Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya |
౫. చఙ్కీసుత్తం
5. Caṅkīsuttaṃ
౪౨౨. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా కోసలేసు చారికం చరమానో మహతా భిక్ఖుసఙ్ఘేన సద్ధిం యేన ఓపాసాదం నామ కోసలానం బ్రాహ్మణగామో తదవసరి. తత్ర సుదం భగవా ఓపాసాదే విహరతి ఉత్తరేన ఓపాసాదం దేవవనే సాలవనే. తేన ఖో పన సమయేన చఙ్కీ బ్రాహ్మణో ఓపాసాదం అజ్ఝావసతి సత్తుస్సదం సతిణకట్ఠోదకం సధఞ్ఞం రాజభోగ్గం రఞ్ఞా పసేనదినా కోసలేన దిన్నం రాజదాయం బ్రహ్మదేయ్యం. అస్సోసుం ఖో ఓపాసాదకా బ్రాహ్మణగహపతికా – ‘‘సమణో ఖలు, భో, గోతమో సక్యపుత్తో సక్యకులా పబ్బజితో కోసలేసు చారికం చరమానో మహతా భిక్ఖుసఙ్ఘేన సద్ధిం ఓపాసాదం అనుప్పత్తో, ఓపాసాదే విహరతి ఉత్తరేన ఓపాసాదం దేవవనే సాలవనే. తం ఖో పన భవన్తం గోతమం ఏవం కల్యాణో కిత్తిసద్దో అబ్భుగ్గతో – ‘ఇతిపి సో భగవా అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో విజ్జాచరణసమ్పన్నో సుగతో లోకవిదూ అనుత్తరో పురిసదమ్మసారథి సత్థా దేవమనుస్సానం బుద్ధో భగవా’తి. సో ఇమం లోకం సదేవకం సమారకం సబ్రహ్మకం సస్సమణబ్రాహ్మణిం పజం సదేవమనుస్సం సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా పవేదేతి. సో ధమ్మం దేసేతి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జనం, కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేతి. సాధు ఖో పన తథారూపానం అరహతం దస్సనం హోతీ’’తి.
422. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena opāsādaṃ nāma kosalānaṃ brāhmaṇagāmo tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā opāsāde viharati uttarena opāsādaṃ devavane sālavane. Tena kho pana samayena caṅkī brāhmaṇo opāsādaṃ ajjhāvasati sattussadaṃ satiṇakaṭṭhodakaṃ sadhaññaṃ rājabhoggaṃ raññā pasenadinā kosalena dinnaṃ rājadāyaṃ brahmadeyyaṃ. Assosuṃ kho opāsādakā brāhmaṇagahapatikā – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ opāsādaṃ anuppatto, opāsāde viharati uttarena opāsādaṃ devavane sālavane. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti.
౪౨౩. అథ ఖో ఓపాసాదకా బ్రాహ్మణగహపతికా ఓపాసాదా నిక్ఖమిత్వా సఙ్ఘసఙ్ఘీ గణీభూతా ఉత్తరేనముఖా గచ్ఛన్తి యేన దేవవనం సాలవనం. తేన ఖో పన సమయేన చఙ్కీ బ్రాహ్మణో ఉపరిపాసాదే దివాసేయ్యం ఉపగతో. అద్దసా ఖో చఙ్కీ బ్రాహ్మణో ఓపాసాదకే బ్రాహ్మణగహపతికే ఓపాసాదా నిక్ఖమిత్వా సఙ్ఘసఙ్ఘీ గణీభూతే ఉత్తరేన ముఖం యేన దేవవనం సాలవనం తేనుపసఙ్కమన్తే. దిస్వా ఖత్తం ఆమన్తేసి – ‘‘కిం ను ఖో, భో ఖత్తే, ఓపాసాదకా బ్రాహ్మణగహపతికా ఓపాసాదా నిక్ఖమిత్వా సఙ్ఘసఙ్ఘీ గణీభూతా ఉత్తరేనముఖా గచ్ఛన్తి యేన దేవవనం సాలవన’’న్తి? ‘‘అత్థి, భో చఙ్కీ, సమణో గోతమో సక్యపుత్తో సక్యకులా పబ్బజితో కోసలేసు చారికం చరమానో మహతా భిక్ఖుసఙ్ఘేన సద్ధిం ఓపాసాదం అనుప్పత్తో, ఓపాసాదే విహరతి ఉత్తరేన ఓపాసాదం దేవవనే సాలవనే. తం ఖో పన భవన్తం గోతమం ఏవం కల్యాణో కిత్తిసద్దో అబ్భుగ్గతో – ‘ఇతిపి సో భగవా అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో విజ్జాచరణసమ్పన్నో సుగతో లోకవిదూ అనుత్తరో పురిసదమ్మసారథి సత్థా దేవమనుస్సానం బుద్ధో భగవా’తి. తమేతే భవన్తం గోతమం దస్సనాయ గచ్ఛన్తీ’’తి. ‘‘తేన హి, భో ఖత్తే, యేన ఓపాసాదకా బ్రాహ్మణగహపతికా తేనుపసఙ్కమ; ఉపసఙ్కమిత్వా ఓపాసాదకే బ్రాహ్మణగహపతికే ఏవం వదేహి – ‘చఙ్కీ, భో, బ్రాహ్మణో ఏవమాహ – ఆగమేన్తు కిర భోన్తో, చఙ్కీపి బ్రాహ్మణో సమణం గోతమం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమిస్సతీ’’’తి. ‘‘ఏవం, భో’’తి ఖో సో ఖత్తో చఙ్కిస్స బ్రాహ్మణస్స పటిస్సుత్వా యేన ఓపాసాదకా బ్రాహ్మణగహపతికా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఓపాసాదకే బ్రాహ్మణగహపతికే ఏతదవోచ – ‘‘చఙ్కీ, భో, బ్రాహ్మణో ఏవమాహ – ‘ఆగమేన్తు కిర భోన్తో, చఙ్కీపి బ్రాహ్మణో సమణం గోతమం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమిస్సతీ’’’తి.
423. Atha kho opāsādakā brāhmaṇagahapatikā opāsādā nikkhamitvā saṅghasaṅghī gaṇībhūtā uttarenamukhā gacchanti yena devavanaṃ sālavanaṃ. Tena kho pana samayena caṅkī brāhmaṇo uparipāsāde divāseyyaṃ upagato. Addasā kho caṅkī brāhmaṇo opāsādake brāhmaṇagahapatike opāsādā nikkhamitvā saṅghasaṅghī gaṇībhūte uttarena mukhaṃ yena devavanaṃ sālavanaṃ tenupasaṅkamante. Disvā khattaṃ āmantesi – ‘‘kiṃ nu kho, bho khatte, opāsādakā brāhmaṇagahapatikā opāsādā nikkhamitvā saṅghasaṅghī gaṇībhūtā uttarenamukhā gacchanti yena devavanaṃ sālavana’’nti? ‘‘Atthi, bho caṅkī, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ opāsādaṃ anuppatto, opāsāde viharati uttarena opāsādaṃ devavane sālavane. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Tamete bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya gacchantī’’ti. ‘‘Tena hi, bho khatte, yena opāsādakā brāhmaṇagahapatikā tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā opāsādake brāhmaṇagahapatike evaṃ vadehi – ‘caṅkī, bho, brāhmaṇo evamāha – āgamentu kira bhonto, caṅkīpi brāhmaṇo samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho so khatto caṅkissa brāhmaṇassa paṭissutvā yena opāsādakā brāhmaṇagahapatikā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā opāsādake brāhmaṇagahapatike etadavoca – ‘‘caṅkī, bho, brāhmaṇo evamāha – ‘āgamentu kira bhonto, caṅkīpi brāhmaṇo samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’’’ti.
