| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
੩. ਚਨ੍ਦੂਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Candūpamasuttavaṇṇanā
੧੪੬. ਤਤਿਯੇ ਚਨ੍ਦੂਪਮਾਤਿ ਚਨ੍ਦਸਦਿਸਾ ਹੁਤ੍વਾ। ਕਿਂ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਤਾਯ? ਨੋ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਯਥਾ ਚਨ੍ਦੋ ਗਗਨਤਲਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਮਾਨੋ ਨ ਕੇਨਚਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਥવਂ વਾ ਸਿਨੇਹਂ વਾ ਆਲਯਂ વਾ ਨਿਕਨ੍ਤਿਂ વਾ ਪਤ੍ਥਨਂ વਾ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਚ ਨ ਹੋਤਿ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਪਿਯੋ ਮਨਾਪੋ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਏવਂ ਕੇਨਚਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਥવਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣੇਨ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ ਪਿਯਾ ਮਨਾਪਾ ਚਨ੍ਦੂਪਮਾ ਹੁਤ੍વਾ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਲਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪਿਚ ਯਥਾ ਚਨ੍ਦੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ વਿਧਮਤਿ, ਆਲੋਕਂ ਫਰਤਿ, ਏવਂ ਕਿਲੇਸਨ੍ਧਕਾਰવਿਧਮਨੇਨ ਞਾਣਾਲੋਕਫਰਣੇਨ ਚਾਪਿ ਚਨ੍ਦੂਪਮਾ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਏવਮਾਦੀਹਿਪਿ ਨਯੇਹਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
146. Tatiye candūpamāti candasadisā hutvā. Kiṃ parimaṇḍalatāya? No, apica kho yathā cando gaganatalaṃ pakkhandamāno na kenaci saddhiṃ santhavaṃ vā sinehaṃ vā ālayaṃ vā nikantiṃ vā patthanaṃ vā pariyuṭṭhānaṃ vā karoti, na ca na hoti mahājanassa piyo manāpo, tumhepi evaṃ kenaci saddhiṃ santhavādīnaṃ akaraṇena bahujanassa piyā manāpā candūpamā hutvā khattiyakulādīni cattāri kulāni upasaṅkamathāti attho. Apica yathā cando andhakāraṃ vidhamati, ālokaṃ pharati, evaṃ kilesandhakāravidhamanena ñāṇālokapharaṇena cāpi candūpamā hutvāti evamādīhipi nayehi ettha attho daṭṭhabbo.
ਅਪਕਸ੍ਸੇવ ਕਾਯਂ ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤੇਨੇવ ਸਨ੍ਥવਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣੇਨ ਕਾਯਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਪਕਸ੍ਸਿਤ੍વਾ, ਅਪਨੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੋ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਞ੍ਞੇਪਿ ਨ વਸਤਿ, ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਾਦਯੋਪਿ વਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਯਂ ਨੇવ ਕਾਯਂ ਅਪਕਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਚਿਤ੍ਤਂ। ਯੋ ਹਿ ਅਰਞ੍ਞੇਪਿ ਖੋ વਿਹਰਤਿ, ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਾਦਯੋ ਪਨ વਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਯਂ ਕਾਯਮੇવ ਅਪਕਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਚਿਤ੍ਤਂ। ਯੋ ਗਾਮਨ੍ਤੇ વਸਤਿ , ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਾਦਯੋਪਿ ਖੋ ਨ ਚ વਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਯਂ ਚਿਤ੍ਤਮੇવ ਅਪਕਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਕਾਯਂ। ਯੋ ਪਨ ਅਰਞ੍ਞੇ ਚੇવ વਸਤਿ, ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਾਦਯੋ ਚ ਨ વਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਯਂ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਅਪਕਸ੍ਸਤਿ। ਏવਰੂਪਾ ਹੁਤ੍વਾ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥਾਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਪਕਸ੍ਸੇવ ਕਾਯਂ ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ।
Apakasseva kāyaṃ apakassa cittanti teneva santhavādīnaṃ akaraṇena kāyañca cittañca apakassitvā, apanetvāti attho. Yo hi bhikkhu araññepi na vasati, kāmavitakkādayopi vitakketi, ayaṃ neva kāyaṃ apakassati, na cittaṃ. Yo hi araññepi kho viharati, kāmavitakkādayo pana vitakketi, ayaṃ kāyameva apakassati, na cittaṃ. Yo gāmante vasati , kāmavitakkādayopi kho na ca vitakketi, ayaṃ cittameva apakassati, na kāyaṃ. Yo pana araññe ceva vasati, kāmavitakkādayo ca na vitakketi, ayaṃ ubhayampi apakassati. Evarūpā hutvā kulāni upasaṅkamathāti dīpento ‘‘apakasseva kāyaṃ apakassa citta’’nti āha.
ਨਿਚ੍ਚਨવਕਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਨવਕਾવ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਸਦਿਸਾ ਏવ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਗਨ੍ਤੁਕੋ ਹਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਗੇਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਚੇ ਨਂ ਘਰਸਾਮਿਕਾ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤਭਾਤਰੋ વਿਪ੍ਪવਾਸਂ ਗਤਾ ਏવਂ વਿਚਰਿਂਸੂ’’ਤਿ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨਾ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭੋਜੇਨ੍ਤਿ, ਭੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੋਯੇવ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਭਾਜਨਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਉਟ੍ਠਾਯ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਨ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਥવਂ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯਾਨਿ વਾ ਸਂવਿਦਹਤਿ, ਏવਂ ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਘਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਯਂ ਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਪਸਨ੍ਨਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਨਸਨ੍ਥવਾ, ਤੇਸਂ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇ ਅਬ੍ਯਾવਟਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਥਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।
Niccanavakāti niccaṃ navakāva, āgantukasadisā eva hutvāti attho. Āgantuko hi paṭipāṭiyā sampattagehaṃ pavisitvā sace naṃ gharasāmikā disvā, ‘‘amhākaṃ puttabhātaro vippavāsaṃ gatā evaṃ vicariṃsū’’ti anukampamānā nisīdāpetvā bhojenti, bhuttamattoyeva ‘‘tumhākaṃ bhājanaṃ gaṇhathā’’ti uṭṭhāya pakkamati, na tehi saddhiṃ santhavaṃ vā karoti, na kiccakaraṇīyāni vā saṃvidahati, evaṃ tumhepi paṭipāṭiyā sampattagharaṃ pavisitvā yaṃ iriyāpathesu pasannā manussā denti, taṃ gahetvā chinnasanthavā, tesaṃ kiccakaraṇīye abyāvaṭā hutvā nikkhamathāti dīpeti.
ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਨਿਚ੍ਚਨવਕਭਾવਸ੍ਸ ਆવਿਭਾવਤ੍ਥਂ ਦ੍વੇਭਾਤਿਕવਤ੍ਥੁ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ – વਸਾਲ਼ਨਗਰਗਾਮਤੋ ਕਿਰ ਦ੍વੇ ਭਾਤਿਕਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਤੇ ਚੂਲ਼ਨਾਗਤ੍ਥੇਰੋ ਚ ਮਹਾਨਾਗਤ੍ਥੇਰੋ ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਂਸੁ। ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਲਪਬ੍ਬਤੇ ਤਿਂਸ વਸ੍ਸਾਨਿ વਸਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ ‘‘ਮਾਤਰਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸਾਲ਼ਨਗਰવਿਹਾਰੇ વਸਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਿਂਸੁ। ਮਾਤਾਪਿ ਤੇਸਂ ਉਲ਼ੁਙ੍ਕੇਨ ਯਾਗੁਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਆਕਿਰਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਤਂ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾਯ ਪੁਤ੍ਤਸਿਨੇਹੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਅਥ ਨਂ ਆਹ – ‘‘ਤ੍વਂ, ਤਾਤ, ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਾਨਾਗੋ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਥੇਰਂ ਪੁਚ੍ਛ ਉਪਾਸਿਕੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਪਚ੍ਛਿਮਥੇਰਸ੍ਸਪਿ ਯਾਗੁਂ ਦਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤ, ਤ੍વਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਚੂਲ਼ਨਾਗੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ? ਥੇਰੋ ‘‘ਕਿਂ, ਉਪਾਸਿਕੇ, ਪੁਰਿਮਂ ਥੇਰਂ ਨ ਪੁਚ੍ਛਸੀ’’ਤਿ? વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਏવਂ ਮਾਤਰਾਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਛਿਨ੍ਨਸਨ੍ਥવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਿਚ੍ਚਨવਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ।
Imassa pana niccanavakabhāvassa āvibhāvatthaṃ dvebhātikavatthu kathetabbaṃ – vasāḷanagaragāmato kira dve bhātikā nikkhamitvā pabbajitā, te cūḷanāgatthero ca mahānāgatthero cāti paññāyiṃsu. Te cittalapabbate tiṃsa vassāni vasitvā arahattaṃ pattā ‘‘mātaraṃ passissāmā’’ti āgantvā vasāḷanagaravihāre vasitvā punadivase mātugāmaṃ piṇḍāya pavisiṃsu. Mātāpi tesaṃ uḷuṅkena yāguṃ nīharitvā ekassa patte ākiri. Tassā taṃ olokayamānāya puttasineho uppajji. Atha naṃ āha – ‘‘tvaṃ, tāta, mayhaṃ putto mahānāgo’’ti. Thero ‘‘pacchimaṃ theraṃ puccha upāsike’’ti vatvā pakkāmi. Pacchimatherassapi yāguṃ datvā, ‘‘tāta, tvaṃ mayhaṃ putto cūḷanāgo’’ti pucchi? Thero ‘‘kiṃ, upāsike, purimaṃ theraṃ na pucchasī’’ti? Vatvā pakkāmi. Evaṃ mātarāpi saddhiṃ chinnasanthavo bhikkhu niccanavako nāma hoti.
ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭਾਤਿ ਨ ਪਗਬ੍ਭਾ, ਅਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨੇਨ ਕਾਯਪਾਗਬ੍ਭਿਯੇਨ, ਚਤੁਟ੍ਠਾਨੇਨ વਚੀਪਾਗਬ੍ਭਿਯੇਨ, ਅਨੇਕਟ੍ਠਾਨੇਨ ਮਨੋਪਾਗਬ੍ਭਿਯੇਨ ਚ વਿਰਹਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ ਕਾਯਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਨਾਮ ਸਙ੍ਘਗਣਪੁਗ੍ਗਲ-ਭੋਜਨਸਾਲਾ-ਜਨ੍ਤਾਘਰਨਹਾਨਤਿਤ੍ਥ-ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਮਗ੍ਗ-ਅਨ੍ਤਰਘਰਪ੍ਪવੇਸਨੇਸੁ ਕਾਯੇਨ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕਰਣਂ। ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਪਲ੍ਲਤ੍ਥਿਕਾਯ વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪਾਦੇ ਪਾਦਂ ਆਧਾਯਿਤ੍વਾ વਾਤਿ ਏવਮਾਦਿ (ਮਹਾਨਿ॰ ੧੬੫)। ਤਥਾ ਗਣਮਜ੍ਝੇ। ਗਣਮਜ੍ਝੇਤਿ ਚਤੁਪਰਿਸਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ વਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਗਣਾਦਿਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ વਾ। ਤਥਾ વੁਡ੍ਢਤਰੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ। ਭੋਜਨਸਾਲਾਯ ਪਨ વੁਡ੍ਢਾਨਂ ਆਸਨਂ ਨ ਦੇਤਿ, ਨવਾਨਂ ਆਸਨਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ। ਤਥਾ ਜਨ੍ਤਾਘਰੇ। વੁਡ੍ਢੇ ਚੇਤ੍ਥ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਅਗ੍ਗਿਜਲਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਤਿ। ਨ੍ਹਾਨਤਿਤ੍ਥੇ ਚ ਯਦਿਦਂ ‘‘ਦਹਰੋ વੁਡ੍ਢੋਤਿ ਪਮਾਣਂ ਅਕਤ੍વਾ ਆਗਤਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਨ੍ਹਾਯਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ વੁਡ੍ਢੇ ਚ ਨવੇ ਚ ਬਾਧਤਿ। ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਮਗ੍ਗੇ ਪਨ ਅਗ੍ਗਾਸਨਅਗ੍ਗੋਦਕਅਗ੍ਗਪਿਣ੍ਡਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਬਾਹਾਯ ਬਾਹਂ ਪਹਰਨ੍ਤੋ। ਅਨ੍ਤਰਘਰਪ੍ਪવੇਸਨੇ વੁਡ੍ਢੇਹਿ ਪਠਮਤਰਂ ਪવਿਸਤਿ, ਦਹਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਾਯਕੀਲ਼ਨਕਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਏવਮਾਦਿ।
Appagabbhāti na pagabbhā, aṭṭhaṭṭhānena kāyapāgabbhiyena, catuṭṭhānena vacīpāgabbhiyena, anekaṭṭhānena manopāgabbhiyena ca virahitāti attho. Aṭṭhaṭṭhānaṃ kāyapāgabbhiyaṃ nāma saṅghagaṇapuggala-bhojanasālā-jantāgharanahānatittha-bhikkhācāramagga-antaragharappavesanesu kāyena appatirūpakaraṇaṃ. Seyyathidaṃ – idhekacco saṅghamajjhe pallatthikāya vā nisīdati pāde pādaṃ ādhāyitvā vāti evamādi (mahāni. 165). Tathā gaṇamajjhe. Gaṇamajjheti catuparisasannipāte vā suttantikagaṇādisannipāte vā. Tathā vuḍḍhatare puggale. Bhojanasālāya pana vuḍḍhānaṃ āsanaṃ na deti, navānaṃ āsanaṃ paṭibāhati. Tathā jantāghare. Vuḍḍhe cettha anāpucchā aggijalanādīni karoti. Nhānatitthe ca yadidaṃ ‘‘daharo vuḍḍhoti pamāṇaṃ akatvā āgatapaṭipāṭiyā nhāyitabba’’nti vuttaṃ, tampi anādiyanto pacchā āgantvā udakaṃ otaritvā vuḍḍhe ca nave ca bādhati. Bhikkhācāramagge pana aggāsanaaggodakaaggapiṇḍānaṃ atthāya purato gacchati bāhāya bāhaṃ paharanto. Antaragharappavesane vuḍḍhehi paṭhamataraṃ pavisati, daharehi saddhiṃ kāyakīḷanakaṃ karotīti evamādi.
ਚਤੁਟ੍ਠਾਨਂ વਚੀਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਨਾਮ ਸਙ੍ਘਗਣਪੁਗ੍ਗਲਅਨ੍ਤਰਘਰੇਸੁ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪવਾਚਾਨਿਚ੍ਛਾਰਣਂ। ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਸਤਿ। ਤਥਾ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਗਣਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਚ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਤਤ੍ਥੇવ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ વੁਡ੍ਢਤਰਂ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ। ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਪਨ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੇ ਕਿਂ ਅਤ੍ਥਿ? ਕਿਂ ਯਾਗੁ, ਉਦਾਹੁ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਂ? ਕਿਂ ਮੇ ਦਸ੍ਸਸਿ? ਕਿਂ ਅਜ੍ਜ ਖਾਦਿਸ੍ਸਾਮ? ਕਿਂ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ? ਕਿਂ ਪਿવਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਭਾਸਤਿ।
Catuṭṭhānaṃ vacīpāgabbhiyaṃ nāma saṅghagaṇapuggalaantaragharesu appatirūpavācānicchāraṇaṃ. Seyyathidaṃ – idhekacco saṅghamajjhe anāpucchā dhammaṃ bhāsati. Tathā pubbe vuttappakārassa gaṇassa majjhe puggalassa ca santike, tattheva manussehi pañhaṃ puṭṭho vuḍḍhataraṃ anāpucchā vissajjeti. Antaraghare pana ‘‘itthannāme kiṃ atthi? Kiṃ yāgu, udāhu khādanīyaṃ bhojanīyaṃ? Kiṃ me dassasi? Kiṃ ajja khādissāma? Kiṃ bhuñjissāma? Kiṃ pivissāmā’’tiādīni bhāsati.
ਅਨੇਕਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨੋਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਨਾਮ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਾਯવਾਚਾਹਿ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾਪਿ ਮਨਸਾવ ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਂ વਿਤਕ੍ਕਨਂ। ਅਪਿਚ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸੇવ ਸਤੋ ‘‘ਸੀਲવਾਤਿ ਮਂ ਜਨੋ ਜਾਨਾਤੂ’’ਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਾ ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾਪਿ ਮਨੋਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ। ਇਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਇਮੇਸਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭਾ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥਾਤਿ વਦਤਿ।
Anekaṭṭhānaṃ manopāgabbhiyaṃ nāma tesu tesu ṭhānesu kāyavācāhi ajjhācāraṃ anāpajjitvāpi manasāva kāmavitakkādīnaṃ vitakkanaṃ. Apica dussīlasseva sato ‘‘sīlavāti maṃ jano jānātū’’ti evaṃ pavattā pāpicchatāpi manopāgabbhiyaṃ. Iti sabbesampi imesaṃ pāgabbhiyānaṃ abhāvena appagabbhā hutvā upasaṅkamathāti vadati.
ਜਰੁਦਪਾਨਨ੍ਤਿ ਜਿਣ੍ਣਕੂਪਂ। ਪਬ੍ਬਤવਿਸਮਨ੍ਤਿ ਪਬ੍ਬਤੇ વਿਸਮਂ ਪਪਾਤਟ੍ਠਾਨਂ। ਨਦੀવਿਦੁਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਨਦਿਯਾ વਿਦੁਗ੍ਗਂ ਛਿਨ੍ਨਤਟਟ੍ਠਾਨਂ। ਅਪਕਸ੍ਸੇવ ਕਾਯਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਸਾਨਿ ਠਾਨਾਨਿ ਯੋ ਖਿਡ੍ਡਾਦਿਪਸੁਤੋ ਕਾਯਂ ਅਨਪਕਸ੍ਸ ਏਕਤੋਭਾਰਿਯਂ ਅਕਤ੍વਾવ વਾਯੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਂ ਅਗ੍ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਪਕਸ੍ਸ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਪਤਿਤੋ ਹਤ੍ਥਪਾਦਭਞ੍ਜਨਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ ਅਨਾਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવਿਤਾਯ ਅਨੁਬ੍ਬੇਜੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਿਯਾਯਮਾਨੋ ਓਲੋਕੇਤਿ, ਸੋ ਪਤਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦਭਞ੍ਜਨਾਦਿਅਨਤ੍ਥਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਉਦਕਤ੍ਥਿਕੋ વਾ ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਕੇਨਚਿ ਕਿਚ੍ਚੇਨ ਓਲੋਕੇਤੁਕਾਮੋ ਕਾਯਂ ਅਪਕਸ੍ਸ ਏਕਤੋ ਭਾਰਿਯਂ ਕਤ੍વਾ વਾਯੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ, ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਪਕਸ੍ਸ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਂવੇਜੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਤਿ, ਸੋ ਨ ਪਤਤਿ, ਯਥਾਰੁਚਿਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਸੁਖੀ ਯੇਨਕਾਮਂ ਪਕ੍ਕਮਤਿ।
Jarudapānanti jiṇṇakūpaṃ. Pabbatavisamanti pabbate visamaṃ papātaṭṭhānaṃ. Nadīvidugganti nadiyā viduggaṃ chinnataṭaṭṭhānaṃ. Apakasseva kāyanti tādisāni ṭhānāni yo khiḍḍādipasuto kāyaṃ anapakassa ekatobhāriyaṃ akatvāva vāyupatthambhakaṃ aggāhāpetvā cittampi anapakassa ‘‘ettha patito hatthapādabhañjanādīni pāpuṇātī’’ti anādīnavadassāvitāya anubbejetvā sampiyāyamāno oloketi, so patitvā hatthapādabhañjanādianatthaṃ pāpuṇāti. Yo pana udakatthiko vā aññena vā kenaci kiccena oloketukāmo kāyaṃ apakassa ekato bhāriyaṃ katvā vāyupatthambhakaṃ gāhāpetvā, cittampi apakassa ādīnavadassanena saṃvejetvā oloketi, so na patati, yathāruciṃ oloketvā sukhī yenakāmaṃ pakkamati.
