| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៣. ចន្ទូបមសុត្តវណ្ណនា
3. Candūpamasuttavaṇṇanā
១៤៦. បិយមនាបនិច្ចនវកាទិគុណេហិ ចន្ទោ ឧបមា ឯតេសន្តិ ចន្ទូបមា។ សន្ថវាទីនិ បទានិ អញ្ញមញ្ញវេវចនានិ។ បរិយុដ្ឋានំ បុន ចិត្តេ កិលេសាធិគមោ។ សព្ពេហិបិ បទេហិ កត្ថចិ សត្តេ អនុរោធរោធាភាវមាហ។ អត្តនោ បន សោម្មភាវេន មហាជនស្ស បិយោ មនាបោ។ យទត្ថមេត្ថ ចន្ទូបមា អាហដា, តំ ទស្សេន្តោ ‘‘ឯវ’’ន្តិអាទិមាហ។ ន កេវលំ ចន្ទូបមតាយ ឯត្តកោ ឯវ គុណោ, អថ ខោ អញ្ញេបិ សន្តីតិ តេ ទស្សេតុំ ‘‘អបិចា’’តិអាទិ វុត្តំ។ ឯវមាទីហីតិ អាទិ-សទ្ទេន យថា។ ចន្ទោ លោកានុគ្គហេន អជវីថិអាទិកា នានាវីថិយោ បដិបជ្ជតិ, ឯវំ ភិក្ខុ តំ តំ ទិសំ ឧបគច្ឆតិ កុលានុទ្ទយាយ។ យថា ចន្ទោ កណ្ហបក្ខតោ សុក្កបក្ខំ ឧបគច្ឆន្តោ កលាហិ វឌ្ឍមានោ ហុត្វា និច្ចនវោ ហោតិ, ឯវំ ភិក្ខុ កណ្ហបក្ខំ បហាយ សុក្កបក្ខំ ឧបគន្ត្វា គុណេហិ វឌ្ឍមានោ លោកស្ស វា បាមោជ្ជបាសំសត្ថោ និច្ចនវតាយ ចន្ទសមចិត្តោ អធុនុបសម្បន្នោ វិយ ច និច្ចនវោ ហុត្វា ចរតិ។
146. Piyamanāpaniccanavakādiguṇehi cando upamā etesanti candūpamā. Santhavādīni padāni aññamaññavevacanāni. Pariyuṭṭhānaṃ puna citte kilesādhigamo. Sabbehipi padehi katthaci satte anurodharodhābhāvamāha. Attano pana sommabhāvena mahājanassa piyo manāpo. Yadatthamettha candūpamā āhaṭā, taṃ dassento ‘‘eva’’ntiādimāha. Na kevalaṃ candūpamatāya ettako eva guṇo, atha kho aññepi santīti te dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Evamādīhīti ādi-saddena yathā. Cando lokānuggahena ajavīthiādikā nānāvīthiyo paṭipajjati, evaṃ bhikkhu taṃ taṃ disaṃ upagacchati kulānuddayāya. Yathā cando kaṇhapakkhato sukkapakkhaṃ upagacchanto kalāhi vaḍḍhamāno hutvā niccanavo hoti, evaṃ bhikkhu kaṇhapakkhaṃ pahāya sukkapakkhaṃ upagantvā guṇehi vaḍḍhamāno lokassa vā pāmojjapāsaṃsattho niccanavatāya candasamacitto adhunupasampanno viya ca niccanavo hutvā carati.
អបកស្សិត្វាតិ កិលេសកាមវត្ថុកាមេហិ វិវេចេត្វា។ តំ នេក្ខម្មាភិមុខំ កាយចិត្តានំ អាកឌ្ឍនំ កាយតោ អបនយនញ្ច ហោតីតិ អាហ ‘‘អាកឌ្ឍិត្វា អបនេត្វាតិ អត្ថោ’’តិ។ ចតុក្កញ្ចេត្ថ សម្ភវតីតិ តំ ទស្សេតុំ ‘‘យោ ហិ ភិក្ខូ’’តិអាទិ វុត្តំ។
Apakassitvāti kilesakāmavatthukāmehi vivecetvā. Taṃ nekkhammābhimukhaṃ kāyacittānaṃ ākaḍḍhanaṃ kāyato apanayanañca hotīti āha ‘‘ākaḍḍhitvā apanetvāti attho’’ti. Catukkañcettha sambhavatīti taṃ dassetuṃ ‘‘yo hi bhikkhū’’tiādi vuttaṃ.