౪౨౪. తేన ఖో పన సమయేన నానావేరజ్జకానం బ్రాహ్మణానం పఞ్చమత్తాని బ్రాహ్మణసతాని ఓపాసాదే పటివసన్తి కేనచిదేవ కరణీయేన. అస్సోసుం ఖో తే బ్రాహ్మణా – ‘‘చఙ్కీ కిర బ్రాహ్మణో సమణం గోతమం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమిస్సతీ’’తి. అథ ఖో తే బ్రాహ్మణా యేన చఙ్కీ బ్రాహ్మణో తేనుపసఙ్కమింసు; ఉపసఙ్కమిత్వా చఙ్కిం బ్రాహ్మణం ఏతదవోచుం – ‘‘సచ్చం కిర భవం చఙ్కీ సమణం గోతమం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమిస్సతీ’’తి? ‘‘ఏవం ఖో మే, భో, హోతి – ‘అహం సమణం గోతమం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమిస్సామీ’’’తి. ‘‘మా భవం చఙ్కీ సమణం గోతమం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమి. న అరహతి భవం చఙ్కీ సమణం గోతమం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితుం; సమణోత్వేవ గోతమో అరహతి భవన్తం చఙ్కిం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితుం. భవఞ్హి చఙ్కీ ఉభతో సుజాతో మాతితో చ పితితో చ సంసుద్ధగహణికో యావ సత్తమా పితామహయుగా అక్ఖిత్తో అనుపక్కుట్ఠో జాతివాదేన. యమ్పి భవం చఙ్కీ ఉభతో సుజాతో మాతితో చ పితితో చ సంసుద్ధగహణికో యావ సత్తమా పితామహయుగా అక్ఖిత్తో అనుపక్కుట్ఠో జాతివాదేన, ఇమినాపఙ్గేన న అరహతి భవం చఙ్కీ సమణం గోతమం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితుం; సమణోత్వేవ గోతమో అరహతి భవన్తం చఙ్కిం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితుం. భవఞ్హి చఙ్కీ అడ్ఢో మహద్ధనో మహాభోగో…పే॰… భవఞ్హి చఙ్కీ తిణ్ణం వేదానం పారగూ సనిఘణ్డుకేటుభానం సాక్ఖరప్పభేదానం ఇతిహాసపఞ్చమానం, పదకో, వేయ్యాకరణో, లోకాయతమహాపురిసలక్ఖణేసు అనవయో…పే॰… భవఞ్హి చఙ్కీ అభిరూపో దస్సనీయో పాసాదికో పరమాయ వణ్ణపోక్ఖరతాయ సమన్నాగతో బ్రహ్మవణ్ణీ బ్రహ్మవచ్ఛసీ 1 అఖుద్దావకాసో దస్సనాయ…పే॰… భవఞ్హి చఙ్కీ సీలవా వుద్ధసీలీ వుద్ధసీలేన సమన్నాగతో…పే॰… భవఞ్హి చఙ్కీ కల్యాణవాచో కల్యాణవాక్కరణో పోరియా వాచాయ సమన్నాగతో విస్సట్ఠాయ అనేలగలాయ అత్థస్స విఞ్ఞాపనియా…పే॰… భవఞ్హి చఙ్కీ బహూనం ఆచరియపాచరియో, తీణి మాణవకసతాని మన్తే వాచేతి…పే॰… భవఞ్హి చఙ్కీ రఞ్ఞో పసేనదిస్స కోసలస్స సక్కతో గరుకతో మానితో పూజితో అపచితో…పే॰… భవఞ్హి చఙ్కీ బ్రాహ్మణస్స పోక్ఖరసాతిస్స సక్కతో గరుకతో మానితో పూజితో అపచితో…పే॰… భవఞ్హి చఙ్కీ ఓపాసాదం అజ్ఝావసతి సత్తుస్సదం సతిణకట్ఠోదకం సధఞ్ఞం రాజభోగ్గం రఞ్ఞా పసేనదినా కోసలేన దిన్నం రాజదాయం బ్రహ్మదేయ్యం. యమ్పి భవం చఙ్కీ ఓపాసాదం అజ్ఝావసతి సత్తుస్సదం సతిణకట్ఠోదకం సధఞ్ఞం రాజభోగ్గం రఞ్ఞా పసేనదినా కోసలేన దిన్నం రాజదాయం బ్రహ్మదేయ్యం, ఇమినాపఙ్గేన న అరహతి భవం చఙ్కీ సమణం గోతమం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితుం; సమణోత్వేవ గోతమో అరహతి భవన్తం చఙ్కిం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితు’’న్తి.
424. Tena kho pana samayena nānāverajjakānaṃ brāhmaṇānaṃ pañcamattāni brāhmaṇasatāni opāsāde paṭivasanti kenacideva karaṇīyena. Assosuṃ kho te brāhmaṇā – ‘‘caṅkī kira brāhmaṇo samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’’ti. Atha kho te brāhmaṇā yena caṅkī brāhmaṇo tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā caṅkiṃ brāhmaṇaṃ etadavocuṃ – ‘‘saccaṃ kira bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’’ti? ‘‘Evaṃ kho me, bho, hoti – ‘ahaṃ samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissāmī’’’ti. ‘‘Mā bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkami. Na arahati bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ; samaṇotveva gotamo arahati bhavantaṃ caṅkiṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Bhavañhi caṅkī ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena. Yampi bhavaṃ caṅkī ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena, imināpaṅgena na arahati bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ; samaṇotveva gotamo arahati bhavantaṃ caṅkiṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Bhavañhi caṅkī aḍḍho mahaddhano mahābhogo…pe… bhavañhi caṅkī tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo…pe… bhavañhi caṅkī abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato brahmavaṇṇī brahmavacchasī 2 akhuddāvakāso dassanāya…pe… bhavañhi caṅkī sīlavā vuddhasīlī vuddhasīlena samannāgato…pe… bhavañhi caṅkī kalyāṇavāco kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā…pe… bhavañhi caṅkī bahūnaṃ ācariyapācariyo, tīṇi māṇavakasatāni mante vāceti…pe… bhavañhi caṅkī rañño pasenadissa kosalassa sakkato garukato mānito pūjito apacito…pe… bhavañhi caṅkī brāhmaṇassa pokkharasātissa sakkato garukato mānito pūjito apacito…pe… bhavañhi caṅkī opāsādaṃ ajjhāvasati sattussadaṃ satiṇakaṭṭhodakaṃ sadhaññaṃ rājabhoggaṃ raññā pasenadinā kosalena dinnaṃ rājadāyaṃ brahmadeyyaṃ. Yampi bhavaṃ caṅkī opāsādaṃ ajjhāvasati sattussadaṃ satiṇakaṭṭhodakaṃ sadhaññaṃ rājabhoggaṃ raññā pasenadinā kosalena dinnaṃ rājadāyaṃ brahmadeyyaṃ, imināpaṅgena na arahati bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ; samaṇotveva gotamo arahati bhavantaṃ caṅkiṃ dassanāya upasaṅkamitu’’nti.
౪౨౫. ఏవం వుత్తే, చఙ్కీ బ్రాహ్మణో తే బ్రాహ్మణే ఏతదవోచ – ‘‘తేన హి, భో, మమపి సుణాథ, యథా మయమేవ అరహామ తం సమణం గోతమం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితుం; నత్వేవ అరహతి సో భవం గోతమో అమ్హాకం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితుం. సమణో ఖలు, భో, గోతమో ఉభతో సుజాతో మాతితో చ పితితో చ సంసుద్ధగహణికో యావ సత్తమా పితామహయుగా అక్ఖిత్తో అనుపక్కుట్ఠో జాతివాదేన. యమ్పి, భో, సమణో గోతమో ఉభతో సుజాతో మాతితో చ పితితో చ సంసుద్ధగహణికో యావ సత్తమా పితామహయుగా అక్ఖిత్తో అనుపక్కుట్ఠో జాతివాదేన, ఇమినాపఙ్గేన న అరహతి సో భవం గోతమో అమ్హాకం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితుం; అథ ఖో మయమేవ అరహామ తం భవన్తం గోతమం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితుం 3. సమణో ఖలు, భో, గోతమో పహూతం హిరఞ్ఞసువణ్ణం ఓహాయ పబ్బజితో భూమిగతఞ్చ వేహాసట్ఠఞ్చ…పే॰… సమణో ఖలు, భో, గోతమో దహరోవ సమానో యువా సుసుకాళకేసో భద్రేన యోబ్బనేన సమన్నాగతో పఠమేన వయసా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజితో…పే॰… సమణో ఖలు, భో, గోతమో అకామకానం మాతాపితూనం అస్సుముఖానం రుదన్తానం కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజితో…పే॰… సమణో ఖలు, భో, గోతమో అభిరూపో దస్సనీయో పాసాదికో పరమాయ వణ్ణపోక్ఖరతాయ సమన్నాగతో బ్రహ్మవణ్ణీ బ్రహ్మవచ్ఛసీ అఖుద్దావకాసో దస్సనాయ…పే॰… సమణో ఖలు, భో, గోతమో సీలవా అరియసీలీ కుసలసీలీ కుసలేన సీలేన సమన్నాగతో…పే॰… సమణో ఖలు, భో, గోతమో కల్యాణవాచో కల్యాణవాక్కరణో పోరియా వాచాయ సమన్నాగతో విస్సట్ఠాయ అనేలగలాయ అత్థస్స విఞ్ఞాపనియా…పే॰… సమణో ఖలు, భో, గోతమో బహూనం ఆచరియపాచరియో…పే॰… సమణో ఖలు, భో, గోతమో ఖీణకామరాగో విగతచాపల్లో…పే॰… సమణో ఖలు, భో, గోతమో కమ్మవాదీ కిరియవాదీ అపాపపురేక్ఖారో బ్రహ్మఞ్ఞాయ పజాయ…పే॰… సమణో ఖలు, భో, గోతమో ఉచ్చా కులా పబ్బజితో అసమ్భిన్నా ఖత్తియకులా…పే॰… సమణో ఖలు, భో, గోతమో అడ్ఢా కులా పబ్బజితో మహద్ధనా మహాభోగా…పే॰… సమణం ఖలు, భో, గోతమం తిరోరట్ఠా తిరోజనపదా సంపుచ్ఛితుం ఆగచ్ఛన్తి…పే॰… సమణం ఖలు, భో, గోతమం అనేకాని దేవతాసహస్సాని పాణేహి సరణం గతాని…పే॰… సమణం ఖలు, భో, గోతమం ఏవం కల్యాణో కిత్తిసద్దో అబ్భుగ్గతో – ‘ఇతిపి సో భగవా అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో విజ్జాచరణసమ్పన్నో సుగతో లోకవిదూ అనుత్తరో పురిసదమ్మసారథి సత్థా దేవమనుస్సానం బుద్ధో భగవా’తి…పే॰… సమణో ఖలు, భో, గోతమో ద్వత్తింసమహాపురిసలక్ఖణేహి సమన్నాగతో…పే॰… 4 సమణం ఖలు, భో, గోతమం రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో సపుత్తదారో పాణేహి సరణం గతో…పే॰… సమణం ఖలు, భో, గోతమం రాజా పసేనది కోసలో సపుత్తదారో పాణేహి సరణం గతో…పే॰… సమణం ఖలు, భో, గోతమం బ్రాహ్మణో పోక్ఖరసాతి సపుత్తదారో పాణేహి సరణం గతో…పే॰… సమణో ఖలు, భో, గోతమో ఓపాసాదం అనుప్పత్తో ఓపాసాదే విహరతి ఉత్తరేన ఓపాసాదం దేవవనే సాలవనే. యే ఖో తే సమణా వా బ్రాహ్మణా వా అమ్హాకం గామక్ఖేత్తం ఆగచ్ఛన్తి, అతిథీ నో తే హోన్తి. అతిథీ ఖో పనమ్హేహి సక్కాతబ్బా గరుకాతబ్బా మానేతబ్బా పూజేతబ్బా. యమ్పి సమణో గోతమో ఓపాసాదం అనుప్పత్తో ఓపాసాదే విహరతి ఉత్తరేన ఓపాసాదం దేవవనే సాలవనే, అతిథిమ్హాకం సమణో గోతమో. అతిథి ఖో పనమ్హేహి సక్కాతబ్బో గరుకాతబ్బో మానేతబ్బో పూజేతబ్బో. ఇమినాపఙ్గేన న అరహతి సో భవం గోతమో అమ్హాకం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితుం; అథ ఖో మయమేవ అరహామ తం భవన్తం గోతమం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితుం. ఏత్తకే ఖో అహం, భో, తస్స భోతో గోతమస్స వణ్ణే పరియాపుణామి, నో చ ఖో సో భవం గోతమో ఏత్తకవణ్ణో; అపరిమాణవణ్ణో హి సో భవం గోతమో. ఏకమేకేనపి తేన 5 అఙ్గేన సమన్నాగతో న అరహతి, సో, భవం గోతమో అమ్హాకం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితుం; అథ ఖో మయమేవ అరహామ తం భవన్తం గోతమం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితున్తి. తేన హి, భో, సబ్బేవ మయం సమణం గోతమం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమిస్సామా’’తి.
425. Evaṃ vutte, caṅkī brāhmaṇo te brāhmaṇe etadavoca – ‘‘tena hi, bho, mamapi suṇātha, yathā mayameva arahāma taṃ samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ; natveva arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Samaṇo khalu, bho, gotamo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena. Yampi, bho, samaṇo gotamo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena, imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ; atha kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ 6. Samaṇo khalu, bho, gotamo pahūtaṃ hiraññasuvaṇṇaṃ ohāya pabbajito bhūmigatañca vehāsaṭṭhañca…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo daharova samāno yuvā susukāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ assumukhānaṃ rudantānaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato brahmavaṇṇī brahmavacchasī akhuddāvakāso dassanāya…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo sīlavā ariyasīlī kusalasīlī kusalena sīlena samannāgato…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo kalyāṇavāco kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo bahūnaṃ ācariyapācariyo…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo khīṇakāmarāgo vigatacāpallo…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo kammavādī kiriyavādī apāpapurekkhāro brahmaññāya pajāya…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo uccā kulā pabbajito asambhinnā khattiyakulā…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo aḍḍhā kulā pabbajito mahaddhanā mahābhogā…pe… samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ tiroraṭṭhā tirojanapadā saṃpucchituṃ āgacchanti…pe… samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ anekāni devatāsahassāni pāṇehi saraṇaṃ gatāni…pe… samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato…pe… 7 samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ rājā māgadho seniyo bimbisāro saputtadāro pāṇehi saraṇaṃ gato…pe… samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ rājā pasenadi kosalo saputtadāro pāṇehi saraṇaṃ gato…pe… samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ brāhmaṇo pokkharasāti saputtadāro pāṇehi saraṇaṃ gato…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo opāsādaṃ anuppatto opāsāde viharati uttarena opāsādaṃ devavane sālavane. Ye kho te samaṇā vā brāhmaṇā vā amhākaṃ gāmakkhettaṃ āgacchanti, atithī no te honti. Atithī kho panamhehi sakkātabbā garukātabbā mānetabbā pūjetabbā. Yampi samaṇo gotamo opāsādaṃ anuppatto opāsāde viharati uttarena opāsādaṃ devavane sālavane, atithimhākaṃ samaṇo gotamo. Atithi kho panamhehi sakkātabbo garukātabbo mānetabbo pūjetabbo. Imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ; atha kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Ettake kho ahaṃ, bho, tassa bhoto gotamassa vaṇṇe pariyāpuṇāmi, no ca kho so bhavaṃ gotamo ettakavaṇṇo; aparimāṇavaṇṇo hi so bhavaṃ gotamo. Ekamekenapi tena 8 aṅgena samannāgato na arahati, so, bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ; atha kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamitunti. Tena hi, bho, sabbeva mayaṃ samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissāmā’’ti.
౪౨౬. అథ ఖో చఙ్కీ బ్రాహ్మణో మహతా బ్రాహ్మణగణేన సద్ధిం యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతా సద్ధిం సమ్మోది. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. తేన ఖో పన సమయేన భగవా వుద్ధేహి వుద్ధేహి బ్రాహ్మణేహి సద్ధిం కిఞ్చి కిఞ్చి కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా నిసిన్నో హోతి. తేన ఖో పన సమయేన కాపటికో 9 నామ మాణవో దహరో వుత్తసిరో సోళసవస్సుద్దేసికో జాతియా, తిణ్ణం వేదానం పారగూ సనిఘణ్డుకేటుభానం సాక్ఖరప్పభేదానం ఇతిహాసపఞ్చమానం, పదకో, వేయ్యాకరణో, లోకాయతమహాపురిసలక్ఖణేసు అనవయో తస్సం పరిసాయం నిసిన్నో హోతి. సో వుద్ధానం వుద్ధానం బ్రాహ్మణానం భగవతా సద్ధిం మన్తయమానానం అన్తరన్తరా కథం ఓపాతేతి. అథ ఖో భగవా కాపటికం మాణవం అపసాదేతి – ‘‘మాయస్మా భారద్వాజో వుద్ధానం వుద్ధానం బ్రాహ్మణానం మన్తయమానానం అన్తరన్తరా కథం ఓపాతేతు. కథాపరియోసానం ఆయస్మా భారద్వాజో ఆగమేతూ’’తి. ఏవం వుత్తే, చఙ్కీ బ్రాహ్మణో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘మా భవం గోతమో కాపటికం మాణవం అపసాదేసి. కులపుత్తో చ కాపటికో మాణవో, బహుస్సుతో చ కాపటికో మాణవో, పణ్డితో చ కాపటికో మాణవో, కల్యాణవాక్కరణో చ కాపటికో మాణవో, పహోతి చ కాపటికో మాణవో భోతా గోతమేన సద్ధిం అస్మిం వచనే పటిమన్తేతు’’న్తి. అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘అద్ధా ఖో కాపటికస్స 10 మాణవస్స తేవిజ్జకే పావచనే కథా 11 భవిస్సతి. తథా హి నం బ్రాహ్మణా సంపురేక్ఖరోన్తీ’’తి. అథ ఖో కాపటికస్స మాణవస్స ఏతదహోసి – ‘‘యదా మే సమణో గోతమో చక్ఖుం ఉపసంహరిస్సతి, అథాహం సమణం గోతమం పఞ్హం పుచ్ఛిస్సామీ’’తి. అథ ఖో భగవా కాపటికస్స మాణవస్స చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ యేన కాపటికో మాణవో తేన చక్ఖూని ఉపసంహాసి.
