Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    3. චන්‌දූපමසුත්‌තවණ්‌ණනා

    3. Candūpamasuttavaṇṇanā

    146. පියමනාපනිච්‌චනවකාදිගුණෙහි චන්‌දො උපමා එතෙසන්‌ති චන්‌දූපමා. සන්‌ථවාදීනි පදානි අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤවෙවචනානි. පරියුට්‌ඨානං පුන චිත්‌තෙ කිලෙසාධිගමො. සබ්‌බෙහිපි පදෙහි කත්‌ථචි සත්‌තෙ අනුරොධරොධාභාවමාහ. අත්‌තනො පන සොම්‌මභාවෙන මහාජනස්‌ස පියො මනාපො. යදත්‌ථමෙත්‌ථ චන්‌දූපමා ආහටා, තං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘එව’’න්‌තිආදිමාහ. න කෙවලං චන්‌දූපමතාය එත්‌තකො එව ගුණො, අථ ඛො අඤ්‌ඤෙපි සන්‌තීති තෙ දස්‌සෙතුං ‘‘අපිචා’’තිආදි වුත්‌තං. එවමාදීහීති ආදි-සද්‌දෙන යථා. චන්‌දො ලොකානුග්‌ගහෙන අජවීථිආදිකා නානාවීථියො පටිපජ්‌ජති, එවං භික්‌ඛු තං තං දිසං උපගච්‌ඡති කුලානුද්‌දයාය. යථා චන්‌දො කණ්‌හපක්‌ඛතො සුක්‌කපක්‌ඛං උපගච්‌ඡන්‌තො කලාහි වඩ්‌ඪමානො හුත්‌වා නිච්‌චනවො හොති, එවං භික්‌ඛු කණ්‌හපක්‌ඛං පහාය සුක්‌කපක්‌ඛං උපගන්‌ත්‌වා ගුණෙහි වඩ්‌ඪමානො ලොකස්‌ස වා පාමොජ්‌ජපාසංසත්‌ථො නිච්‌චනවතාය චන්‌දසමචිත්‌තො අධුනුපසම්‌පන්‌නො විය ච නිච්‌චනවො හුත්‌වා චරති.

    146. Piyamanāpaniccanavakādiguṇehi cando upamā etesanti candūpamā. Santhavādīni padāni aññamaññavevacanāni. Pariyuṭṭhānaṃ puna citte kilesādhigamo. Sabbehipi padehi katthaci satte anurodharodhābhāvamāha. Attano pana sommabhāvena mahājanassa piyo manāpo. Yadatthamettha candūpamā āhaṭā, taṃ dassento ‘‘eva’’ntiādimāha. Na kevalaṃ candūpamatāya ettako eva guṇo, atha kho aññepi santīti te dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Evamādīhīti ādi-saddena yathā. Cando lokānuggahena ajavīthiādikā nānāvīthiyo paṭipajjati, evaṃ bhikkhu taṃ taṃ disaṃ upagacchati kulānuddayāya. Yathā cando kaṇhapakkhato sukkapakkhaṃ upagacchanto kalāhi vaḍḍhamāno hutvā niccanavo hoti, evaṃ bhikkhu kaṇhapakkhaṃ pahāya sukkapakkhaṃ upagantvā guṇehi vaḍḍhamāno lokassa vā pāmojjapāsaṃsattho niccanavatāya candasamacitto adhunupasampanno viya ca niccanavo hutvā carati.

    අපකස්‌සිත්‌වාති කිලෙසකාමවත්‌ථුකාමෙහි විවෙචෙත්‌වා. තං නෙක්‌ඛම්‌මාභිමුඛං කායචිත්‌තානං ආකඩ්‌ඪනං කායතො අපනයනඤ්‌ච හොතීති ආහ ‘‘ආකඩ්‌ඪිත්‌වා අපනෙත්‌වාති අත්‌ථො’’ති. චතුක්‌කඤ්‌චෙත්‌ථ සම්‌භවතීති තං දස්‌සෙතුං ‘‘යො හි භික්‌ඛූ’’තිආදි වුත්‌තං.

    Apakassitvāti kilesakāmavatthukāmehi vivecetvā. Taṃ nekkhammābhimukhaṃ kāyacittānaṃ ākaḍḍhanaṃ kāyato apanayanañca hotīti āha ‘‘ākaḍḍhitvā apanetvāti attho’’ti. Catukkañcettha sambhavatīti taṃ dassetuṃ ‘‘yo hi bhikkhū’’tiādi vuttaṃ.