ਏવਮੇવ ਖੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਦਂ ਓਪਮ੍ਮਸਂਸਨ੍ਦਨਂ – ਜਰੁਦਪਾਨਾਦਯੋ વਿਯ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕੁਲਾਨਿ, ਓਲੋਕਨਪੁਰਿਸੋ વਿਯ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਯਥਾ ਅਨਪਕਟ੍ਠਕਾਯਚਿਤ੍ਤੋ ਤਾਨਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਤਤਿ, ਏવਂ ਅਰਕ੍ਖਿਤੇਹਿ ਕਾਯਾਦੀਹਿ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਲੇਸੁ ਬਜ੍ਝਤਿ, ਤਤੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਸੀਲਪਾਦਭਞ੍ਜਨਾਦਿਅਨਤ੍ਥਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਯਥਾ ਪਨ ਅਪਕਟ੍ਠਕਾਯਚਿਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਪਤਤਿ, ਏવਂ ਰਕ੍ਖਿਤੇਨੇવ ਕਾਯੇਨ ਰਕ੍ਖਿਤੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਰਕ੍ਖਿਤਾਯ વਾਚਾਯ ਸੁਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਅਪਕਟ੍ਠਕਾਯਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਲੇਸੁ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਯਥਾ ਤਤ੍ਥ ਅਪਤਿਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ, ਨ ਪਾਦਾ ਭਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਸੀਲਪਾਦੋ ਨ ਭਿਜ੍ਜਤਿ। ਯਥਾ ਹਤ੍ਥਾ ਨ ਭਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਸਦ੍ਧਾਹਤ੍ਥੋ ਨ ਭਿਜ੍ਜਤਿ। ਯਥਾ ਕੁਚ੍ਛਿ ਨ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਏવਂ ਸਮਾਧਿਕੁਚ੍ਛਿ ਨ ਭਿਜ੍ਜਤਿ। ਯਥਾ ਸੀਸਂ ਨ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਏવਂ ਞਾਣਸੀਸਂ ਨ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਤਂ ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਾਦਯੋ ਨ વਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਏવਮਿਮਂ ਰਾਗਕਣ੍ਟਕਾਦਯੋ ਨ વਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਸੋ ਨਿਰੁਪਦ੍ਦવੋ ਯਥਾਰੁਚਿ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਸੁਖੀ ਯੇਨਕਾਮਂ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਏવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਲਾਨਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਚੀવਰਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਟਿਸੇવਨ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸੁਖੇਨ ਸੁਖਿਤੋ ਯੇਨਕਾਮਂ ਅਗਤਪੁਬ੍ਬਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿਸਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
Evamevakhoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – jarudapānādayo viya hi cattāri kulāni, olokanapuriso viya bhikkhu. Yathā anapakaṭṭhakāyacitto tāni olokento puriso tattha patati, evaṃ arakkhitehi kāyādīhi kulāni upasaṅkamanto bhikkhu kulesu bajjhati, tato nānappakāraṃ sīlapādabhañjanādianatthaṃ pāpuṇāti. Yathā pana apakaṭṭhakāyacitto puriso tattha na patati, evaṃ rakkhiteneva kāyena rakkhitehi cittehi rakkhitāya vācāya suppaṭṭhitāya satiyā apakaṭṭhakāyacitto hutvā kulāni upasaṅkamanto bhikkhu kulesu na bajjhati. Athassa yathā tattha apatitassa purisassa, na pādā bhañjanti, evaṃ sīlapādo na bhijjati. Yathā hatthā na bhañjanti, evaṃ saddhāhattho na bhijjati. Yathā kucchi na bhijjati, evaṃ samādhikucchi na bhijjati. Yathā sīsaṃ na bhijjati, evaṃ ñāṇasīsaṃ na bhijjati, yathā ca taṃ khāṇukaṇṭakādayo na vijjhanti, evamimaṃ rāgakaṇṭakādayo na vijjhanti. Yathā so nirupaddavo yathāruci oloketvā sukhī yenakāmaṃ pakkamati, evaṃ bhikkhu kulāni nissāya cīvarādayo paccaye paṭisevanto kammaṭṭhānaṃ vaḍḍhetvā saṅkhāre sammasanto arahattaṃ patvā lokuttarasukhena sukhito yenakāmaṃ agatapubbaṃ nibbānadisaṃ gacchati.
ਇਦਾਨਿ ਯੋ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕੋ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ‘ਤਿવਿਧਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਪਹਾਯ ਨਿਚ੍ਚਨવਕਤ੍ਤੇਨ ਚਨ੍ਦੂਪਮਾ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥਾ’ਤਿ વਦਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤਿ, ਅਸਯ੍ਹਂ ਭਾਰਂ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਯਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ ਤਂ ਕਾਰੇਤੀ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਸ વਾਦਪਥਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਏવਂ ਕਾਤੁਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਏવਰੂਪੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿਆਦਿਮਾਹ।
Idāni yo hīnādhimuttiko micchāpaṭipanno evaṃ vadeyya ‘‘sammāsambuddho ‘tividhaṃ pāgabbhiyaṃ pahāya niccanavakattena candūpamā kulāni upasaṅkamathā’ti vadanto aṭṭhāne ṭhapeti, asayhaṃ bhāraṃ āropeti, yaṃ na sakkā kātuṃ taṃ kāretī’’ti, tassa vādapathaṃ pacchinditvā, ‘‘sakkā evaṃ kātuṃ, atthi evarūpo bhikkhū’’ti dassento kassapo, bhikkhavetiādimāha.
ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿਂ ਚਾਲੇਸੀਤਿ ਨੀਲੇ ਗਗਨਨ੍ਤਰੇ ਯਮਕવਿਜ੍ਜੁਤਂ ਚਾਰਯਮਾਨੋ વਿਯ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗਂ ਉਪਰਿਭਾਗਂ ਉਭਤੋਪਸ੍ਸੇਸੁ ਪਾਣਿਂ ਸਞ੍ਚਾਰੇਸਿ। ਇਦਞ੍ਚ ਪਨ ਤੇਪਿਟਕੇ ਬੁਦ੍ਧવਚਨੇ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਪਦਂ ਨਾਮ। ਅਤ੍ਤਮਨੋਤਿ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਸਕਮਨੋ, ਨ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਮਨੋ। ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਪਰવਾਦਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਿ ਏવਰੂਪੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Ākāse pāṇiṃ cālesīti nīle gaganantare yamakavijjutaṃ cārayamāno viya heṭṭhābhāgaṃ uparibhāgaṃ ubhatopassesu pāṇiṃ sañcāresi. Idañca pana tepiṭake buddhavacane asambhinnapadaṃ nāma. Attamanoti tuṭṭhacitto sakamano, na domanassena pacchinditvā gahitamano. Kassapassa, bhikkhaveti idampi purimanayeneva paravādaṃ pacchinditvā atthi evarūpo bhikkhūti dassanatthaṃ vuttaṃ.
ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਚੀવਰਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚਯੇ ਦਦੇਯ੍ਯੁਂ। ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਸੀਲਸ੍ਸ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸੀਲਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾ, ਸਮਾਧਿવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਤਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸਮ੍ਪਾਦਯਮਾਨਾ ਤਥਾਭਾવਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ। ਅਨੁਦਯਨ੍ਤਿ ਰਕ੍ਖਣਭਾવਂ। ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤਿ ਮੁਦੁਚਿਤ੍ਤਤਂ। ਉਭਯਞ੍ਚੇਤਂ ਕਾਰੁਞ੍ਞਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਕਸ੍ਸਪੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਪਰવਾਦਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਿ ਏવਰੂਪੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਸ੍ਸਪੇਨ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਨ੍ਦੋਪਮਾਦਿવਸੇਨ ਯੋਜਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤਿਯਂ।
Pasannākāraṃkareyyunti cīvarādayo paccaye dadeyyuṃ. Tathattāya paṭipajjeyyunti sīlassa āgataṭṭhāne sīlaṃ pūrayamānā, samādhivipassanā maggaphalānaṃ āgataṭṭhāne tāni tāni sampādayamānā tathābhāvāya paṭipajjeyyuṃ. Anudayanti rakkhaṇabhāvaṃ. Anukampanti muducittataṃ. Ubhayañcetaṃ kāruññasseva vevacanaṃ. Kassapo, bhikkhaveti idampi purimanayeneva paravādaṃ pacchinditvā atthi evarūpo bhikkhūti dassanatthaṃ vuttaṃ. Kassapena vāti ettha candopamādivasena yojanaṃ katvā purimanayeneva attho veditabbo. Tatiyaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੩. ਚਨ੍ਦੂਪਮਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Candūpamasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੩. ਚਨ੍ਦੂਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Candūpamasuttavaṇṇanā
