Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya |
੫. ਚਙ੍ਕੀਸੁਤ੍ਤਂ
5. Caṅkīsuttaṃ
੪੨੨. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਕੋਸਲੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਓਪਾਸਾਦਂ ਨਾਮ ਕੋਸਲਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ ਤਦવਸਰਿ। ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਭਗવਾ ਓਪਾਸਾਦੇ વਿਹਰਤਿ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਓਪਾਸਾਦਂ ਦੇવવਨੇ ਸਾਲવਨੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਚਙ੍ਕੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਓਪਾਸਾਦਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਤਿ ਸਤ੍ਤੁਸ੍ਸਦਂ ਸਤਿਣਕਟ੍ਠੋਦਕਂ ਸਧਞ੍ਞਂ ਰਾਜਭੋਗ੍ਗਂ ਰਞ੍ਞਾ ਪਸੇਨਦਿਨਾ ਕੋਸਲੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ ਰਾਜਦਾਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇਯ੍ਯਂ। ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ ਓਪਾਸਾਦਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ – ‘‘ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਕੋਸਲੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਓਪਾਸਾਦਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਓਪਾਸਾਦੇ વਿਹਰਤਿ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਓਪਾਸਾਦਂ ਦੇવવਨੇ ਸਾਲવਨੇ। ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਏવਂ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ – ‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕવਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ’ਤਿ। ਸੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਸਦੇવਕਂ ਸਮਾਰਕਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਂ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਪਜਂ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਤਿ। ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਤਿ। ਸਾਧੁ ਖੋ ਪਨ ਤਥਾਰੂਪਾਨਂ ਅਰਹਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
422. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena opāsādaṃ nāma kosalānaṃ brāhmaṇagāmo tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā opāsāde viharati uttarena opāsādaṃ devavane sālavane. Tena kho pana samayena caṅkī brāhmaṇo opāsādaṃ ajjhāvasati sattussadaṃ satiṇakaṭṭhodakaṃ sadhaññaṃ rājabhoggaṃ raññā pasenadinā kosalena dinnaṃ rājadāyaṃ brahmadeyyaṃ. Assosuṃ kho opāsādakā brāhmaṇagahapatikā – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ opāsādaṃ anuppatto, opāsāde viharati uttarena opāsādaṃ devavane sālavane. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti.
੪੨੩. ਅਥ ਖੋ ਓਪਾਸਾਦਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਓਪਾਸਾਦਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਸਙ੍ਘੀ ਗਣੀਭੂਤਾ ਉਤ੍ਤਰੇਨਮੁਖਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਦੇવવਨਂ ਸਾਲવਨਂ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਚਙ੍ਕੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਉਪਰਿਪਾਸਾਦੇ ਦਿવਾਸੇਯ੍ਯਂ ਉਪਗਤੋ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਚਙ੍ਕੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਓਪਾਸਾਦਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕੇ ਓਪਾਸਾਦਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਸਙ੍ਘੀ ਗਣੀਭੂਤੇ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਮੁਖਂ ਯੇਨ ਦੇવવਨਂ ਸਾਲવਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੇ। ਦਿਸ੍વਾ ਖਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਖਤ੍ਤੇ, ਓਪਾਸਾਦਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਓਪਾਸਾਦਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਸਙ੍ਘੀ ਗਣੀਭੂਤਾ ਉਤ੍ਤਰੇਨਮੁਖਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਦੇવવਨਂ ਸਾਲવਨ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭੋ ਚਙ੍ਕੀ, ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਕੋਸਲੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਓਪਾਸਾਦਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਓਪਾਸਾਦੇ વਿਹਰਤਿ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਓਪਾਸਾਦਂ ਦੇવવਨੇ ਸਾਲવਨੇ। ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਏવਂ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ – ‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕવਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ’ਤਿ। ਤਮੇਤੇ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭੋ ਖਤ੍ਤੇ, ਯੇਨ ਓਪਾਸਾਦਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਓਪਾਸਾਦਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕੇ ਏવਂ વਦੇਹਿ – ‘ਚਙ੍ਕੀ, ਭੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਏવਮਾਹ – ਆਗਮੇਨ੍ਤੁ ਕਿਰ ਭੋਨ੍ਤੋ, ਚਙ੍ਕੀਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀ’’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭੋ’’ਤਿ ਖੋ ਸੋ ਖਤ੍ਤੋ ਚਙ੍ਕਿਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਯੇਨ ਓਪਾਸਾਦਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਓਪਾਸਾਦਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕੇ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਚਙ੍ਕੀ, ਭੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਏવਮਾਹ – ‘ਆਗਮੇਨ੍ਤੁ ਕਿਰ ਭੋਨ੍ਤੋ, ਚਙ੍ਕੀਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀ’’’ਤਿ।
423. Atha kho opāsādakā brāhmaṇagahapatikā opāsādā nikkhamitvā saṅghasaṅghī gaṇībhūtā uttarenamukhā gacchanti yena devavanaṃ sālavanaṃ. Tena kho pana samayena caṅkī brāhmaṇo uparipāsāde divāseyyaṃ upagato. Addasā kho caṅkī brāhmaṇo opāsādake brāhmaṇagahapatike opāsādā nikkhamitvā saṅghasaṅghī gaṇībhūte uttarena mukhaṃ yena devavanaṃ sālavanaṃ tenupasaṅkamante. Disvā khattaṃ āmantesi – ‘‘kiṃ nu kho, bho khatte, opāsādakā brāhmaṇagahapatikā opāsādā nikkhamitvā saṅghasaṅghī gaṇībhūtā uttarenamukhā gacchanti yena devavanaṃ sālavana’’nti? ‘‘Atthi, bho caṅkī, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ opāsādaṃ anuppatto, opāsāde viharati uttarena opāsādaṃ devavane sālavane. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Tamete bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya gacchantī’’ti. ‘‘Tena hi, bho khatte, yena opāsādakā brāhmaṇagahapatikā tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā opāsādake brāhmaṇagahapatike evaṃ vadehi – ‘caṅkī, bho, brāhmaṇo evamāha – āgamentu kira bhonto, caṅkīpi brāhmaṇo samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho so khatto caṅkissa brāhmaṇassa paṭissutvā yena opāsādakā brāhmaṇagahapatikā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā opāsādake brāhmaṇagahapatike etadavoca – ‘‘caṅkī, bho, brāhmaṇo evamāha – ‘āgamentu kira bhonto, caṅkīpi brāhmaṇo samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’’’ti.
