| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
೩. ಚನ್ದೂಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Candūpamasuttavaṇṇanā
೧೪೬. ತತಿಯೇ ಚನ್ದೂಪಮಾತಿ ಚನ್ದಸದಿಸಾ ಹುತ್ವಾ। ಕಿಂ ಪರಿಮಣ್ಡಲತಾಯ? ನೋ, ಅಪಿಚ ಖೋ ಯಥಾ ಚನ್ದೋ ಗಗನತಲಂ ಪಕ್ಖನ್ದಮಾನೋ ನ ಕೇನಚಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸನ್ಥವಂ ವಾ ಸಿನೇಹಂ ವಾ ಆಲಯಂ ವಾ ನಿಕನ್ತಿಂ ವಾ ಪತ್ಥನಂ ವಾ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಂ ವಾ ಕರೋತಿ, ನ ಚ ನ ಹೋತಿ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಪಿಯೋ ಮನಾಪೋ, ತುಮ್ಹೇಪಿ ಏವಂ ಕೇನಚಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸನ್ಥವಾದೀನಂ ಅಕರಣೇನ ಬಹುಜನಸ್ಸ ಪಿಯಾ ಮನಾಪಾ ಚನ್ದೂಪಮಾ ಹುತ್ವಾ ಖತ್ತಿಯಕುಲಾದೀನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಕುಲಾನಿ ಉಪಸಙ್ಕಮಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಪಿಚ ಯಥಾ ಚನ್ದೋ ಅನ್ಧಕಾರಂ ವಿಧಮತಿ, ಆಲೋಕಂ ಫರತಿ, ಏವಂ ಕಿಲೇಸನ್ಧಕಾರವಿಧಮನೇನ ಞಾಣಾಲೋಕಫರಣೇನ ಚಾಪಿ ಚನ್ದೂಪಮಾ ಹುತ್ವಾತಿ ಏವಮಾದೀಹಿಪಿ ನಯೇಹಿ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
146. Tatiye candūpamāti candasadisā hutvā. Kiṃ parimaṇḍalatāya? No, apica kho yathā cando gaganatalaṃ pakkhandamāno na kenaci saddhiṃ santhavaṃ vā sinehaṃ vā ālayaṃ vā nikantiṃ vā patthanaṃ vā pariyuṭṭhānaṃ vā karoti, na ca na hoti mahājanassa piyo manāpo, tumhepi evaṃ kenaci saddhiṃ santhavādīnaṃ akaraṇena bahujanassa piyā manāpā candūpamā hutvā khattiyakulādīni cattāri kulāni upasaṅkamathāti attho. Apica yathā cando andhakāraṃ vidhamati, ālokaṃ pharati, evaṃ kilesandhakāravidhamanena ñāṇālokapharaṇena cāpi candūpamā hutvāti evamādīhipi nayehi ettha attho daṭṭhabbo.
ಅಪಕಸ್ಸೇವ ಕಾಯಂ ಅಪಕಸ್ಸ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ತೇನೇವ ಸನ್ಥವಾದೀನಂ ಅಕರಣೇನ ಕಾಯಞ್ಚ ಚಿತ್ತಞ್ಚ ಅಪಕಸ್ಸಿತ್ವಾ, ಅಪನೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೋ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ಅರಞ್ಞೇಪಿ ನ ವಸತಿ, ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋಪಿ ವಿತಕ್ಕೇತಿ, ಅಯಂ ನೇವ ಕಾಯಂ ಅಪಕಸ್ಸತಿ, ನ ಚಿತ್ತಂ। ಯೋ ಹಿ ಅರಞ್ಞೇಪಿ ಖೋ ವಿಹರತಿ, ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋ ಪನ ವಿತಕ್ಕೇತಿ, ಅಯಂ ಕಾಯಮೇವ ಅಪಕಸ್ಸತಿ, ನ ಚಿತ್ತಂ। ಯೋ ಗಾಮನ್ತೇ ವಸತಿ , ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋಪಿ ಖೋ ನ ಚ ವಿತಕ್ಕೇತಿ, ಅಯಂ ಚಿತ್ತಮೇವ ಅಪಕಸ್ಸತಿ, ನ ಕಾಯಂ। ಯೋ ಪನ ಅರಞ್ಞೇ ಚೇವ ವಸತಿ, ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋ ಚ ನ ವಿತಕ್ಕೇತಿ, ಅಯಂ ಉಭಯಮ್ಪಿ ಅಪಕಸ್ಸತಿ। ಏವರೂಪಾ ಹುತ್ವಾ ಕುಲಾನಿ ಉಪಸಙ್ಕಮಥಾತಿ ದೀಪೇನ್ತೋ ‘‘ಅಪಕಸ್ಸೇವ ಕಾಯಂ ಅಪಕಸ್ಸ ಚಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ಆಹ।