    නිච්‌චනවයාති ‘‘නිච්‌චනවකා’’ඉච්‌චෙව වුත්‌තං හොති. ක-සද්‌දෙන හි පදං වඩ්‌ඪිතං, ක-කාරස්‌ස ච ය-කාරාදෙසො. එවං විචරිංසූති කිඤ්‌ජක්‌ඛවසෙන පරිග්‌ගහාභාවෙන යථා ඉමෙ, එවං විචරිංසු අඤ්‌ඤෙති අනුකම්‌පමානා.

    Niccanavayāti ‘‘niccanavakā’’icceva vuttaṃ hoti. Ka-saddena hi padaṃ vaḍḍhitaṃ, ka-kārassa ca ya-kārādeso. Evaṃ vicariṃsūti kiñjakkhavasena pariggahābhāvena yathā ime, evaṃ vicariṃsu aññeti anukampamānā.

    ද්‌වෙභාතිකවත්‌ථූති ද්‌වෙභාතිකත්‌ථෙරපටිබද්‌ධං වත්‌ථුං. අප්‌පතිරූපකරණන්‌ති භික්‌ඛූනං අසාරුප්‌පකරණං. ආධායිත්‌වාති ආරොපනං ඨපෙත්‌වා. තථාති යථා සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ ගණමජ්‌ඣෙ ච, තථා වුඩ්‌ඪතරෙ පුග්‌ගලෙ අප්‌පතිරූපකරණං. එවමාදීති ආදි-සද්‌දෙන අන්‌තරඝරප්‌පවෙසනෙ අඤ්‌ඤත්‌ථ ච යථාවුත්‌තතො අඤ්‌ඤං අසාරුප්‌පකිරියං සඞ්‌ගණ්‌හාති. තත්‌ථෙවාති සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ ගණමජ්‌ඣෙ පුග්‌ගලස්‌ස ච වුඩ්‌ඪස්‌ස සන්‌තිකෙ.

    Dvebhātikavatthūti dvebhātikattherapaṭibaddhaṃ vatthuṃ. Appatirūpakaraṇanti bhikkhūnaṃ asāruppakaraṇaṃ. Ādhāyitvāti āropanaṃ ṭhapetvā. Tathāti yathā saṅghamajjhe gaṇamajjhe ca, tathā vuḍḍhatare puggale appatirūpakaraṇaṃ. Evamādīti ādi-saddena antaragharappavesane aññattha ca yathāvuttato aññaṃ asāruppakiriyaṃ saṅgaṇhāti. Tatthevāti saṅghamajjhe gaṇamajjhe puggalassa ca vuḍḍhassa santike.

    යථාවුත්‌තෙසු අඤ්‌ඤෙසු ච තෙසු ඨානෙසු. පාපිච්‌ඡතාපි මනොපාගබ්‌භියන්‌ති එතෙනෙව කොධූපනාහාදීනං සමුදාචාරො මනොපාගබ්‌භියන්‌ති දස්‌සිතං හොති.

    Yathāvuttesu aññesu ca tesu ṭhānesu. Pāpicchatāpi manopāgabbhiyanti eteneva kodhūpanāhādīnaṃ samudācāro manopāgabbhiyanti dassitaṃ hoti.

    එකතො භාරියන්‌ති පිට්‌ඨිපස්‌සතො ඔනතං. වායුපත්‌ථම්‌භන්‌ති චිත්‌තසමුට්‌ඨානවායුනා උපත්‌ථම්‌භනං. අනුබ්‌බෙජෙත්‌වා චිත්‌තන්‌ති ආනෙත්‌වා සම්‌බන්‌ධො. චිත්‌තස්‌ස හි තතො අනුබ්‌බෙජනං තදනුනයනං. තෙනාහ ‘‘සම්‌පියායමානො ඔලොකෙතී’’ති. වායුපත්‌ථම්‌භකං ගාහාපෙත්‌වාති කායං තථා උපත්‌ථම්‌භකං කත්‌වා.

    Ekato bhāriyanti piṭṭhipassato onataṃ. Vāyupatthambhanti cittasamuṭṭhānavāyunā upatthambhanaṃ. Anubbejetvā cittanti ānetvā sambandho. Cittassa hi tato anubbejanaṃ tadanunayanaṃ. Tenāha ‘‘sampiyāyamāno oloketī’’ti. Vāyupatthambhakaṃ gāhāpetvāti kāyaṃ tathā upatthambhakaṃ katvā.

