ស;
‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;
អបិ និគឡពន្ធកាបិ, អស្សឆកណានិ ឧជ្ឈេម។
Api nigaḷabandhakāpi, assachakaṇāni ujjhema.
១០២៧.
1027.
‘‘មា នោ ទេវ អវធិ, ទាសេ នោ ទេហិ ខណ្ឌហាលស្ស;
‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;
យស្ស ហោន្តិ តវ កាមា, អបិ រដ្ឋា បព្ពាជិតា;
Yassa honti tava kāmā, api raṭṭhā pabbājitā;
ភិក្ខាចរិយំ ចរិស្សាម’’។
Bhikkhācariyaṃ carissāma’’.
១០២៨.
1028.
‘‘ទុក្ខំ ខោ មេ ជនយថ, វិលបន្តា ជីវិតស្ស កាមា ហិ;
‘‘Dukkhaṃ kho me janayatha, vilapantā jīvitassa kāmā hi;
មុញ្ចេថ ទានិ កុមារេ, អលម្បិ មេ ហោតុ បុត្តយញ្ញេន’’។
Muñcetha dāni kumāre, alampi me hotu puttayaññena’’.
១០២៩.
1029.
‘‘បុព្ពេវ ខោសិ មេ វុត្តោ, ទុក្ករំ ទុរភិសម្ភវញ្ចេតំ;
‘‘Pubbeva khosi me vutto, dukkaraṃ durabhisambhavañcetaṃ;
អថ នោ ឧបក្ខដស្ស យញ្ញស្ស, កស្មា ករោសិ វិក្ខេបំ។
Atha no upakkhaṭassa yaññassa, kasmā karosi vikkhepaṃ.
១០៣០.
1030.
‘‘សព្ពេ វជន្តិ សុគតិំ, យេ យជន្តិ យេបិ យាជេន្តិ;
‘‘Sabbe vajanti sugatiṃ, ye yajanti yepi yājenti;
យេ ចាបិ អនុមោទន្តិ, យជន្តានំ ឯទិសំ មហាយញ្ញំ’’។
Ye cāpi anumodanti, yajantānaṃ edisaṃ mahāyaññaṃ’’.
១០៣១.
1031.
‘‘យទិ កិរ យជិត្វា បុត្តេហិ, ទេវលោកំ ឥតោ ចុតា យន្តិ;
‘‘Yadi kira yajitvā puttehi, devalokaṃ ito cutā yanti;
ព្រាហ្មណោ តាវ យជតុ, បច្ឆាបិ យជសិ តុវំ រាជា។
Brāhmaṇo tāva yajatu, pacchāpi yajasi tuvaṃ rājā.
១០៣២.
1032.
‘‘យទិ កិរ យជិត្វា បុត្តេហិ, ទេវលោកំ ឥតោ ចុតា យន្តិ;
‘‘Yadi kira yajitvā puttehi, devalokaṃ ito cutā yanti;
ឯស្វេវ ខណ្ឌហាលោ, យជតំ សកេហិ បុត្តេហិ។
Esveva khaṇḍahālo, yajataṃ sakehi puttehi.
១០៣៣.
1033.
‘‘ឯវំ ជានន្តោ ខណ្ឌហាលោ, កិំ បុត្តកេ ន ឃាតេសិ;
‘‘Evaṃ jānanto khaṇḍahālo, kiṃ puttake na ghātesi;
សព្ពញ្ច ញាតិជនំ, អត្តានញ្ច ន ឃាតេសិ។
Sabbañca ñātijanaṃ, attānañca na ghātesi.
១០៣៤.
1034.
‘‘សព្ពេ វជន្តិ និរយំ, យេ យជន្តិ យេបិ យាជេន្តិ;
‘‘Sabbe vajanti nirayaṃ, ye yajanti yepi yājenti;
យេ ចាបិ អនុមោទន្តិ, យជន្តានំ ឯទិសំ មហាយញ្ញំ។
Ye cāpi anumodanti, yajantānaṃ edisaṃ mahāyaññaṃ.
១០៣៥.
1035.
43 ‘‘សចេ ហិ សោ សុជ្ឈតិ យោ ហនាតិ, ហតោបិ សោ សគ្គមុបេតិ ឋានំ;
44 ‘‘Sace hi so sujjhati yo hanāti, hatopi so saggamupeti ṭhānaṃ;
ភោវាទិ ភោវាទិន មារយេយ្យុំ, យេ ចាបិ តេសំ អភិសទ្ទហេយ្យុំ’’ 45។
Bhovādi bhovādina mārayeyyuṃ, ye cāpi tesaṃ abhisaddaheyyuṃ’’ 46.
១០៣៦.
1036.
‘‘កថញ្ច កិរ បុត្តកាមាយោ, គហបតយោ ឃរណិយោ ច;
‘‘Kathañca kira puttakāmāyo, gahapatayo gharaṇiyo ca;
នគរម្ហិ ន ឧបរវន្តិ រាជានំ, មា ឃាតយិ ឱរសំ បុត្តំ។
Nagaramhi na uparavanti rājānaṃ, mā ghātayi orasaṃ puttaṃ.
១០៣៧.
1037.
‘‘កថញ្ច កិរ បុត្តកាមាយោ, គហបតយោ ឃរណិយោ ច;
‘‘Kathañca kira puttakāmāyo, gahapatayo gharaṇiyo ca;
នគរម្ហិ ន ឧបរវន្តិ រាជានំ, មា ឃាតយិ អត្រជំ បុត្តំ។
Nagaramhi na uparavanti rājānaṃ, mā ghātayi atrajaṃ puttaṃ.
១០៣៨.
1038.
‘‘រញ្ញោ ចម្ហិ អត្ថកាមោ, ហិតោ ច សព្ពជនបទស្ស 47;
‘‘Rañño camhi atthakāmo, hito ca sabbajanapadassa 48;
ន កោចិ អស្ស បដិឃំ, មយា ជានបទោ ន បវេទេតិ’’។
Na koci assa paṭighaṃ, mayā jānapado na pavedeti’’.
១០៣៩.
1039.
‘‘គច្ឆថ វោ ឃរណិយោ, តាតញ្ច វទេថ ខណ្ឌហាលញ្ច;
‘‘Gacchatha vo gharaṇiyo, tātañca vadetha khaṇḍahālañca;
មា ឃាតេថ កុមារេ, អទូសកេ សីហសង្កាសេ។
Mā ghātetha kumāre, adūsake sīhasaṅkāse.
១០៤០.
1040.
‘‘គច្ឆថ វោ ឃរណិយោ, តាតញ្ច វទេថ ខណ្ឌហាលញ្ច;
‘‘Gacchatha vo gharaṇiyo, tātañca vadetha khaṇḍahālañca;
មា ឃាតេថ កុមារេ, អបេក្ខិតេ សព្ពលោកស្ស’’។
Mā ghātetha kumāre, apekkhite sabbalokassa’’.
១០៤១.
1041.
‘‘យំ នូនាហំ ជាយេយ្យំ, រថការកុលេសុ វា;
‘‘Yaṃ nūnāhaṃ jāyeyyaṃ, rathakārakulesu vā;
បុក្កុសកុលេសុ វា វេស្សេសុ វា ជាយេយ្យំ;
Pukkusakulesu vā vessesu vā jāyeyyaṃ;
១០៤២.
1042.
‘‘សព្ពា សីមន្តិនិយោ គច្ឆថ, អយ្យស្ស ខណ្ឌហាលស្ស;
‘‘Sabbā sīmantiniyo gacchatha, ayyassa khaṇḍahālassa;
បាទេសុ និបតថ, អបរាធាហំ ន បស្សាមិ។
Pādesu nipatatha, aparādhāhaṃ na passāmi.
១០៤៣.
1043.
‘‘សព្ពា សីមន្តិនិយោ គច្ឆថ, អយ្យស្ស ខណ្ឌហាលស្ស;
‘‘Sabbā sīmantiniyo gacchatha, ayyassa khaṇḍahālassa;
បាទេសុ និបតថ, កិន្តេ ភន្តេ មយំ អទូសេម’’។
Pādesu nipatatha, kinte bhante mayaṃ adūsema’’.
១០៤៤.
1044.
យញ្ញោ កិរ មេ ឧក្ខិបិតោ, តាតេន សគ្គកាមេន’’។
Yañño kira me ukkhipito, tātena saggakāmena’’.
១០៤៥.
1045.
‘‘អាវត្តិ បរិវត្តិ ច, វសុលោ សម្មុខា រញ្ញោ;
‘‘Āvatti parivatti ca, vasulo sammukhā rañño;
មា នោ បិតរំ អវធិ, ទហរម្ហា យោព្ពនំ បត្តា’’។
Mā no pitaraṃ avadhi, daharamhā yobbanaṃ pattā’’.
១០៤៦.
1046.
‘‘ឯសោ តេ វសុល បិតា, សមេហិ បិតរា សហ;
‘‘Eso te vasula pitā, samehi pitarā saha;
ទុក្ខំ ខោ មេ ជនយសិ, វិលបន្តោ អន្តេបុរស្មិំ;
Dukkhaṃ kho me janayasi, vilapanto antepurasmiṃ;
មុញ្ចេថ ទានិ កុមារេ, អលម្បិ មេ ហោតុ បុត្តយញ្ញេន’’។
Muñcetha dāni kumāre, alampi me hotu puttayaññena’’.
១០៤៧.
1047.
‘‘បុព្ពេវ ខោសិ មេ វុត្តោ, ទុក្ករំ ទុរភិសម្ភវញ្ចេតំ;
‘‘Pubbeva khosi me vutto, dukkaraṃ durabhisambhavañcetaṃ;
អថ នោ ឧបក្ខដស្ស យញ្ញស្ស, កស្មា ករោសិ វិក្ខេបំ។
Atha no upakkhaṭassa yaññassa, kasmā karosi vikkhepaṃ.
១០៤៨.
1048.
‘‘សព្ពេ វជន្តិ សុគតិំ, យេ យជន្តិ យេបិ យាជេន្តិ;
‘‘Sabbe vajanti sugatiṃ, ye yajanti yepi yājenti;
យេ ចាបិ អនុមោទន្តិ, យជន្តានំ ឯទិសំ មហាយញ្ញំ’’។
Ye cāpi anumodanti, yajantānaṃ edisaṃ mahāyaññaṃ’’.
១០៤៩.
1049.
‘‘សព្ពរតនស្ស យញ្ញោ ឧបក្ខដោ, ឯករាជ តវ បដិយត្តោ;
‘‘Sabbaratanassa yañño upakkhaṭo, ekarāja tava paṭiyatto;
អភិនិក្ខមស្សុ ទេវ, សគ្គំ គតោ ត្វំ បមោទិស្សសិ’’។
Abhinikkhamassu deva, saggaṃ gato tvaṃ pamodissasi’’.
១០៥០.
1050.
‘‘ទហរា សត្តសតា ឯតា, ចន្ទកុមារស្ស ភរិយាយោ;
‘‘Daharā sattasatā etā, candakumārassa bhariyāyo;
១០៥១.
1051.
‘‘អបរា បន សោកេន, និក្ខន្តា នន្ទនេ វិយ ទេវា;
‘‘Aparā pana sokena, nikkhantā nandane viya devā;
១០៥២.
1052.
‘‘កាសិកសុចិវត្ថធរា, កុណ្ឌលិនោ អគលុចន្ទនវិលិត្តា;
‘‘Kāsikasucivatthadharā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;
និយ្យន្តិ ចន្ទសូរិយា, យញ្ញត្ថាយ ឯករាជស្ស។
Niyyanti candasūriyā, yaññatthāya ekarājassa.
១០៥៣.
1053.
‘‘កាសិកសុចិវត្ថធរា, កុណ្ឌលិនោ អគលុចន្ទនវិលិត្តា;
‘‘Kāsikasucivatthadharā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;
និយ្យន្តិ ចន្ទសូរិយា, មាតុ កត្វា ហទយសោកំ។
Niyyanti candasūriyā, mātu katvā hadayasokaṃ.
១០៥៤.
1054.
‘‘កាសិកសុចិវត្ថធរា, កុណ្ឌលិនោ អគលុចន្ទនវិលិត្តា;
‘‘Kāsikasucivatthadharā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;
និយ្យន្តិ ចន្ទសូរិយា, ជនស្ស កត្វា ហទយសោកំ។
Niyyanti candasūriyā, janassa katvā hadayasokaṃ.
១០៥៥.
1055.
‘‘មំសរសភោជនា ន្ហាបកសុន្ហាបិតា 63, កុណ្ឌលិនោ អគលុចន្ទនវិលិត្តា;
‘‘Maṃsarasabhojanā nhāpakasunhāpitā 64, kuṇḍalino agalucandanavilittā;
និយ្យន្តិ ចន្ទសូរិយា, យញ្ញត្ថាយ ឯករាជស្ស។
Niyyanti candasūriyā, yaññatthāya ekarājassa.
១០៥៦.
1056.
65 ‘‘មំសរសភោជនា ន្ហាបកសុន្ហាបិតា, កុណ្ឌលិនោ អគលុចន្ទនវិលិត្តា;
66 ‘‘Maṃsarasabhojanā nhāpakasunhāpitā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;
និយ្យន្តិ ចន្ទសូរិយា, មាតុ កត្វា ហទយសោកំ។
Niyyanti candasūriyā, mātu katvā hadayasokaṃ.
១០៥៧.
1057.
‘‘មំសរសភោជនា ន្ហាបកសុន្ហាបិតា, កុណ្ឌលិនោ អគលុចន្ទនវិលិត្តា;
‘‘Maṃsarasabhojanā nhāpakasunhāpitā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;
១០៥៨.
1058.
‘‘យស្សុ បុព្ពេ ហត្ថិវរធុរគតេ, ហត្ថីហិ 69 អនុវជន្តិ;
‘‘Yassu pubbe hatthivaradhuragate, hatthīhi 70 anuvajanti;
ត្យជ្ជ ចន្ទសូរិយា, ឧភោវ បត្តិកា យន្តិ។
Tyajja candasūriyā, ubhova pattikā yanti.
១០៥៩.
1059.
‘‘យស្សុ បុព្ពេ អស្សវរធុរគតេ, អស្សេហិ 71 អនុវជន្តិ;
‘‘Yassu pubbe assavaradhuragate, assehi 72 anuvajanti;
ត្យជ្ជ ចន្ទសូរិយា, ឧភោវ បត្តិកា យន្តិ។
Tyajja candasūriyā, ubhova pattikā yanti.
១០៦០.
1060.
‘‘យស្សុ បុព្ពេ រថវរធុរគតេ, រថេហិ 73 អនុវជន្តិ;
‘‘Yassu pubbe rathavaradhuragate, rathehi 74 anuvajanti;
ត្យជ្ជ ចន្ទសូរិយា, ឧភោវ បត្តិកា យន្តិ។
Tyajja candasūriyā, ubhova pattikā yanti.
១០៦១.
1061.
‘‘យេហិស្សុ បុព្ពេ នីយិំសុ 75, តបនីយកប្បនេហិ តុរង្គេហិ;
‘‘Yehissu pubbe nīyiṃsu 76, tapanīyakappanehi turaṅgehi;
ត្យជ្ជ ចន្ទសូរិយា, ឧភោវ បត្តិកា យន្តិ’’។
Tyajja candasūriyā, ubhova pattikā yanti’’.
១០៦២.
1062.
‘‘យទិ សកុណិ មំសមិច្ឆសិ, ឌយស្សុ 77 បុព្ពេន បុប្ផវតិយា;
‘‘Yadi sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu 78 pubbena pupphavatiyā;
យជតេត្ថ ឯករាជា, សម្មូឡ្ហោ ចតូហិ បុត្តេហិ។
Yajatettha ekarājā, sammūḷho catūhi puttehi.
១០៦៣.
1063.
‘‘យទិ សកុណិ មំសមិច្ឆសិ, ឌយស្សុ បុព្ពេន បុប្ផវតិយា;
‘‘Yadi sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu pubbena pupphavatiyā;
យជតេត្ថ ឯករាជា, សម្មូឡ្ហោ ចតូហិ កញ្ញាហិ។
Yajatettha ekarājā, sammūḷho catūhi kaññāhi.
១០៦៤.
1064.
‘‘យទិ សកុណិ មំសមិច្ឆសិ, ឌយស្សុ បុព្ពេន បុប្ផវតិយា;
‘‘Yadi sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu pubbena pupphavatiyā;
យជតេត្ថ ឯករាជា, សម្មូឡ្ហោ ចតូហិ មហេសីហិ។
Yajatettha ekarājā, sammūḷho catūhi mahesīhi.
១០៦៥.
1065.
‘‘យទិ សកុណិ មំសមិច្ឆសិ, ឌយស្សុ បុព្ពេន បុប្ផវតិយា;
‘‘Yadi sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu pubbena pupphavatiyā;
យជតេត្ថ ឯករាជា, សម្មូឡ្ហោ ចតូហិ គហបតីហិ។
Yajatettha ekarājā, sammūḷho catūhi gahapatīhi.
១០៦៦.
1066.
‘‘យទិ សកុណិ មំសមិច្ឆសិ, ឌយស្សុ បុព្ពេ បុប្ផវតិយា;
‘‘Yadi sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu pubbe pupphavatiyā;
យជតេត្ថ ឯករាជា, សម្មូឡ្ហោ ចតូហិ ហត្ថីហិ។
Yajatettha ekarājā, sammūḷho catūhi hatthīhi.
១០៦៧.
1067.
‘‘យទិ សកុណិ មំសមិច្ឆសិ, ឌយស្សុ បុព្ពេន បុប្ផវតិយា;
‘‘Yadi sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu pubbena pupphavatiyā;
យជតេត្ថ ឯករាជា, សម្មូឡ្ហោ ចតូហិ អស្សេហិ។
Yajatettha ekarājā, sammūḷho catūhi assehi.
១០៦៨.
1068.
‘‘យទិ សកុណិ មំសមិច្ឆសិ, ឌយស្សុ បុព្ពេន បុប្ផវតិយា;
‘‘Yadi sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu pubbena pupphavatiyā;
យជតេត្ថ ឯករាជា, សម្មូឡ្ហោ ចតូហិ ឧសភេហិ។
Yajatettha ekarājā, sammūḷho catūhi usabhehi.
១០៦៩.
1069.
‘‘យទិ សកុណិ មំសមិច្ឆសិ, ឌយស្សុ បុព្ពេន បុប្ផវតិយា;
‘‘Yadi sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu pubbena pupphavatiyā;
យជតេត្ថ ឯករាជា, សម្មូឡ្ហោ សព្ពចតុក្កេន’’។
Yajatettha ekarājā, sammūḷho sabbacatukkena’’.
១០៧០.
1070.
តេទានិ អយ្យបុត្តា, ចត្តារោ វធាយ និន្នីតា។
Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.
១០៧១.
1071.
‘‘ឥទមស្ស កូដាគារំ, សោវណ្ណំ បុប្ផមល្យវិកិណ្ណំ;
‘‘Idamassa kūṭāgāraṃ, sovaṇṇaṃ pupphamalyavikiṇṇaṃ;
តេទានិ អយ្យបុត្តា, ចត្តារោ វធាយ និន្នីតា។
Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.
១០៧២.
1072.
‘‘ឥទមស្ស ឧយ្យានំ, សុបុប្ផិតំ សព្ពកាលិកំ រម្មំ;
‘‘Idamassa uyyānaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
តេទានិ អយ្យបុត្តា, ចត្តារោ វធាយ និន្នីតា។
Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.
១០៧៣.
1073.
‘‘ឥទមស្ស អសោកវនំ, សុបុប្ផិតំ សព្ពកាលិកំ រម្មំ;
‘‘Idamassa asokavanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
តេទានិ អយ្យបុត្តា, ចត្តារោ វធាយ និន្នីតា។
Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.
១០៧៤.
1074.
‘‘ឥទមស្ស កណិការវនំ, សុបុប្ផិតំ សព្ពកាលិកំ រម្មំ;
‘‘Idamassa kaṇikāravanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
តេទានិ អយ្យបុត្តា, ចត្តារោ វធាយ និន្នីតា។
Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.
១០៧៥.
1075.
‘‘ឥទមស្ស បាដលិវនំ, សុបុប្ផិតំ សព្ពកាលិកំ រម្មំ;
‘‘Idamassa pāṭalivanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
តេទានិ អយ្យបុត្តា, ចត្តារោ វធាយ និន្នីតា។
Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.
១០៧៦.
1076.
‘‘ឥទមស្ស អម្ពវនំ, សុបុប្ផិតំ សព្ពកាលិកំ រម្មំ;
‘‘Idamassa ambavanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
តេទានិ អយ្យបុត្តា, ចត្តារោ វធាយ និន្នីតា។
Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.
១០៧៧.
1077.
‘‘អយមស្ស បោក្ខរណី, សញ្ឆន្នា បទុមបុណ្ឌរីកេហិ;
‘‘Ayamassa pokkharaṇī, sañchannā padumapuṇḍarīkehi;
នាវា ច សោវណ្ណវិកតា, បុប្ផវល្លិយា 81 ចិត្តា សុរមណីយា;
Nāvā ca sovaṇṇavikatā, pupphavalliyā 82 cittā suramaṇīyā;
តេទានិ អយ្យបុត្តា, ចត្តារោ វធាយ និន្នីតា’’។
Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā’’.
១០៧៨.
1078.
‘‘ឥទមស្ស ហត្ថិរតនំ, ឯរាវណោ គជោ ពលី ទន្តី;
‘‘Idamassa hatthiratanaṃ, erāvaṇo gajo balī dantī;
តេទានិ អយ្យបុត្តា, ចត្តារោ វធាយ និន្នីតា។
Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.
១០៧៩.
1079.
តេទានិ អយ្យបុត្តា, ចត្តារោ វធាយ និន្នីតា។
Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.
១០៨០.
1080.
‘‘អយមស្ស អស្សរថោ, សាឡិយ 85 និគ្ឃោសោ សុភោ រតនវិចិត្តោ;
‘‘Ayamassa assaratho, sāḷiya 86 nigghoso subho ratanavicitto;
យត្ថស្សុ អយ្យបុត្តា, សោភិំសុ នន្ទនេ វិយ ទេវា;
Yatthassu ayyaputtā, sobhiṃsu nandane viya devā;
តេទានិ អយ្យបុត្តា, ចត្តារោ វធាយ និន្នីតា។
Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.
១០៨១.
1081.
‘‘កថំ នាម សាមសមសុន្ទរេហិ, ចន្ទនមុទុកគត្តេហិ 87;
‘‘Kathaṃ nāma sāmasamasundarehi, candanamudukagattehi 88;
រាជា យជិស្សតេ យញ្ញំ, សម្មូឡ្ហោ ចតូហិ បុត្តេហិ។
Rājā yajissate yaññaṃ, sammūḷho catūhi puttehi.
១០៨២.
1082.
‘‘កថំ នាម សាមសមសុន្ទរាហិ, ចន្ទនមុទុកគត្តាហិ;
‘‘Kathaṃ nāma sāmasamasundarāhi, candanamudukagattāhi;
រាជា យជិស្សតេ យញ្ញំ, សម្មូឡ្ហោ ចតូហិ កញ្ញាហិ។
Rājā yajissate yaññaṃ, sammūḷho catūhi kaññāhi.
១០៨៣.
1083.
‘‘កថំ នាម សាមសមសុន្ទរាហិ, ចន្ទនមុទុកគត្តាហិ;
‘‘Kathaṃ nāma sāmasamasundarāhi, candanamudukagattāhi;
រាជា យជិស្សតេ យញ្ញំ, សម្មូឡ្ហោ ចតូហិ មហេសីហិ។
Rājā yajissate yaññaṃ, sammūḷho catūhi mahesīhi.
១០៨៤.
1084.
‘‘កថំ នាម សាមសមសុន្ទរេហិ, ចន្ទនមុទុកគត្តេហិ;
‘‘Kathaṃ nāma sāmasamasundarehi, candanamudukagattehi;
រាជា យជិស្សតេ យញ្ញំ, សម្មូឡ្ហោ ចតូហិ គហបតីហិ។
Rājā yajissate yaññaṃ, sammūḷho catūhi gahapatīhi.
១០៨៥.
1085.
‘‘យថា ហោន្តិ គាមនិគមា, សុញ្ញា អមនុស្សកា ព្រហារញ្ញា;
‘‘Yathā honti gāmanigamā, suññā amanussakā brahāraññā;
តថា ហេស្សតិ បុប្ផវតិយា, យិដ្ឋេសុ ចន្ទសូរិយេសុ’’។
Tathā hessati pupphavatiyā, yiṭṭhesu candasūriyesu’’.
១០៨៦.
1086.
‘‘ឧម្មត្តិកា ភវិស្សាមិ, ភូនហតា បំសុនា ច 89 បរិកិណ្ណា;
‘‘Ummattikā bhavissāmi, bhūnahatā paṃsunā ca 90 parikiṇṇā;
១០៨៧.
1087.
‘‘ឧម្មត្តិកា ភវិស្សាមិ, ភូនហតា បំសុនា ច បរិកិណ្ណា;
‘‘Ummattikā bhavissāmi, bhūnahatā paṃsunā ca parikiṇṇā;
សចេ សូរិយវរំ ហន្តិ, បាណា មេ ទេវ រុជ្ឈន្តិ’’។
Sace sūriyavaraṃ hanti, pāṇā me deva rujjhanti’’.
១០៨៨.
1088.
‘‘កិំ នុ មា ន រមាបេយ្យុំ, អញ្ញមញ្ញំ បិយំវទា;
‘‘Kiṃ nu mā na ramāpeyyuṃ, aññamaññaṃ piyaṃvadā;
ចន្ទសូរិយេសុ នច្ចន្តិយោ, សមា តាសំ ន វិជ្ជតិ’’។
Candasūriyesu naccantiyo, samā tāsaṃ na vijjati’’.
១០៨៩.
1089.