Apakasseva kāyaṃ apakassa cittanti teneva santhavādīnaṃ akaraṇena kāyañca cittañca apakassitvā, apanetvāti attho. Yo hi bhikkhu araññepi na vasati, kāmavitakkādayopi vitakketi, ayaṃ neva kāyaṃ apakassati, na cittaṃ. Yo hi araññepi kho viharati, kāmavitakkādayo pana vitakketi, ayaṃ kāyameva apakassati, na cittaṃ. Yo gāmante vasati , kāmavitakkādayopi kho na ca vitakketi, ayaṃ cittameva apakassati, na kāyaṃ. Yo pana araññe ceva vasati, kāmavitakkādayo ca na vitakketi, ayaṃ ubhayampi apakassati. Evarūpā hutvā kulāni upasaṅkamathāti dīpento ‘‘apakasseva kāyaṃ apakassa citta’’nti āha.
ನಿಚ್ಚನವಕಾತಿ ನಿಚ್ಚಂ ನವಕಾವ, ಆಗನ್ತುಕಸದಿಸಾ ಏವ ಹುತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಗನ್ತುಕೋ ಹಿ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಸಮ್ಪತ್ತಗೇಹಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಚೇ ನಂ ಘರಸಾಮಿಕಾ ದಿಸ್ವಾ, ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪುತ್ತಭಾತರೋ ವಿಪ್ಪವಾಸಂ ಗತಾ ಏವಂ ವಿಚರಿಂಸೂ’’ತಿ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನಾ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಭೋಜೇನ್ತಿ, ಭುತ್ತಮತ್ತೋಯೇವ ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಭಾಜನಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಉಟ್ಠಾಯ ಪಕ್ಕಮತಿ, ನ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸನ್ಥವಂ ವಾ ಕರೋತಿ, ನ ಕಿಚ್ಚಕರಣೀಯಾನಿ ವಾ ಸಂವಿದಹತಿ, ಏವಂ ತುಮ್ಹೇಪಿ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಸಮ್ಪತ್ತಘರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಯಂ ಇರಿಯಾಪಥೇಸು ಪಸನ್ನಾ ಮನುಸ್ಸಾ ದೇನ್ತಿ, ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಛಿನ್ನಸನ್ಥವಾ, ತೇಸಂ ಕಿಚ್ಚಕರಣೀಯೇ ಅಬ್ಯಾವಟಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮಥಾತಿ ದೀಪೇತಿ।
Niccanavakāti niccaṃ navakāva, āgantukasadisā eva hutvāti attho. Āgantuko hi paṭipāṭiyā sampattagehaṃ pavisitvā sace naṃ gharasāmikā disvā, ‘‘amhākaṃ puttabhātaro vippavāsaṃ gatā evaṃ vicariṃsū’’ti anukampamānā nisīdāpetvā bhojenti, bhuttamattoyeva ‘‘tumhākaṃ bhājanaṃ gaṇhathā’’ti uṭṭhāya pakkamati, na tehi saddhiṃ santhavaṃ vā karoti, na kiccakaraṇīyāni vā saṃvidahati, evaṃ tumhepi paṭipāṭiyā sampattagharaṃ pavisitvā yaṃ iriyāpathesu pasannā manussā denti, taṃ gahetvā chinnasanthavā, tesaṃ kiccakaraṇīye abyāvaṭā hutvā nikkhamathāti dīpeti.