    ඔපම්‌මසංසන්‌දනං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව. කාමගිද්‌ධතාය හීනාධිමුත්‌තිකො, අවිසුද්‌ධසීලාචාරතාය මිච්‌ඡාපටිපන්‌නො.

    Opammasaṃsandanaṃ suviññeyyameva. Kāmagiddhatāya hīnādhimuttiko, avisuddhasīlācāratāya micchāpaṭipanno.

    අඞ්‌ගුලීහි නික්‌ඛන්‌තපභා ආකාසසඤ්‌චලනෙන දිගුණා හුත්‌වා ආකාසෙ විචරිංසූති ආහ ‘‘යමකවිජ්‌ජුතං චාරයමානො වියා’’ති. ‘‘ආකාසෙ පාණිං චාලෙසී’’ති පදස්‌ස අඤ්‌ඤත්‌ථ අනාගතත්‌තා ‘‘අසම්‌භින්‌නපද’’න්‌ති වුත්‌තං. අත්‌තමනොති පීතිසොමනස්‌සෙහි ගහිතමනො. යඤ්‌හි චිත්‌තං අනවජ්‌ජං පීතිසොමනස්‌සසහිතං, තං සසන්‌තකං හිතසුඛාවහත්‌තා. තෙනාහ ‘‘සකමනො’’තිආදි. න දොමනස්‌සෙන…පෙ.… ගහිතමනො සකචිත්‌තස්‌ස තබ්‌බිරුද්‌ධත්‌තා. පුරිමනයෙනෙවාති ‘‘ඉදානි යො හීනාධිමුත්‌තිකො’’තිආදිනා පුබ්‌බෙ වුත්‌තනයෙනෙව.

    Aṅgulīhi nikkhantapabhā ākāsasañcalanena diguṇā hutvā ākāse vicariṃsūti āha ‘‘yamakavijjutaṃ cārayamāno viyā’’ti. ‘‘Ākāse pāṇiṃ cālesī’’ti padassa aññattha anāgatattā ‘‘asambhinnapada’’nti vuttaṃ. Attamanoti pītisomanassehi gahitamano. Yañhi cittaṃ anavajjaṃ pītisomanassasahitaṃ, taṃ sasantakaṃ hitasukhāvahattā. Tenāha ‘‘sakamano’’tiādi. Na domanassena…pe… gahitamano sakacittassa tabbiruddhattā. Purimanayenevāti ‘‘idāni yo hīnādhimuttiko’’tiādinā pubbe vuttanayeneva.

    පසන්‌නාකාරන්‌ති පසන්‌නෙහි කාතබ්‌බකිරියං. තං සරූපතො දස්‌සෙති ‘‘චීවරාදයො පච්‌චයෙ දදෙය්‍යු’’න්‌ති. තථභාවායාති යදත්‌ථං භගවතා ධම්‌මො දෙසිතො, යදත්‌ථඤ්‌ච සාසනෙ පබ්‌බජ්‌ජා, තදත්‌ථාය . රක්‌ඛණභාවන්‌ති අපායභයතො ච රක්‌ඛණජ්‌ඣාසයං. චන්‌දොපමාදිවසෙනාති ආදි-සද්‌දෙන ආකාසෙ චලිතපාණි විය කත්‌ථචි අලග්‌ගතාය පරිසුද්‌ධජ්‌ඣාසයතා සත්‌තෙසු කාරුඤ්‌ඤන්‌ති එවමාදීනං සඞ්‌ගහො.

    Pasannākāranti pasannehi kātabbakiriyaṃ. Taṃ sarūpato dasseti ‘‘cīvarādayo paccaye dadeyyu’’nti. Tathabhāvāyāti yadatthaṃ bhagavatā dhammo desito, yadatthañca sāsane pabbajjā, tadatthāya . Rakkhaṇabhāvanti apāyabhayato ca rakkhaṇajjhāsayaṃ. Candopamādivasenāti ādi-saddena ākāse calitapāṇi viya katthaci alaggatāya parisuddhajjhāsayatā sattesu kāruññanti evamādīnaṃ saṅgaho.

    චන්‌දූපමසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Candūpamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 3. චන්‌දූපමසුත්‌තං • 3. Candūpamasuttaṃ

    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 3. චන්‌දූපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Candūpamasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact