Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰੀਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
੧੨. ਚਨ੍ਦਾਥੇਰੀਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ
12. Candātherīgāthāvaṇṇanā
ਦੁਗ੍ਗਤਾਹਂ ਪੁਰੇ ਆਸਿਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾ ਚਨ੍ਦਾਯ ਥੇਰਿਯਾ ਗਾਥਾ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੀ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਮ੍ਭਤવਿਮੋਕ੍ਖਸਮ੍ਭਾਰਾ ਪਰਿਪਕ੍ਕਞਾਣਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੇ ਅਪਞ੍ਞਾਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਂ ਤਂ ਕੁਲਂ ਭੋਗੇਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਤਂ। ਸਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਜੀવਤਿ। ਅਥ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ ਅਹਿવਾਤਰੋਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਞਾਤਕਾ ਮਰਣਬ੍ਯਸਨਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਸਾ ਞਾਤਿਕ੍ਖਯੇ ਜਾਤੇ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਜੀવਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ ਕਪਾਲਹਤ੍ਥਾ ਕੁਲੇ ਕੁਲੇ વਿਚਰਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਲਦ੍ਧੇਨ ਭਿਕ੍ਖਾਹਾਰੇਨ ਯਾਪੇਨ੍ਤੀ ਏਕਦਿવਸਂ ਪਟਾਚਾਰਾਯ ਥੇਰਿਯਾ ਭਤ੍ਤવਿਸ੍ਸਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਿਤਂ ਖੁਦ੍ਦਾਭਿਭੂਤਂ ਦਿਸ੍વਾਨ ਸਞ੍ਜਾਤਕਾਰੁਞ੍ਞਾ ਪਿਯਸਮੁਦਾਚਾਰੇਨ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇਨ ਉਪਚਾਰਮਨੋਹਰੇਨ ਆਹਾਰੇਨ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਸੁਂ। ਸਾ ਤਾਸਂ ਆਚਾਰਸੀਲੇ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਥੇਰਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਥੇਰੀ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਸਿ। ਸਾ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਾਸਨੇ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾ ਸਂਸਾਰੇ ਚ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂવੇਗਾ ਪਬ੍ਬਜਿ । ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਚ ਥੇਰਿਯਾ ਓવਾਦੇ ਠਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਭਾવਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀ ਕਤਾਧਿਕਾਰਤਾਯ ਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ –
Duggatāhaṃ pure āsintiādikā candāya theriyā gāthā. Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī anukkamena sambhatavimokkhasambhārā paripakkañāṇā imasmiṃ buddhuppāde aññatarasmiṃ brāhmaṇagāme apaññātassa brāhmaṇassa gehe paṭisandhiṃ gaṇhi. Tassā nibbattito paṭṭhāyaṃ taṃ kulaṃ bhogehi parikkhayaṃ gataṃ. Sā anukkamena viññutaṃ patvā dukkhena jīvati. Atha tasmiṃ gehe ahivātarogo uppajji. Tenassā sabbepi ñātakā maraṇabyasanaṃ pāpuṇiṃsu. Sā ñātikkhaye jāte aññattha jīvituṃ asakkontī kapālahatthā kule kule vicaritvā laddhaladdhena bhikkhāhārena yāpentī ekadivasaṃ paṭācārāya theriyā bhattavissaggaṭṭhānaṃ agamāsi. Bhikkhuniyo taṃ dukkhitaṃ khuddābhibhūtaṃ disvāna sañjātakāruññā piyasamudācārena saṅgahetvā tattha vijjamānena upacāramanoharena āhārena santappesuṃ. Sā tāsaṃ ācārasīle pasīditvā theriyā santikaṃ upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Tassā therī dhammaṃ kathesi. Sā taṃ dhammaṃ sutvā sāsane abhippasannā saṃsāre ca sañjātasaṃvegā pabbaji . Pabbajitvā ca theriyā ovāde ṭhatvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā bhāvanaṃ anuyuñjantī katādhikāratāya ñāṇassa ca paripākaṃ gatattā na cirasseva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā –
੧੨੨.
122.
‘‘ਦੁਗ੍ਗਤਾਹਂ ਪੁਰੇ ਆਸਿਂ, વਿਧવਾ ਚ ਅਪੁਤ੍ਤਿਕਾ।
‘‘Duggatāhaṃ pure āsiṃ, vidhavā ca aputtikā;
વਿਨਾ ਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਞਾਤੀਹਿ, ਭਤ੍ਤਚੋਲ਼ਸ੍ਸ ਨਾਧਿਗਂ॥
Vinā mittehi ñātīhi, bhattacoḷassa nādhigaṃ.
੧੨੩.
123.
‘‘ਪਤ੍ਤਂ ਦਣ੍ਡਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ, ਭਿਕ੍ਖਮਾਨਾ ਕੁਲਾ ਕੁਲਂ।
‘‘Pattaṃ daṇḍañca gaṇhitvā, bhikkhamānā kulā kulaṃ;
ਸੀਤੁਣ੍ਹੇਨ ਚ ਡਯ੍ਹਨ੍ਤੀ, ਸਤ੍ਤ વਸ੍ਸਾਨਿ ਚਾਰਿਹਂ॥
Sītuṇhena ca ḍayhantī, satta vassāni cārihaṃ.
੧੨੪.
124.
‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਪੁਨ ਦਿਸ੍વਾਨ, ਅਨ੍ਨਪਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭਿਨਿਂ।
‘‘Bhikkhuniṃ puna disvāna, annapānassa lābhiniṃ;
ਉਪਸਙ੍ਕਮ੍ਮਂ ਅવੋਚਂ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਨਗਾਰਿਯਂ॥
Upasaṅkammaṃ avocaṃ, pabbajjaṃ anagāriyaṃ.
