| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationමජ්ඣිම නිකාය 95
The Middle-Length Suttas Collection 95
චඞ්කීසුත්ත
With Caṅkī
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා කෝසලේසු චාරිකං චරමානෝ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝේන සද්ධිං යේන ඕපාසාදං නාම කෝසලානං බ්‍රාහ්මණගාමෝ තදවසරි. තත්‍ර සුදං භගවා ඕපාසාදේ විහරති උත්තරේන ඕපාසාදං දේවවනේ සාලවනේ.
So I have heard. At one time the Buddha was wandering in the land of the Kosalans together with a large Saṅgha of bhikkhus when he arrived at a village of the Kosalan brahmins named Opāsāda. He stayed in the Godswood of sal trees to the north of Opāsāda.
තේන ඛෝ පන සමයේන චඞ්කී බ්‍රාහ්මණෝ ඕපාසාදං අජ්ඣාවසති සත්තුස්සදං සතිණකට්ඨෝදකං සධඤ්ඤං රාජභෝග්ගං රඤ්ඤා පසේනදිනා කෝසලේන දින්නං රාජදායං බ්‍රහ්මදේය්‍යං.
Now at that time the brahmin Caṅkī was living in Opāsāda. It was a crown property given by King Pasenadi of Kosala, teeming with living creatures, full of hay, wood, water, and grain, a royal park endowed to a brahmin.
අස්සෝසුං ඛෝ ඕපාසාදකා බ්‍රාහ්මණගහපතිකා: “සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ සක්‍යපුත්තෝ සක්‍යකුලා පබ්බජිතෝ කෝසලේසු චාරිකං චරමානෝ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝේන සද්ධිං ඕපාසාදං අනුප්පත්තෝ, ඕපාසාදේ විහරති උත්තරේන ඕපාසාදං දේවවනේ සාලවනේ. තං ඛෝ පන භවන්තං ගෝතමං ඒවං කල්‍යාණෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගතෝ: ‘ඉතිපි සෝ භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා(අ)ති. සෝ ඉමං ලෝකං සදේවකං සමාරකං සබ්‍රහ්මකං සස්සමණබ්‍රාහ්මණිං පජං සදේවමනුස්සං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවේදේති. සෝ ධම්මං දේසේති ආදිකල්‍යාණං මජ්ඣේකල්‍යාණං පරියෝසානකල්‍යාණං සාත්ථං සබ්‍යඤ්ජනං, කේවලපරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්‍රහ්මචරියං පකාසේති. සාධු ඛෝ පන තථාරූපානං අරහතං දස්සනං හෝතී”ති.
The brahmins and householders of Opāsāda heard: “It seems the ascetic Gotama—a Sakyan, gone forth from a Sakyan family—has arrived at Opāsāda together with a large Saṅgha of bhikkhus. He is staying in the Godswood to the north. He has this good reputation: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ He has realized with his own insight this world—with its gods, Māras and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, gods and humans—and he makes it known to others. He teaches Dhamma that’s good in the beginning, good in the middle, and good in the end, meaningful and well-phrased. And he reveals a spiritual practice that’s entirely full and pure. It’s good to see such perfected ones.”
අථ ඛෝ ඕපාසාදකා බ්‍රාහ්මණගහපතිකා ඕපාසාදා නික්ඛමිත්වා සඞ්ඝසඞ්ඝී ගණීභූතා උත්තරේනමුඛා ගච්ඡන්ති යේන දේවවනං සාලවනං.
Then, having departed Opāsāda, they formed into companies and headed north to the Godswood.
තේන ඛෝ පන සමයේන චඞ්කී බ්‍රාහ්මණෝ උපරිපාසාදේ දිවාසේය්‍යං උපගතෝ. අද්දසා ඛෝ චඞ්කී බ්‍රාහ්මණෝ ඕපාසාදකේ බ්‍රාහ්මණගහපතිකේ ඕපාසාදා නික්ඛමිත්වා සඞ්ඝසඞ්ඝී ගණීභූතේ උත්තරේනමුඛං යේන දේවවනං සාලවනං තේනුපසඞ්කමන්තේ. දිස්වා ඛත්තං ආමන්තේසි: “කිං නු ඛෝ, භෝ ඛත්තේ, ඕපාසාදකා බ්‍රාහ්මණගහපතිකා ඕපාසාදා නික්ඛමිත්වා සඞ්ඝසඞ්ඝී ගණීභූතා උත්තරේනමුඛා ගච්ඡන්ති යේන දේවවනං සාලවනන්”ති?
Now at that time the brahmin Caṅkī had retired to the upper floor of his stilt longhouse for his midday nap. He saw the brahmins and householders heading for the Godswood, and addressed his steward, “My steward, why are the brahmins and householders heading north for the Godswood?”
“අත්ථි, භෝ චඞ්කී, සමණෝ ගෝතමෝ සක්‍යපුත්තෝ සක්‍යකුලා පබ්බජිතෝ කෝසලේසු චාරිකං චරමානෝ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝේන සද්ධිං ඕපාසාදං අනුප්පත්තෝ, ඕපාසාදේ විහරති උත්තරේන ඕපාසාදං දේවවනේ සාලවනේ. තං ඛෝ පන භවන්තං ගෝතමං ඒවං කල්‍යාණෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගතෝ: ‘ඉතිපි සෝ භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා(අ)ති. තමේතේ භවන්තං ගෝතමං දස්සනාය ගච්ඡන්තී”ති.
“The ascetic Gotama has arrived at Opāsāda together with a large Saṅgha of bhikkhus. He is staying in the Godswood to the north. He has this good reputation: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ They’re going to see that Master Gotama.”
“තේන හි, භෝ ඛත්තේ, යේන ඕපාසාදකා බ්‍රාහ්මණගහපතිකා තේනුපසඞ්කම; උපසඞ්කමිත්වා ඕපාසාදකේ බ්‍රාහ්මණගහපතිකේ ඒවං වදේහි: ‘චඞ්කී, භෝ, බ්‍රාහ්මණෝ ඒවමාහ—ආගමේන්තු කිර භෝන්තෝ, චඞ්කීපි බ්‍රාහ්මණෝ සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිස්සතී(අ)”ති.
“Well then, go to the brahmins and householders and say to them: ‘Sirs, the brahmin Caṅkī asks you to wait, as he will also go to see the ascetic Gotama.’”
“ඒවං, භෝ”ති ඛෝ සෝ ඛත්තෝ චඞ්කිස්ස බ්‍රාහ්මණස්ස පටිස්සුත්වා යේන ඕපාසාදකා බ්‍රාහ්මණගහපතිකා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ඕපාසාදකේ බ්‍රාහ්මණගහපතිකේ ඒතදවෝච: “චඞ්කී, භෝ, බ්‍රාහ්මණෝ ඒවමාහ: ‘ආගමේන්තු කිර භෝන්තෝ, චඞ්කීපි බ්‍රාහ්මණෝ සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිස්සතී(අ)”ති.
“Yes, sir,” replied the steward, and did as he was asked.
තේන ඛෝ පන සමයේන නානාවේරජ්ජකානං බ්‍රාහ්මණානං පඤ්චමත්තානි බ්‍රාහ්මණසතානි ඕපාසාදේ පටිවසන්ති කේනචිදේව කරණීයේන. අස්සෝසුං ඛෝ තේ බ්‍රාහ්මණා: “චඞ්කී කිර බ්‍රාහ්මණෝ සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිස්සතී”ති. අථ ඛෝ තේ බ්‍රාහ්මණා යේන චඞ්කී බ්‍රාහ්මණෝ තේනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා චඞ්කිං බ්‍රාහ්මණං ඒතදවෝචුං: “සච්චං කිර භවං චඞ්කී සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිස්සතී”ති?
Now at that time around five hundred brahmins from abroad were residing in Opāsāda on some business. They heard that the brahmin Caṅkī was going to see the ascetic Gotama. They approached Caṅkī and said to him, “Is it really true that you are going to see the ascetic Gotama?”