426. Atha kho caṅkī brāhmaṇo mahatā brāhmaṇagaṇena saddhiṃ yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Tena kho pana samayena bhagavā vuddhehi vuddhehi brāhmaṇehi saddhiṃ kiñci kiñci kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā nisinno hoti. Tena kho pana samayena kāpaṭiko 12 nāma māṇavo daharo vuttasiro soḷasavassuddesiko jātiyā, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo tassaṃ parisāyaṃ nisinno hoti. So vuddhānaṃ vuddhānaṃ brāhmaṇānaṃ bhagavatā saddhiṃ mantayamānānaṃ antarantarā kathaṃ opāteti. Atha kho bhagavā kāpaṭikaṃ māṇavaṃ apasādeti – ‘‘māyasmā bhāradvājo vuddhānaṃ vuddhānaṃ brāhmaṇānaṃ mantayamānānaṃ antarantarā kathaṃ opātetu. Kathāpariyosānaṃ āyasmā bhāradvājo āgametū’’ti. Evaṃ vutte, caṅkī brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mā bhavaṃ gotamo kāpaṭikaṃ māṇavaṃ apasādesi. Kulaputto ca kāpaṭiko māṇavo, bahussuto ca kāpaṭiko māṇavo, paṇḍito ca kāpaṭiko māṇavo, kalyāṇavākkaraṇo ca kāpaṭiko māṇavo, pahoti ca kāpaṭiko māṇavo bhotā gotamena saddhiṃ asmiṃ vacane paṭimantetu’’nti. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘addhā kho kāpaṭikassa 13 māṇavassa tevijjake pāvacane kathā 14 bhavissati. Tathā hi naṃ brāhmaṇā saṃpurekkharontī’’ti. Atha kho kāpaṭikassa māṇavassa etadahosi – ‘‘yadā me samaṇo gotamo cakkhuṃ upasaṃharissati, athāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ pañhaṃ pucchissāmī’’ti. Atha kho bhagavā kāpaṭikassa māṇavassa cetasā cetoparivitakkamaññāya yena kāpaṭiko māṇavo tena cakkhūni upasaṃhāsi.
౪౨౭. అథ ఖో కాపటికస్స మాణవస్స ఏతదహోసి – ‘‘సమన్నాహరతి ఖో మం సమణో గోతమో. యంనూనాహం సమణం గోతమం పఞ్హం పుచ్ఛేయ్య’’న్తి. అథ ఖో కాపటికో మాణవో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘యదిదం, భో గోతమ, బ్రాహ్మణానం పోరాణం మన్తపదం ఇతిహితిహపరమ్పరాయ పిటకసమ్పదాయ, తత్థ చ బ్రాహ్మణా ఏకంసేన నిట్ఠం గచ్ఛన్తి – ‘ఇదమేవ సచ్చం, మోఘమఞ్ఞ’న్తి. ఇధ భవం గోతమో కిమాహా’’తి? ‘‘కిం పన, భారద్వాజ, అత్థి కోచి బ్రాహ్మణానం ఏకబ్రాహ్మణోపి యో ఏవమాహ – ‘అహమేతం జానామి, అహమేతం పస్సామి. ఇదమేవ సచ్చం, మోఘమఞ్ఞ’’’న్తి? ‘‘నో హిదం, భో గోతమ’’. ‘‘కిం పన, భారద్వాజ, అత్థి కోచి బ్రాహ్మణానం ఏకాచరియోపి , ఏకాచరియపాచరియోపి, యావ సత్తమా ఆచరియమహయుగాపి, యో ఏవమాహ – ‘అహమేతం జానామి, అహమేతం పస్సామి. ఇదమేవ సచ్చం, మోఘమఞ్ఞ’’’న్తి? ‘‘నో హిదం, భో గోతమ’’. ‘‘కిం పన, భారద్వాజ, యేపి తే బ్రాహ్మణానం పుబ్బకా ఇసయో మన్తానం కత్తారో మన్తానం పవత్తారో యేసమిదం ఏతరహి బ్రాహ్మణా పోరాణం మన్తపదం గీతం పవుత్తం సమిహితం తదనుగాయన్తి తదనుభాసన్తి భాసితమనుభాసన్తి వాచితమనువాచేన్తి సేయ్యథిదం – అట్ఠకో వామకో వామదేవో వేస్సామిత్తో యమతగ్గి అఙ్గీరసో భారద్వాజో వాసేట్ఠో కస్సపో భగు, తేపి ఏవమాహంసు – ‘మయమేతం జానామ, మయమేతం పస్సామ. ఇదమేవ సచ్చం, మోఘమఞ్ఞ’’’న్తి? ‘‘నో హిదం, భో గోతమ’’.
427. Atha kho kāpaṭikassa māṇavassa etadahosi – ‘‘samannāharati kho maṃ samaṇo gotamo. Yaṃnūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ pañhaṃ puccheyya’’nti. Atha kho kāpaṭiko māṇavo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yadidaṃ, bho gotama, brāhmaṇānaṃ porāṇaṃ mantapadaṃ itihitihaparamparāya piṭakasampadāya, tattha ca brāhmaṇā ekaṃsena niṭṭhaṃ gacchanti – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’nti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhā’’ti? ‘‘Kiṃ pana, bhāradvāja, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāha – ‘ahametaṃ jānāmi, ahametaṃ passāmi. Idameva saccaṃ, moghamañña’’’nti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Kiṃ pana, bhāradvāja, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekācariyopi , ekācariyapācariyopi, yāva sattamā ācariyamahayugāpi, yo evamāha – ‘ahametaṃ jānāmi, ahametaṃ passāmi. Idameva saccaṃ, moghamañña’’’nti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Kiṃ pana, bhāradvāja, yepi te brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti vācitamanuvācenti seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi evamāhaṃsu – ‘mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma. Idameva saccaṃ, moghamañña’’’nti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
‘‘ఇతి కిర, భారద్వాజ, నత్థి కోచి బ్రాహ్మణానం ఏకబ్రాహ్మణోపి యో ఏవమాహ – ‘అహమేతం జానామి, అహమేతం పస్సామి. ఇదమేవ సచ్చం, మోఘమఞ్ఞ’న్తి; నత్థి కోచి బ్రాహ్మణానం ఏకాచరియోపి ఏకాచరియపాచరియోపి, యావ సత్తమా ఆచరియమహయుగాపి, యో ఏవమాహ – ‘అహమేతం జానామి, అహమేతం పస్సామి. ఇదమేవ సచ్చం, మోఘమఞ్ఞ’న్తి; యేపి తే బ్రాహ్మణానం పుబ్బకా ఇసయో మన్తానం కత్తారో మన్తానం పవత్తారో యేసమిదం ఏతరహి బ్రాహ్మణా పోరాణం మన్తపదం గీతం పవుత్తం సమిహితం తదనుగాయన్తి తదనుభాసన్తి భాసితమనుభాసన్తి వాచితమనువాచేన్తి సేయ్యథిదం – అట్ఠకో వామకో వామదేవో వేస్సామిత్తో యమతగ్గి అఙ్గీరసో భారద్వాజో వాసేట్ఠో కస్సపో భగు, తేపి న ఏవమాహంసు – ‘మయమేతం జానామ, మయమేతం పస్సామ. ఇదమేవ సచ్చం, మోఘమఞ్ఞ’న్తి.
‘‘Iti kira, bhāradvāja, natthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāha – ‘ahametaṃ jānāmi, ahametaṃ passāmi. Idameva saccaṃ, moghamañña’nti; natthi koci brāhmaṇānaṃ ekācariyopi ekācariyapācariyopi, yāva sattamā ācariyamahayugāpi, yo evamāha – ‘ahametaṃ jānāmi, ahametaṃ passāmi. Idameva saccaṃ, moghamañña’nti; yepi te brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti vācitamanuvācenti seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi na evamāhaṃsu – ‘mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma. Idameva saccaṃ, moghamañña’nti.
౪౨౮. ‘‘సేయ్యథాపి, భారద్వాజ, అన్ధవేణి పరమ్పరాసంసత్తా పురిమోపి న పస్సతి మజ్ఝిమోపి న పస్సతి పచ్ఛిమోపి న పస్సతి; ఏవమేవ ఖో, భారద్వాజ, అన్ధవేణూపమం మఞ్ఞే బ్రాహ్మణానం భాసితం సమ్పజ్జతి – పురిమోపి న పస్సతి మజ్ఝిమోపి న పస్సతి పచ్ఛిమోపి న పస్సతి. తం కిం మఞ్ఞసి, భారద్వాజ , నను ఏవం సన్తే బ్రాహ్మణానం అమూలికా సద్ధా సమ్పజ్జతీ’’తి? ‘‘న ఖ్వేత్థ, భో గోతమ, బ్రాహ్మణా సద్ధాయేవ పయిరుపాసన్తి, అనుస్సవాపేత్థ బ్రాహ్మణా పయిరుపాసన్తీ’’తి. ‘‘పుబ్బేవ ఖో త్వం, భారద్వాజ, సద్ధం అగమాసి, అనుస్సవం ఇదాని వదేసి. పఞ్చ ఖో ఇమే, భారద్వాజ, ధమ్మా దిట్ఠేవ ధమ్మే ద్వేధా విపాకా. కతమే పఞ్చ? సద్ధా, రుచి, అనుస్సవో, ఆకారపరివితక్కో, దిట్ఠినిజ్ఝానక్ఖన్తి – ఇమే ఖో, భారద్వాజ , పఞ్చ ధమ్మా దిట్ఠేవ ధమ్మే ద్వేధా విపాకా. అపి చ, భారద్వాజ, సుసద్దహితంయేవ హోతి, తఞ్చ హోతి రిత్తం తుచ్ఛం ముసా; నో చేపి సుసద్దహితం హోతి, తఞ్చ హోతి భూతం తచ్ఛం అనఞ్ఞథా. అపి చ, భారద్వాజ , సురుచితంయేవ హోతి…పే॰… స్వానుస్సుతంయేవ హోతి…పే॰… సుపరివితక్కితంయేవ హోతి…పే॰… సునిజ్ఝాయితంయేవ హోతి, తఞ్చ హోతి రిత్తం తుచ్ఛం ముసా; నో చేపి సునిజ్ఝాయితం హోతి, తఞ్చ హోతి భూతం తచ్ఛం అనఞ్ఞథా. సచ్చమనురక్ఖతా, భారద్వాజ, విఞ్ఞునా పురిసేన నాలమేత్థ ఏకంసేన నిట్ఠం గన్తుం – ‘ఇదమేవ సచ్చం, మోఘమఞ్ఞ’’’న్తి.
428. ‘‘Seyyathāpi, bhāradvāja, andhaveṇi paramparāsaṃsattā purimopi na passati majjhimopi na passati pacchimopi na passati; evameva kho, bhāradvāja, andhaveṇūpamaṃ maññe brāhmaṇānaṃ bhāsitaṃ sampajjati – purimopi na passati majjhimopi na passati pacchimopi na passati. Taṃ kiṃ maññasi, bhāradvāja , nanu evaṃ sante brāhmaṇānaṃ amūlikā saddhā sampajjatī’’ti? ‘‘Na khvettha, bho gotama, brāhmaṇā saddhāyeva payirupāsanti, anussavāpettha brāhmaṇā payirupāsantī’’ti. ‘‘Pubbeva kho tvaṃ, bhāradvāja, saddhaṃ agamāsi, anussavaṃ idāni vadesi. Pañca kho ime, bhāradvāja, dhammā diṭṭheva dhamme dvedhā vipākā. Katame pañca? Saddhā, ruci, anussavo, ākāraparivitakko, diṭṭhinijjhānakkhanti – ime kho, bhāradvāja , pañca dhammā diṭṭheva dhamme dvedhā vipākā. Api ca, bhāradvāja, susaddahitaṃyeva hoti, tañca hoti rittaṃ tucchaṃ musā; no cepi susaddahitaṃ hoti, tañca hoti bhūtaṃ tacchaṃ anaññathā. Api ca, bhāradvāja , surucitaṃyeva hoti…pe… svānussutaṃyeva hoti…pe… suparivitakkitaṃyeva hoti…pe… sunijjhāyitaṃyeva hoti, tañca hoti rittaṃ tucchaṃ musā; no cepi sunijjhāyitaṃ hoti, tañca hoti bhūtaṃ tacchaṃ anaññathā. Saccamanurakkhatā, bhāradvāja, viññunā purisena nālamettha ekaṃsena niṭṭhaṃ gantuṃ – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’’’nti.
౪౨౯. ‘‘కిత్తావతా పన, భో గోతమ, సచ్చానురక్ఖణా హోతి, కిత్తావతా సచ్చమనురక్ఖతి? సచ్చానురక్ఖణం మయం భవన్తం గోతమం పుచ్ఛామా’’తి. ‘‘సద్ధా చేపి, భారద్వాజ, పురిసస్స హోతి; ‘ఏవం మే సద్ధా’తి – ఇతి వదం సచ్చమనురక్ఖతి 15, నత్వేవ తావ ఏకంసేన నిట్ఠం గచ్ఛతి – ‘ఇదమేవ సచ్చం, మోఘమఞ్ఞ’న్తి ( ) 16. రుచి చేపి, భారద్వాజ, పురిసస్స హోతి…పే॰… అనుస్సవో చేపి, భారద్వాజ, పురిసస్స హోతి…పే॰… ఆకారపరివితక్కో చేపి, భారద్వాజ, పురిసస్స హోతి…పే॰… దిట్ఠినిజ్ఝానక్ఖన్తి చేపి, భారద్వాజ, పురిసస్స హోతి; ‘ఏవం మే దిట్ఠినిజ్ఝానక్ఖన్తీ’తి – ఇతి వదం సచ్చమనురక్ఖతి, నత్వేవ తావ ఏకంసేన నిట్ఠం గచ్ఛతి – ‘ఇదమేవ సచ్చం, మోఘమఞ్ఞ’న్తి. ఏత్తావతా ఖో, భారద్వాజ, సచ్చానురక్ఖణా హోతి, ఏత్తావతా సచ్చమనురక్ఖతి, ఏత్తావతా చ మయం సచ్చానురక్ఖణం పఞ్ఞపేమ; న త్వేవ తావ సచ్చానుబోధో హోతీ’’తి.
429. ‘‘Kittāvatā pana, bho gotama, saccānurakkhaṇā hoti, kittāvatā saccamanurakkhati? Saccānurakkhaṇaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Saddhā cepi, bhāradvāja, purisassa hoti; ‘evaṃ me saddhā’ti – iti vadaṃ saccamanurakkhati 17, natveva tāva ekaṃsena niṭṭhaṃ gacchati – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’nti ( ) 18. Ruci cepi, bhāradvāja, purisassa hoti…pe… anussavo cepi, bhāradvāja, purisassa hoti…pe… ākāraparivitakko cepi, bhāradvāja, purisassa hoti…pe… diṭṭhinijjhānakkhanti cepi, bhāradvāja, purisassa hoti; ‘evaṃ me diṭṭhinijjhānakkhantī’ti – iti vadaṃ saccamanurakkhati, natveva tāva ekaṃsena niṭṭhaṃ gacchati – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’nti. Ettāvatā kho, bhāradvāja, saccānurakkhaṇā hoti, ettāvatā saccamanurakkhati, ettāvatā ca mayaṃ saccānurakkhaṇaṃ paññapema; na tveva tāva saccānubodho hotī’’ti.
౪౩౦. ‘‘ఏత్తావతా, భో గోతమ, సచ్చానురక్ఖణా హోతి, ఏత్తావతా సచ్చమనురక్ఖతి, ఏత్తావతా చ మయం సచ్చానురక్ఖణం పేక్ఖామ. కిత్తావతా పన, భో గోతమ, సచ్చానుబోధో హోతి, కిత్తావతా సచ్చమనుబుజ్ఝతి? సచ్చానుబోధం మయం భవన్తం గోతమం పుచ్ఛామా’’తి. ‘‘ఇధ 19, భారద్వాజ, భిక్ఖు అఞ్ఞతరం గామం వా నిగమం వా ఉపనిస్సాయ విహరతి. తమేనం గహపతి వా గహపతిపుత్తో వా ఉపసఙ్కమిత్వా తీసు ధమ్మేసు సమన్నేసతి – లోభనీయేసు ధమ్మేసు, దోసనీయేసు ధమ్మేసు, మోహనీయేసు ధమ్మేసు. అత్థి ను ఖో ఇమస్సాయస్మతో తథారూపా లోభనీయా ధమ్మా యథారూపేహి లోభనీయేహి ధమ్మేహి పరియాదిన్నచిత్తో అజానం వా వదేయ్య – జానామీతి, అపస్సం వా వదేయ్య – పస్సామీతి, పరం వా తదత్థాయ సమాదపేయ్య యం పరేసం అస్స దీఘరత్తం అహితాయ దుక్ఖాయాతి? తమేనం సమన్నేసమానో ఏవం జానాతి – ‘నత్థి ఖో ఇమస్సాయస్మతో తథారూపా లోభనీయా ధమ్మా యథారూపేహి లోభనీయేహి ధమ్మేహి పరియాదిన్నచిత్తో అజానం వా వదేయ్య – జానామీతి, అపస్సం వా వదేయ్య – పస్సామీతి, పరం వా తదత్థాయ సమాదపేయ్య యం పరేసం అస్స దీఘరత్తం అహితాయ దుక్ఖాయ 20. తథారూపో 21 ఖో పనిమస్సాయస్మతో కాయసమాచారో తథారూపో 22 వచీసమాచారో యథా తం అలుద్ధస్స. యం ఖో పన అయమాయస్మా ధమ్మం దేసేతి, గమ్భీరో సో ధమ్మో దుద్దసో దురనుబోధో సన్తో పణీతో అతక్కావచరో నిపుణో పణ్డితవేదనీయో; న సో ధమ్మో సుదేసియో లుద్ధేనా’’’తి.
430. ‘‘Ettāvatā, bho gotama, saccānurakkhaṇā hoti, ettāvatā saccamanurakkhati, ettāvatā ca mayaṃ saccānurakkhaṇaṃ pekkhāma. Kittāvatā pana, bho gotama, saccānubodho hoti, kittāvatā saccamanubujjhati? Saccānubodhaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Idha 23, bhāradvāja, bhikkhu aññataraṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharati. Tamenaṃ gahapati vā gahapatiputto vā upasaṅkamitvā tīsu dhammesu samannesati – lobhanīyesu dhammesu, dosanīyesu dhammesu, mohanīyesu dhammesu. Atthi nu kho imassāyasmato tathārūpā lobhanīyā dhammā yathārūpehi lobhanīyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya – jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya – passāmīti, paraṃ vā tadatthāya samādapeyya yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘natthi kho imassāyasmato tathārūpā lobhanīyā dhammā yathārūpehi lobhanīyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya – jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya – passāmīti, paraṃ vā tadatthāya samādapeyya yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya 24. Tathārūpo 25 kho panimassāyasmato kāyasamācāro tathārūpo 26 vacīsamācāro yathā taṃ aluddhassa. Yaṃ kho pana ayamāyasmā dhammaṃ deseti, gambhīro so dhammo duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo; na so dhammo sudesiyo luddhenā’’’ti.