ಇಮಸ್ಸ ಪನ ನಿಚ್ಚನವಕಭಾವಸ್ಸ ಆವಿಭಾವತ್ಥಂ ದ್ವೇಭಾತಿಕವತ್ಥು ಕಥೇತಬ್ಬಂ – ವಸಾಳನಗರಗಾಮತೋ ಕಿರ ದ್ವೇ ಭಾತಿಕಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಾ, ತೇ ಚೂಳನಾಗತ್ಥೇರೋ ಚ ಮಹಾನಾಗತ್ಥೇರೋ ಚಾತಿ ಪಞ್ಞಾಯಿಂಸು। ತೇ ಚಿತ್ತಲಪಬ್ಬತೇ ತಿಂಸ ವಸ್ಸಾನಿ ವಸಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತಾ ‘‘ಮಾತರಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ವಸಾಳನಗರವಿಹಾರೇ ವಸಿತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ಮಾತುಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿಂಸು। ಮಾತಾಪಿ ತೇಸಂ ಉಳುಙ್ಕೇನ ಯಾಗುಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಏಕಸ್ಸ ಪತ್ತೇ ಆಕಿರಿ। ತಸ್ಸಾ ತಂ ಓಲೋಕಯಮಾನಾಯ ಪುತ್ತಸಿನೇಹೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ಅಥ ನಂ ಆಹ – ‘‘ತ್ವಂ, ತಾತ, ಮಯ್ಹಂ ಪುತ್ತೋ ಮಹಾನಾಗೋ’’ತಿ। ಥೇರೋ ‘‘ಪಚ್ಛಿಮಂ ಥೇರಂ ಪುಚ್ಛ ಉಪಾಸಿಕೇ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಪಚ್ಛಿಮಥೇರಸ್ಸಪಿ ಯಾಗುಂ ದತ್ವಾ, ‘‘ತಾತ, ತ್ವಂ ಮಯ್ಹಂ ಪುತ್ತೋ ಚೂಳನಾಗೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ? ಥೇರೋ ‘‘ಕಿಂ, ಉಪಾಸಿಕೇ, ಪುರಿಮಂ ಥೇರಂ ನ ಪುಚ್ಛಸೀ’’ತಿ? ವತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಏವಂ ಮಾತರಾಪಿ ಸದ್ಧಿಂ ಛಿನ್ನಸನ್ಥವೋ ಭಿಕ್ಖು ನಿಚ್ಚನವಕೋ ನಾಮ ಹೋತಿ।
Imassa pana niccanavakabhāvassa āvibhāvatthaṃ dvebhātikavatthu kathetabbaṃ – vasāḷanagaragāmato kira dve bhātikā nikkhamitvā pabbajitā, te cūḷanāgatthero ca mahānāgatthero cāti paññāyiṃsu. Te cittalapabbate tiṃsa vassāni vasitvā arahattaṃ pattā ‘‘mātaraṃ passissāmā’’ti āgantvā vasāḷanagaravihāre vasitvā punadivase mātugāmaṃ piṇḍāya pavisiṃsu. Mātāpi tesaṃ uḷuṅkena yāguṃ nīharitvā ekassa patte ākiri. Tassā taṃ olokayamānāya puttasineho uppajji. Atha naṃ āha – ‘‘tvaṃ, tāta, mayhaṃ putto mahānāgo’’ti. Thero ‘‘pacchimaṃ theraṃ puccha upāsike’’ti vatvā pakkāmi. Pacchimatherassapi yāguṃ datvā, ‘‘tāta, tvaṃ mayhaṃ putto cūḷanāgo’’ti pucchi? Thero ‘‘kiṃ, upāsike, purimaṃ theraṃ na pucchasī’’ti? Vatvā pakkāmi. Evaṃ mātarāpi saddhiṃ chinnasanthavo bhikkhu niccanavako nāma hoti.