੪੨੪. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਨਾਨਾવੇਰਜ੍ਜਕਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤਾਨਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਤਾਨਿ ਓਪਾਸਾਦੇ ਪਟਿવਸਨ੍ਤਿ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨ। ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ – ‘‘ਚਙ੍ਕੀ ਕਿਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯੇਨ ਚਙ੍ਕੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਿਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਭવਂ ਚਙ੍ਕੀ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ ਖੋ ਮੇ, ਭੋ, ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’’ਤਿ। ‘‘ਮਾ ਭવਂ ਚਙ੍ਕੀ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ। ਨ ਅਰਹਤਿ ਭવਂ ਚਙ੍ਕੀ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ; ਸਮਣੋਤ੍વੇવ ਗੋਤਮੋ ਅਰਹਤਿ ਭવਨ੍ਤਂ ਚਙ੍ਕਿਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ। ਭવਞ੍ਹਿ ਚਙ੍ਕੀ ਉਭਤੋ ਸੁਜਾਤੋ ਮਾਤਿਤੋ ਚ ਪਿਤਿਤੋ ਚ ਸਂਸੁਦ੍ਧਗਹਣਿਕੋ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਾ ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪਕ੍ਕੁਟ੍ਠੋ ਜਾਤਿવਾਦੇਨ। ਯਮ੍ਪਿ ਭવਂ ਚਙ੍ਕੀ ਉਭਤੋ ਸੁਜਾਤੋ ਮਾਤਿਤੋ ਚ ਪਿਤਿਤੋ ਚ ਸਂਸੁਦ੍ਧਗਹਣਿਕੋ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਾ ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪਕ੍ਕੁਟ੍ਠੋ ਜਾਤਿવਾਦੇਨ, ਇਮਿਨਾਪਙ੍ਗੇਨ ਨ ਅਰਹਤਿ ਭવਂ ਚਙ੍ਕੀ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ; ਸਮਣੋਤ੍વੇવ ਗੋਤਮੋ ਅਰਹਤਿ ਭવਨ੍ਤਂ ਚਙ੍ਕਿਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ। ਭવਞ੍ਹਿ ਚਙ੍ਕੀ ਅਡ੍ਢੋ ਮਹਦ੍ਧਨੋ ਮਹਾਭੋਗੋ…ਪੇ॰… ਭવਞ੍ਹਿ ਚਙ੍ਕੀ ਤਿਣ੍ਣਂ વੇਦਾਨਂ ਪਾਰਗੂ ਸਨਿਘਣ੍ਡੁਕੇਟੁਭਾਨਂ ਸਾਕ੍ਖਰਪ੍ਪਭੇਦਾਨਂ ਇਤਿਹਾਸਪਞ੍ਚਮਾਨਂ, ਪਦਕੋ, વੇਯ੍ਯਾਕਰਣੋ, ਲੋਕਾਯਤਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਅਨવਯੋ…ਪੇ॰… ਭવਞ੍ਹਿ ਚਙ੍ਕੀ ਅਭਿਰੂਪੋ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ ਪਾਸਾਦਿਕੋ ਪਰਮਾਯ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਣ੍ਣੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਚ੍ਛਸੀ 1 ਅਖੁਦ੍ਦਾવਕਾਸੋ ਦਸ੍ਸਨਾਯ…ਪੇ॰… ਭવਞ੍ਹਿ ਚਙ੍ਕੀ ਸੀਲવਾ વੁਦ੍ਧਸੀਲੀ વੁਦ੍ਧਸੀਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ…ਪੇ॰… ਭવਞ੍ਹਿ ਚਙ੍ਕੀ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਚੋ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣੋ ਪੋਰਿਯਾ વਾਚਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾਯ ਅਨੇਲਗਲਾਯ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਪਨਿਯਾ…ਪੇ॰… ਭવਞ੍ਹਿ ਚਙ੍ਕੀ ਬਹੂਨਂ ਆਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯੋ, ਤੀਣਿ ਮਾਣવਕਸਤਾਨਿ ਮਨ੍ਤੇ વਾਚੇਤਿ…ਪੇ॰… ਭવਞ੍ਹਿ ਚਙ੍ਕੀ ਰਞ੍ਞੋ ਪਸੇਨਦਿਸ੍ਸ ਕੋਸਲਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਤੋ ਗਰੁਕਤੋ ਮਾਨਿਤੋ ਪੂਜਿਤੋ ਅਪਚਿਤੋ…ਪੇ॰… ਭવਞ੍ਹਿ ਚਙ੍ਕੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਤੋ ਗਰੁਕਤੋ ਮਾਨਿਤੋ ਪੂਜਿਤੋ ਅਪਚਿਤੋ…ਪੇ॰… ਭવਞ੍ਹਿ ਚਙ੍ਕੀ ਓਪਾਸਾਦਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਤਿ ਸਤ੍ਤੁਸ੍ਸਦਂ ਸਤਿਣਕਟ੍ਠੋਦਕਂ ਸਧਞ੍ਞਂ ਰਾਜਭੋਗ੍ਗਂ ਰਞ੍ਞਾ ਪਸੇਨਦਿਨਾ ਕੋਸਲੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ ਰਾਜਦਾਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇਯ੍ਯਂ। ਯਮ੍ਪਿ ਭવਂ ਚਙ੍ਕੀ ਓਪਾਸਾਦਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਤਿ ਸਤ੍ਤੁਸ੍ਸਦਂ ਸਤਿਣਕਟ੍ਠੋਦਕਂ ਸਧਞ੍ਞਂ ਰਾਜਭੋਗ੍ਗਂ ਰਞ੍ਞਾ ਪਸੇਨਦਿਨਾ ਕੋਸਲੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ ਰਾਜਦਾਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇਯ੍ਯਂ, ਇਮਿਨਾਪਙ੍ਗੇਨ ਨ ਅਰਹਤਿ ਭવਂ ਚਙ੍ਕੀ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ; ਸਮਣੋਤ੍વੇવ ਗੋਤਮੋ ਅਰਹਤਿ ਭવਨ੍ਤਂ ਚਙ੍ਕਿਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ।
424. Tena kho pana samayena nānāverajjakānaṃ brāhmaṇānaṃ pañcamattāni brāhmaṇasatāni opāsāde paṭivasanti kenacideva karaṇīyena. Assosuṃ kho te brāhmaṇā – ‘‘caṅkī kira brāhmaṇo samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’’ti. Atha kho te brāhmaṇā yena caṅkī brāhmaṇo tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā caṅkiṃ brāhmaṇaṃ etadavocuṃ – ‘‘saccaṃ kira bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissatī’’ti? ‘‘Evaṃ kho me, bho, hoti – ‘ahaṃ samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissāmī’’’ti. ‘‘Mā bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkami. Na arahati bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ; samaṇotveva gotamo arahati bhavantaṃ caṅkiṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Bhavañhi caṅkī ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena. Yampi bhavaṃ caṅkī ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena, imināpaṅgena na arahati bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ; samaṇotveva gotamo arahati bhavantaṃ caṅkiṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Bhavañhi caṅkī aḍḍho mahaddhano mahābhogo…pe… bhavañhi caṅkī tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo…pe… bhavañhi caṅkī abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato brahmavaṇṇī brahmavacchasī 2 akhuddāvakāso dassanāya…pe… bhavañhi caṅkī sīlavā vuddhasīlī vuddhasīlena samannāgato…pe… bhavañhi caṅkī kalyāṇavāco kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā…pe… bhavañhi caṅkī bahūnaṃ ācariyapācariyo, tīṇi māṇavakasatāni mante vāceti…pe… bhavañhi caṅkī rañño pasenadissa kosalassa sakkato garukato mānito pūjito apacito…pe… bhavañhi caṅkī brāhmaṇassa pokkharasātissa sakkato garukato mānito pūjito apacito…pe… bhavañhi caṅkī opāsādaṃ ajjhāvasati sattussadaṃ satiṇakaṭṭhodakaṃ sadhaññaṃ rājabhoggaṃ raññā pasenadinā kosalena dinnaṃ rājadāyaṃ brahmadeyyaṃ. Yampi bhavaṃ caṅkī opāsādaṃ ajjhāvasati sattussadaṃ satiṇakaṭṭhodakaṃ sadhaññaṃ rājabhoggaṃ raññā pasenadinā kosalena dinnaṃ rājadāyaṃ brahmadeyyaṃ, imināpaṅgena na arahati bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ; samaṇotveva gotamo arahati bhavantaṃ caṅkiṃ dassanāya upasaṅkamitu’’nti.
੪੨੫. ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਚਙ੍ਕੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭੋ, ਮਮਪਿ ਸੁਣਾਥ, ਯਥਾ ਮਯਮੇવ ਅਰਹਾਮ ਤਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ; ਨਤ੍વੇવ ਅਰਹਤਿ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ। ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਉਭਤੋ ਸੁਜਾਤੋ ਮਾਤਿਤੋ ਚ ਪਿਤਿਤੋ ਚ ਸਂਸੁਦ੍ਧਗਹਣਿਕੋ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਾ ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪਕ੍ਕੁਟ੍ਠੋ ਜਾਤਿવਾਦੇਨ। ਯਮ੍ਪਿ, ਭੋ, ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਉਭਤੋ ਸੁਜਾਤੋ ਮਾਤਿਤੋ ਚ ਪਿਤਿਤੋ ਚ ਸਂਸੁਦ੍ਧਗਹਣਿਕੋ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਾ ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪਕ੍ਕੁਟ੍ਠੋ ਜਾਤਿવਾਦੇਨ, ਇਮਿਨਾਪਙ੍ਗੇਨ ਨ ਅਰਹਤਿ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ; ਅਥ ਖੋ ਮਯਮੇવ ਅਰਹਾਮ ਤਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ 3। ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਪਹੂਤਂ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਂ ਓਹਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਭੂਮਿਗਤਞ੍ਚ વੇਹਾਸਟ੍ਠਞ੍ਚ…ਪੇ॰… ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਦਹਰੋવ ਸਮਾਨੋ ਯੁવਾ ਸੁਸੁਕਾਲ਼ਕੇਸੋ ਭਦ੍ਰੇਨ ਯੋਬ੍ਬਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪਠਮੇਨ વਯਸਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ…ਪੇ॰… ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਅਕਾਮਕਾਨਂ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖਾਨਂ ਰੁਦਨ੍ਤਾਨਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ…ਪੇ॰… ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਅਭਿਰੂਪੋ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ ਪਾਸਾਦਿਕੋ ਪਰਮਾਯ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਣ੍ਣੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਚ੍ਛਸੀ ਅਖੁਦ੍ਦਾવਕਾਸੋ ਦਸ੍ਸਨਾਯ…ਪੇ॰… ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਸੀਲવਾ ਅਰਿਯਸੀਲੀ ਕੁਸਲਸੀਲੀ ਕੁਸਲੇਨ ਸੀਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ…ਪੇ॰… ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਚੋ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣੋ ਪੋਰਿਯਾ વਾਚਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾਯ ਅਨੇਲਗਲਾਯ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਪਨਿਯਾ…ਪੇ॰… ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਬਹੂਨਂ ਆਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯੋ…ਪੇ॰… ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਖੀਣਕਾਮਰਾਗੋ વਿਗਤਚਾਪਲ੍ਲੋ…ਪੇ॰… ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਕਮ੍ਮવਾਦੀ ਕਿਰਿਯવਾਦੀ ਅਪਾਪਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਞ੍ਞਾਯ ਪਜਾਯ…ਪੇ॰… ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਉਚ੍ਚਾ ਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਾ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਲਾ…ਪੇ॰… ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਅਡ੍ਢਾ ਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਮਹਦ੍ਧਨਾ ਮਹਾਭੋਗਾ…ਪੇ॰… ਸਮਣਂ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮਂ ਤਿਰੋਰਟ੍ਠਾ ਤਿਰੋਜਨਪਦਾ ਸਂਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮਣਂ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮਂ ਅਨੇਕਾਨਿ ਦੇવਤਾਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪਾਣੇਹਿ ਸਰਣਂ ਗਤਾਨਿ…ਪੇ॰… ਸਮਣਂ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮਂ ਏવਂ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ – ‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕવਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ’ਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ…ਪੇ॰… 4 ਸਮਣਂ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮਂ ਰਾਜਾ ਮਾਗਧੋ ਸੇਨਿਯੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰੋ ਪਾਣੇਹਿ ਸਰਣਂ ਗਤੋ…ਪੇ॰… ਸਮਣਂ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮਂ ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ ਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰੋ ਪਾਣੇਹਿ ਸਰਣਂ ਗਤੋ…ਪੇ॰… ਸਮਣਂ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿ ਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰੋ ਪਾਣੇਹਿ ਸਰਣਂ ਗਤੋ…ਪੇ॰… ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਓਪਾਸਾਦਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਓਪਾਸਾਦੇ વਿਹਰਤਿ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਓਪਾਸਾਦਂ ਦੇવવਨੇ ਸਾਲવਨੇ। ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗਾਮਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਤਿਥੀ ਨੋ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਤਿਥੀ ਖੋ ਪਨਮ੍ਹੇਹਿ ਸਕ੍ਕਾਤਬ੍ਬਾ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬਾ ਮਾਨੇਤਬ੍ਬਾ ਪੂਜੇਤਬ੍ਬਾ। ਯਮ੍ਪਿ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਓਪਾਸਾਦਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਓਪਾਸਾਦੇ વਿਹਰਤਿ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਓਪਾਸਾਦਂ ਦੇવવਨੇ ਸਾਲવਨੇ, ਅਤਿਥਿਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ। ਅਤਿਥਿ ਖੋ ਪਨਮ੍ਹੇਹਿ ਸਕ੍ਕਾਤਬ੍ਬੋ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬੋ ਮਾਨੇਤਬ੍ਬੋ ਪੂਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਇਮਿਨਾਪਙ੍ਗੇਨ ਨ ਅਰਹਤਿ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ; ਅਥ ਖੋ ਮਯਮੇવ ਅਰਹਾਮ ਤਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ। ਏਤ੍ਤਕੇ ਖੋ ਅਹਂ, ਭੋ, ਤਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ વਣ੍ਣੇ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਮਿ, ਨੋ ਚ ਖੋ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਏਤ੍ਤਕવਣ੍ਣੋ; ਅਪਰਿਮਾਣવਣ੍ਣੋ ਹਿ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ। ਏਕਮੇਕੇਨਪਿ ਤੇਨ 5 ਅਙ੍ਗੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਨ ਅਰਹਤਿ, ਸੋ, ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ; ਅਥ ਖੋ ਮਯਮੇવ ਅਰਹਾਮ ਤਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ, ਭੋ, ਸਬ੍ਬੇવ ਮਯਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ।
425. Evaṃ vutte, caṅkī brāhmaṇo te brāhmaṇe etadavoca – ‘‘tena hi, bho, mamapi suṇātha, yathā mayameva arahāma taṃ samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ; natveva arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Samaṇo khalu, bho, gotamo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena. Yampi, bho, samaṇo gotamo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena, imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ; atha kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ 6. Samaṇo khalu, bho, gotamo pahūtaṃ hiraññasuvaṇṇaṃ ohāya pabbajito bhūmigatañca vehāsaṭṭhañca…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo daharova samāno yuvā susukāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ assumukhānaṃ rudantānaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato brahmavaṇṇī brahmavacchasī akhuddāvakāso dassanāya…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo sīlavā ariyasīlī kusalasīlī kusalena sīlena samannāgato…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo kalyāṇavāco kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagalāya atthassa viññāpaniyā…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo bahūnaṃ ācariyapācariyo…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo khīṇakāmarāgo vigatacāpallo…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo kammavādī kiriyavādī apāpapurekkhāro brahmaññāya pajāya…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo uccā kulā pabbajito asambhinnā khattiyakulā…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo aḍḍhā kulā pabbajito mahaddhanā mahābhogā…pe… samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ tiroraṭṭhā tirojanapadā saṃpucchituṃ āgacchanti…pe… samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ anekāni devatāsahassāni pāṇehi saraṇaṃ gatāni…pe… samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato…pe… 7 samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ rājā māgadho seniyo bimbisāro saputtadāro pāṇehi saraṇaṃ gato…pe… samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ rājā pasenadi kosalo saputtadāro pāṇehi saraṇaṃ gato…pe… samaṇaṃ khalu, bho, gotamaṃ brāhmaṇo pokkharasāti saputtadāro pāṇehi saraṇaṃ gato…pe… samaṇo khalu, bho, gotamo opāsādaṃ anuppatto opāsāde viharati uttarena opāsādaṃ devavane sālavane. Ye kho te samaṇā vā brāhmaṇā vā amhākaṃ gāmakkhettaṃ āgacchanti, atithī no te honti. Atithī kho panamhehi sakkātabbā garukātabbā mānetabbā pūjetabbā. Yampi samaṇo gotamo opāsādaṃ anuppatto opāsāde viharati uttarena opāsādaṃ devavane sālavane, atithimhākaṃ samaṇo gotamo. Atithi kho panamhehi sakkātabbo garukātabbo mānetabbo pūjetabbo. Imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ; atha kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Ettake kho ahaṃ, bho, tassa bhoto gotamassa vaṇṇe pariyāpuṇāmi, no ca kho so bhavaṃ gotamo ettakavaṇṇo; aparimāṇavaṇṇo hi so bhavaṃ gotamo. Ekamekenapi tena 8 aṅgena samannāgato na arahati, so, bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ; atha kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamitunti. Tena hi, bho, sabbeva mayaṃ samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissāmā’’ti.