౪౩౧. ‘‘యతో నం సమన్నేసమానో విసుద్ధం లోభనీయేహి ధమ్మేహి సమనుపస్సతి తతో నం ఉత్తరి సమన్నేసతి దోసనీయేసు ధమ్మేసు. అత్థి ను ఖో ఇమస్సాయస్మతో తథారూపా దోసనీయా ధమ్మా యథారూపేహి దోసనీయేహి ధమ్మేహి పరియాదిన్నచిత్తో అజానం వా వదేయ్య – జానామీతి, అపస్సం వా వదేయ్య – పస్సామీతి, పరం వా తదత్థాయ సమాదపేయ్య యం పరేసం అస్స దీఘరత్తం అహితాయ దుక్ఖాయాతి? తమేనం సమన్నేసమానో ఏవం జానాతి – ‘నత్థి ఖో ఇమస్సాయస్మతో తథారూపా దోసనీయా ధమ్మా యథారూపేహి దోసనీయేహి ధమ్మేహి పరియాదిన్నచిత్తో అజానం వా వదేయ్య – జానామీతి, అపస్సం వా వదేయ్య – పస్సామీతి, పరం వా తదత్థాయ సమాదపేయ్య యం పరేసం అస్స దీఘరత్తం అహితాయ దుక్ఖాయ. తథారూపో ఖో పనిమస్సాయస్మతో కాయసమాచారో తథారూపో వచీసమాచారో యథా తం అదుట్ఠస్స. యం ఖో పన అయమాయస్మా ధమ్మం దేసేతి, గమ్భీరో సో ధమ్మో దుద్దసో దురనుబోధో సన్తో పణీతో అతక్కావచరో నిపుణో పణ్డితవేదనీయో; న సో ధమ్మో సుదేసియో దుట్ఠేనా’’’తి.
431. ‘‘Yato naṃ samannesamāno visuddhaṃ lobhanīyehi dhammehi samanupassati tato naṃ uttari samannesati dosanīyesu dhammesu. Atthi nu kho imassāyasmato tathārūpā dosanīyā dhammā yathārūpehi dosanīyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya – jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya – passāmīti, paraṃ vā tadatthāya samādapeyya yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘natthi kho imassāyasmato tathārūpā dosanīyā dhammā yathārūpehi dosanīyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya – jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya – passāmīti, paraṃ vā tadatthāya samādapeyya yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Tathārūpo kho panimassāyasmato kāyasamācāro tathārūpo vacīsamācāro yathā taṃ aduṭṭhassa. Yaṃ kho pana ayamāyasmā dhammaṃ deseti, gambhīro so dhammo duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo; na so dhammo sudesiyo duṭṭhenā’’’ti.
౪౩౨. ‘‘యతో నం సమన్నేసమానో విసుద్ధం దోసనీయేహి ధమ్మేహి సమనుపస్సతి , తతో నం ఉత్తరి సమన్నేసతి మోహనీయేసు ధమ్మేసు. అత్థి ను ఖో ఇమస్సాయస్మతో తథారూపా మోహనీయా ధమ్మా యథారూపేహి మోహనీయేహి ధమ్మేహి పరియాదిన్నచిత్తో అజానం వా వదేయ్య – జానామీతి, అపస్సం వా వదేయ్య – పస్సామీతి, పరం వా తదత్థాయ సమాదపేయ్య యం పరేసం అస్స దీఘరత్తం అహితాయ దుక్ఖాయాతి? తమేనం సమన్నేసమానో ఏవం జానాతి – ‘నత్థి ఖో ఇమస్సాయస్మతో తథారూపా మోహనీయా ధమ్మా యథారూపేహి మోహనీయేహి ధమ్మేహి పరియాదిన్నచిత్తో అజానం వా వదేయ్య – జానామీతి, అపస్సం వా వదేయ్య – పస్సామీతి, పరం వా తదత్థాయ సమాదపేయ్య యం పరేసం అస్స దీఘరత్తం అహితాయ దుక్ఖాయ. తథారూపో ఖో పనిమస్సాయస్మతో కాయసమాచారో తథారూపో వచీసమాచారో యథా తం అమూళ్హస్స. యం ఖో పన అయమాయస్మా ధమ్మం దేసేతి, గమ్భీరో సో ధమ్మో దుద్దసో దురనుబోధో సన్తో పణీతో అతక్కావచరో నిపుణో పణ్డితవేదనీయో; న సో ధమ్మో సుదేసియో మూళ్హేనా’’’తి.
432. ‘‘Yato naṃ samannesamāno visuddhaṃ dosanīyehi dhammehi samanupassati , tato naṃ uttari samannesati mohanīyesu dhammesu. Atthi nu kho imassāyasmato tathārūpā mohanīyā dhammā yathārūpehi mohanīyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya – jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya – passāmīti, paraṃ vā tadatthāya samādapeyya yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘natthi kho imassāyasmato tathārūpā mohanīyā dhammā yathārūpehi mohanīyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya – jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya – passāmīti, paraṃ vā tadatthāya samādapeyya yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Tathārūpo kho panimassāyasmato kāyasamācāro tathārūpo vacīsamācāro yathā taṃ amūḷhassa. Yaṃ kho pana ayamāyasmā dhammaṃ deseti, gambhīro so dhammo duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo; na so dhammo sudesiyo mūḷhenā’’’ti.
‘‘యతో నం సమన్నేసమానో విసుద్ధం మోహనీయేహి ధమ్మేహి సమనుపస్సతి ; అథ తమ్హి సద్ధం నివేసేతి, సద్ధాజాతో ఉపసఙ్కమతి, ఉపసఙ్కమన్తో పయిరుపాసతి, పయిరుపాసన్తో సోతం ఓదహతి, ఓహితసోతో ధమ్మం సుణాతి, సుత్వా ధమ్మం ధారేతి, ధతానం 27 ధమ్మానం అత్థం ఉపపరిక్ఖతి, అత్థం ఉపపరిక్ఖతో ధమ్మా నిజ్ఝానం ఖమన్తి, ధమ్మనిజ్ఝానక్ఖన్తియా సతి ఛన్దో జాయతి, ఛన్దజాతో ఉస్సహతి, ఉస్సహిత్వా తులేతి, తులయిత్వా పదహతి, పహితత్తో సమానో కాయేన చేవ పరమసచ్చం సచ్ఛికరోతి పఞ్ఞాయ చ నం అతివిజ్ఝ పస్సతి. ఏత్తావతా ఖో, భారద్వాజ, సచ్చానుబోధో హోతి, ఏత్తావతా సచ్చమనుబుజ్ఝతి, ఏత్తావతా చ మయం సచ్చానుబోధం పఞ్ఞపేమ; న త్వేవ తావ సచ్చానుప్పత్తి హోతీ’’తి.
‘‘Yato naṃ samannesamāno visuddhaṃ mohanīyehi dhammehi samanupassati ; atha tamhi saddhaṃ niveseti, saddhājāto upasaṅkamati, upasaṅkamanto payirupāsati, payirupāsanto sotaṃ odahati, ohitasoto dhammaṃ suṇāti, sutvā dhammaṃ dhāreti, dhatānaṃ 28 dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhati, atthaṃ upaparikkhato dhammā nijjhānaṃ khamanti, dhammanijjhānakkhantiyā sati chando jāyati, chandajāto ussahati, ussahitvā tuleti, tulayitvā padahati, pahitatto samāno kāyena ceva paramasaccaṃ sacchikaroti paññāya ca naṃ ativijjha passati. Ettāvatā kho, bhāradvāja, saccānubodho hoti, ettāvatā saccamanubujjhati, ettāvatā ca mayaṃ saccānubodhaṃ paññapema; na tveva tāva saccānuppatti hotī’’ti.
౪౩౩. ‘‘ఏత్తావత్తా, భో గోతమ, సచ్చానుబోధో హోతి, ఏత్తావతా సచ్చమనుబుజ్ఝతి, ఏత్తావతా చ మయం సచ్చానుబోధం పేక్ఖామ. కిత్తావతా పన, భో గోతమ, సచ్చానుప్పత్తి హోతి, కిత్తావతా సచ్చమనుపాపుణాతి? సచ్చానుప్పత్తిం మయం భవన్తం గోతమం పుచ్ఛామా’’తి. ‘‘తేసంయే , భారద్వాజ, ధమ్మానం ఆసేవనా భావనా బహులీకమ్మం సచ్చానుప్పత్తి హోతి. ఏత్తావతా ఖో, భారద్వాజ, సచ్చానుప్పత్తి హోతి, ఏత్తావతా సచ్చమనుపాపుణాతి, ఏత్తావతా చ మయం సచ్చానుప్పత్తిం పఞ్ఞపేమా’’తి.