‘‘ឥមំ មយ្ហំ ហទយសោកំ, បដិមុញ្ចតុ 97 ខណ្ឌហាល តវ មាតា;
‘‘Imaṃ mayhaṃ hadayasokaṃ, paṭimuñcatu 98 khaṇḍahāla tava mātā;
យោ មយ្ហំ ហទយសោកោ, ចន្ទម្ហិ វធាយ និន្នីតេ។
Yo mayhaṃ hadayasoko, candamhi vadhāya ninnīte.
១០៩០.
1090.
‘‘ឥមំ មយ្ហំ ហទយសោកំ, បដិមុញ្ចតុ ខណ្ឌហាល តវ មាតា;
‘‘Imaṃ mayhaṃ hadayasokaṃ, paṭimuñcatu khaṇḍahāla tava mātā;
យោ មយ្ហំ ហទយសោកោ, សូរិយម្ហិ វធាយ និន្នីតេ។
Yo mayhaṃ hadayasoko, sūriyamhi vadhāya ninnīte.
១០៩១.
1091.
‘‘ឥមំ មយ្ហំ ហទយសោកំ, បដិមុញ្ចតុ ខណ្ឌហាល តវ ជាយា;
‘‘Imaṃ mayhaṃ hadayasokaṃ, paṭimuñcatu khaṇḍahāla tava jāyā;
យោ មយ្ហំ ហទយសោកោ, ចន្ទម្ហិ វធាយ និន្នីតេ។
Yo mayhaṃ hadayasoko, candamhi vadhāya ninnīte.
១០៩២.
1092.
‘‘ឥមំ មយ្ហំ ហទយសោកំ, បដិមុញ្ចតុ ខណ្ឌហាល តវ ជាយា;
‘‘Imaṃ mayhaṃ hadayasokaṃ, paṭimuñcatu khaṇḍahāla tava jāyā;
យោ មយ្ហំ ហទយសោកោ, សូរិយម្ហិ វធាយ និន្នីតេ។
Yo mayhaṃ hadayasoko, sūriyamhi vadhāya ninnīte.
១០៩៣.
1093.
‘‘មា ច បុត្តេ មា ច បតិំ, អទ្ទក្ខិ ខណ្ឌហាល តវ មាតា;
‘‘Mā ca putte mā ca patiṃ, addakkhi khaṇḍahāla tava mātā;
យោ ឃាតេសិ កុមារេ, អទូសកេ សីហសង្កាសេ។
Yo ghātesi kumāre, adūsake sīhasaṅkāse.
១០៩៤.
1094.
‘‘មា ច បុត្តេ មា ច បតិំ, អទ្ទក្ខិ ខណ្ឌហាល តវ មាតា;
‘‘Mā ca putte mā ca patiṃ, addakkhi khaṇḍahāla tava mātā;
យោ ឃាតេសិ កុមារេ, អបេក្ខិតេ សព្ពលោកស្ស។
Yo ghātesi kumāre, apekkhite sabbalokassa.
១០៩៥.
1095.
‘‘មា ច បុត្តេ មា ច បតិំ, អទ្ទក្ខិ ខណ្ឌហាល តវ ជាយា;
‘‘Mā ca putte mā ca patiṃ, addakkhi khaṇḍahāla tava jāyā;
យោ ឃាតេសិ កុមារេ, អទូសកេ សីហសង្កាសេ។
Yo ghātesi kumāre, adūsake sīhasaṅkāse.
១០៩៦.
1096.
‘‘មា ច បុត្តេ មា ច បតិំ, អទ្ទក្ខិ ខណ្ឌហាល តវ ជាយា;
‘‘Mā ca putte mā ca patiṃ, addakkhi khaṇḍahāla tava jāyā;
យោ ឃាតេសិ កុមារេ, អបេក្ខិតេ សព្ពលោកស្ស’’។
Yo ghātesi kumāre, apekkhite sabbalokassa’’.
១០៩៧.
1097.
‘‘មា នោ ទេវ អវធិ, ទាសេ នោ ទេហិ ខណ្ឌហាលស្ស;
‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;
អបិ និគឡពន្ធកាបិ, ហត្ថី អស្សេ ច បាលេម។
Api nigaḷabandhakāpi, hatthī asse ca pālema.
១០៩៨.
1098.
‘‘មា នោ ទេវ អវធិ, ទាសេ នោ ទេហិ ខណ្ឌហាលស្ស;
‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;
អបិ និគឡពន្ធកាបិ, ហត្ថិឆកណានិ ឧជ្ឈេម។
Api nigaḷabandhakāpi, hatthichakaṇāni ujjhema.
១០៩៩.
1099.
‘‘មា នោ ទេវ អវធិ, ទាសេ នោ ទេហិ ខណ្ឌហាលស្ស;
‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;
អបិ និគឡពន្ធកាបិ, អស្សឆកណានិ ឧជ្ឈេម។
Api nigaḷabandhakāpi, assachakaṇāni ujjhema.
១១០០.
1100.
‘‘មា នោ ទេវ អវធិ, ទាសេ នោ ទេហិ ខណ្ឌហាលស្ស;
‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;
យស្ស ហោន្តិ តវ កាមា, អបិ រដ្ឋា បព្ពាជិតា;
Yassa honti tava kāmā, api raṭṭhā pabbājitā;
ភិក្ខាចរិយំ ចរិស្សាម។
Bhikkhācariyaṃ carissāma.
១១០១.
1101.
‘‘ទិព្ពំ ទេវ ឧបយាចន្តិ, បុត្តត្ថិកាបិ ទលិទ្ទា;
‘‘Dibbaṃ deva upayācanti, puttatthikāpi daliddā;
បដិភានានិបិ ហិត្វា, បុត្តេ ន លភន្តិ ឯកច្ចា។
Paṭibhānānipi hitvā, putte na labhanti ekaccā.
១១០២.
1102.
អថ នោ អការណស្មា, យញ្ញត្ថាយ ទេវ ឃាតេសិ។
Atha no akāraṇasmā, yaññatthāya deva ghātesi.
១១០៣.
1103.
‘‘ឧបយាចិតកេន បុត្តំ លភន្តិ, មា តាត នោ អឃាតេសិ;
‘‘Upayācitakena puttaṃ labhanti, mā tāta no aghātesi;
មា កិច្ឆាលទ្ធកេហិ បុត្តេហិ, យជិត្ថោ ឥមំ យញ្ញំ។
Mā kicchāladdhakehi puttehi, yajittho imaṃ yaññaṃ.
១១០៤.
1104.
‘‘ឧបយាចិតកេន បុត្តំ លភន្តិ, មា តាត នោ អឃាតេសិ;
‘‘Upayācitakena puttaṃ labhanti, mā tāta no aghātesi;
មា កបណលទ្ធកេហិ បុត្តេហិ, អម្មាយ នោ វិប្បវាសេសិ’’។
Mā kapaṇaladdhakehi puttehi, ammāya no vippavāsesi’’.
១១០៥.
1105.
‘‘ពហុទុក្ខា 103 បោសិយ ចន្ទំ, អម្ម តុវំ ជីយសេ បុត្តំ;
‘‘Bahudukkhā 104 posiya candaṃ, amma tuvaṃ jīyase puttaṃ;
វន្ទាមិ ខោ តេ បាទេ, លភតំ តាតោ បរលោកំ។
Vandāmi kho te pāde, labhataṃ tāto paralokaṃ.
១១០៦.
1106.
‘‘ហន្ទ ច មំ ឧបគុយ្ហ, បាទេ តេ អម្ម វន្ទិតុំ ទេហិ;
‘‘Handa ca maṃ upaguyha, pāde te amma vandituṃ dehi;
១១០៧.
1107.
‘‘ហន្ទ ច មំ ឧបគុយ្ហ 107, បាទេ តេ អម្ម វន្ទិតុំ ទេហិ;
‘‘Handa ca maṃ upaguyha 108, pāde te amma vandituṃ dehi;
គច្ឆាមិ ទានិ បវាសំ, មាតុ កត្វា ហទយសោកំ។
Gacchāmi dāni pavāsaṃ, mātu katvā hadayasokaṃ.
១១០៨.
1108.
ហន្ទ ច មំ ឧបគុយ្ហ 109, បាទេ តេ អម្ម វន្ទិតុំ ទេហិ;
Handa ca maṃ upaguyha 110, pāde te amma vandituṃ dehi;
គច្ឆាមិ ទានិ បវាសំ, ជនស្ស កត្វា ហទយសោកំ’’។
Gacchāmi dāni pavāsaṃ, janassa katvā hadayasokaṃ’’.
១១០៩.
1109.
‘‘ហន្ទ ច បទុមបត្តានំ, មោឡិំ ពន្ធស្សុ គោតមិបុត្ត;
‘‘Handa ca padumapattānaṃ, moḷiṃ bandhassu gotamiputta;
១១១០.
1110.
‘‘ហន្ទ ច វិលេបនំ តេ, បច្ឆិមកំ ចន្ទនំ វិលិម្បស្សុ;
‘‘Handa ca vilepanaṃ te, pacchimakaṃ candanaṃ vilimpassu;
យេហិ ច សុវិលិត្តោ, សោភសិ រាជបរិសាយំ។
Yehi ca suvilitto, sobhasi rājaparisāyaṃ.
១១១១.
1111.
‘‘ហន្ទ ច មុទុកានិ វត្ថានិ, បច្ឆិមកំ កាសិកំ និវាសេហិ;
‘‘Handa ca mudukāni vatthāni, pacchimakaṃ kāsikaṃ nivāsehi;
យេហិ ច សុនិវត្ថោ, សោភសិ រាជបរិសាយំ។
Yehi ca sunivattho, sobhasi rājaparisāyaṃ.
១១១២.
1112.
‘‘មុត្តាមណិកនកវិភូសិតានិ, គណ្ហស្សុ ហត្ថាភរណានិ;
‘‘Muttāmaṇikanakavibhūsitāni, gaṇhassu hatthābharaṇāni;
យេហិ ច ហត្ថាភរណេហិ, សោភសិ រាជបរិសាយំ’’។
Yehi ca hatthābharaṇehi, sobhasi rājaparisāyaṃ’’.
១១១៣.
1113.
‘‘ន ហិ នូនាយំ រដ្ឋបាលោ, ភូមិបតិ ជនបទស្ស ទាយាទោ;
‘‘Na hi nūnāyaṃ raṭṭhapālo, bhūmipati janapadassa dāyādo;
លោកិស្សរោ មហន្តោ, បុត្តេ ស្នេហំ ជនយតិ’’។
Lokissaro mahanto, putte snehaṃ janayati’’.
១១១៤.
1114.
‘‘មយ្ហម្បិ បិយា បុត្តា, អត្តា ច បិយោ តុម្ហេ ច ភរិយាយោ;
‘‘Mayhampi piyā puttā, attā ca piyo tumhe ca bhariyāyo;
១១១៥.
1115.
‘‘មំ បឋមំ ឃាតេហិ, មា មេ ហទយំ ទុក្ខំ ផាលេសិ;
‘‘Maṃ paṭhamaṃ ghātehi, mā me hadayaṃ dukkhaṃ phālesi;
១១១៦.
1116.
បុញ្ញំ ករស្សុ វិបុលំ, វិចរាម ឧភោបិ បរលោកេ’’។
Puññaṃ karassu vipulaṃ, vicarāma ubhopi paraloke’’.
១១១៧.
1117.
‘‘មា ត្វំ ចន្ទេ រុច្ចិ មរណំ 121, ពហុកា តវ ទេវរា វិសាលក្ខិ;
‘‘Mā tvaṃ cande rucci maraṇaṃ 122, bahukā tava devarā visālakkhi;
តេ តំ រមយិស្សន្តិ, យិដ្ឋស្មិំ គោតមិបុត្តេ’’។
Te taṃ ramayissanti, yiṭṭhasmiṃ gotamiputte’’.
១១១៨.
1118.
‘‘ឯវំ វុត្តេ ចន្ទា អត្តានំ, ហន្តិ ហត្ថតលកេហិ’’;
‘‘Evaṃ vutte candā attānaṃ, hanti hatthatalakehi’’;
១១១៩.
1119.
‘‘ន ហិ នូនិមស្ស រញ្ញោ, មិត្តាមច្ចា ច វិជ្ជរេ សុហទា;
‘‘Na hi nūnimassa rañño, mittāmaccā ca vijjare suhadā;
យេ ន វទន្តិ រាជានំ, មា ឃាតយិ ឱរសេ បុត្តេ។
Ye na vadanti rājānaṃ, mā ghātayi orase putte.
១១២០.
1120.
‘‘ន ហិ នូនិមស្ស រញ្ញោ, ញាតី មិត្តា ច វិជ្ជរេ សុហទា;
‘‘Na hi nūnimassa rañño, ñātī mittā ca vijjare suhadā;
យេ ន វទន្តិ រាជានំ, មា ឃាតយិ អត្រជេ បុត្តេ។
Ye na vadanti rājānaṃ, mā ghātayi atraje putte.
១១២១.
1121.