“ඒවං ඛෝ මේ, භෝ, හෝති: ‘අහං සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිස්සාමී(අ)”ති.
“Yes, gentlemen, it is true.”
“මා භවං චඞ්කී සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමි. න අරහති භවං චඞ්කී සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං; සමණෝත්වේව ගෝතමෝ අරහති භවන්තං චඞ්කිං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං.
“Please don’t! It’s not appropriate for you to go to see the ascetic Gotama; it’s appropriate that he comes to see you.
භවඤ්හි චඞ්කී උභතෝ සුජාතෝ මාතිතෝ ච පිතිතෝ ච සංසුද්ධගහණිකෝ යාව සත්තමා පිතාමහයුගා අක්ඛිත්තෝ අනුපක්කුට්ඨෝ ජාතිවාදේන. යම්පි භවං චඞ්කී උභතෝ සුජාතෝ මාතිතෝ ච පිතිතෝ ච සංසුද්ධගහණිකෝ යාව සත්තමා පිතාමහයුගා අක්ඛිත්තෝ අනුපක්කුට්ඨෝ ජාතිවාදේන, ඉමිනාපඞ්ගේන න අරහති භවං චඞ්කී සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං; සමණෝත්වේව ගෝතමෝ අරහති භවන්තං චඞ්කිං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං.
You are well born on both your mother’s and father’s side, of pure descent, with irrefutable and impeccable genealogy back to the seventh paternal generation. For this reason it’s not appropriate for you to go to see the ascetic Gotama; it’s appropriate that he comes to see you.
භවඤ්හි චඞ්කී අඩ්ඪෝ මහද්ධනෝ මහාභෝගෝ …පේ…
You’re rich, affluent, and wealthy. …
භවඤ්හි චඞ්කී තිණ්ණං වේදානං පාරගූ සනිඝණ්ඩුකේටුභානං සාක්ඛරප්පභේදානං ඉතිහාසපඤ්චමානං, පදකෝ, වේය්‍යාකරණෝ, ලෝකායතමහාපුරිසලක්ඛණේසු අනවයෝ …පේ…
You recite and remember the hymns, and have mastered the three Vedas, together with their vocabularies, ritual, phonology and etymology, and the testament as fifth. You know philology and grammar, and are well versed in cosmology and the marks of a great man. …
භවඤ්හි චඞ්කී අභිරූපෝ දස්සනීයෝ පාසාදිකෝ පරමාය වණ්ණපෝක්ඛරතාය සමන්නාගතෝ බ්‍රහ්මවණ්ණී බ්‍රහ්මවච්ඡසී අඛුද්දාවකාසෝ දස්සනාය …පේ…
You are attractive, good-looking, lovely, of surpassing beauty. You are magnificent and splendid as Brahmā, remarkable to behold. …
භවඤ්හි චඞ්කී සීලවා වුද්ධසීලී වුද්ධසීලේන සමන්නාගතෝ …පේ…
You are ethical, mature in ethical conduct. …
භවඤ්හි චඞ්කී කල්‍යාණවාචෝ කල්‍යාණවාක්කරණෝ පෝරියා වාචාය සමන්නාගතෝ විස්සට්ඨාය අනේලගලාය අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා …පේ…
You’re a good speaker, with a polished, clear, and articulate voice that expresses the meaning. …
භවඤ්හි චඞ්කී බහූනං ආචරියපාචරියෝ, තීණි මාණවකසතානි මන්තේ වාචේති …පේ…
You teach the teachers of many, and teach three hundred students to recite the hymns. …
භවඤ්හි චඞ්කී රඤ්ඤෝ පසේනදිස්ස කෝසලස්ස සක්කතෝ ගරුකතෝ මානිතෝ පූජිතෝ අපචිතෝ …පේ… භවඤ්හි චඞ්කී බ්‍රාහ්මණස්ස පෝක්ඛරසාතිස්ස සක්කතෝ ගරුකතෝ මානිතෝ පූජිතෝ අපචිතෝ …පේ…
You’re honored, respected, revered, venerated, and esteemed by King Pasenadi of Kosala and the brahmin Pokkharasādi. …
භවඤ්හි චඞ්කී ඕපාසාදං අජ්ඣාවසති සත්තුස්සදං සතිණකට්ඨෝදකං සධඤ්ඤං රාජභෝග්ගං රඤ්ඤා පසේනදිනා කෝසලේන දින්නං රාජදායං බ්‍රහ්මදේය්‍යං.
You live in Opāsāda, a crown property given by King Pasenadi of Kosala, teeming with living creatures, full of hay, wood, water, and grain, a royal park endowed to a brahmin.
යම්පි භවං චඞ්කී ඕපාසාදං අජ්ඣාවසති සත්තුස්සදං සතිණකට්ඨෝදකං සධඤ්ඤං රාජභෝග්ගං රඤ්ඤා පසේනදිනා කෝසලේන දින්නං රාජදායං බ්‍රහ්මදේය්‍යං, ඉමිනාපඞ්ගේන න අරහති භවං චඞ්කී සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං; සමණෝත්වේව ගෝතමෝ අරහති භවන්තං චඞ්කිං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුන්”ති.
For all these reasons it’s not appropriate for you to go to see the ascetic Gotama; it’s appropriate that he comes to see you.”
ඒවං වුත්තේ, චඞ්කී බ්‍රාහ්මණෝ තේ බ්‍රාහ්මණේ ඒතදවෝච:
When they had spoken, Caṅkī said to those brahmins:
“තේන හි, භෝ, මමපි සුණාථ, යථා මයමේව අරහාම තං සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං; න ත්වේව අරහති සෝ භවං ගෝතමෝ අම්හාකං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං.
“Well then, gentlemen, listen to why it’s appropriate for me to go to see the ascetic Gotama, and it’s not appropriate for him to come to see me.
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ උභතෝ සුජාතෝ මාතිතෝ ච පිතිතෝ ච සංසුද්ධගහණිකෝ යාව සත්තමා පිතාමහයුගා අක්ඛිත්තෝ අනුපක්කුට්ඨෝ ජාතිවාදේන. යම්පි, භෝ, සමණෝ ගෝතමෝ උභතෝ සුජාතෝ මාතිතෝ ච පිතිතෝ ච සංසුද්ධගහණිකෝ යාව සත්තමා පිතාමහයුගා අක්ඛිත්තෝ අනුපක්කුට්ඨෝ ජාතිවාදේන, ඉමිනාපඞ්ගේන න අරහති සෝ භවං ගෝතමෝ අම්හාකං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං; අථ ඛෝ මයමේව අරහාම තං භවන්තං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං.
He is well born on both his mother’s and father’s side, of pure descent, with irrefutable and impeccable genealogy back to the seventh paternal generation. For this reason it’s not appropriate for the ascetic Gotama to come to see me; rather, it’s appropriate for me to go to see him.