433. ‘‘Ettāvattā, bho gotama, saccānubodho hoti, ettāvatā saccamanubujjhati, ettāvatā ca mayaṃ saccānubodhaṃ pekkhāma. Kittāvatā pana, bho gotama, saccānuppatti hoti, kittāvatā saccamanupāpuṇāti? Saccānuppattiṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Tesaṃye , bhāradvāja, dhammānaṃ āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ saccānuppatti hoti. Ettāvatā kho, bhāradvāja, saccānuppatti hoti, ettāvatā saccamanupāpuṇāti, ettāvatā ca mayaṃ saccānuppattiṃ paññapemā’’ti.
౪౩౪. ‘‘ఏత్తావతా, భో గోతమ, సచ్చానుప్పత్తి హోతి, ఏత్తావతా సచ్చమనుపాపుణాతి, ఏత్తావతా చ మయం సచ్చానుప్పత్తిం పేక్ఖామ. సచ్చానుప్పత్తియా పన, భో గోతమ, కతమో ధమ్మో బహుకారో? సచ్చానుప్పత్తియా బహుకారం ధమ్మం మయం భవన్తం గోతమం పుచ్ఛామా’’తి. ‘‘సచ్చానుప్పత్తియా ఖో, భారద్వాజ, పధానం బహుకారం. నో చేతం పదహేయ్య, నయిదం సచ్చమనుపాపుణేయ్య. యస్మా చ ఖో పదహతి తస్మా సచ్చమనుపాపుణాతి. తస్మా సచ్చానుప్పత్తియా పధానం బహుకార’’న్తి.
434. ‘‘Ettāvatā, bho gotama, saccānuppatti hoti, ettāvatā saccamanupāpuṇāti, ettāvatā ca mayaṃ saccānuppattiṃ pekkhāma. Saccānuppattiyā pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Saccānuppattiyā bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Saccānuppattiyā kho, bhāradvāja, padhānaṃ bahukāraṃ. No cetaṃ padaheyya, nayidaṃ saccamanupāpuṇeyya. Yasmā ca kho padahati tasmā saccamanupāpuṇāti. Tasmā saccānuppattiyā padhānaṃ bahukāra’’nti.
‘‘పధానస్స పన, భో గోతమ, కతమో ధమ్మో బహుకారో? పధానస్స బహుకారం ధమ్మం మయం భవన్తం గోతమం పుచ్ఛామా’’తి. ‘‘పధానస్స ఖో, భారద్వాజ, తులనా బహుకారా. నో చేతం తులేయ్య, నయిదం పదహేయ్య. యస్మా చ ఖో తులేతి తస్మా పదహతి. తస్మా పధానస్స తులనా బహుకారా’’తి.
‘‘Padhānassa pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Padhānassa bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Padhānassa kho, bhāradvāja, tulanā bahukārā. No cetaṃ tuleyya, nayidaṃ padaheyya. Yasmā ca kho tuleti tasmā padahati. Tasmā padhānassa tulanā bahukārā’’ti.
‘‘తులనాయ పన, భో గోతమ, కతమో ధమ్మో బహుకారో? తులనాయ బహుకారం ధమ్మం మయం భవన్తం గోతమం పుచ్ఛామా’’తి. ‘‘తులనాయ ఖో, భారద్వాజ, ఉస్సాహో బహుకారో. నో చేతం ఉస్సహేయ్య, నయిదం తులేయ్య. యస్మా చ ఖో ఉస్సహతి తస్మా తులేతి. తస్మా తులనాయ ఉస్సాహో బహుకారో’’తి.
‘‘Tulanāya pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Tulanāya bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Tulanāya kho, bhāradvāja, ussāho bahukāro. No cetaṃ ussaheyya, nayidaṃ tuleyya. Yasmā ca kho ussahati tasmā tuleti. Tasmā tulanāya ussāho bahukāro’’ti.
‘‘ఉస్సాహస్స పన, భో గోతమ, కతమో ధమ్మో బహుకారో? ఉస్సాహస్స బహుకారం ధమ్మం మయం భవన్తం గోతమం పుచ్ఛామా’’తి. ‘‘ఉస్సాహస్స ఖో, భారద్వాజ, ఛన్దో బహుకారో. నో చేతం ఛన్దో జాయేథ, నయిదం ఉస్సహేయ్య. యస్మా చ ఖో ఛన్దో జాయతి తస్మా ఉస్సహతి. తస్మా ఉస్సాహస్స ఛన్దో బహుకారో’’తి.
‘‘Ussāhassa pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Ussāhassa bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Ussāhassa kho, bhāradvāja, chando bahukāro. No cetaṃ chando jāyetha, nayidaṃ ussaheyya. Yasmā ca kho chando jāyati tasmā ussahati. Tasmā ussāhassa chando bahukāro’’ti.
‘‘ఛన్దస్స పన, భో గోతమ, కతమో ధమ్మో బహుకారో ? ఛన్దస్స బహుకారం ధమ్మం మయం భవన్తం గోతమం పుచ్ఛామా’’తి. ‘‘ఛన్దస్స ఖో, భారద్వాజ, ధమ్మనిజ్ఝానక్ఖన్తి బహుకారా. నో చేతే ధమ్మా నిజ్ఝానం ఖమేయ్యుం, నయిదం ఛన్దో జాయేథ. యస్మా చ ఖో ధమ్మా నిజ్ఝానం ఖమన్తి తస్మా ఛన్దో జాయతి. తస్మా ఛన్దస్స ధమ్మనిజ్ఝానక్ఖన్తి బహుకారా’’తి.
‘‘Chandassa pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro ? Chandassa bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Chandassa kho, bhāradvāja, dhammanijjhānakkhanti bahukārā. No cete dhammā nijjhānaṃ khameyyuṃ, nayidaṃ chando jāyetha. Yasmā ca kho dhammā nijjhānaṃ khamanti tasmā chando jāyati. Tasmā chandassa dhammanijjhānakkhanti bahukārā’’ti.
‘‘ధమ్మనిజ్ఝానక్ఖన్తియా పన, భో గోతమ, కతమో ధమ్మో బహుకారో? ధమ్మనిజ్ఝానక్ఖన్తియా బహుకారం ధమ్మం మయం భవన్తం గోతమం పుచ్ఛామా’’తి. ‘‘ధమ్మనిజ్ఝానక్ఖన్తియా ఖో, భారద్వాజ, అత్థూపపరిక్ఖా బహుకారా. నో చేతం అత్థం ఉపపరిక్ఖేయ్య, నయిదం ధమ్మా నిజ్ఝానం ఖమేయ్యుం. యస్మా చ ఖో అత్థం ఉపపరిక్ఖతి తస్మా ధమ్మా నిజ్ఝానం ఖమన్తి. తస్మా ధమ్మనిజ్ఝానక్ఖన్తియా అత్థూపపరిక్ఖా బహుకారా’’తి.
‘‘Dhammanijjhānakkhantiyā pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Dhammanijjhānakkhantiyā bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Dhammanijjhānakkhantiyā kho, bhāradvāja, atthūpaparikkhā bahukārā. No cetaṃ atthaṃ upaparikkheyya, nayidaṃ dhammā nijjhānaṃ khameyyuṃ. Yasmā ca kho atthaṃ upaparikkhati tasmā dhammā nijjhānaṃ khamanti. Tasmā dhammanijjhānakkhantiyā atthūpaparikkhā bahukārā’’ti.
‘‘అత్థూపపరిక్ఖాయ పన, భో గోతమ, కతమో ధమ్మో బహుకారో? అత్థూపపరిక్ఖాయ బహుకారం ధమ్మం మయం భవన్తం గోతమం పుచ్ఛామా’’తి. ‘‘అత్థూపపరిక్ఖాయ ఖో, భారద్వాజ, ధమ్మధారణా బహుకారా. నో చేతం ధమ్మం ధారేయ్య, నయిదం అత్థం ఉపపరిక్ఖేయ్య. యస్మా చ ఖో ధమ్మం ధారేతి తస్మా అత్థం ఉపపరిక్ఖతి. తస్మా అత్థూపపరిక్ఖాయ ధమ్మధారణా బహుకారా’’తి.
‘‘Atthūpaparikkhāya pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Atthūpaparikkhāya bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Atthūpaparikkhāya kho, bhāradvāja, dhammadhāraṇā bahukārā. No cetaṃ dhammaṃ dhāreyya, nayidaṃ atthaṃ upaparikkheyya. Yasmā ca kho dhammaṃ dhāreti tasmā atthaṃ upaparikkhati. Tasmā atthūpaparikkhāya dhammadhāraṇā bahukārā’’ti.