‘‘ឥមេ តេបិ មយ្ហំ បុត្តា, គុណិនោ កាយូរធារិនោ រាជ;
‘‘Ime tepi mayhaṃ puttā, guṇino kāyūradhārino rāja;
តេហិបិ យជស្សុ យញ្ញំ, អថ មុញ្ចតុ 127 គោតមិបុត្តេ។
Tehipi yajassu yaññaṃ, atha muñcatu 128 gotamiputte.
១១២២.
1122.
‘‘ពិលសតំ មំ កត្វាន, យជស្សុ សត្តធា មហារាជ;
‘‘Bilasataṃ maṃ katvāna, yajassu sattadhā mahārāja;
មា ជេដ្ឋបុត្តមវធិ, អទូសកំ សីហសង្កាសំ។
Mā jeṭṭhaputtamavadhi, adūsakaṃ sīhasaṅkāsaṃ.
១១២៣.
1123.
‘‘ពិលសតំ មំ កត្វាន, យជស្សុ សត្តធា មហារាជ;
‘‘Bilasataṃ maṃ katvāna, yajassu sattadhā mahārāja;
មា ជេដ្ឋបុត្តមវធិ, អបេក្ខិតំ សព្ពលោកស្ស’’។
Mā jeṭṭhaputtamavadhi, apekkhitaṃ sabbalokassa’’.
១១២៤.
1124.
‘‘ពហុកា តវ ទិន្នាភរណា, ឧច្ចាវចា សុភណិតម្ហិ;
‘‘Bahukā tava dinnābharaṇā, uccāvacā subhaṇitamhi;
មុត្តាមណិវេឡុរិយា, ឯតំ តេ បច្ឆិមកំ ទានំ’’។
Muttāmaṇiveḷuriyā, etaṃ te pacchimakaṃ dānaṃ’’.
១១២៥.
1125.
‘‘យេសំ បុព្ពេ ខន្ធេសុ, ផុល្លា មាលាគុណា វិវត្តិំសុ;
‘‘Yesaṃ pubbe khandhesu, phullā mālāguṇā vivattiṃsu;
តេសជ្ជបិ សុនិសិតោ 129, នេត្តិំសោ វិវត្តិស្សតិ ខន្ធេសុ។
Tesajjapi sunisito 130, nettiṃso vivattissati khandhesu.
១១២៦.
1126.
‘‘យេសំ បុព្ពេ ខន្ធេសុ, ចិត្តា មាលាគុណា វិវត្តិំសុ;
‘‘Yesaṃ pubbe khandhesu, cittā mālāguṇā vivattiṃsu;
តេសជ្ជបិ សុនិសិតោ, នេត្តិំសោ វិវត្តិស្សតិ ខន្ធេសុ។
Tesajjapi sunisito, nettiṃso vivattissati khandhesu.
១១២៧.
1127.
‘‘អចិរំ 131 វត នេត្តិំសោ, វិវត្តិស្សតិ រាជបុត្តានំ ខន្ធេសុ;
‘‘Aciraṃ 132 vata nettiṃso, vivattissati rājaputtānaṃ khandhesu;
អថ មម ហទយំ ន ផលតិ, តាវ ទឡ្ហពន្ធញ្ច មេ អាសិ។
Atha mama hadayaṃ na phalati, tāva daḷhabandhañca me āsi.
១១២៨.
1128.
‘‘កាសិកសុចិវត្ថធរា, កុណ្ឌលិនោ អគលុចន្ទនវិលិត្តា;
‘‘Kāsikasucivatthadharā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;
និយ្យាថ ចន្ទសូរិយា, យញ្ញត្ថាយ ឯករាជស្ស។
Niyyātha candasūriyā, yaññatthāya ekarājassa.
១១២៩.
1129.
‘‘កាសិកសុចិវត្ថធរា, កុណ្ឌលិនោ អគលុចន្ទនវិលិត្តា;
‘‘Kāsikasucivatthadharā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;
និយ្យាថ ចន្ទសូរិយា, មាតុ កត្វា ហទយសោកំ។
Niyyātha candasūriyā, mātu katvā hadayasokaṃ.
១១៣០.
1130.
‘‘កាសិកសុចិវត្ថធរា, កុណ្ឌលិនោ អគលុចន្ទនវិលិត្តា;
‘‘Kāsikasucivatthadharā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;
និយ្យាថ ចន្ទសូរិយា, ជនស្ស កត្វា ហទយសោកំ។
Niyyātha candasūriyā, janassa katvā hadayasokaṃ.
១១៣១.
1131.
‘‘មំសរសភោជនា ន្ហាបកសុន្ហាបិតា, កុណ្ឌលិនោ អគលុចន្ទនវិលិត្តា;
‘‘Maṃsarasabhojanā nhāpakasunhāpitā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;
និយ្យាថ ចន្ទសូរិយា, យញ្ញត្ថាយ ឯករាជស្ស។
Niyyātha candasūriyā, yaññatthāya ekarājassa.
១១៣២.
1132.
‘‘មំសរសភោជនា ន្ហាបកសុន្ហាបិតា, កុណ្ឌលិនោ អគលុចន្ទនវិលិត្តា;
‘‘Maṃsarasabhojanā nhāpakasunhāpitā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;
និយ្យាថ ចន្ទសូរិយា, មាតុ កត្វា ហទយសោកំ។
Niyyātha candasūriyā, mātu katvā hadayasokaṃ.
១១៣៣.
1133.
‘‘មំសរសភោជនា ន្ហាបកសុន្ហាបិតា, កុណ្ឌលិនោ អគលុចន្ទនវិលិត្តា;
‘‘Maṃsarasabhojanā nhāpakasunhāpitā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;
និយ្យាថ ចន្ទសូរិយា, ជនស្ស កត្វា ហទយសោកំ’’។
Niyyātha candasūriyā, janassa katvā hadayasokaṃ’’.
១១៣៤.
1134.
‘‘សព្ពស្មិំ ឧបក្ខដស្មិំ, និសីទិតេ ចន្ទស្មិំ 133 យញ្ញត្ថាយ;
‘‘Sabbasmiṃ upakkhaṭasmiṃ, nisīdite candasmiṃ 134 yaññatthāya;
បញ្ចាលរាជធីតា បញ្ជលិកា, សព្ពបរិសាយ សមនុបរិយាយិ 135។
Pañcālarājadhītā pañjalikā, sabbaparisāya samanupariyāyi 136.
១១៣៥.
1135.
‘‘យេន សច្ចេន ខណ្ឌហាលោ, បាបកម្មំ ករោតិ ទុម្មេធោ;
‘‘Yena saccena khaṇḍahālo, pāpakammaṃ karoti dummedho;
ឯតេន សច្ចវជ្ជេន, សមង្គិនី សាមិកេន ហោមិ។
Etena saccavajjena, samaṅginī sāmikena homi.