និច្ចនវយាតិ ‘‘និច្ចនវកា’’ឥច្ចេវ វុត្តំ ហោតិ។ ក-សទ្ទេន ហិ បទំ វឌ្ឍិតំ, ក-ការស្ស ច យ-ការាទេសោ។ ឯវំ វិចរិំសូតិ កិញ្ជក្ខវសេន បរិគ្គហាភាវេន យថា ឥមេ, ឯវំ វិចរិំសុ អញ្ញេតិ អនុកម្បមានា។
Niccanavayāti ‘‘niccanavakā’’icceva vuttaṃ hoti. Ka-saddena hi padaṃ vaḍḍhitaṃ, ka-kārassa ca ya-kārādeso. Evaṃ vicariṃsūti kiñjakkhavasena pariggahābhāvena yathā ime, evaṃ vicariṃsu aññeti anukampamānā.
ទ្វេភាតិកវត្ថូតិ ទ្វេភាតិកត្ថេរបដិពទ្ធំ វត្ថុំ។ អប្បតិរូបករណន្តិ ភិក្ខូនំ អសារុប្បករណំ។ អាធាយិត្វាតិ អារោបនំ ឋបេត្វា។ តថាតិ យថា សង្ឃមជ្ឈេ គណមជ្ឈេ ច, តថា វុឌ្ឍតរេ បុគ្គលេ អប្បតិរូបករណំ។ ឯវមាទីតិ អាទិ-សទ្ទេន អន្តរឃរប្បវេសនេ អញ្ញត្ថ ច យថាវុត្តតោ អញ្ញំ អសារុប្បកិរិយំ សង្គណ្ហាតិ។ តត្ថេវាតិ សង្ឃមជ្ឈេ គណមជ្ឈេ បុគ្គលស្ស ច វុឌ្ឍស្ស សន្តិកេ។
Dvebhātikavatthūti dvebhātikattherapaṭibaddhaṃ vatthuṃ. Appatirūpakaraṇanti bhikkhūnaṃ asāruppakaraṇaṃ. Ādhāyitvāti āropanaṃ ṭhapetvā. Tathāti yathā saṅghamajjhe gaṇamajjhe ca, tathā vuḍḍhatare puggale appatirūpakaraṇaṃ. Evamādīti ādi-saddena antaragharappavesane aññattha ca yathāvuttato aññaṃ asāruppakiriyaṃ saṅgaṇhāti. Tatthevāti saṅghamajjhe gaṇamajjhe puggalassa ca vuḍḍhassa santike.
យថាវុត្តេសុ អញ្ញេសុ ច តេសុ ឋានេសុ។ បាបិច្ឆតាបិ មនោបាគព្ភិយន្តិ ឯតេនេវ កោធូបនាហាទីនំ សមុទាចារោ មនោបាគព្ភិយន្តិ ទស្សិតំ ហោតិ។
Yathāvuttesu aññesu ca tesu ṭhānesu. Pāpicchatāpi manopāgabbhiyanti eteneva kodhūpanāhādīnaṃ samudācāro manopāgabbhiyanti dassitaṃ hoti.
ឯកតោ ភារិយន្តិ បិដ្ឋិបស្សតោ ឱនតំ។ វាយុបត្ថម្ភន្តិ ចិត្តសមុដ្ឋានវាយុនា ឧបត្ថម្ភនំ។ អនុព្ពេជេត្វា ចិត្តន្តិ អានេត្វា សម្ពន្ធោ។ ចិត្តស្ស ហិ តតោ អនុព្ពេជនំ តទនុនយនំ។ តេនាហ ‘‘សម្បិយាយមានោ ឱលោកេតី’’តិ។ វាយុបត្ថម្ភកំ គាហាបេត្វាតិ កាយំ តថា ឧបត្ថម្ភកំ កត្វា។
Ekato bhāriyanti piṭṭhipassato onataṃ. Vāyupatthambhanti cittasamuṭṭhānavāyunā upatthambhanaṃ. Anubbejetvā cittanti ānetvā sambandho. Cittassa hi tato anubbejanaṃ tadanunayanaṃ. Tenāha ‘‘sampiyāyamāno oloketī’’ti. Vāyupatthambhakaṃ gāhāpetvāti kāyaṃ tathā upatthambhakaṃ katvā.