‘‘ధమ్మధారణాయ పన, భో గోతమ, కతమో ధమ్మో బహుకారో? ధమ్మధారణాయ బహుకారం ధమ్మం మయం భవన్తం గోతమం పుచ్ఛామా’’తి. ‘‘ధమ్మధారణాయ ఖో, భారద్వాజ, ధమ్మస్సవనం బహుకారం. నో చేతం ధమ్మం సుణేయ్య, నయిదం ధమ్మం ధారేయ్య. యస్మా చ ఖో ధమ్మం సుణాతి తస్మా ధమ్మం ధారేతి. తస్మా ధమ్మధారణాయ ధమ్మస్సవనం బహుకార’’న్తి.
‘‘Dhammadhāraṇāya pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Dhammadhāraṇāya bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Dhammadhāraṇāya kho, bhāradvāja, dhammassavanaṃ bahukāraṃ. No cetaṃ dhammaṃ suṇeyya, nayidaṃ dhammaṃ dhāreyya. Yasmā ca kho dhammaṃ suṇāti tasmā dhammaṃ dhāreti. Tasmā dhammadhāraṇāya dhammassavanaṃ bahukāra’’nti.
‘‘ధమ్మస్సవనస్స పన, భో గోతమ, కతమో ధమ్మో బహుకారో? ధమ్మస్సవనస్స బహుకారం ధమ్మం మయం భవన్తం గోతమం పుచ్ఛామా’’తి . ‘‘ధమ్మస్సవనస్స ఖో, భారద్వాజ, సోతావధానం బహుకారం . నో చేతం సోతం ఓదహేయ్య, నయిదం ధమ్మం సుణేయ్య. యస్మా చ ఖో సోతం ఓదహతి తస్మా ధమ్మం సుణాతి. తస్మా ధమ్మస్సవనస్స సోతావధానం బహుకార’’న్తి.
‘‘Dhammassavanassa pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Dhammassavanassa bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti . ‘‘Dhammassavanassa kho, bhāradvāja, sotāvadhānaṃ bahukāraṃ . No cetaṃ sotaṃ odaheyya, nayidaṃ dhammaṃ suṇeyya. Yasmā ca kho sotaṃ odahati tasmā dhammaṃ suṇāti. Tasmā dhammassavanassa sotāvadhānaṃ bahukāra’’nti.
‘‘సోతావధానస్స పన, భో గోతమ, కతమో ధమ్మో బహుకారో? సోతావధానస్స బహుకారం ధమ్మం మయం భవన్తం గోతమం పుచ్ఛామా’’తి. ‘‘సోతావధానస్స ఖో, భారద్వాజ, పయిరుపాసనా బహుకారా. నో చేతం పయిరుపాసేయ్య, నయిదం సోతం ఓదహేయ్య. యస్మా చ ఖో పయిరుపాసతి తస్మా సోతం ఓదహతి. తస్మా సోతావధానస్స పయిరుపాసనా బహుకారా’’తి.
‘‘Sotāvadhānassa pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Sotāvadhānassa bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Sotāvadhānassa kho, bhāradvāja, payirupāsanā bahukārā. No cetaṃ payirupāseyya, nayidaṃ sotaṃ odaheyya. Yasmā ca kho payirupāsati tasmā sotaṃ odahati. Tasmā sotāvadhānassa payirupāsanā bahukārā’’ti.
‘‘పయిరుపాసనాయ పన, భో గోతమ, కతమో ధమ్మో బహుకారో? పయిరుపాసనాయ బహుకారం ధమ్మం మయం భవన్తం గోతమం పుచ్ఛామా’’తి. ‘‘పయిరుపాసనాయ ఖో, భారద్వాజ, ఉపసఙ్కమనం బహుకారం. నో చేతం ఉపసఙ్కమేయ్య, నయిదం పయిరుపాసేయ్య. యస్మా చ ఖో ఉపసఙ్కమతి తస్మా పయిరుపాసతి. తస్మా పయిరుపాసనాయ ఉపసఙ్కమనం బహుకార’’న్తి.
‘‘Payirupāsanāya pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Payirupāsanāya bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Payirupāsanāya kho, bhāradvāja, upasaṅkamanaṃ bahukāraṃ. No cetaṃ upasaṅkameyya, nayidaṃ payirupāseyya. Yasmā ca kho upasaṅkamati tasmā payirupāsati. Tasmā payirupāsanāya upasaṅkamanaṃ bahukāra’’nti.
‘‘ఉపసఙ్కమనస్స పన, భో గోతమ, కతమో ధమ్మో బహుకారో? ఉపసఙ్కమనస్స బహుకారం ధమ్మం మయం భవన్తం గోతమం పుచ్ఛామా’’తి. ‘‘ఉపసఙ్కమనస్స ఖో, భారద్వాజ, సద్ధా బహుకారా. నో చేతం సద్ధా జాయేథ, నయిదం ఉపసఙ్కమేయ్య. యస్మా చ ఖో సద్ధా జాయతి తస్మా ఉపసఙ్కమతి. తస్మా ఉపసఙ్కమనస్స సద్ధా బహుకారా’’తి.
‘‘Upasaṅkamanassa pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Upasaṅkamanassa bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Upasaṅkamanassa kho, bhāradvāja, saddhā bahukārā. No cetaṃ saddhā jāyetha, nayidaṃ upasaṅkameyya. Yasmā ca kho saddhā jāyati tasmā upasaṅkamati. Tasmā upasaṅkamanassa saddhā bahukārā’’ti.
౪౩౫. ‘‘సచ్చానురక్ఖణం మయం భవన్తం గోతమం అపుచ్ఛిమ్హ, సచ్చానురక్ఖణం భవం గోతమో బ్యాకాసి; తఞ్చ పనమ్హాకం రుచ్చతి చేవ ఖమతి చ తేన చమ్హ అత్తమనా. సచ్చానుబోధం మయం భవన్తం గోతమం అపుచ్ఛిమ్హ, సచ్చానుబోధం భవం గోతమో బ్యాకాసి; తఞ్చ పనమ్హాకం రుచ్చతి చేవ ఖమతి చ తేన చమ్హ అత్తమనా. సచ్చానుప్పత్తిం మయం భవన్తం గోతమం అపుచ్ఛిమ్హ, సచ్చానుప్పత్తిం భవం గోతమో బ్యాకాసి; తఞ్చ పనమ్హాకం రుచ్చతి చేవ ఖమతి చ తేన చమ్హ అత్తమనా . సచ్చానుప్పత్తియా బహుకారం ధమ్మం మయం భవన్తం గోతమం అపుచ్ఛిమ్హ, సచ్చానుప్పత్తియా బహుకారం ధమ్మం భవం గోతమో బ్యాకాసి; తఞ్చ పనమ్హాకం రుచ్చతి చేవ ఖమతి చ తేన చమ్హ అత్తమనా. యంయదేవ చ మయం భవన్తం గోతమం అపుచ్ఛిమ్హ తంతదేవ భవం గోతమో బ్యాకాసి; తఞ్చ పనమ్హాకం రుచ్చతి చేవ ఖమతి చ తేన చమ్హ అత్తమనా. మయఞ్హి, భో గోతమ, పుబ్బే ఏవం జానామ – ‘కే చ ముణ్డకా సమణకా ఇబ్భా కణ్హా బన్ధుపాదాపచ్చా, కే చ ధమ్మస్స అఞ్ఞాతారో’తి? అజనేసి వత మే భవం గోతమో సమణేసు సమణపేమం, సమణేసు సమణపసాదం, సమణేసు సమణగారవం. అభిక్కన్తం, భో గోతమ…పే॰… ఉపాసకం మం భవం గోతమో ధారేతు అజ్జతగ్గే పాణుపేతం సరణం గత’’న్తి.
435. ‘‘Saccānurakkhaṇaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ apucchimha, saccānurakkhaṇaṃ bhavaṃ gotamo byākāsi; tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca tena camha attamanā. Saccānubodhaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ apucchimha, saccānubodhaṃ bhavaṃ gotamo byākāsi; tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca tena camha attamanā. Saccānuppattiṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ apucchimha, saccānuppattiṃ bhavaṃ gotamo byākāsi; tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca tena camha attamanā . Saccānuppattiyā bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ apucchimha, saccānuppattiyā bahukāraṃ dhammaṃ bhavaṃ gotamo byākāsi; tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca tena camha attamanā. Yaṃyadeva ca mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ apucchimha taṃtadeva bhavaṃ gotamo byākāsi; tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca tena camha attamanā. Mayañhi, bho gotama, pubbe evaṃ jānāma – ‘ke ca muṇḍakā samaṇakā ibbhā kaṇhā bandhupādāpaccā, ke ca dhammassa aññātāro’ti? Ajanesi vata me bhavaṃ gotamo samaṇesu samaṇapemaṃ, samaṇesu samaṇapasādaṃ, samaṇesu samaṇagāravaṃ. Abhikkantaṃ, bho gotama…pe… upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
చఙ్కీసుత్తం నిట్ఠితం పఞ్చమం.
Caṅkīsuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౫. చఙ్కీసుత్తవణ్ణనా • 5. Caṅkīsuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ౫. చఙ్కీసుత్తవణ్ణనా • 5. Caṅkīsuttavaṇṇanā