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ පහූතං හිරඤ්ඤසුවණ්ණං ඕහාය පබ්බජිතෝ භූමිගතඤ්ච වේහාසට්ඨඤ්ච …පේ…
When he went forth he abandoned abundant gold coin and bullion stored in dungeons and towers. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ දහරෝව සමානෝ යුවා සුසුකාළකේසෝ භද්‍රේන යෝබ්බනේන සමන්නාගතෝ පඨමේන වයසා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතෝ …පේ…
He went forth from the lay life to homelessness while still a youth, young, black-haired, blessed with youth, in the prime of life. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ අකාමකානං මාතාපිතූනං අස්සුමුඛානං රුදන්තානං කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතෝ …පේ…
Though his mother and father wished otherwise, weeping with tearful faces, he shaved off his hair and beard, dressed in ocher robes, and went forth from the lay life to homelessness. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ අභිරූපෝ දස්සනීයෝ පාසාදිකෝ පරමාය වණ්ණපෝක්ඛරතාය සමන්නාගතෝ බ්‍රහ්මවණ්ණී බ්‍රහ්මවච්ඡසී අඛුද්දාවකාසෝ දස්සනාය …පේ…
He is attractive, good-looking, lovely, of surpassing beauty. He is magnificent and splendid as Brahmā, remarkable to behold. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ සීලවා අරියසීලී කුසලසීලී කුසලේන සීලේන සමන්නාගතෝ …පේ…
He is ethical, possessing ethical conduct that is noble and skillful. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ කල්‍යාණවාචෝ කල්‍යාණවාක්කරණෝ පෝරියා වාචාය සමන්නාගතෝ විස්සට්ඨාය අනේලගලාය අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා …පේ…
He’s a good speaker, with a polished, clear, and articulate voice that expresses the meaning. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ බහූනං ආචරියපාචරියෝ …පේ…
He’s a teacher of teachers. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ ඛීණකාමරාගෝ විගතචාපල්ලෝ …පේ…
He has ended sensual desire, and is rid of caprice. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ කම්මවාදී කිරියවාදී අපාපපුරේක්ඛාරෝ බ්‍රහ්මඤ්ඤාය පජාය …පේ…
He teaches the efficacy of deeds and action. He doesn’t wish any harm upon the community of brahmins. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ උච්චා කුලා පබ්බජිතෝ අසම්භින්නා ඛත්තියකුලා …පේ…
He went forth from an eminent family of unbroken aristocratic lineage. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ අඩ්ඪා කුලා පබ්බජිතෝ මහද්ධනා මහාභෝගා …පේ…
He went forth from a rich, affluent, and wealthy family. …
සමණං ඛලු, භෝ, ගෝතමං තිරෝරට්ඨා තිරෝජනපදා සංපුච්ඡිතුං ආගච්ඡන්ති …පේ…
People come from distant lands and distant countries to question him. …
සමණං ඛලු, භෝ, ගෝතමං අනේකානි දේවතාසහස්සානි පාණේහි සරණං ගතානි …පේ…
Many thousands of deities have gone for refuge for life to him. …
සමණං ඛලු, භෝ, ගෝතමං ඒවං කල්‍යාණෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගතෝ: ‘ඉතිපි සෝ භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා(අ)ති …පේ…
He has this good reputation: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ ද්වත්තිංසමහාපුරිසලක්ඛණේහි සමන්නාගතෝ …පේ…
He has the thirty-two marks of a great man. …
සමණං ඛලු, භෝ, ගෝතමං රාජා මාගධෝ සේනියෝ බිම්බිසාරෝ සපුත්තදාරෝ පාණේහි සරණං ගතෝ …පේ…
King Seniya Bimbisāra of Magadha and his wives and children have gone for refuge for life to the ascetic Gotama. …
සමණං ඛලු, භෝ, ගෝතමං රාජා පසේනදි කෝසලෝ සපුත්තදාරෝ පාණේහි සරණං ගතෝ …පේ…
King Pasenadi of Kosala and his wives and children have gone for refuge for life to the ascetic Gotama. …
සමණං ඛලු, භෝ, ගෝතමං බ්‍රාහ්මණෝ පෝක්ඛරසාති සපුත්තදාරෝ පාණේහි සරණං ගතෝ …පේ…
The brahmin Pokkharasādi and his wives and children have gone for refuge for life to the ascetic Gotama. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ ඕපාසාදං අනුප්පත්තෝ ඕපාසාදේ විහරති උත්තරේන ඕපාසාදං දේවවනේ සාලවනේ. යේ ඛෝ තේ සමණා වා බ්‍රාහ්මණා වා අම්හාකං ගාමක්ඛේත්තං ආගච්ඡන්ති, අතිථී නෝ තේ හෝන්ති. අතිථී ඛෝ පනම්හේහි සක්කාතබ්බා ගරුකාතබ්බා මානේතබ්බා පූජේතබ්බා. යම්පි සමණෝ ගෝතමෝ ඕපාසාදං අනුප්පත්තෝ ඕපාසාදේ විහරති උත්තරේන ඕපාසාදං දේවවනේ සාලවනේ, අතිථිම්හාකං සමණෝ ගෝතමෝ. අතිථි ඛෝ පනම්හේහි සක්කාතබ්බෝ ගරුකාතබ්බෝ මානේතබ්බෝ පූජේතබ්බෝ. ඉමිනාපඞ්ගේන න අරහති සෝ භවං ගෝතමෝ අම්හාකං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං; අථ ඛෝ මයමේව අරහාම තං භවන්තං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං.
The ascetic Gotama has arrived to stay in the Godswood to the north of Opāsāda. Any ascetic or brahmin who comes to stay in our village district is our guest, and should be honored and respected as such. For this reason, too, it’s not appropriate for Master Gotama to come to see me, rather, it’s appropriate for me to go to see him.
ඒත්තකේ ඛෝ අහං, භෝ, තස්ස භෝතෝ ගෝතමස්ස වණ්ණේ පරියාපුණාමි, නෝ ච ඛෝ සෝ භවං ගෝතමෝ ඒත්තකවණ්ණෝ; අපරිමාණවණ්ණෝ හි සෝ භවං ගෝතමෝ. ඒකමේකේනපි තේන අඞ්ගේන සමන්නාගතෝ න අරහති, සෝ භවං ගෝතමෝ අම්හාකං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං; අථ ඛෝ මයමේව අරහාම තං භවන්තං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුන්ති. තේන හි, භෝ, සබ්බේව මයං සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිස්සාමා”ති.
This is the extent of Master Gotama’s praise that I have learned. But his praises are not confined to this, for the praise of Master Gotama is limitless. The possession of even a single one of these factors makes it inappropriate for Master Gotama to come to see me, rather, it’s appropriate for me to go to see him. Well then, gentlemen, let’s all go to see the ascetic Gotama.”
අථ ඛෝ චඞ්කී බ්‍රාහ්මණෝ මහතා බ්‍රාහ්මණගණේන සද්ධිං යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මෝදි. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි.
Then Caṅkī together with a large group of brahmins went to the Buddha and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side.
තේන ඛෝ පන සමයේන භගවා වුද්ධේහි වුද්ධේහි බ්‍රාහ්මණේහි සද්ධිං කිඤ්චි කිඤ්චි කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා නිසින්නෝ හෝති. තේන ඛෝ පන සමයේන කාපටිකෝ නාම මාණවෝ දහරෝ වුත්තසිරෝ සෝළසවස්සුද්දේසිකෝ ජාතියා, තිණ්ණං වේදානං පාරගූ සනිඝණ්ඩුකේටුභානං සාක්ඛරප්පභේදානං ඉතිහාසපඤ්චමානං, පදකෝ, වේය්‍යාකරණෝ, ලෝකායතමහාපුරිසලක්ඛණේසු අනවයෝ තස්සං පරිසායං නිසින්නෝ හෝති. සෝ වුද්ධානං වුද්ධානං බ්‍රාහ්මණානං භගවතා සද්ධිං මන්තයමානානං අන්තරන්තරා කථං ඕපාතේති.
Now at that time the Buddha was sitting engaged in some polite conversation together with some very senior brahmins. And the brahmin student Kāpaṭika was sitting in that assembly. He was young, newly tonsured; he was sixteen years old. He had mastered the three Vedas, together with their vocabularies, ritual, phonology and etymology, and the testament as fifth. He knew philology and grammar, and was well versed in cosmology and the marks of a great man. While the senior brahmins were conversing together with the Buddha, he interrupted.
අථ ඛෝ භගවා කාපටිකං මාණවං අපසාදේති: “මායස්මා භාරද්වාජෝ වුද්ධානං වුද්ධානං බ්‍රාහ්මණානං මන්තයමානානං අන්තරන්තරා කථං ඕපාතේතු. කථාපරියෝසානං ආයස්මා භාරද්වාජෝ ආගමේතූ”ති.