੪੨੬. ਅਥ ਖੋ ਚਙ੍ਕੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਹਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗવਾ વੁਦ੍ਧੇਹਿ વੁਦ੍ਧੇਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਕਾਪਟਿਕੋ 9 ਨਾਮ ਮਾਣવੋ ਦਹਰੋ વੁਤ੍ਤਸਿਰੋ ਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸੁਦ੍ਦੇਸਿਕੋ ਜਾਤਿਯਾ, ਤਿਣ੍ਣਂ વੇਦਾਨਂ ਪਾਰਗੂ ਸਨਿਘਣ੍ਡੁਕੇਟੁਭਾਨਂ ਸਾਕ੍ਖਰਪ੍ਪਭੇਦਾਨਂ ਇਤਿਹਾਸਪਞ੍ਚਮਾਨਂ, ਪਦਕੋ, વੇਯ੍ਯਾਕਰਣੋ, ਲੋਕਾਯਤਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਅਨવਯੋ ਤਸ੍ਸਂ ਪਰਿਸਾਯਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ વੁਦ੍ਧਾਨਂ વੁਦ੍ਧਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਭਗવਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤਯਮਾਨਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਕਾਪਟਿਕਂ ਮਾਣવਂ ਅਪਸਾਦੇਤਿ – ‘‘ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ વੁਦ੍ਧਾਨਂ વੁਦ੍ਧਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਮਨ੍ਤਯਮਾਨਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਤੁ। ਕਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ ਆਗਮੇਤੂ’’ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਚਙ੍ਕੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਮਾ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਕਾਪਟਿਕਂ ਮਾਣવਂ ਅਪਸਾਦੇਸਿ। ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਚ ਕਾਪਟਿਕੋ ਮਾਣવੋ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਚ ਕਾਪਟਿਕੋ ਮਾਣવੋ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਚ ਕਾਪਟਿਕੋ ਮਾਣવੋ, ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣੋ ਚ ਕਾਪਟਿਕੋ ਮਾਣવੋ, ਪਹੋਤਿ ਚ ਕਾਪਟਿਕੋ ਮਾਣવੋ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਸ੍ਮਿਂ વਚਨੇ ਪਟਿਮਨ੍ਤੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਖੋ ਕਾਪਟਿਕਸ੍ਸ 10 ਮਾਣવਸ੍ਸ ਤੇવਿਜ੍ਜਕੇ ਪਾવਚਨੇ ਕਥਾ 11 ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਂਪੁਰੇਕ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਕਾਪਟਿਕਸ੍ਸ ਮਾਣવਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਯਦਾ ਮੇ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਪਸਂਹਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਥਾਹਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਕਾਪਟਿਕਸ੍ਸ ਮਾਣવਸ੍ਸ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਯੇਨ ਕਾਪਟਿਕੋ ਮਾਣવੋ ਤੇਨ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਉਪਸਂਹਾਸਿ।
426. Atha kho caṅkī brāhmaṇo mahatā brāhmaṇagaṇena saddhiṃ yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Tena kho pana samayena bhagavā vuddhehi vuddhehi brāhmaṇehi saddhiṃ kiñci kiñci kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā nisinno hoti. Tena kho pana samayena kāpaṭiko 12 nāma māṇavo daharo vuttasiro soḷasavassuddesiko jātiyā, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo tassaṃ parisāyaṃ nisinno hoti. So vuddhānaṃ vuddhānaṃ brāhmaṇānaṃ bhagavatā saddhiṃ mantayamānānaṃ antarantarā kathaṃ opāteti. Atha kho bhagavā kāpaṭikaṃ māṇavaṃ apasādeti – ‘‘māyasmā bhāradvājo vuddhānaṃ vuddhānaṃ brāhmaṇānaṃ mantayamānānaṃ antarantarā kathaṃ opātetu. Kathāpariyosānaṃ āyasmā bhāradvājo āgametū’’ti. Evaṃ vutte, caṅkī brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mā bhavaṃ gotamo kāpaṭikaṃ māṇavaṃ apasādesi. Kulaputto ca kāpaṭiko māṇavo, bahussuto ca kāpaṭiko māṇavo, paṇḍito ca kāpaṭiko māṇavo, kalyāṇavākkaraṇo ca kāpaṭiko māṇavo, pahoti ca kāpaṭiko māṇavo bhotā gotamena saddhiṃ asmiṃ vacane paṭimantetu’’nti. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘addhā kho kāpaṭikassa 13 māṇavassa tevijjake pāvacane kathā 14 bhavissati. Tathā hi naṃ brāhmaṇā saṃpurekkharontī’’ti. Atha kho kāpaṭikassa māṇavassa etadahosi – ‘‘yadā me samaṇo gotamo cakkhuṃ upasaṃharissati, athāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ pañhaṃ pucchissāmī’’ti. Atha kho bhagavā kāpaṭikassa māṇavassa cetasā cetoparivitakkamaññāya yena kāpaṭiko māṇavo tena cakkhūni upasaṃhāsi.
੪੨੭. ਅਥ ਖੋ ਕਾਪਟਿਕਸ੍ਸ ਮਾਣવਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਤਿ ਖੋ ਮਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਕਾਪਟਿਕੋ ਮਾਣવੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਯਦਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਪੋਰਾਣਂ ਮਨ੍ਤਪਦਂ ਇਤਿਹਿਤਿਹਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਪਿਟਕਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਕਂਸੇਨ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ। ਇਧ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਕਿਮਾਹਾ’’ਤਿ? ‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਪਿ ਯੋ ਏવਮਾਹ – ‘ਅਹਮੇਤਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਅਹਮੇਤਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ। ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕਾਚਰਿਯੋਪਿ , ਏਕਾਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯੋਪਿ, ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਆਚਰਿਯਮਹਯੁਗਾਪਿ, ਯੋ ਏવਮਾਹ – ‘ਅਹਮੇਤਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਅਹਮੇਤਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ। ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਯੇਪਿ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਕਾ ਇਸਯੋ ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਕਤ੍ਤਾਰੋ ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਾਰੋ ਯੇਸਮਿਦਂ ਏਤਰਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪੋਰਾਣਂ ਮਨ੍ਤਪਦਂ ਗੀਤਂ ਪવੁਤ੍ਤਂ ਸਮਿਹਿਤਂ ਤਦਨੁਗਾਯਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਭਾਸਨ੍ਤਿ ਭਾਸਿਤਮਨੁਭਾਸਨ੍ਤਿ વਾਚਿਤਮਨੁવਾਚੇਨ੍ਤਿ ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਅਟ੍ਠਕੋ વਾਮਕੋ વਾਮਦੇવੋ વੇਸ੍ਸਾਮਿਤ੍ਤੋ ਯਮਤਗ੍ਗਿ ਅਙ੍ਗੀਰਸੋ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ વਾਸੇਟ੍ਠੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਭਗੁ, ਤੇਪਿ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਮਯਮੇਤਂ ਜਾਨਾਮ, ਮਯਮੇਤਂ ਪਸ੍ਸਾਮ। ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’।
427. Atha kho kāpaṭikassa māṇavassa etadahosi – ‘‘samannāharati kho maṃ samaṇo gotamo. Yaṃnūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ pañhaṃ puccheyya’’nti. Atha kho kāpaṭiko māṇavo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yadidaṃ, bho gotama, brāhmaṇānaṃ porāṇaṃ mantapadaṃ itihitihaparamparāya piṭakasampadāya, tattha ca brāhmaṇā ekaṃsena niṭṭhaṃ gacchanti – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’nti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhā’’ti? ‘‘Kiṃ pana, bhāradvāja, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāha – ‘ahametaṃ jānāmi, ahametaṃ passāmi. Idameva saccaṃ, moghamañña’’’nti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Kiṃ pana, bhāradvāja, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekācariyopi , ekācariyapācariyopi, yāva sattamā ācariyamahayugāpi, yo evamāha – ‘ahametaṃ jānāmi, ahametaṃ passāmi. Idameva saccaṃ, moghamañña’’’nti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Kiṃ pana, bhāradvāja, yepi te brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti vācitamanuvācenti seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi evamāhaṃsu – ‘mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma. Idameva saccaṃ, moghamañña’’’nti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
‘‘ਇਤਿ ਕਿਰ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਪਿ ਯੋ ਏવਮਾਹ – ‘ਅਹਮੇਤਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਅਹਮੇਤਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ। ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ; ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕਾਚਰਿਯੋਪਿ ਏਕਾਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯੋਪਿ, ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਆਚਰਿਯਮਹਯੁਗਾਪਿ, ਯੋ ਏવਮਾਹ – ‘ਅਹਮੇਤਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਅਹਮੇਤਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ। ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ; ਯੇਪਿ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਕਾ ਇਸਯੋ ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਕਤ੍ਤਾਰੋ ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਾਰੋ ਯੇਸਮਿਦਂ ਏਤਰਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪੋਰਾਣਂ ਮਨ੍ਤਪਦਂ ਗੀਤਂ ਪવੁਤ੍ਤਂ ਸਮਿਹਿਤਂ ਤਦਨੁਗਾਯਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਭਾਸਨ੍ਤਿ ਭਾਸਿਤਮਨੁਭਾਸਨ੍ਤਿ વਾਚਿਤਮਨੁવਾਚੇਨ੍ਤਿ ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਅਟ੍ਠਕੋ વਾਮਕੋ વਾਮਦੇવੋ વੇਸ੍ਸਾਮਿਤ੍ਤੋ ਯਮਤਗ੍ਗਿ ਅਙ੍ਗੀਰਸੋ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ વਾਸੇਟ੍ਠੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਭਗੁ, ਤੇਪਿ ਨ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਮਯਮੇਤਂ ਜਾਨਾਮ, ਮਯਮੇਤਂ ਪਸ੍ਸਾਮ। ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Iti kira, bhāradvāja, natthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāha – ‘ahametaṃ jānāmi, ahametaṃ passāmi. Idameva saccaṃ, moghamañña’nti; natthi koci brāhmaṇānaṃ ekācariyopi ekācariyapācariyopi, yāva sattamā ācariyamahayugāpi, yo evamāha – ‘ahametaṃ jānāmi, ahametaṃ passāmi. Idameva saccaṃ, moghamañña’nti; yepi te brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti vācitamanuvācenti seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi na evamāhaṃsu – ‘mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma. Idameva saccaṃ, moghamañña’nti.