ಅಪ್ಪಗಬ್ಭಾತಿ ನ ಪಗಬ್ಭಾ, ಅಟ್ಠಟ್ಠಾನೇನ ಕಾಯಪಾಗಬ್ಭಿಯೇನ, ಚತುಟ್ಠಾನೇನ ವಚೀಪಾಗಬ್ಭಿಯೇನ, ಅನೇಕಟ್ಠಾನೇನ ಮನೋಪಾಗಬ್ಭಿಯೇನ ಚ ವಿರಹಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಟ್ಠಟ್ಠಾನಂ ಕಾಯಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ನಾಮ ಸಙ್ಘಗಣಪುಗ್ಗಲ-ಭೋಜನಸಾಲಾ-ಜನ್ತಾಘರನಹಾನತಿತ್ಥ-ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಮಗ್ಗ-ಅನ್ತರಘರಪ್ಪವೇಸನೇಸು ಕಾಯೇನ ಅಪ್ಪತಿರೂಪಕರಣಂ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ಪಲ್ಲತ್ಥಿಕಾಯ ವಾ ನಿಸೀದತಿ ಪಾದೇ ಪಾದಂ ಆಧಾಯಿತ್ವಾ ವಾತಿ ಏವಮಾದಿ (ಮಹಾನಿ॰ ೧೬೫)। ತಥಾ ಗಣಮಜ್ಝೇ। ಗಣಮಜ್ಝೇತಿ ಚತುಪರಿಸಸನ್ನಿಪಾತೇ ವಾ ಸುತ್ತನ್ತಿಕಗಣಾದಿಸನ್ನಿಪಾತೇ ವಾ। ತಥಾ ವುಡ್ಢತರೇ ಪುಗ್ಗಲೇ। ಭೋಜನಸಾಲಾಯ ಪನ ವುಡ್ಢಾನಂ ಆಸನಂ ನ ದೇತಿ, ನವಾನಂ ಆಸನಂ ಪಟಿಬಾಹತಿ। ತಥಾ ಜನ್ತಾಘರೇ। ವುಡ್ಢೇ ಚೇತ್ಥ ಅನಾಪುಚ್ಛಾ ಅಗ್ಗಿಜಲನಾದೀನಿ ಕರೋತಿ। ನ್ಹಾನತಿತ್ಥೇ ಚ ಯದಿದಂ ‘‘ದಹರೋ ವುಡ್ಢೋತಿ ಪಮಾಣಂ ಅಕತ್ವಾ ಆಗತಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ನ್ಹಾಯಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಮ್ಪಿ ಅನಾದಿಯನ್ತೋ ಪಚ್ಛಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಉದಕಂ ಓತರಿತ್ವಾ ವುಡ್ಢೇ ಚ ನವೇ ಚ ಬಾಧತಿ। ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಮಗ್ಗೇ ಪನ ಅಗ್ಗಾಸನಅಗ್ಗೋದಕಅಗ್ಗಪಿಣ್ಡಾನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಪುರತೋ ಗಚ್ಛತಿ ಬಾಹಾಯ ಬಾಹಂ ಪಹರನ್ತೋ। ಅನ್ತರಘರಪ್ಪವೇಸನೇ ವುಡ್ಢೇಹಿ ಪಠಮತರಂ ಪವಿಸತಿ, ದಹರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಕಾಯಕೀಳನಕಂ ಕರೋತೀತಿ ಏವಮಾದಿ।
Appagabbhāti na pagabbhā, aṭṭhaṭṭhānena kāyapāgabbhiyena, catuṭṭhānena vacīpāgabbhiyena, anekaṭṭhānena manopāgabbhiyena ca virahitāti attho. Aṭṭhaṭṭhānaṃ kāyapāgabbhiyaṃ nāma saṅghagaṇapuggala-bhojanasālā-jantāgharanahānatittha-bhikkhācāramagga-antaragharappavesanesu kāyena appatirūpakaraṇaṃ. Seyyathidaṃ – idhekacco saṅghamajjhe pallatthikāya vā nisīdati pāde pādaṃ ādhāyitvā vāti evamādi (mahāni. 165). Tathā gaṇamajjhe. Gaṇamajjheti catuparisasannipāte vā suttantikagaṇādisannipāte vā. Tathā vuḍḍhatare puggale. Bhojanasālāya pana vuḍḍhānaṃ āsanaṃ na deti, navānaṃ āsanaṃ paṭibāhati. Tathā jantāghare. Vuḍḍhe cettha anāpucchā aggijalanādīni karoti. Nhānatitthe ca yadidaṃ ‘‘daharo vuḍḍhoti pamāṇaṃ akatvā āgatapaṭipāṭiyā nhāyitabba’’nti vuttaṃ, tampi anādiyanto pacchā āgantvā udakaṃ otaritvā vuḍḍhe ca nave ca bādhati. Bhikkhācāramagge pana aggāsanaaggodakaaggapiṇḍānaṃ atthāya purato gacchati bāhāya bāhaṃ paharanto. Antaragharappavesane vuḍḍhehi paṭhamataraṃ pavisati, daharehi saddhiṃ kāyakīḷanakaṃ karotīti evamādi.