Then the Buddha rebuked Kāpaṭika, “Venerable Bhāradvāja, don’t interrupt the senior brahmins. Wait until they’ve finished speaking.”
ඒවං වුත්තේ, චඞ්කී බ්‍රාහ්මණෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “මා භවං ගෝතමෝ කාපටිකං මාණවං අපසාදේසි. කුලපුත්තෝ ච කාපටිකෝ මාණවෝ, බහුස්සුතෝ ච කාපටිකෝ මාණවෝ, පණ්ඩිතෝ ච කාපටිකෝ මාණවෝ, කල්‍යාණවාක්කරණෝ ච කාපටිකෝ මාණවෝ, පහෝති ච කාපටිකෝ මාණවෝ භෝතා ගෝතමේන සද්ධිං අස්මිං වචනේ පටිමන්තේතුන්”ති.
When he had spoken, Caṅkī said to the Buddha, “Master Gotama, don’t rebuke the student Kāpaṭika. He’s a gentleman, learned, astute, a good speaker. He is capable of having a dialogue with Master Gotama about this.”
අථ ඛෝ භගවතෝ ඒතදහෝසි: “අද්ධා ඛෝ කාපටිකස්ස මාණවස්ස තේවිජ්ජකේ පාවචනේ කථා භවිස්සති. තථා හි නං බ්‍රාහ්මණා සම්පුරේක්ඛරෝන්තී”ති.
Then it occurred to the Buddha, “Clearly the student Kāpaṭika will talk about the scriptural heritage of the three Vedas. That’s why they put him at the front.”
අථ ඛෝ කාපටිකස්ස මාණවස්ස ඒතදහෝසි: “යදා මේ සමණෝ ගෝතමෝ චක්ඛුං උපසංහරිස්සති, අථාහං සමණං ගෝතමං පඤ්හං පුච්ඡිස්සාමී”ති. අථ ඛෝ භගවා කාපටිකස්ස මාණවස්ස චේතසා චේතෝපරිවිතක්කමඤ්ඤාය යේන කාපටිකෝ මාණවෝ තේන චක්ඛූනි උපසංහාසි.
Then Kāpaṭika thought, “When the ascetic Gotama looks at me, I’ll ask him a question.” Then the Buddha, knowing what Kāpaṭika was thinking, looked at him.
අථ ඛෝ කාපටිකස්ස මාණවස්ස ඒතදහෝසි: “සමන්නාහරති ඛෝ මං සමණෝ ගෝතමෝ. යන්නූනාහං සමණං ගෝතමං පඤ්හං පුච්ඡේය්‍යන්”ති. අථ ඛෝ කාපටිකෝ මාණවෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “යදිදං, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණානං පෝරාණං මන්තපදං ඉතිහිතිහපරම්පරාය පිටකසම්පදාය, තත්ථ ච බ්‍රාහ්මණා ඒකංසේන නිට්ඨං ගච්ඡන්ති: ‘ඉදමේව සච්චං, මෝඝමඤ්ඤන්(අ)ති. ඉධ භවං ගෝතමෝ කිමාහා”ති?
Then Kāpaṭika thought, “The ascetic Gotama is engaging with me. Why don’t I ask him a question?” Then he said, “Master Gotama, regarding that which by the lineage of testament and by canonical authority is the ancient hymnal of the brahmins, the brahmins come to the definite conclusion: ‘This is the only truth, other ideas are silly.’ What do you say about this?”
“කිං පන, භාරද්වාජ, අත්ථි කෝචි බ්‍රාහ්මණානං ඒකබ්‍රාහ්මණෝපි යෝ ඒවමාහ: ‘අහමේතං ජානාමි, අහමේතං පස්සාමි. ඉදමේව සච්චං, මෝඝමඤ්ඤන්(අ)”ති?
“Well, Bhāradvāja, is there even a single one of the brahmins who says this: ‘I know this, I see this: this is the only truth, other ideas are silly’?”
“නෝ හිදං, භෝ ගෝතම”.
“No, Master Gotama.”
“කිං පන, භාරද්වාජ, අත්ථි කෝචි බ්‍රාහ්මණානං ඒකාචරියෝපි, ඒකාචරියපාචරියෝපි, යාව සත්තමා ආචරියමහයුගාපි, යෝ ඒවමාහ: ‘අහමේතං ජානාමි, අහමේතං පස්සාමි. ඉදමේව සච්චං, මෝඝමඤ්ඤන්(අ)”ති?
“Well, is there even a single teacher of the brahmins, or a teacher’s teacher, or anyone back to the seventh generation of teachers, who says this: ‘I know this, I see this: this is the only truth, other ideas are silly’?”
“නෝ හිදං, භෝ ගෝතම”.
“No, Master Gotama.”
“කිං පන, භාරද්වාජ, යේපි තේ බ්‍රාහ්මණානං පුබ්බකා ඉසයෝ මන්තානං කත්තාරෝ මන්තානං පවත්තාරෝ යේසමිදං ඒතරහි බ්‍රාහ්මණා පෝරාණං මන්තපදං ගීතං පවුත්තං සමිහිතං තදනුගායන්ති තදනුභාසන්ති භාසිතමනුභාසන්ති වාචිතමනුවාචේන්ති සේය්‍යථිදං—අට්ඨකෝ වාමකෝ වාමදේවෝ වේස්සාමිත්තෝ යමතග්ගි අඞ්ගීරසෝ භාරද්වාජෝ වාසේට්ඨෝ කස්සපෝ භගු, තේපි ඒවමාහංසු: ‘මයමේතං ජානාම, මයමේතං පස්සාම. ඉදමේව සච්චං, මෝඝමඤ්ඤන්(අ)”ති?
“Well, what of the ancient seers of the brahmins, namely Aṭṭhaka, Vāmaka, Vāmadeva, Vessāmitta, Yamadaggi, Aṅgīrasa, Bhāradvāja, Vāseṭṭha, Kassapa, and Bhagu? They were the authors and propagators of the hymns. Their hymnal was sung and propagated and compiled in ancient times; and these days, brahmins continue to sing and chant it, chanting what was chanted and teaching what was taught. Did even they say: ‘We know this, we see this: this is the only truth, other ideas are silly’?”
“නෝ හිදං, භෝ ගෝතම”.
“No, Master Gotama.”
“ඉති කිර, භාරද්වාජ, නත්ථි කෝචි බ්‍රාහ්මණානං ඒකබ්‍රාහ්මණෝපි යෝ ඒවමාහ: ‘අහමේතං ජානාමි, අහමේතං පස්සාමි. ඉදමේව සච්චං, මෝඝමඤ්ඤන්(අ)ති; නත්ථි කෝචි බ්‍රාහ්මණානං ඒකාචරියෝපි ඒකාචරියපාචරියෝපි, යාව සත්තමා ආචරියමහයුගාපි, යෝ ඒවමාහ: ‘අහමේතං ජානාමි, අහමේතං පස්සාමි. ඉදමේව සච්චං, මෝඝමඤ්ඤන්(අ)ති; යේපි තේ බ්‍රාහ්මණානං පුබ්බකා ඉසයෝ මන්තානං කත්තාරෝ මන්තානං පවත්තාරෝ යේසමිදං ඒතරහි බ්‍රාහ්මණා පෝරාණං මන්තපදං ගීතං පවුත්තං සමිහිතං තදනුගායන්ති තදනුභාසන්ති භාසිතමනුභාසන්ති වාචිතමනුවාචේන්ති සේය්‍යථිදං—අට්ඨකෝ වාමකෝ වාමදේවෝ වේස්සාමිත්තෝ යමතග්ගි අඞ්ගීරසෝ භාරද්වාජෝ වාසේට්ඨෝ කස්සපෝ භගු, තේපි න ඒවමාහංසු: ‘මයමේතං ජානාම, මයමේතං පස්සාම. ඉදමේව සච්චං, මෝඝමඤ්ඤන්(අ)ති.
“So, Bhāradvāja, it seems that there is not a single one of the brahmins, not even anyone back to the seventh generation of teachers, nor even the ancient seers of the brahmins who say: ‘We know this, we see this: this is the only truth, other ideas are silly.’
සේය්‍යථාපි, භාරද්වාජ, අන්ධවේණි පරම්පරාසංසත්තා පුරිමෝපි න පස්සති මජ්ඣිමෝපි න පස්සති පච්ඡිමෝපි න පස්සති; ඒවමේව ඛෝ, භාරද්වාජ, අන්ධවේණූපමං මඤ්ඤේ බ්‍රාහ්මණානං භාසිතං සම්පජ්ජති—පුරිමෝපි න පස්සති මජ්ඣිමෝපි න පස්සති පච්ඡිමෝපි න පස්සති. තං කිං මඤ්ඤසි, භාරද්වාජ, නනු ඒවං සන්තේ බ්‍රාහ්මණානං අමූලිකා සද්ධා සම්පජ්ජතී”ති?
Suppose there was a queue of blind men, each holding the one in front: the first one does not see, the middle one does not see, and the last one does not see. In the same way, it seems to me that the brahmins’ statement turns out to be like a queue of blind men: the first one does not see, the middle one does not see, and the last one does not see. What do you think, Bhāradvāja? This being so, doesn’t the brahmins’ faith turn out to be baseless?”
“න ඛ්වේත්ථ, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණා සද්ධායේව පයිරුපාසන්ති, අනුස්සවාපේත්ථ බ්‍රාහ්මණා පයිරුපාසන්තී”ති.
“The brahmins don’t just honor this because of faith, but also because of oral transmission.”
“පුබ්බේව ඛෝ ත්වං, භාරද්වාජ, සද්ධං අගමාසි, අනුස්සවං ඉදානි වදේසි. පඤ්ච ඛෝ ඉමේ, භාරද්වාජ, ධම්මා දිට්ඨේව ධම්මේ ද්වේධා විපාකා. කතමේ පඤ්ච? සද්ධා, රුචි, අනුස්සවෝ, ආකාරපරිවිතක්කෝ, දිට්ඨිනිජ්ඣානක්ඛන්ති—ඉමේ ඛෝ, භාරද්වාජ, පඤ්ච ධම්මා දිට්ඨේව ධම්මේ ද්වේධා විපාකා. අපි ච, භාරද්වාජ, සුසද්දහිතංයේව හෝති, තඤ්ච හෝති රිත්තං තුච්ඡං මුසා; නෝ චේපි සුසද්දහිතං හෝති, තඤ්ච හෝති භූතං තච්ඡං අනඤ්ඤථා. අපි ච, භාරද්වාජ, සුරුචිතංයේව හෝති …පේ… ස්වානුස්සුතංයේව හෝති …පේ… සුපරිවිතක්කිතංයේව හෝති …පේ… සුනිජ්ඣායිතංයේව හෝති, තඤ්ච හෝති රිත්තං තුච්ඡං මුසා; නෝ චේපි සුනිජ්ඣායිතං හෝති, තඤ්ච හෝති භූතං තච්ඡං අනඤ්ඤථා. සච්චමනුරක්ඛතා, භාරද්වාජ, විඤ්ඤුනා පුරිසේන නාලමේත්ථ ඒකංසේන නිට්ඨං ගන්තුං: ‘ඉදමේව සච්චං, මෝඝමඤ්ඤන්(අ)”ති.
“First you relied on faith, now you speak of oral tradition. These five things can be seen to turn out in two different ways. What five? Faith, preference, oral tradition, reasoned contemplation, and acceptance of a view after consideration. Even though you have full faith in something, it may be void, hollow, and false. And even if you don’t have full faith in something, it may be true and real, not otherwise. Even though you have a strong preference for something … something may be accurately transmitted … something may be well contemplated … something may be well considered, it may be void, hollow, and false. And even if something is not well considered, it may be true and real, not otherwise. For a sensible person who is preserving truth this is not sufficient to come to the definite conclusion: ‘This is the only truth, other ideas are silly.’”
“කිත්තාවතා පන, භෝ ගෝතම, සච්චානුරක්ඛණා හෝති, කිත්තාවතා සච්චමනුරක්ඛති? සච්චානුරක්ඛණං මයං භවන්තං ගෝතමං පුච්ඡාමා”ති.
“But Master Gotama, how do you define the preservation of truth?”
“සද්ධා චේපි, භාරද්වාජ, පුරිසස්ස හෝති; ‘ඒවං මේ සද්ධා(අ)ති—ඉති වදං සච්චමනුරක්ඛති, න ත්වේව තාව ඒකංසේන නිට්ඨං ගච්ඡති: ‘ඉදමේව සච්චං, මෝඝමඤ්ඤන්(අ)ති (…). රුචි චේපි, භාරද්වාජ, පුරිසස්ස හෝති …පේ… අනුස්සවෝ චේපි, භාරද්වාජ, පුරිසස්ස හෝති …පේ… ආකාරපරිවිතක්කෝ චේපි, භාරද්වාජ, පුරිසස්ස හෝති …පේ… දිට්ඨිනිජ්ඣානක්ඛන්ති චේපි, භාරද්වාජ, පුරිසස්ස හෝති; ‘ඒවං මේ දිට්ඨිනිජ්ඣානක්ඛන්තී(අ)ති—ඉති වදං සච්චමනුරක්ඛති, න ත්වේව තාව ඒකංසේන නිට්ඨං ගච්ඡති: ‘ඉදමේව සච්චං, මෝඝමඤ්ඤන්(අ)ති. ඒත්තාවතා ඛෝ, භාරද්වාජ, සච්චානුරක්ඛණා හෝති, ඒත්තාවතා සච්චමනුරක්ඛති, ඒත්තාවතා ච මයං සච්චානුරක්ඛණං පඤ්ඤපේම; න ත්වේව තාව සච්චානුබෝධෝ හෝතී”ති.
“If a person has faith, they preserve truth by saying, ‘Such is my faith.’ But they don’t yet come to the definite conclusion: ‘This is the only truth, other ideas are silly.’ If a person has a preference … or has received an oral transmission … or has a reasoned reflection about something … or has accepted a view after contemplation, they preserve truth by saying, ‘Such is the view I have accepted after contemplation.’ But they don’t yet come to the definite conclusion: ‘This is the only truth, other ideas are silly.’ That’s how the preservation of truth is defined, Bhāradvāja. I describe the preservation of truth as defined in this way. But this is not yet the awakening to the truth.”
“ඒත්තාවතා, භෝ ගෝතම, සච්චානුරක්ඛණා හෝති, ඒත්තාවතා සච්චමනුරක්ඛති, ඒත්තාවතා ච මයං සච්චානුරක්ඛණං පේක්ඛාම. කිත්තාවතා පන, භෝ ගෝතම, සච්චානුබෝධෝ හෝති, කිත්තාවතා සච්චමනුබුජ්ඣති? සච්චානුබෝධං මයං භවන්තං ගෝතමං පුච්ඡාමා”ති.
“That’s how the preservation of truth is defined, Master Gotama. We regard the preservation of truth as defined in this way. But Master Gotama, how do you define awakening to the truth?”