੪੨੮. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਅਨ੍ਧવੇਣਿ ਪਰਮ੍ਪਰਾਸਂਸਤ੍ਤਾ ਪੁਰਿਮੋਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮੋਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮੋਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਅਨ੍ਧવੇਣੂਪਮਂ ਮਞ੍ਞੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਭਾਸਿਤਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ – ਪੁਰਿਮੋਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮੋਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮੋਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ , ਨਨੁ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਅਮੂਲਿਕਾ ਸਦ੍ਧਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖ੍વੇਤ੍ਥ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਦ੍ਧਾਯੇવ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਸ੍ਸવਾਪੇਤ੍ਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇવ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਸਦ੍ਧਂ ਅਗਮਾਸਿ, ਅਨੁਸ੍ਸવਂ ਇਦਾਨਿ વਦੇਸਿ। ਪਞ੍ਚ ਖੋ ਇਮੇ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਧਮ੍ਮਾ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਦ੍વੇਧਾ વਿਪਾਕਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਸਦ੍ਧਾ, ਰੁਚਿ, ਅਨੁਸ੍ਸવੋ, ਆਕਾਰਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ , ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਦ੍વੇਧਾ વਿਪਾਕਾ। ਅਪਿ ਚ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਸੁਸਦ੍ਦਹਿਤਂਯੇવ ਹੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ ਰਿਤ੍ਤਂ ਤੁਚ੍ਛਂ ਮੁਸਾ; ਨੋ ਚੇਪਿ ਸੁਸਦ੍ਦਹਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ ਭੂਤਂ ਤਚ੍ਛਂ ਅਨਞ੍ਞਥਾ। ਅਪਿ ਚ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ , ਸੁਰੁਚਿਤਂਯੇવ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸ੍વਾਨੁਸ੍ਸੁਤਂਯੇવ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸੁਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਿਤਂਯੇવ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸੁਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤਂਯੇવ ਹੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ ਰਿਤ੍ਤਂ ਤੁਚ੍ਛਂ ਮੁਸਾ; ਨੋ ਚੇਪਿ ਸੁਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ ਭੂਤਂ ਤਚ੍ਛਂ ਅਨਞ੍ਞਥਾ। ਸਚ੍ਚਮਨੁਰਕ੍ਖਤਾ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, વਿਞ੍ਞੁਨਾ ਪੁਰਿਸੇਨ ਨਾਲਮੇਤ੍ਥ ਏਕਂਸੇਨ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਨ੍ਤੁਂ – ‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ।
428. ‘‘Seyyathāpi, bhāradvāja, andhaveṇi paramparāsaṃsattā purimopi na passati majjhimopi na passati pacchimopi na passati; evameva kho, bhāradvāja, andhaveṇūpamaṃ maññe brāhmaṇānaṃ bhāsitaṃ sampajjati – purimopi na passati majjhimopi na passati pacchimopi na passati. Taṃ kiṃ maññasi, bhāradvāja , nanu evaṃ sante brāhmaṇānaṃ amūlikā saddhā sampajjatī’’ti? ‘‘Na khvettha, bho gotama, brāhmaṇā saddhāyeva payirupāsanti, anussavāpettha brāhmaṇā payirupāsantī’’ti. ‘‘Pubbeva kho tvaṃ, bhāradvāja, saddhaṃ agamāsi, anussavaṃ idāni vadesi. Pañca kho ime, bhāradvāja, dhammā diṭṭheva dhamme dvedhā vipākā. Katame pañca? Saddhā, ruci, anussavo, ākāraparivitakko, diṭṭhinijjhānakkhanti – ime kho, bhāradvāja , pañca dhammā diṭṭheva dhamme dvedhā vipākā. Api ca, bhāradvāja, susaddahitaṃyeva hoti, tañca hoti rittaṃ tucchaṃ musā; no cepi susaddahitaṃ hoti, tañca hoti bhūtaṃ tacchaṃ anaññathā. Api ca, bhāradvāja , surucitaṃyeva hoti…pe… svānussutaṃyeva hoti…pe… suparivitakkitaṃyeva hoti…pe… sunijjhāyitaṃyeva hoti, tañca hoti rittaṃ tucchaṃ musā; no cepi sunijjhāyitaṃ hoti, tañca hoti bhūtaṃ tacchaṃ anaññathā. Saccamanurakkhatā, bhāradvāja, viññunā purisena nālamettha ekaṃsena niṭṭhaṃ gantuṃ – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’’’nti.
੪੨੯. ‘‘ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਖਣਾ ਹੋਤਿ, ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਚ੍ਚਮਨੁਰਕ੍ਖਤਿ? ਸਚ੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਖਣਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸਦ੍ਧਾ ਚੇਪਿ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹੋਤਿ; ‘ਏવਂ ਮੇ ਸਦ੍ਧਾ’ਤਿ – ਇਤਿ વਦਂ ਸਚ੍ਚਮਨੁਰਕ੍ਖਤਿ 15, ਨਤ੍વੇવ ਤਾવ ਏਕਂਸੇਨ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਚ੍ਛਤਿ – ‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ ( ) 16। ਰੁਚਿ ਚੇਪਿ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅਨੁਸ੍ਸવੋ ਚੇਪਿ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਆਕਾਰਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਚੇਪਿ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਚੇਪਿ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹੋਤਿ; ‘ਏવਂ ਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’ਤਿ – ਇਤਿ વਦਂ ਸਚ੍ਚਮਨੁਰਕ੍ਖਤਿ, ਨਤ੍વੇવ ਤਾવ ਏਕਂਸੇਨ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਚ੍ਛਤਿ – ‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਖਣਾ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਚ੍ਚਮਨੁਰਕ੍ਖਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਮਯਂ ਸਚ੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਖਣਂ ਪਞ੍ਞਪੇਮ; ਨ ਤ੍વੇવ ਤਾવ ਸਚ੍ਚਾਨੁਬੋਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
429. ‘‘Kittāvatā pana, bho gotama, saccānurakkhaṇā hoti, kittāvatā saccamanurakkhati? Saccānurakkhaṇaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Saddhā cepi, bhāradvāja, purisassa hoti; ‘evaṃ me saddhā’ti – iti vadaṃ saccamanurakkhati 17, natveva tāva ekaṃsena niṭṭhaṃ gacchati – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’nti ( ) 18. Ruci cepi, bhāradvāja, purisassa hoti…pe… anussavo cepi, bhāradvāja, purisassa hoti…pe… ākāraparivitakko cepi, bhāradvāja, purisassa hoti…pe… diṭṭhinijjhānakkhanti cepi, bhāradvāja, purisassa hoti; ‘evaṃ me diṭṭhinijjhānakkhantī’ti – iti vadaṃ saccamanurakkhati, natveva tāva ekaṃsena niṭṭhaṃ gacchati – ‘idameva saccaṃ, moghamañña’nti. Ettāvatā kho, bhāradvāja, saccānurakkhaṇā hoti, ettāvatā saccamanurakkhati, ettāvatā ca mayaṃ saccānurakkhaṇaṃ paññapema; na tveva tāva saccānubodho hotī’’ti.