੧੨੫.
125.
‘‘ਸਾ ਚ ਮਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ ਪਟਾਚਾਰਾ।
‘‘Sā ca maṃ anukampāya, pabbājesi paṭācārā;
ਤਤੋ ਮਂ ਓવਦਿਤ੍વਾਨ, ਪਰਮਤ੍ਥੇ ਨਿਯੋਜਯਿ॥
Tato maṃ ovaditvāna, paramatthe niyojayi.
੧੨੬.
126.
‘‘ਤਸ੍ਸਾਹਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਅਕਾਸਿਂ ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ।
‘‘Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, akāsiṃ anusāsaniṃ;
ਅਮੋਘੋ ਅਯ੍ਯਾਯੋવਾਦੋ, ਤੇવਿਜ੍ਜਾਮ੍ਹਿ ਅਨਾਸવਾ’’ਤਿ॥ –
Amogho ayyāyovādo, tevijjāmhi anāsavā’’ti. –
ਉਦਾਨવਸੇਨ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।
Udānavasena imā gāthā abhāsi.
ਤਤ੍ਥ ਦੁਗ੍ਗਤਾਤਿ ਦਲਿਦ੍ਦਾ। ਪੁਰੇਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ। ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਇਧ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਭੋਗੇਹਿ ਅਡ੍ਢੋ વਾ ਦਲਿਦ੍ਦੋ વਾਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਗੁਣੇਹਿ ਪਨ ਅਯਂ ਥੇਰੀ ਅਡ੍ਢਾਯੇવ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਤਾਹਂ ਪੁਰੇ ਆਸਿ’’ਨ੍ਤਿ। વਿਧવਾਤਿ ਧવੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਾਮਿਕੋ, ਤਦਭਾવਾ વਿਧવਾ, ਮਤਪਤਿਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪੁਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਪੁਤ੍ਤਰਹਿਤਾ। વਿਨਾ ਮਿਤ੍ਤੇਹੀਤਿ ਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਬਨ੍ਧવੇਹਿ ਚ ਪਰਿਹੀਨਾ ਰਹਿਤਾ। ਭਤ੍ਤਚੋਲ਼ਸ੍ਸ ਨਾਧਿਗਨ੍ਤਿ ਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚੋਲ਼ਸ੍ਸ ਚ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਿਂ, ਕੇવਲਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖਾਪਿਣ੍ਡਸ੍ਸ ਪਿਲੋਤਿਕਾਖਣ੍ਡਸ੍ਸ ਚ વਸੇਨ ਘਾਸਚ੍ਛਾਦਨਮਤ੍ਤਮੇવ ਅਲਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਤ੍ਤਂ ਦਣ੍ਡਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿ।
Tattha duggatāti daliddā. Pureti pabbajitato pubbe. Pabbajitakālato paṭṭhāya hi idha puggalo bhogehi aḍḍho vā daliddo vāti na vattabbo. Guṇehi pana ayaṃ therī aḍḍhāyeva. Tenāha ‘‘duggatāhaṃ pure āsi’’nti. Vidhavāti dhavo vuccati sāmiko, tadabhāvā vidhavā, matapatikāti attho. Aputtikāti puttarahitā. Vinā mittehīti mittehi bandhavehi ca parihīnā rahitā. Bhattacoḷassa nādhiganti bhattassa coḷassa ca pāripūriṃ nādhigacchiṃ, kevalaṃ pana bhikkhāpiṇḍassa pilotikākhaṇḍassa ca vasena ghāsacchādanamattameva alatthanti adhippāyo. Tenāha ‘‘pattaṃ daṇḍañca gaṇhitvā’’tiādi.
ਤਤ੍ਥ ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਤ੍ਤਿਕਾਭਾਜਨਂ। ਦਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਗੋਣਸੁਨਖਾਦਿਪਰਿਹਰਣਦਣ੍ਡਕਂ। ਕੁਲਾ ਕੁਲਨ੍ਤਿ ਕੁਲਤੋ ਕੁਲਂ। ਸੀਤੁਣ੍ਹੇਨ ਚ ਡਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ વਸਨਗੇਹਾਭਾવਤੋ ਸੀਤੇਨ ਚ ਉਣ੍ਹੇਨ ਚ ਪੀਲ਼ਿਯਮਾਨਾ।
Tattha pattanti mattikābhājanaṃ. Daṇḍanti goṇasunakhādipariharaṇadaṇḍakaṃ. Kulā kulanti kulato kulaṃ. Sītuṇhena ca ḍayhantīti vasanagehābhāvato sītena ca uṇhena ca pīḷiyamānā.
ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਨ੍ਤਿ ਪਟਾਚਾਰਾਥੇਰਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਪੁਨਾਤਿ ਪਚ੍ਛਾ, ਸਤ੍ਤਸਂવਚ੍ਛਰਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ।
Bhikkhuninti paṭācārātheriṃ sandhāya vadati. Punāti pacchā, sattasaṃvaccharato aparabhāge.
ਪਰਮਤ੍ਥੇਤਿ ਪਰਮੇ ਉਤ੍ਤਮੇ ਅਤ੍ਥੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਚ। ਨਿਯੋਜਯੀਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ ਨਿਯੋਜੇਸਿ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
Paramattheti parame uttame atthe, nibbānagāminiyā paṭipadāya nibbāne ca. Niyojayīti kammaṭṭhānaṃ ācikkhantī niyojesi. Sesaṃ vuttanayameva.
ਚਨ੍ਦਾਥੇਰੀਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Candātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ਪਞ੍ਚਕਨਿਪਾਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pañcakanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰੀਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Therīgāthāpāḷi / ੧੨. ਚਨ੍ਦਾਥੇਰੀਗਾਥਾ • 12. Candātherīgāthā