“ඉධ, භාරද්වාජ, භික්ඛු අඤ්ඤතරං ගාමං වා නිගමං වා උපනිස්සාය විහරති. තමේනං ගහපති වා ගහපතිපුත්තෝ වා උපසඞ්කමිත්වා තීසු ධම්මේසු සමන්නේසති—ලෝභනීයේසු ධම්මේසු, දෝසනීයේසු ධම්මේසු, මෝහනීයේසු ධම්මේසු. අත්ථි නු ඛෝ ඉමස්සායස්මතෝ තථාරූපා ලෝභනීයා ධම්මා යථාරූපේහි ලෝභනීයේහි ධම්මේහි පරියාදින්නචිත්තෝ අජානං වා වදේය්‍ය—ජානාමීති, අපස්සං වා වදේය්‍ය—පස්සාමීති, පරං වා තදත්ථාය සමාදපේය්‍ය යං පරේසං අස්ස දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛායාති? තමේනං සමන්නේසමානෝ ඒවං ජානාති: ‘නත්ථි ඛෝ ඉමස්සායස්මතෝ තථාරූපා ලෝභනීයා ධම්මා යථාරූපේහි ලෝභනීයේහි ධම්මේහි පරියාදින්නචිත්තෝ අජානං වා වදේය්‍ය—ජානාමීති, අපස්සං වා වදේය්‍ය—පස්සාමීති, පරං වා තදත්ථාය සමාදපේය්‍ය යං පරේසං අස්ස දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛාය. තථාරූපෝ ඛෝ පනිමස්සායස්මතෝ කායසමාචාරෝ තථාරූපෝ වචීසමාචාරෝ යථා තං අලුද්ධස්ස. යං ඛෝ පන අයමායස්මා ධම්මං දේසේති, ගම්භීරෝ සෝ ධම්මෝ දුද්දසෝ දුරනුබෝධෝ සන්තෝ පණීතෝ අතක්කාවචරෝ නිපුණෝ පණ්ඩිතවේදනීයෝ; න සෝ ධම්මෝ සුදේසියෝ ලුද්ධේනා(අ)ති.
“Bhāradvāja, take the case of a bhikkhu living supported by a town or village. A householder or their child approaches and scrutinizes them for three kinds of things: things that arouse greed, things that provoke hate, and things that promote delusion. ‘Does this venerable have any qualities that arouse greed? Such qualities that, were their mind to be overwhelmed by them, they might say that they know, even though they don’t know, or that they see, even though they don’t see; or that they might encourage others to do what is for their lasting harm and suffering?’ Scrutinizing them they find: ‘This venerable has no such qualities that arouse greed. Rather, that venerable has bodily and verbal behavior like that of someone without greed. And the principle that they teach is deep, hard to see, hard to understand, peaceful, sublime, beyond the scope of logic, subtle, comprehensible to the astute. It’s not easy for someone with greed to teach this.’
යතෝ නං සමන්නේසමානෝ විසුද්ධං ලෝභනීයේහි ධම්මේහි සමනුපස්සති තතෝ නං උත්තරි සමන්නේසති දෝසනීයේසු ධම්මේසු. අත්ථි නු ඛෝ ඉමස්සායස්මතෝ තථාරූපා දෝසනීයා ධම්මා යථාරූපේහි දෝසනීයේහි ධම්මේහි පරියාදින්නචිත්තෝ අජානං වා වදේය්‍ය—ජානාමීති, අපස්සං වා වදේය්‍ය—පස්සාමීති, පරං වා තදත්ථාය සමාදපේය්‍ය යං පරේසං අස්ස දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛායාති? තමේනං සමන්නේසමානෝ ඒවං ජානාති: ‘නත්ථි ඛෝ ඉමස්සායස්මතෝ තථාරූපා දෝසනීයා ධම්මා යථාරූපේහි දෝසනීයේහි ධම්මේහි පරියාදින්නචිත්තෝ අජානං වා වදේය්‍ය—ජානාමීති, අපස්සං වා වදේය්‍ය—පස්සාමීති, පරං වා තදත්ථාය සමාදපේය්‍ය යං පරේසං අස්ස දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛාය. තථාරූපෝ ඛෝ පනිමස්සායස්මතෝ කායසමාචාරෝ තථාරූපෝ වචීසමාචාරෝ යථා තං අදුට්ඨස්ස. යං ඛෝ පන අයමායස්මා ධම්මං දේසේති, ගම්භීරෝ සෝ ධම්මෝ දුද්දසෝ දුරනුබෝධෝ සන්තෝ පණීතෝ අතක්කාවචරෝ නිපුණෝ පණ්ඩිතවේදනීයෝ; න සෝ ධම්මෝ සුදේසියෝ දුට්ඨේනා(අ)ති.
Scrutinizing them in this way they see that they are purified of qualities that arouse greed. Next, they search them for qualities that provoke hate. ‘Does this venerable have any qualities that provoke hate? Such qualities that, were their mind to be overwhelmed by them, they might say that they know, even though they don’t know, or that they see, even though they don’t see; or that they might encourage others to do what is for their lasting harm and suffering?’ Scrutinizing them they find: ‘This venerable has no such qualities that provoke hate. Rather, that venerable has bodily and verbal behavior like that of someone without hate. And the principle that they teach is deep, hard to see, hard to understand, peaceful, sublime, beyond the scope of logic, subtle, comprehensible to the astute. It’s not easy for someone with hate to teach this.’
යතෝ නං සමන්නේසමානෝ විසුද්ධං දෝසනීයේහි ධම්මේහි සමනුපස්සති, තතෝ නං උත්තරි සමන්නේසති මෝහනීයේසු ධම්මේසු. අත්ථි නු ඛෝ ඉමස්සායස්මතෝ තථාරූපා මෝහනීයා ධම්මා යථාරූපේහි මෝහනීයේහි ධම්මේහි පරියාදින්නචිත්තෝ අජානං වා වදේය්‍ය—ජානාමීති, අපස්සං වා වදේය්‍ය—පස්සාමීති, පරං වා තදත්ථාය සමාදපේය්‍ය යං පරේසං අස්ස දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛායාති? තමේනං සමන්නේසමානෝ ඒවං ජානාති: ‘නත්ථි ඛෝ ඉමස්සායස්මතෝ තථාරූපා මෝහනීයා ධම්මා යථාරූපේහි මෝහනීයේහි ධම්මේහි පරියාදින්නචිත්තෝ අජානං වා වදේය්‍ය—ජානාමීති, අපස්සං වා වදේය්‍ය—පස්සාමීති, පරං වා තදත්ථාය සමාදපේය්‍ය යං පරේසං අස්ස දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛාය. තථාරූපෝ ඛෝ පනිමස්සායස්මතෝ කායසමාචාරෝ තථාරූපෝ වචීසමාචාරෝ යථා තං අමූළ්හස්ස. යං ඛෝ පන අයමායස්මා ධම්මං දේසේති, ගම්භීරෝ සෝ ධම්මෝ දුද්දසෝ දුරනුබෝධෝ සන්තෝ පණීතෝ අතක්කාවචරෝ නිපුණෝ පණ්ඩිතවේදනීයෝ; න සෝ ධම්මෝ සුදේසියෝ මූළ්හේනා(අ)ති.
Scrutinizing them in this way they see that they are purified of qualities that provoke hate. Next, they scrutinize them for qualities that promote delusion. ‘Does this venerable have any qualities that promote delusion? Such qualities that, were their mind to be overwhelmed by them, they might say that they know, even though they don’t know, or that they see, even though they don’t see; or that they might encourage others to do what is for their lasting harm and suffering?’ Scrutinizing them they find: ‘This venerable has no such qualities that promote delusion. Rather, that venerable has bodily and verbal behavior like that of someone without delusion. And the principle that they teach is deep, hard to see, hard to understand, peaceful, sublime, beyond the scope of logic, subtle, comprehensible to the astute. It’s not easy for someone with delusion to teach this.’