੪੩੦. ‘‘ਏਤ੍ਤਾવਤਾ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਖਣਾ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਚ੍ਚਮਨੁਰਕ੍ਖਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਮਯਂ ਸਚ੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਖਣਂ ਪੇਕ੍ਖਾਮ। ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਬੋਧੋ ਹੋਤਿ, ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਚ੍ਚਮਨੁਬੁਜ੍ਝਤਿ? ਸਚ੍ਚਾਨੁਬੋਧਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਇਧ 19, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਗਹਪਤਿ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤੀਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮਨ੍ਨੇਸਤਿ – ਲੋਭਨੀਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਦੋਸਨੀਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਮੋਹਨੀਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਤਥਾਰੂਪਾ ਲੋਭਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਯਥਾਰੂਪੇਹਿ ਲੋਭਨੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਜਾਨਂ વਾ વਦੇਯ੍ਯ – ਜਾਨਾਮੀਤਿ, ਅਪਸ੍ਸਂ વਾ વਦੇਯ੍ਯ – ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ, ਪਰਂ વਾ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਸਮਾਦਪੇਯ੍ਯ ਯਂ ਪਰੇਸਂ ਅਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯਾਤਿ? ਤਮੇਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਤਥਾਰੂਪਾ ਲੋਭਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਯਥਾਰੂਪੇਹਿ ਲੋਭਨੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਜਾਨਂ વਾ વਦੇਯ੍ਯ – ਜਾਨਾਮੀਤਿ, ਅਪਸ੍ਸਂ વਾ વਦੇਯ੍ਯ – ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ, ਪਰਂ વਾ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਸਮਾਦਪੇਯ੍ਯ ਯਂ ਪਰੇਸਂ ਅਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ 20। ਤਥਾਰੂਪੋ 21 ਖੋ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਤਥਾਰੂਪੋ 22 વਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਯਥਾ ਤਂ ਅਲੁਦ੍ਧਸ੍ਸ। ਯਂ ਖੋ ਪਨ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਦੁਦ੍ਦਸੋ ਦੁਰਨੁਬੋਧੋ ਸਨ੍ਤੋ ਪਣੀਤੋ ਅਤਕ੍ਕਾવਚਰੋ ਨਿਪੁਣੋ ਪਣ੍ਡਿਤવੇਦਨੀਯੋ; ਨ ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਦੇਸਿਯੋ ਲੁਦ੍ਧੇਨਾ’’’ਤਿ।
430. ‘‘Ettāvatā, bho gotama, saccānurakkhaṇā hoti, ettāvatā saccamanurakkhati, ettāvatā ca mayaṃ saccānurakkhaṇaṃ pekkhāma. Kittāvatā pana, bho gotama, saccānubodho hoti, kittāvatā saccamanubujjhati? Saccānubodhaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Idha 23, bhāradvāja, bhikkhu aññataraṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharati. Tamenaṃ gahapati vā gahapatiputto vā upasaṅkamitvā tīsu dhammesu samannesati – lobhanīyesu dhammesu, dosanīyesu dhammesu, mohanīyesu dhammesu. Atthi nu kho imassāyasmato tathārūpā lobhanīyā dhammā yathārūpehi lobhanīyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya – jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya – passāmīti, paraṃ vā tadatthāya samādapeyya yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘natthi kho imassāyasmato tathārūpā lobhanīyā dhammā yathārūpehi lobhanīyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya – jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya – passāmīti, paraṃ vā tadatthāya samādapeyya yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya 24. Tathārūpo 25 kho panimassāyasmato kāyasamācāro tathārūpo 26 vacīsamācāro yathā taṃ aluddhassa. Yaṃ kho pana ayamāyasmā dhammaṃ deseti, gambhīro so dhammo duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo; na so dhammo sudesiyo luddhenā’’’ti.
੪੩੧. ‘‘ਯਤੋ ਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ વਿਸੁਦ੍ਧਂ ਲੋਭਨੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਤਤੋ ਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਸਮਨ੍ਨੇਸਤਿ ਦੋਸਨੀਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਤਥਾਰੂਪਾ ਦੋਸਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਯਥਾਰੂਪੇਹਿ ਦੋਸਨੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਜਾਨਂ વਾ વਦੇਯ੍ਯ – ਜਾਨਾਮੀਤਿ, ਅਪਸ੍ਸਂ વਾ વਦੇਯ੍ਯ – ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ, ਪਰਂ વਾ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਸਮਾਦਪੇਯ੍ਯ ਯਂ ਪਰੇਸਂ ਅਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯਾਤਿ? ਤਮੇਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਤਥਾਰੂਪਾ ਦੋਸਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਯਥਾਰੂਪੇਹਿ ਦੋਸਨੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਜਾਨਂ વਾ વਦੇਯ੍ਯ – ਜਾਨਾਮੀਤਿ, ਅਪਸ੍ਸਂ વਾ વਦੇਯ੍ਯ – ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ, ਪਰਂ વਾ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਸਮਾਦਪੇਯ੍ਯ ਯਂ ਪਰੇਸਂ ਅਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ। ਤਥਾਰੂਪੋ ਖੋ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਤਥਾਰੂਪੋ વਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਯਥਾ ਤਂ ਅਦੁਟ੍ਠਸ੍ਸ। ਯਂ ਖੋ ਪਨ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਦੁਦ੍ਦਸੋ ਦੁਰਨੁਬੋਧੋ ਸਨ੍ਤੋ ਪਣੀਤੋ ਅਤਕ੍ਕਾવਚਰੋ ਨਿਪੁਣੋ ਪਣ੍ਡਿਤવੇਦਨੀਯੋ; ਨ ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਦੇਸਿਯੋ ਦੁਟ੍ਠੇਨਾ’’’ਤਿ।
431. ‘‘Yato naṃ samannesamāno visuddhaṃ lobhanīyehi dhammehi samanupassati tato naṃ uttari samannesati dosanīyesu dhammesu. Atthi nu kho imassāyasmato tathārūpā dosanīyā dhammā yathārūpehi dosanīyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya – jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya – passāmīti, paraṃ vā tadatthāya samādapeyya yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘natthi kho imassāyasmato tathārūpā dosanīyā dhammā yathārūpehi dosanīyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya – jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya – passāmīti, paraṃ vā tadatthāya samādapeyya yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Tathārūpo kho panimassāyasmato kāyasamācāro tathārūpo vacīsamācāro yathā taṃ aduṭṭhassa. Yaṃ kho pana ayamāyasmā dhammaṃ deseti, gambhīro so dhammo duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo; na so dhammo sudesiyo duṭṭhenā’’’ti.
੪੩੨. ‘‘ਯਤੋ ਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ વਿਸੁਦ੍ਧਂ ਦੋਸਨੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ , ਤਤੋ ਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਸਮਨ੍ਨੇਸਤਿ ਮੋਹਨੀਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਤਥਾਰੂਪਾ ਮੋਹਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਯਥਾਰੂਪੇਹਿ ਮੋਹਨੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਜਾਨਂ વਾ વਦੇਯ੍ਯ – ਜਾਨਾਮੀਤਿ, ਅਪਸ੍ਸਂ વਾ વਦੇਯ੍ਯ – ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ, ਪਰਂ વਾ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਸਮਾਦਪੇਯ੍ਯ ਯਂ ਪਰੇਸਂ ਅਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯਾਤਿ? ਤਮੇਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਤਥਾਰੂਪਾ ਮੋਹਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਯਥਾਰੂਪੇਹਿ ਮੋਹਨੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਜਾਨਂ વਾ વਦੇਯ੍ਯ – ਜਾਨਾਮੀਤਿ, ਅਪਸ੍ਸਂ વਾ વਦੇਯ੍ਯ – ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ, ਪਰਂ વਾ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਸਮਾਦਪੇਯ੍ਯ ਯਂ ਪਰੇਸਂ ਅਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ। ਤਥਾਰੂਪੋ ਖੋ ਪਨਿਮਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਤਥਾਰੂਪੋ વਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਯਥਾ ਤਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ। ਯਂ ਖੋ ਪਨ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਦੁਦ੍ਦਸੋ ਦੁਰਨੁਬੋਧੋ ਸਨ੍ਤੋ ਪਣੀਤੋ ਅਤਕ੍ਕਾવਚਰੋ ਨਿਪੁਣੋ ਪਣ੍ਡਿਤવੇਦਨੀਯੋ; ਨ ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਦੇਸਿਯੋ ਮੂਲ਼੍ਹੇਨਾ’’’ਤਿ।
432. ‘‘Yato naṃ samannesamāno visuddhaṃ dosanīyehi dhammehi samanupassati , tato naṃ uttari samannesati mohanīyesu dhammesu. Atthi nu kho imassāyasmato tathārūpā mohanīyā dhammā yathārūpehi mohanīyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya – jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya – passāmīti, paraṃ vā tadatthāya samādapeyya yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘natthi kho imassāyasmato tathārūpā mohanīyā dhammā yathārūpehi mohanīyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya – jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya – passāmīti, paraṃ vā tadatthāya samādapeyya yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Tathārūpo kho panimassāyasmato kāyasamācāro tathārūpo vacīsamācāro yathā taṃ amūḷhassa. Yaṃ kho pana ayamāyasmā dhammaṃ deseti, gambhīro so dhammo duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo; na so dhammo sudesiyo mūḷhenā’’’ti.