ಚತುಟ್ಠಾನಂ ವಚೀಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ನಾಮ ಸಙ್ಘಗಣಪುಗ್ಗಲಅನ್ತರಘರೇಸು ಅಪ್ಪತಿರೂಪವಾಚಾನಿಚ್ಛಾರಣಂ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ಅನಾಪುಚ್ಛಾ ಧಮ್ಮಂ ಭಾಸತಿ। ತಥಾ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಸ್ಸ ಗಣಸ್ಸ ಮಜ್ಝೇ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಚ ಸನ್ತಿಕೇ, ತತ್ಥೇವ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ವುಡ್ಢತರಂ ಅನಾಪುಚ್ಛಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಿ। ಅನ್ತರಘರೇ ಪನ ‘‘ಇತ್ಥನ್ನಾಮೇ ಕಿಂ ಅತ್ಥಿ? ಕಿಂ ಯಾಗು, ಉದಾಹು ಖಾದನೀಯಂ ಭೋಜನೀಯಂ? ಕಿಂ ಮೇ ದಸ್ಸಸಿ? ಕಿಂ ಅಜ್ಜ ಖಾದಿಸ್ಸಾಮ? ಕಿಂ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮ? ಕಿಂ ಪಿವಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿಆದೀನಿ ಭಾಸತಿ।
Catuṭṭhānaṃ vacīpāgabbhiyaṃ nāma saṅghagaṇapuggalaantaragharesu appatirūpavācānicchāraṇaṃ. Seyyathidaṃ – idhekacco saṅghamajjhe anāpucchā dhammaṃ bhāsati. Tathā pubbe vuttappakārassa gaṇassa majjhe puggalassa ca santike, tattheva manussehi pañhaṃ puṭṭho vuḍḍhataraṃ anāpucchā vissajjeti. Antaraghare pana ‘‘itthannāme kiṃ atthi? Kiṃ yāgu, udāhu khādanīyaṃ bhojanīyaṃ? Kiṃ me dassasi? Kiṃ ajja khādissāma? Kiṃ bhuñjissāma? Kiṃ pivissāmā’’tiādīni bhāsati.
ಅನೇಕಟ್ಠಾನಂ ಮನೋಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ನಾಮ ತೇಸು ತೇಸು ಠಾನೇಸು ಕಾಯವಾಚಾಹಿ ಅಜ್ಝಾಚಾರಂ ಅನಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾಪಿ ಮನಸಾವ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದೀನಂ ವಿತಕ್ಕನಂ। ಅಪಿಚ ದುಸ್ಸೀಲಸ್ಸೇವ ಸತೋ ‘‘ಸೀಲವಾತಿ ಮಂ ಜನೋ ಜಾನಾತೂ’’ತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತಾ ಪಾಪಿಚ್ಛತಾಪಿ ಮನೋಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ। ಇತಿ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಇಮೇಸಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಾನಂ ಅಭಾವೇನ ಅಪ್ಪಗಬ್ಭಾ ಹುತ್ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಥಾತಿ ವದತಿ।
Anekaṭṭhānaṃ manopāgabbhiyaṃ nāma tesu tesu ṭhānesu kāyavācāhi ajjhācāraṃ anāpajjitvāpi manasāva kāmavitakkādīnaṃ vitakkanaṃ. Apica dussīlasseva sato ‘‘sīlavāti maṃ jano jānātū’’ti evaṃ pavattā pāpicchatāpi manopāgabbhiyaṃ. Iti sabbesampi imesaṃ pāgabbhiyānaṃ abhāvena appagabbhā hutvā upasaṅkamathāti vadati.