යතෝ නං සමන්නේසමානෝ විසුද්ධං මෝහනීයේහි ධම්මේහි සමනුපස්සති; අථ තම්හි සද්ධං නිවේසේති, සද්ධාජාතෝ උපසඞ්කමති, උපසඞ්කමන්තෝ පයිරුපාසති, පයිරුපාසන්තෝ සෝතං ඕදහති, ඕහිතසෝතෝ ධම්මං සුණාති, සුත්වා ධම්මං ධාරේති, ධතානං ධම්මානං අත්ථං උපපරික්ඛති, අත්ථං උපපරික්ඛතෝ ධම්මා නිජ්ඣානං ඛමන්ති, ධම්මනිජ්ඣානක්ඛන්තියා සති ඡන්දෝ ජායති, ඡන්දජාතෝ උස්සහති, උස්සහිත්වා තුලේති, තුලයිත්වා පදහති, පහිතත්තෝ සමානෝ කායේන චේව පරමසච්චං සච්ඡිකරෝති පඤ්ඤාය ච නං අතිවිජ්ඣ පස්සති. ඒත්තාවතා ඛෝ, භාරද්වාජ, සච්චානුබෝධෝ හෝති, ඒත්තාවතා සච්චමනුබුජ්ඣති, ඒත්තාවතා ච මයං සච්චානුබෝධං පඤ්ඤපේම; න ත්වේව තාව සච්චානුප්පත්ති හෝතී”ති.
Scrutinizing them in this way they see that they are purified of qualities that promote delusion. Next, they place faith in them. When faith has arisen they approach the teacher. They pay homage, actively listen, hear the teachings, remember the teachings, reflect on their meaning, and accept them after consideration. Then enthusiasm springs up; they make an effort, weigh up, and persevere. Persevering, they directly realize the ultimate truth, and see it with penetrating wisdom. That’s how the awakening to truth is defined, Bhāradvāja. I describe the awakening to truth as defined in this way. But this is not yet the arrival at the truth.”
“ඒත්තාවතා, භෝ ගෝතම, සච්චානුබෝධෝ හෝති, ඒත්තාවතා සච්චමනුබුජ්ඣති, ඒත්තාවතා ච මයං සච්චානුබෝධං පේක්ඛාම. කිත්තාවතා පන, භෝ ගෝතම, සච්චානුප්පත්ති හෝති, කිත්තාවතා සච්චමනුපාපුණාති? සච්චානුප්පත්තිං මයං භවන්තං ගෝතමං පුච්ඡාමා”ති.
“That’s how the awakening to truth is defined, Master Gotama. I regard the awakening to truth as defined in this way. But Master Gotama, how do you define the arrival at the truth?”
“තේසංයේව, භාරද්වාජ, ධම්මානං ආසේවනා භාවනා බහුලීකම්මං සච්චානුප්පත්ති හෝති. ඒත්තාවතා ඛෝ, භාරද්වාජ, සච්චානුප්පත්ති හෝති, ඒත්තාවතා සච්චමනුපාපුණාති, ඒත්තාවතා ච මයං සච්චානුප්පත්තිං පඤ්ඤපේමා”ති.
“By the cultivation, development, and making much of these very same things there is the arrival at the truth. That’s how the arrival at the truth is defined, Bhāradvāja. I describe the arrival at the truth as defined in this way.”
“ඒත්තාවතා, භෝ ගෝතම, සච්චානුප්පත්ති හෝති, ඒත්තාවතා සච්චමනුපාපුණාති, ඒත්තාවතා ච මයං සච්චානුප්පත්තිං පේක්ඛාම. සච්චානුප්පත්තියා පන, භෝ ගෝතම, කතමෝ ධම්මෝ බහුකාරෝ? සච්චානුප්පත්තියා බහුකාරං ධම්මං මයං භවන්තං ගෝතමං පුච්ඡාමා”ති.
“That’s how the arrival at the truth is defined, Master Gotama. I regard the arrival at the truth as defined in this way. But what quality is helpful for arriving at the truth?”
“සච්චානුප්පත්තියා ඛෝ, භාරද්වාජ, පධානං බහුකාරං. නෝ චේතං පදහේය්‍ය, නයිදං සච්චමනුපාපුණේය්‍ය. යස්මා ච ඛෝ පදහති තස්මා සච්චමනුපාපුණාති. තස්මා සච්චානුප්පත්තියා පධානං බහුකාරන්”ති.
“Striving is helpful for arriving at the truth. If you don’t strive, you won’t arrive at the truth. You arrive at the truth because you strive. That’s why striving is helpful for arriving at the truth.”
“පධානස්ස පන, භෝ ගෝතම, කතමෝ ධම්මෝ බහුකාරෝ? පධානස්ස බහුකාරං ධම්මං මයං භවන්තං ගෝතමං පුච්ඡාමා”ති.
“But what quality is helpful for striving?”
“පධානස්ස ඛෝ, භාරද්වාජ, තුලනා බහුකාරා. නෝ චේතං තුලේය්‍ය, නයිදං පදහේය්‍ය. යස්මා ච ඛෝ තුලේති තස්මා පදහති. තස්මා පධානස්ස තුලනා බහුකාරා”ති.
“Weighing up the teachings is helpful for striving …
“තුලනාය පන, භෝ ගෝතම, කතමෝ ධම්මෝ බහුකාරෝ? තුලනාය බහුකාරං ධම්මං මයං භවන්තං ගෝතමං පුච්ඡාමා”ති. “තුලනාය ඛෝ, භාරද්වාජ, උස්සාහෝ බහුකාරෝ. නෝ චේතං උස්සහේය්‍ය, නයිදං තුලේය්‍ය. යස්මා ච ඛෝ උස්සහති තස්මා තුලේති. තස්මා තුලනාය උස්සාහෝ බහුකාරෝ”ති.
Making an effort is helpful for weighing up the teachings …
“උස්සාහස්ස පන, භෝ ගෝතම, කතමෝ ධම්මෝ බහුකාරෝ? උස්සාහස්ස බහුකාරං ධම්මං මයං භවන්තං ගෝතමං පුච්ඡාමා”ති. “උස්සාහස්ස ඛෝ, භාරද්වාජ, ඡන්දෝ බහුකාරෝ. නෝ චේතං ඡන්දෝ ජායේථ, නයිදං උස්සහේය්‍ය. යස්මා ච ඛෝ ඡන්දෝ ජායති තස්මා උස්සහති. තස්මා උස්සාහස්ස ඡන්දෝ බහුකාරෝ”ති.
Enthusiasm is helpful for making an effort …
“ඡන්දස්ස පන, භෝ ගෝතම, කතමෝ ධම්මෝ බහුකාරෝ? ඡන්දස්ස බහුකාරං ධම්මං මයං භවන්තං ගෝතමං පුච්ඡාමා”ති. “ඡන්දස්ස ඛෝ, භාරද්වාජ, ධම්මනිජ්ඣානක්ඛන්ති බහුකාරා. නෝ චේතේ ධම්මා නිජ්ඣානං ඛමේය්‍යුං, නයිදං ඡන්දෝ ජායේථ. යස්මා ච ඛෝ ධම්මා නිජ්ඣානං ඛමන්ති තස්මා ඡන්දෝ ජායති. තස්මා ඡන්දස්ස ධම්මනිජ්ඣානක්ඛන්ති බහුකාරා”ති.
Acceptance of the teachings after consideration is helpful for enthusiasm …
“ධම්මනිජ්ඣානක්ඛන්තියා පන, භෝ ගෝතම, කතමෝ ධම්මෝ බහුකාරෝ? ධම්මනිජ්ඣානක්ඛන්තියා බහුකාරං ධම්මං මයං භවන්තං ගෝතමං පුච්ඡාමා”ති. “ධම්මනිජ්ඣානක්ඛන්තියා ඛෝ, භාරද්වාජ, අත්ථූපපරික්ඛා බහුකාරා. නෝ චේතං අත්ථං උපපරික්ඛේය්‍ය, නයිදං ධම්මා නිජ්ඣානං ඛමේය්‍යුං. යස්මා ච ඛෝ අත්ථං උපපරික්ඛති තස්මා ධම්මා නිජ්ඣානං ඛමන්ති. තස්මා ධම්මනිජ්ඣානක්ඛන්තියා අත්ථූපපරික්ඛා බහුකාරා”ති.