‘‘ਯਤੋ ਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ વਿਸੁਦ੍ਧਂ ਮੋਹਨੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ; ਅਥ ਤਮ੍ਹਿ ਸਦ੍ਧਂ ਨਿવੇਸੇਤਿ, ਸਦ੍ਧਾਜਾਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਤਿ, ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤੋ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਓਹਿਤਸੋਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਸੁਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਤਿ, ਧਤਾਨਂ 27 ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਥਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤਿ, ਅਤ੍ਥਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ, ਛਨ੍ਦਜਾਤੋ ਉਸ੍ਸਹਤਿ, ਉਸ੍ਸਹਿਤ੍વਾ ਤੁਲੇਤਿ, ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਪਦਹਤਿ, ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ ਸਮਾਨੋ ਕਾਯੇਨ ਚੇવ ਪਰਮਸਚ੍ਚਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਨਂ ਅਤਿવਿਜ੍ਝ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਬੋਧੋ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਚ੍ਚਮਨੁਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਮਯਂ ਸਚ੍ਚਾਨੁਬੋਧਂ ਪਞ੍ਞਪੇਮ; ਨ ਤ੍વੇવ ਤਾવ ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Yato naṃ samannesamāno visuddhaṃ mohanīyehi dhammehi samanupassati ; atha tamhi saddhaṃ niveseti, saddhājāto upasaṅkamati, upasaṅkamanto payirupāsati, payirupāsanto sotaṃ odahati, ohitasoto dhammaṃ suṇāti, sutvā dhammaṃ dhāreti, dhatānaṃ 28 dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhati, atthaṃ upaparikkhato dhammā nijjhānaṃ khamanti, dhammanijjhānakkhantiyā sati chando jāyati, chandajāto ussahati, ussahitvā tuleti, tulayitvā padahati, pahitatto samāno kāyena ceva paramasaccaṃ sacchikaroti paññāya ca naṃ ativijjha passati. Ettāvatā kho, bhāradvāja, saccānubodho hoti, ettāvatā saccamanubujjhati, ettāvatā ca mayaṃ saccānubodhaṃ paññapema; na tveva tāva saccānuppatti hotī’’ti.
੪੩੩. ‘‘ਏਤ੍ਤਾવਤ੍ਤਾ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਬੋਧੋ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਚ੍ਚਮਨੁਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਮਯਂ ਸਚ੍ਚਾਨੁਬੋਧਂ ਪੇਕ੍ਖਾਮ। ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਚ੍ਚਮਨੁਪਾਪੁਣਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਸਂਯੇ , ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਸੇવਨਾ ਭਾવਨਾ ਬਹੁਲੀਕਮ੍ਮਂ ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਚ੍ਚਮਨੁਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਮਯਂ ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਮਾ’’ਤਿ।
433. ‘‘Ettāvattā, bho gotama, saccānubodho hoti, ettāvatā saccamanubujjhati, ettāvatā ca mayaṃ saccānubodhaṃ pekkhāma. Kittāvatā pana, bho gotama, saccānuppatti hoti, kittāvatā saccamanupāpuṇāti? Saccānuppattiṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Tesaṃye , bhāradvāja, dhammānaṃ āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ saccānuppatti hoti. Ettāvatā kho, bhāradvāja, saccānuppatti hoti, ettāvatā saccamanupāpuṇāti, ettāvatā ca mayaṃ saccānuppattiṃ paññapemā’’ti.
੪੩੪. ‘‘ਏਤ੍ਤਾવਤਾ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਚ੍ਚਮਨੁਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਮਯਂ ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪੇਕ੍ਖਾਮ। ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਤਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹੁਕਾਰੋ? ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਬਹੁਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਪਧਾਨਂ ਬਹੁਕਾਰਂ। ਨੋ ਚੇਤਂ ਪਦਹੇਯ੍ਯ, ਨਯਿਦਂ ਸਚ੍ਚਮਨੁਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਪਦਹਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਸਚ੍ਚਮਨੁਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਧਾਨਂ ਬਹੁਕਾਰ’’ਨ੍ਤਿ।
434. ‘‘Ettāvatā, bho gotama, saccānuppatti hoti, ettāvatā saccamanupāpuṇāti, ettāvatā ca mayaṃ saccānuppattiṃ pekkhāma. Saccānuppattiyā pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Saccānuppattiyā bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Saccānuppattiyā kho, bhāradvāja, padhānaṃ bahukāraṃ. No cetaṃ padaheyya, nayidaṃ saccamanupāpuṇeyya. Yasmā ca kho padahati tasmā saccamanupāpuṇāti. Tasmā saccānuppattiyā padhānaṃ bahukāra’’nti.
‘‘ਪਧਾਨਸ੍ਸ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਤਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹੁਕਾਰੋ? ਪਧਾਨਸ੍ਸ ਬਹੁਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਪਧਾਨਸ੍ਸ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਤੁਲਨਾ ਬਹੁਕਾਰਾ। ਨੋ ਚੇਤਂ ਤੁਲੇਯ੍ਯ, ਨਯਿਦਂ ਪਦਹੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਤੁਲੇਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਪਦਹਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਧਾਨਸ੍ਸ ਤੁਲਨਾ ਬਹੁਕਾਰਾ’’ਤਿ।
‘‘Padhānassa pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Padhānassa bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Padhānassa kho, bhāradvāja, tulanā bahukārā. No cetaṃ tuleyya, nayidaṃ padaheyya. Yasmā ca kho tuleti tasmā padahati. Tasmā padhānassa tulanā bahukārā’’ti.
‘‘ਤੁਲਨਾਯ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਤਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹੁਕਾਰੋ? ਤੁਲਨਾਯ ਬਹੁਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੁਲਨਾਯ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਬਹੁਕਾਰੋ। ਨੋ ਚੇਤਂ ਉਸ੍ਸਹੇਯ੍ਯ, ਨਯਿਦਂ ਤੁਲੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਉਸ੍ਸਹਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਲੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਲਨਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਬਹੁਕਾਰੋ’’ਤਿ।
‘‘Tulanāya pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Tulanāya bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Tulanāya kho, bhāradvāja, ussāho bahukāro. No cetaṃ ussaheyya, nayidaṃ tuleyya. Yasmā ca kho ussahati tasmā tuleti. Tasmā tulanāya ussāho bahukāro’’ti.
‘‘ਉਸ੍ਸਾਹਸ੍ਸ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਤਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹੁਕਾਰੋ? ਉਸ੍ਸਾਹਸ੍ਸ ਬਹੁਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਉਸ੍ਸਾਹਸ੍ਸ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਛਨ੍ਦੋ ਬਹੁਕਾਰੋ। ਨੋ ਚੇਤਂ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯੇਥ, ਨਯਿਦਂ ਉਸ੍ਸਹੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਉਸ੍ਸਹਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਉਸ੍ਸਾਹਸ੍ਸ ਛਨ੍ਦੋ ਬਹੁਕਾਰੋ’’ਤਿ।
‘‘Ussāhassa pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Ussāhassa bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Ussāhassa kho, bhāradvāja, chando bahukāro. No cetaṃ chando jāyetha, nayidaṃ ussaheyya. Yasmā ca kho chando jāyati tasmā ussahati. Tasmā ussāhassa chando bahukāro’’ti.
‘‘ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਤਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹੁਕਾਰੋ ? ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਬਹੁਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਬਹੁਕਾਰਾ। ਨੋ ਚੇਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮੇਯ੍ਯੁਂ, ਨਯਿਦਂ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯੇਥ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਬਹੁਕਾਰਾ’’ਤਿ।
‘‘Chandassa pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro ? Chandassa bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Chandassa kho, bhāradvāja, dhammanijjhānakkhanti bahukārā. No cete dhammā nijjhānaṃ khameyyuṃ, nayidaṃ chando jāyetha. Yasmā ca kho dhammā nijjhānaṃ khamanti tasmā chando jāyati. Tasmā chandassa dhammanijjhānakkhanti bahukārā’’ti.
‘‘ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਤਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹੁਕਾਰੋ? ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਬਹੁਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਅਤ੍ਥੂਪਪਰਿਕ੍ਖਾ ਬਹੁਕਾਰਾ। ਨੋ ਚੇਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਨਯਿਦਂ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮੇਯ੍ਯੁਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਅਤ੍ਥਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥੂਪਪਰਿਕ੍ਖਾ ਬਹੁਕਾਰਾ’’ਤਿ।
‘‘Dhammanijjhānakkhantiyā pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Dhammanijjhānakkhantiyā bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Dhammanijjhānakkhantiyā kho, bhāradvāja, atthūpaparikkhā bahukārā. No cetaṃ atthaṃ upaparikkheyya, nayidaṃ dhammā nijjhānaṃ khameyyuṃ. Yasmā ca kho atthaṃ upaparikkhati tasmā dhammā nijjhānaṃ khamanti. Tasmā dhammanijjhānakkhantiyā atthūpaparikkhā bahukārā’’ti.
‘‘ਅਤ੍ਥੂਪਪਰਿਕ੍ਖਾਯ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਤਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹੁਕਾਰੋ? ਅਤ੍ਥੂਪਪਰਿਕ੍ਖਾਯ ਬਹੁਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਤ੍ਥੂਪਪਰਿਕ੍ਖਾਯ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਧਮ੍ਮਧਾਰਣਾ ਬਹੁਕਾਰਾ। ਨੋ ਚੇਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਨਯਿਦਂ ਅਤ੍ਥਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥੂਪਪਰਿਕ੍ਖਾਯ ਧਮ੍ਮਧਾਰਣਾ ਬਹੁਕਾਰਾ’’ਤਿ।
‘‘Atthūpaparikkhāya pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Atthūpaparikkhāya bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Atthūpaparikkhāya kho, bhāradvāja, dhammadhāraṇā bahukārā. No cetaṃ dhammaṃ dhāreyya, nayidaṃ atthaṃ upaparikkheyya. Yasmā ca kho dhammaṃ dhāreti tasmā atthaṃ upaparikkhati. Tasmā atthūpaparikkhāya dhammadhāraṇā bahukārā’’ti.