ಜರುದಪಾನನ್ತಿ ಜಿಣ್ಣಕೂಪಂ। ಪಬ್ಬತವಿಸಮನ್ತಿ ಪಬ್ಬತೇ ವಿಸಮಂ ಪಪಾತಟ್ಠಾನಂ। ನದೀವಿದುಗ್ಗನ್ತಿ ನದಿಯಾ ವಿದುಗ್ಗಂ ಛಿನ್ನತಟಟ್ಠಾನಂ। ಅಪಕಸ್ಸೇವ ಕಾಯನ್ತಿ ತಾದಿಸಾನಿ ಠಾನಾನಿ ಯೋ ಖಿಡ್ಡಾದಿಪಸುತೋ ಕಾಯಂ ಅನಪಕಸ್ಸ ಏಕತೋಭಾರಿಯಂ ಅಕತ್ವಾವ ವಾಯುಪತ್ಥಮ್ಭಕಂ ಅಗ್ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ಅನಪಕಸ್ಸ ‘‘ಏತ್ಥ ಪತಿತೋ ಹತ್ಥಪಾದಭಞ್ಜನಾದೀನಿ ಪಾಪುಣಾತೀ’’ತಿ ಅನಾದೀನವದಸ್ಸಾವಿತಾಯ ಅನುಬ್ಬೇಜೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪಿಯಾಯಮಾನೋ ಓಲೋಕೇತಿ, ಸೋ ಪತಿತ್ವಾ ಹತ್ಥಪಾದಭಞ್ಜನಾದಿಅನತ್ಥಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಯೋ ಪನ ಉದಕತ್ಥಿಕೋ ವಾ ಅಞ್ಞೇನ ವಾ ಕೇನಚಿ ಕಿಚ್ಚೇನ ಓಲೋಕೇತುಕಾಮೋ ಕಾಯಂ ಅಪಕಸ್ಸ ಏಕತೋ ಭಾರಿಯಂ ಕತ್ವಾ ವಾಯುಪತ್ಥಮ್ಭಕಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ, ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ಅಪಕಸ್ಸ ಆದೀನವದಸ್ಸನೇನ ಸಂವೇಜೇತ್ವಾ ಓಲೋಕೇತಿ, ಸೋ ನ ಪತತಿ, ಯಥಾರುಚಿಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಸುಖೀ ಯೇನಕಾಮಂ ಪಕ್ಕಮತಿ।
Jarudapānanti jiṇṇakūpaṃ. Pabbatavisamanti pabbate visamaṃ papātaṭṭhānaṃ. Nadīvidugganti nadiyā viduggaṃ chinnataṭaṭṭhānaṃ. Apakasseva kāyanti tādisāni ṭhānāni yo khiḍḍādipasuto kāyaṃ anapakassa ekatobhāriyaṃ akatvāva vāyupatthambhakaṃ aggāhāpetvā cittampi anapakassa ‘‘ettha patito hatthapādabhañjanādīni pāpuṇātī’’ti anādīnavadassāvitāya anubbejetvā sampiyāyamāno oloketi, so patitvā hatthapādabhañjanādianatthaṃ pāpuṇāti. Yo pana udakatthiko vā aññena vā kenaci kiccena oloketukāmo kāyaṃ apakassa ekato bhāriyaṃ katvā vāyupatthambhakaṃ gāhāpetvā, cittampi apakassa ādīnavadassanena saṃvejetvā oloketi, so na patati, yathāruciṃ oloketvā sukhī yenakāmaṃ pakkamati.
ಏವಮೇವ ಖೋತಿ ಏತ್ಥ ಇದಂ ಓಪಮ್ಮಸಂಸನ್ದನಂ – ಜರುದಪಾನಾದಯೋ ವಿಯ ಹಿ ಚತ್ತಾರಿ ಕುಲಾನಿ, ಓಲೋಕನಪುರಿಸೋ ವಿಯ ಭಿಕ್ಖು। ಯಥಾ ಅನಪಕಟ್ಠಕಾಯಚಿತ್ತೋ ತಾನಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಪುರಿಸೋ ತತ್ಥ ಪತತಿ, ಏವಂ ಅರಕ್ಖಿತೇಹಿ ಕಾಯಾದೀಹಿ ಕುಲಾನಿ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು ಕುಲೇಸು ಬಜ್ಝತಿ, ತತೋ ನಾನಪ್ಪಕಾರಂ ಸೀಲಪಾದಭಞ್ಜನಾದಿಅನತ್ಥಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಯಥಾ ಪನ ಅಪಕಟ್ಠಕಾಯಚಿತ್ತೋ ಪುರಿಸೋ ತತ್ಥ ನ ಪತತಿ, ಏವಂ ರಕ್ಖಿತೇನೇವ ಕಾಯೇನ ರಕ್ಖಿತೇಹಿ ಚಿತ್ತೇಹಿ ರಕ್ಖಿತಾಯ ವಾಚಾಯ ಸುಪ್ಪಟ್ಠಿತಾಯ ಸತಿಯಾ ಅಪಕಟ್ಠಕಾಯಚಿತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಕುಲಾನಿ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು ಕುಲೇಸು ನ ಬಜ್ಝತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಯಥಾ ತತ್ಥ ಅಪತಿತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ, ನ ಪಾದಾ ಭಞ್ಜನ್ತಿ, ಏವಂ ಸೀಲಪಾದೋ ನ ಭಿಜ್ಜತಿ। ಯಥಾ ಹತ್ಥಾ ನ ಭಞ್ಜನ್ತಿ, ಏವಂ ಸದ್ಧಾಹತ್ಥೋ ನ ಭಿಜ್ಜತಿ। ಯಥಾ ಕುಚ್ಛಿ ನ ಭಿಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಸಮಾಧಿಕುಚ್ಛಿ ನ ಭಿಜ್ಜತಿ। ಯಥಾ ಸೀಸಂ ನ ಭಿಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಞಾಣಸೀಸಂ ನ ಭಿಜ್ಜತಿ, ಯಥಾ ಚ ತಂ ಖಾಣುಕಣ್ಟಕಾದಯೋ ನ ವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ಏವಮಿಮಂ ರಾಗಕಣ್ಟಕಾದಯೋ ನ ವಿಜ್ಝನ್ತಿ। ಯಥಾ ಸೋ ನಿರುಪದ್ದವೋ ಯಥಾರುಚಿ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಸುಖೀ ಯೇನಕಾಮಂ ಪಕ್ಕಮತಿ, ಏವಂ ಭಿಕ್ಖು ಕುಲಾನಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ಚೀವರಾದಯೋ ಪಚ್ಚಯೇ ಪಟಿಸೇವನ್ತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಸಙ್ಖಾರೇ ಸಮ್ಮಸನ್ತೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಲೋಕುತ್ತರಸುಖೇನ ಸುಖಿತೋ ಯೇನಕಾಮಂ ಅಗತಪುಬ್ಬಂ ನಿಬ್ಬಾನದಿಸಂ ಗಚ್ಛತಿ।
Evamevakhoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – jarudapānādayo viya hi cattāri kulāni, olokanapuriso viya bhikkhu. Yathā anapakaṭṭhakāyacitto tāni olokento puriso tattha patati, evaṃ arakkhitehi kāyādīhi kulāni upasaṅkamanto bhikkhu kulesu bajjhati, tato nānappakāraṃ sīlapādabhañjanādianatthaṃ pāpuṇāti. Yathā pana apakaṭṭhakāyacitto puriso tattha na patati, evaṃ rakkhiteneva kāyena rakkhitehi cittehi rakkhitāya vācāya suppaṭṭhitāya satiyā apakaṭṭhakāyacitto hutvā kulāni upasaṅkamanto bhikkhu kulesu na bajjhati. Athassa yathā tattha apatitassa purisassa, na pādā bhañjanti, evaṃ sīlapādo na bhijjati. Yathā hatthā na bhañjanti, evaṃ saddhāhattho na bhijjati. Yathā kucchi na bhijjati, evaṃ samādhikucchi na bhijjati. Yathā sīsaṃ na bhijjati, evaṃ ñāṇasīsaṃ na bhijjati, yathā ca taṃ khāṇukaṇṭakādayo na vijjhanti, evamimaṃ rāgakaṇṭakādayo na vijjhanti. Yathā so nirupaddavo yathāruci oloketvā sukhī yenakāmaṃ pakkamati, evaṃ bhikkhu kulāni nissāya cīvarādayo paccaye paṭisevanto kammaṭṭhānaṃ vaḍḍhetvā saṅkhāre sammasanto arahattaṃ patvā lokuttarasukhena sukhito yenakāmaṃ agatapubbaṃ nibbānadisaṃ gacchati.
ಇದಾನಿ ಯೋ ಹೀನಾಧಿಮುತ್ತಿಕೋ ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪನ್ನೋ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ ‘‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ‘ತಿವಿಧಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ಪಹಾಯ ನಿಚ್ಚನವಕತ್ತೇನ ಚನ್ದೂಪಮಾ ಕುಲಾನಿ ಉಪಸಙ್ಕಮಥಾ’ತಿ ವದನ್ತೋ ಅಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇತಿ, ಅಸಯ್ಹಂ ಭಾರಂ ಆರೋಪೇತಿ, ಯಂ ನ ಸಕ್ಕಾ ಕಾತುಂ ತಂ ಕಾರೇತೀ’’ತಿ, ತಸ್ಸ ವಾದಪಥಂ ಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ, ‘‘ಸಕ್ಕಾ ಏವಂ ಕಾತುಂ, ಅತ್ಥಿ ಏವರೂಪೋ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಕಸ್ಸಪೋ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿಆದಿಮಾಹ।
Idāni yo hīnādhimuttiko micchāpaṭipanno evaṃ vadeyya ‘‘sammāsambuddho ‘tividhaṃ pāgabbhiyaṃ pahāya niccanavakattena candūpamā kulāni upasaṅkamathā’ti vadanto aṭṭhāne ṭhapeti, asayhaṃ bhāraṃ āropeti, yaṃ na sakkā kātuṃ taṃ kāretī’’ti, tassa vādapathaṃ pacchinditvā, ‘‘sakkā evaṃ kātuṃ, atthi evarūpo bhikkhū’’ti dassento kassapo, bhikkhavetiādimāha.