Reflecting on the meaning of the teachings is helpful for accepting them after consideration …
“අත්ථූපපරික්ඛාය පන, භෝ ගෝතම, කතමෝ ධම්මෝ බහුකාරෝ? අත්ථූපපරික්ඛාය බහුකාරං ධම්මං මයං භවන්තං ගෝතමං පුච්ඡාමා”ති. “අත්ථූපපරික්ඛාය ඛෝ, භාරද්වාජ, ධම්මධාරණා බහුකාරා. නෝ චේතං ධම්මං ධාරේය්‍ය, නයිදං අත්ථං උපපරික්ඛේය්‍ය. යස්මා ච ඛෝ ධම්මං ධාරේති තස්මා අත්ථං උපපරික්ඛති. තස්මා අත්ථූපපරික්ඛාය ධම්මධාරණා බහුකාරා”ති.
Remembering the teachings is helpful for reflecting on their meaning …
“ධම්මධාරණාය පන, භෝ ගෝතම, කතමෝ ධම්මෝ බහුකාරෝ? ධම්මධාරණාය බහුකාරං ධම්මං මයං භවන්තං ගෝතමං පුච්ඡාමා”ති. “ධම්මධාරණාය ඛෝ, භාරද්වාජ, ධම්මස්සවනං බහුකාරං. නෝ චේතං ධම්මං සුණේය්‍ය, නයිදං ධම්මං ධාරේය්‍ය. යස්මා ච ඛෝ ධම්මං සුණාති තස්මා ධම්මං ධාරේති. තස්මා ධම්මධාරණාය ධම්මස්සවනං බහුකාරන්”ති.
Hearing the teachings is helpful for remembering the teachings …
“ධම්මස්සවනස්ස පන, භෝ ගෝතම, කතමෝ ධම්මෝ බහුකාරෝ? ධම්මස්සවනස්ස බහුකාරං ධම්මං මයං භවන්තං ගෝතමං පුච්ඡාමා”ති. “ධම්මස්සවනස්ස ඛෝ, භාරද්වාජ, සෝතාවධානං බහුකාරං. නෝ චේතං සෝතං ඕදහේය්‍ය, නයිදං ධම්මං සුණේය්‍ය. යස්මා ච ඛෝ සෝතං ඕදහති තස්මා ධම්මං සුණාති. තස්මා ධම්මස්සවනස්ස සෝතාවධානං බහුකාරන්”ති.
Listening is helpful for hearing the teachings …
“සෝතාවධානස්ස පන, භෝ ගෝතම, කතමෝ ධම්මෝ බහුකාරෝ? සෝතාවධානස්ස බහුකාරං ධම්මං මයං භවන්තං ගෝතමං පුච්ඡාමා”ති. “සෝතාවධානස්ස ඛෝ, භාරද්වාජ, පයිරුපාසනා බහුකාරා. නෝ චේතං පයිරුපාසේය්‍ය, නයිදං සෝතං ඕදහේය්‍ය. යස්මා ච ඛෝ පයිරුපාසති තස්මා සෝතං ඕදහති. තස්මා සෝතාවධානස්ස පයිරුපාසනා බහුකාරා”ති.
Paying homage is helpful for listening …
“පයිරුපාසනාය පන, භෝ ගෝතම, කතමෝ ධම්මෝ බහුකාරෝ? පයිරුපාසනාය බහුකාරං ධම්මං මයං භවන්තං ගෝතමං පුච්ඡාමා”ති. “පයිරුපාසනාය ඛෝ, භාරද්වාජ, උපසඞ්කමනං බහුකාරං. නෝ චේතං උපසඞ්කමේය්‍ය, නයිදං පයිරුපාසේය්‍ය. යස්මා ච ඛෝ උපසඞ්කමති තස්මා පයිරුපාසති. තස්මා පයිරුපාසනාය උපසඞ්කමනං බහුකාරන්”ති.
Approaching is helpful for paying homage …
“උපසඞ්කමනස්ස පන, භෝ ගෝතම, කතමෝ ධම්මෝ බහුකාරෝ? උපසඞ්කමනස්ස බහුකාරං ධම්මං මයං භවන්තං ගෝතමං පුච්ඡාමා”ති. “උපසඞ්කමනස්ස ඛෝ, භාරද්වාජ, සද්ධා බහුකාරා. නෝ චේතං සද්ධා ජායේථ, නයිදං උපසඞ්කමේය්‍ය. යස්මා ච ඛෝ සද්ධා ජායති තස්මා උපසඞ්කමති. තස්මා උපසඞ්කමනස්ස සද්ධා බහුකාරා”ති.
Faith is helpful for approaching a teacher. If you don’t give rise to faith, you won’t approach a teacher. You approach a teacher because you have faith. That’s why faith is helpful for approaching a teacher.”
“සච්චානුරක්ඛණං මයං භවන්තං ගෝතමං අපුච්ඡිම්හ, සච්චානුරක්ඛණං භවං ගෝතමෝ බ්‍යාකාසි; තඤ්ච පනම්හාකං රුච්චති චේව ඛමති ච තේන චම්හ අත්තමනා. සච්චානුබෝධං මයං භවන්තං ගෝතමං අපුච්ඡිම්හ, සච්චානුබෝධං භවං ගෝතමෝ බ්‍යාකාසි; තඤ්ච පනම්හාකං රුච්චති චේව ඛමති ච තේන චම්හ අත්තමනා. සච්චානුප්පත්තිං මයං භවන්තං ගෝතමං අපුච්ඡිම්හ, සච්චානුප්පත්තිං භවං ගෝතමෝ බ්‍යාකාසි; තඤ්ච පනම්හාකං රුච්චති චේව ඛමති ච තේන චම්හ අත්තමනා. සච්චානුප්පත්තියා බහුකාරං ධම්මං මයං භවන්තං ගෝතමං අපුච්ඡිම්හ, සච්චානුප්පත්තියා බහුකාරං ධම්මං භවං ගෝතමෝ බ්‍යාකාසි; තඤ්ච පනම්හාකං රුච්චති චේව ඛමති ච තේන චම්හ අත්තමනා. යංයදේව ච මයං භවන්තං ගෝතමං අපුච්ඡිම්හ තංතදේව භවං ගෝතමෝ බ්‍යාකාසි; තඤ්ච පනම්හාකං රුච්චති චේව ඛමති ච තේන චම්හ අත්තමනා.
“I’ve asked Master Gotama about the preservation of truth, and he has answered me. I like and accept this, and am satisfied with it. I’ve asked Master Gotama about awakening to the truth, and he has answered me. I like and accept this, and am satisfied with it. I’ve asked Master Gotama about the arrival at the truth, and he has answered me. I like and accept this, and am satisfied with it. I’ve asked Master Gotama about the things that are helpful for the arrival at the truth, and he has answered me. I like and accept this, and am satisfied with it. Whatever I have asked Master Gotama about he has answered me. I like and accept this, and am satisfied with it.
මයඤ්හි, භෝ ගෝතම, පුබ්බේ ඒවං ජානාම: ‘කේ ච මුණ්ඩකා සමණකා ඉබ්භා කණ්හා බන්ධුපාදාපච්චා, කේ ච ධම්මස්ස අඤ්ඤාතාරෝ(අ)ති? අජනේසි වත මේ භවං ගෝතමෝ සමණේසු සමණපේමං, සමණේසු සමණපසාදං, සමණේසු සමණගාරවං.
Master Gotama, I used to think this: ‘Who are these shavelings, fake ascetics, primitives, black spawn from the feet of our kinsman to be counted alongside those who understand the teaching?’ The Buddha has inspired me to have love, confidence, and respect for ascetics!
අභික්කන්තං, භෝ ගෝතම …පේ… උපාසකං මං භවං ගෝතමෝ ධාරේතු අජ්ජතග්ගේ පාණුපේතං සරණං ගතන්”ති.
Excellent, Master Gotama! … From this day forth, may Master Gotama remember me as a lay follower who has gone for refuge for life.”
චඞ්කීසුත්තං නිට්ඨිතං පඤ්චමං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