១១៣៦.
1136.
‘‘យេ ឥធត្ថិ អមនុស្សា, យានិ ច យក្ខភូតភព្យានិ;
‘‘Ye idhatthi amanussā, yāni ca yakkhabhūtabhabyāni;
ករោន្តុ មេ វេយ្យាវដិកំ, សមង្គិនី សាមិកេន ហោមិ។
Karontu me veyyāvaṭikaṃ, samaṅginī sāmikena homi.
១១៣៧.
1137.
‘‘យា ទេវតា ឥធាគតា, យានិ ច យក្ខភូតភព្យានិ;
‘‘Yā devatā idhāgatā, yāni ca yakkhabhūtabhabyāni;
សរណេសិនិំ អនាថំ តាយថ មំ, យាចាមហំ បតិមាហំ អជេយំ’’ 137។
Saraṇesiniṃ anāthaṃ tāyatha maṃ, yācāmahaṃ patimāhaṃ ajeyaṃ’’ 138.
១១៣៨.
1138.
‘‘តំ សុត្វា អមនុស្សោ, អយោកូដំ បរិព្ភមេត្វាន;
‘‘Taṃ sutvā amanusso, ayokūṭaṃ paribbhametvāna;
ភយមស្ស ជនយន្តោ, រាជានំ ឥទមវោច។
Bhayamassa janayanto, rājānaṃ idamavoca.
១១៣៩.
1139.
មា ជេដ្ឋបុត្តមវធិ, អទូសកំ សីហសង្កាសំ។
Mā jeṭṭhaputtamavadhi, adūsakaṃ sīhasaṅkāsaṃ.
១១៤០.
1140.
‘‘កោ តេ ទិដ្ឋោ រាជកលិ, បុត្តភរិយាយោ ហញ្ញមានាយោ 143;
‘‘Ko te diṭṭho rājakali, puttabhariyāyo haññamānāyo 144;
សេដ្ឋិ ច គហបតយោ, អទូសកា សគ្គកាមា ហិ។
Seṭṭhi ca gahapatayo, adūsakā saggakāmā hi.
១១៤១.
1141.
‘‘តំ សុត្វា ខណ្ឌហាលោ, រាជា ច អព្ភុតមិទំ ទិស្វាន;
‘‘Taṃ sutvā khaṇḍahālo, rājā ca abbhutamidaṃ disvāna;
សព្ពេសំ ពន្ធនានិ មោចេសុំ, យថា តំ អនុបឃាតំ 145។
Sabbesaṃ bandhanāni mocesuṃ, yathā taṃ anupaghātaṃ 146.
១១៤២.
1142.
‘‘សព្ពេសុ វិប្បមុត្តេសុ, យេ តត្ថ សមាគតា តទា អាសុំ;
‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye tattha samāgatā tadā āsuṃ;
សព្ពេ ឯកេកលេឌ្ឌុកមទំសុ, ឯស វធោ ខណ្ឌហាលស្ស’’។
Sabbe ekekaleḍḍukamadaṃsu, esa vadho khaṇḍahālassa’’.
១១៤៣.
1143.
‘‘សព្ពេ បវិដ្ឋា 147 និរយំ, យថា តំ បាបកំ ករិត្វាន;
‘‘Sabbe paviṭṭhā 148 nirayaṃ, yathā taṃ pāpakaṃ karitvāna;
ន ហិ បាបកម្មំ កត្វា, លព្ភា សុគតិំ ឥតោ គន្តុំ’’។
Na hi pāpakammaṃ katvā, labbhā sugatiṃ ito gantuṃ’’.
១១៤៤.
1144.
‘‘សព្ពេសុ វិប្បមុត្តេសុ, យេ តត្ថ សមាគតា តទា អាសុំ;
‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye tattha samāgatā tadā āsuṃ;
១១៤៥.
1145.
‘‘សព្ពេសុ វិប្បមុត្តេសុ, យេ 151 តត្ថ សមាគតា តទា អាសុំ;
‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye 152 tattha samāgatā tadā āsuṃ;
ចន្ទំ អភិសិញ្ចិំសុ, សមាគតា រាជកញ្ញាយោ ច។
Candaṃ abhisiñciṃsu, samāgatā rājakaññāyo ca.
១១៤៦.
1146.
‘‘សព្ពេសុ វិប្បមុត្តេសុ, យេ តត្ថ សមាគតា តទា អាសុំ;
‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye tattha samāgatā tadā āsuṃ;
១១៤៧.
1147.
‘‘សព្ពេសុ វិប្បមុត្តេសុ, យេ 155 តត្ថ សមាគតា តទា អាសុំ;
‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye 156 tattha samāgatā tadā āsuṃ;
ចន្ទំ អភិសិញ្ចិំសុ, សមាគតា ទេវកញ្ញាយោ ច។
Candaṃ abhisiñciṃsu, samāgatā devakaññāyo ca.
១១៤៨.
1148.
‘‘សព្ពេសុ វិប្បមុត្តេសុ, យេ តត្ថ សមាគតា តទា អាសុំ;
‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye tattha samāgatā tadā āsuṃ;
១១៤៩.
1149.
‘‘សព្ពេសុ វិប្បមុត្តេសុ, យេ 159 តត្ថ សមាគតា តទា អាសុំ;
‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye 160 tattha samāgatā tadā āsuṃ;
ចេលុក្ខេបមករុំ, សមាគតា រាជកញ្ញាយោ ច។
Celukkhepamakaruṃ, samāgatā rājakaññāyo ca.
១១៥០.
1150.
‘‘សព្ពេសុ វិប្បមុត្តេសុ, យេ តត្ថ សមាគតា តទា អាសុំ;
‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye tattha samāgatā tadā āsuṃ;
១១៥១.
1151.
‘‘សព្ពេសុ វិប្បមុត្តេសុ, យេ 163 តត្ថ សមាគតា តទា អាសុំ;
‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye 164 tattha samāgatā tadā āsuṃ;
ចេលុក្ខេបមករុំ, សមាគតា ទេវកញ្ញាយោ ច។
Celukkhepamakaruṃ, samāgatā devakaññāyo ca.
១១៥២.
1152.
នន្ទិំ បវេសិ នគរំ 167, ពន្ធនា មោក្ខោ អឃោសិត្ថា’’តិ។
Nandiṃ pavesi nagaraṃ 168, bandhanā mokkho aghositthā’’ti.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ខុទ្ទកនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā / [៥៤៤] ៧. ចន្ទកុមារជាតកវណ្ណនា • [544] 7. Candakumārajātakavaṇṇanā