ឱបម្មសំសន្ទនំ សុវិញ្ញេយ្យមេវ។ កាមគិទ្ធតាយ ហីនាធិមុត្តិកោ, អវិសុទ្ធសីលាចារតាយ មិច្ឆាបដិបន្នោ។
Opammasaṃsandanaṃ suviññeyyameva. Kāmagiddhatāya hīnādhimuttiko, avisuddhasīlācāratāya micchāpaṭipanno.
អង្គុលីហិ និក្ខន្តបភា អាកាសសញ្ចលនេន ទិគុណា ហុត្វា អាកាសេ វិចរិំសូតិ អាហ ‘‘យមកវិជ្ជុតំ ចារយមានោ វិយា’’តិ។ ‘‘អាកាសេ បាណិំ ចាលេសី’’តិ បទស្ស អញ្ញត្ថ អនាគតត្តា ‘‘អសម្ភិន្នបទ’’ន្តិ វុត្តំ។ អត្តមនោតិ បីតិសោមនស្សេហិ គហិតមនោ។ យញ្ហិ ចិត្តំ អនវជ្ជំ បីតិសោមនស្សសហិតំ, តំ សសន្តកំ ហិតសុខាវហត្តា។ តេនាហ ‘‘សកមនោ’’តិអាទិ។ ន ទោមនស្សេន…បេ.… គហិតមនោ សកចិត្តស្ស តព្ពិរុទ្ធត្តា។ បុរិមនយេនេវាតិ ‘‘ឥទានិ យោ ហីនាធិមុត្តិកោ’’តិអាទិនា បុព្ពេ វុត្តនយេនេវ។
Aṅgulīhi nikkhantapabhā ākāsasañcalanena diguṇā hutvā ākāse vicariṃsūti āha ‘‘yamakavijjutaṃ cārayamāno viyā’’ti. ‘‘Ākāse pāṇiṃ cālesī’’ti padassa aññattha anāgatattā ‘‘asambhinnapada’’nti vuttaṃ. Attamanoti pītisomanassehi gahitamano. Yañhi cittaṃ anavajjaṃ pītisomanassasahitaṃ, taṃ sasantakaṃ hitasukhāvahattā. Tenāha ‘‘sakamano’’tiādi. Na domanassena…pe… gahitamano sakacittassa tabbiruddhattā. Purimanayenevāti ‘‘idāni yo hīnādhimuttiko’’tiādinā pubbe vuttanayeneva.
បសន្នាការន្តិ បសន្នេហិ កាតព្ពកិរិយំ។ តំ សរូបតោ ទស្សេតិ ‘‘ចីវរាទយោ បច្ចយេ ទទេយ្យុ’’ន្តិ។ តថភាវាយាតិ យទត្ថំ ភគវតា ធម្មោ ទេសិតោ, យទត្ថញ្ច សាសនេ បព្ពជ្ជា, តទត្ថាយ ។ រក្ខណភាវន្តិ អបាយភយតោ ច រក្ខណជ្ឈាសយំ។ ចន្ទោបមាទិវសេនាតិ អាទិ-សទ្ទេន អាកាសេ ចលិតបាណិ វិយ កត្ថចិ អលគ្គតាយ បរិសុទ្ធជ្ឈាសយតា សត្តេសុ ការុញ្ញន្តិ ឯវមាទីនំ សង្គហោ។
Pasannākāranti pasannehi kātabbakiriyaṃ. Taṃ sarūpato dasseti ‘‘cīvarādayo paccaye dadeyyu’’nti. Tathabhāvāyāti yadatthaṃ bhagavatā dhammo desito, yadatthañca sāsane pabbajjā, tadatthāya . Rakkhaṇabhāvanti apāyabhayato ca rakkhaṇajjhāsayaṃ. Candopamādivasenāti ādi-saddena ākāse calitapāṇi viya katthaci alaggatāya parisuddhajjhāsayatā sattesu kāruññanti evamādīnaṃ saṅgaho.
ចន្ទូបមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Candūpamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. ចន្ទូបមសុត្តំ • 3. Candūpamasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៣. ចន្ទូបមសុត្តវណ្ណនា • 3. Candūpamasuttavaṇṇanā