ಆಕಾಸೇ ಪಾಣಿಂ ಚಾಲೇಸೀತಿ ನೀಲೇ ಗಗನನ್ತರೇ ಯಮಕವಿಜ್ಜುತಂ ಚಾರಯಮಾನೋ ವಿಯ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗಂ ಉಪರಿಭಾಗಂ ಉಭತೋಪಸ್ಸೇಸು ಪಾಣಿಂ ಸಞ್ಚಾರೇಸಿ। ಇದಞ್ಚ ಪನ ತೇಪಿಟಕೇ ಬುದ್ಧವಚನೇ ಅಸಮ್ಭಿನ್ನಪದಂ ನಾಮ। ಅತ್ತಮನೋತಿ ತುಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ಸಕಮನೋ, ನ ದೋಮನಸ್ಸೇನ ಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗಹಿತಮನೋ। ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ ಇದಮ್ಪಿ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಪರವಾದಂ ಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅತ್ಥಿ ಏವರೂಪೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ।
Ākāse pāṇiṃ cālesīti nīle gaganantare yamakavijjutaṃ cārayamāno viya heṭṭhābhāgaṃ uparibhāgaṃ ubhatopassesu pāṇiṃ sañcāresi. Idañca pana tepiṭake buddhavacane asambhinnapadaṃ nāma. Attamanoti tuṭṭhacitto sakamano, na domanassena pacchinditvā gahitamano. Kassapassa, bhikkhaveti idampi purimanayeneva paravādaṃ pacchinditvā atthi evarūpo bhikkhūti dassanatthaṃ vuttaṃ.
ಪಸನ್ನಾಕಾರಂ ಕರೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಚೀವರಾದಯೋ ಪಚ್ಚಯೇ ದದೇಯ್ಯುಂ। ತಥತ್ತಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಸೀಲಸ್ಸ ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ಸೀಲಂ ಪೂರಯಮಾನಾ, ಸಮಾಧಿವಿಪಸ್ಸನಾ ಮಗ್ಗಫಲಾನಂ ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ತಾನಿ ತಾನಿ ಸಮ್ಪಾದಯಮಾನಾ ತಥಾಭಾವಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ। ಅನುದಯನ್ತಿ ರಕ್ಖಣಭಾವಂ। ಅನುಕಮ್ಪನ್ತಿ ಮುದುಚಿತ್ತತಂ। ಉಭಯಞ್ಚೇತಂ ಕಾರುಞ್ಞಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಕಸ್ಸಪೋ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ ಇದಮ್ಪಿ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಪರವಾದಂ ಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅತ್ಥಿ ಏವರೂಪೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಕಸ್ಸಪೇನ ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಚನ್ದೋಪಮಾದಿವಸೇನ ಯೋಜನಂ ಕತ್ವಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತತಿಯಂ।
Pasannākāraṃkareyyunti cīvarādayo paccaye dadeyyuṃ. Tathattāya paṭipajjeyyunti sīlassa āgataṭṭhāne sīlaṃ pūrayamānā, samādhivipassanā maggaphalānaṃ āgataṭṭhāne tāni tāni sampādayamānā tathābhāvāya paṭipajjeyyuṃ. Anudayanti rakkhaṇabhāvaṃ. Anukampanti muducittataṃ. Ubhayañcetaṃ kāruññasseva vevacanaṃ. Kassapo, bhikkhaveti idampi purimanayeneva paravādaṃ pacchinditvā atthi evarūpo bhikkhūti dassanatthaṃ vuttaṃ. Kassapena vāti ettha candopamādivasena yojanaṃ katvā purimanayeneva attho veditabbo. Tatiyaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೩. ಚನ್ದೂಪಮಸುತ್ತಂ • 3. Candūpamasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ೩. ಚನ್ದೂಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Candūpamasuttavaṇṇanā