‘‘ਧਮ੍ਮਧਾਰਣਾਯ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਤਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹੁਕਾਰੋ? ਧਮ੍ਮਧਾਰਣਾਯ ਬਹੁਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਧਮ੍ਮਧਾਰਣਾਯ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਂ ਬਹੁਕਾਰਂ। ਨੋ ਚੇਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯ, ਨਯਿਦਂ ਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਧਾਰਣਾਯ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਂ ਬਹੁਕਾਰ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Dhammadhāraṇāya pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Dhammadhāraṇāya bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Dhammadhāraṇāya kho, bhāradvāja, dhammassavanaṃ bahukāraṃ. No cetaṃ dhammaṃ suṇeyya, nayidaṃ dhammaṃ dhāreyya. Yasmā ca kho dhammaṃ suṇāti tasmā dhammaṃ dhāreti. Tasmā dhammadhāraṇāya dhammassavanaṃ bahukāra’’nti.
‘‘ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਸ੍ਸ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਤਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹੁਕਾਰੋ? ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਸ੍ਸ ਬਹੁਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ । ‘‘ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਸ੍ਸ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਸੋਤਾવਧਾਨਂ ਬਹੁਕਾਰਂ । ਨੋ ਚੇਤਂ ਸੋਤਂ ਓਦਹੇਯ੍ਯ, ਨਯਿਦਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਸ੍ਸ ਸੋਤਾવਧਾਨਂ ਬਹੁਕਾਰ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Dhammassavanassa pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Dhammassavanassa bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti . ‘‘Dhammassavanassa kho, bhāradvāja, sotāvadhānaṃ bahukāraṃ . No cetaṃ sotaṃ odaheyya, nayidaṃ dhammaṃ suṇeyya. Yasmā ca kho sotaṃ odahati tasmā dhammaṃ suṇāti. Tasmā dhammassavanassa sotāvadhānaṃ bahukāra’’nti.
‘‘ਸੋਤਾવਧਾਨਸ੍ਸ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਤਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹੁਕਾਰੋ? ਸੋਤਾવਧਾਨਸ੍ਸ ਬਹੁਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸੋਤਾવਧਾਨਸ੍ਸ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾ ਬਹੁਕਾਰਾ। ਨੋ ਚੇਤਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸੇਯ੍ਯ, ਨਯਿਦਂ ਸੋਤਂ ਓਦਹੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋਤਾવਧਾਨਸ੍ਸ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾ ਬਹੁਕਾਰਾ’’ਤਿ।
‘‘Sotāvadhānassa pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Sotāvadhānassa bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Sotāvadhānassa kho, bhāradvāja, payirupāsanā bahukārā. No cetaṃ payirupāseyya, nayidaṃ sotaṃ odaheyya. Yasmā ca kho payirupāsati tasmā sotaṃ odahati. Tasmā sotāvadhānassa payirupāsanā bahukārā’’ti.
‘‘ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾਯ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਤਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹੁਕਾਰੋ? ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾਯ ਬਹੁਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾਯ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਂ ਬਹੁਕਾਰਂ। ਨੋ ਚੇਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਨਯਿਦਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਪਯਿਰੁਪਾਸਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਂ ਬਹੁਕਾਰ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Payirupāsanāya pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Payirupāsanāya bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Payirupāsanāya kho, bhāradvāja, upasaṅkamanaṃ bahukāraṃ. No cetaṃ upasaṅkameyya, nayidaṃ payirupāseyya. Yasmā ca kho upasaṅkamati tasmā payirupāsati. Tasmā payirupāsanāya upasaṅkamanaṃ bahukāra’’nti.
‘‘ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਸ੍ਸ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਤਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹੁਕਾਰੋ? ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਸ੍ਸ ਬਹੁਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਸ੍ਸ ਖੋ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਸਦ੍ਧਾ ਬਹੁਕਾਰਾ। ਨੋ ਚੇਤਂ ਸਦ੍ਧਾ ਜਾਯੇਥ, ਨਯਿਦਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ ਸਦ੍ਧਾ ਜਾਯਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ ਬਹੁਕਾਰਾ’’ਤਿ।
‘‘Upasaṅkamanassa pana, bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Upasaṅkamanassa bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā’’ti. ‘‘Upasaṅkamanassa kho, bhāradvāja, saddhā bahukārā. No cetaṃ saddhā jāyetha, nayidaṃ upasaṅkameyya. Yasmā ca kho saddhā jāyati tasmā upasaṅkamati. Tasmā upasaṅkamanassa saddhā bahukārā’’ti.
੪੩੫. ‘‘ਸਚ੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਖਣਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਖਣਂ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ; ਤਞ੍ਚ ਪਨਮ੍ਹਾਕਂ ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਚੇવ ਖਮਤਿ ਚ ਤੇਨ ਚਮ੍ਹ ਅਤ੍ਤਮਨਾ। ਸਚ੍ਚਾਨੁਬੋਧਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਬੋਧਂ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ; ਤਞ੍ਚ ਪਨਮ੍ਹਾਕਂ ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਚੇવ ਖਮਤਿ ਚ ਤੇਨ ਚਮ੍ਹ ਅਤ੍ਤਮਨਾ। ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ; ਤਞ੍ਚ ਪਨਮ੍ਹਾਕਂ ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਚੇવ ਖਮਤਿ ਚ ਤੇਨ ਚਮ੍ਹ ਅਤ੍ਤਮਨਾ । ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਬਹੁਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਬਹੁਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ; ਤਞ੍ਚ ਪਨਮ੍ਹਾਕਂ ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਚੇવ ਖਮਤਿ ਚ ਤੇਨ ਚਮ੍ਹ ਅਤ੍ਤਮਨਾ। ਯਂਯਦੇવ ਚ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹ ਤਂਤਦੇવ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ; ਤਞ੍ਚ ਪਨਮ੍ਹਾਕਂ ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਚੇવ ਖਮਤਿ ਚ ਤੇਨ ਚਮ੍ਹ ਅਤ੍ਤਮਨਾ। ਮਯਞ੍ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਏવਂ ਜਾਨਾਮ – ‘ਕੇ ਚ ਮੁਣ੍ਡਕਾ ਸਮਣਕਾ ਇਬ੍ਭਾ ਕਣ੍ਹਾ ਬਨ੍ਧੁਪਾਦਾਪਚ੍ਚਾ, ਕੇ ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਤਾਰੋ’ਤਿ? ਅਜਨੇਸਿ વਤ ਮੇ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਸਮਣੇਸੁ ਸਮਣਪੇਮਂ, ਸਮਣੇਸੁ ਸਮਣਪਸਾਦਂ, ਸਮਣੇਸੁ ਸਮਣਗਾਰવਂ। ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ…ਪੇ॰… ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ।
435. ‘‘Saccānurakkhaṇaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ apucchimha, saccānurakkhaṇaṃ bhavaṃ gotamo byākāsi; tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca tena camha attamanā. Saccānubodhaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ apucchimha, saccānubodhaṃ bhavaṃ gotamo byākāsi; tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca tena camha attamanā. Saccānuppattiṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ apucchimha, saccānuppattiṃ bhavaṃ gotamo byākāsi; tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca tena camha attamanā . Saccānuppattiyā bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ apucchimha, saccānuppattiyā bahukāraṃ dhammaṃ bhavaṃ gotamo byākāsi; tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca tena camha attamanā. Yaṃyadeva ca mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ apucchimha taṃtadeva bhavaṃ gotamo byākāsi; tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca tena camha attamanā. Mayañhi, bho gotama, pubbe evaṃ jānāma – ‘ke ca muṇḍakā samaṇakā ibbhā kaṇhā bandhupādāpaccā, ke ca dhammassa aññātāro’ti? Ajanesi vata me bhavaṃ gotamo samaṇesu samaṇapemaṃ, samaṇesu samaṇapasādaṃ, samaṇesu samaṇagāravaṃ. Abhikkantaṃ, bho gotama…pe… upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
ਚਙ੍ਕੀਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਞ੍ਚਮਂ।
Caṅkīsuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੫. ਚਙ੍ਕੀਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Caṅkīsuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੫. ਚਙ੍ਕੀਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Caṅkīsuttavaṇṇanā