| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೫. ಚಙ್ಕೀಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
5. Caṅkīsuttavaṇṇanā
೪೨೨. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಚಙ್ಕೀಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ದೇವವನೇ ಸಾಲವನೇತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಕಿರ ದೇವತಾನಂ ಬಲಿಕಮ್ಮಂ ಕರೀಯತಿ, ತೇನ ತಂ ದೇವವನನ್ತಿಪಿ ಸಾಲವನನ್ತಿಪಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಓಪಾಸಾದಂ ಅಜ್ಝಾವಸತೀತಿ ಓಪಾಸಾದನಾಮಕೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮೇ ವಸತಿ, ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ವಾ ಆವಸತಿ, ತಸ್ಸ ಸಾಮೀ ಹುತ್ವಾ ಯಾಯ ಮರಿಯಾದಾಯ ತತ್ಥ ವಸಿತಬ್ಬಂ, ತಾಯ ಮರಿಯಾದಾಯ ವಸತಿ। ಉಪಸಗ್ಗವಸೇನ ಪನೇತ್ಥ ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ಉಪಯೋಗವಚನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ತಥಸ್ಸ ಅನುಪ್ಪಯೋಗತ್ತಾವ ಸೇಸಪದೇಸು। ತತ್ಥ ಲಕ್ಖಣಂ ಸದ್ದಸತ್ಥತೋ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬಂ। ಸತ್ತುಸ್ಸದನ್ತಿ ಸತ್ತೇಹಿ ಉಸ್ಸದಂ ಉಸ್ಸನ್ನಂ, ಬಹುಜನಂ ಆಕಿಣ್ಣಮನುಸ್ಸಂ ಪೋಸಾವನಿಯಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಮೋರಮಿಗಾದಿಅನೇಕಸತ್ತಸಮಾಕಿಣ್ಣಞ್ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಸೋ ಗಾಮೋ ಬಹಿ ಆವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಜಾತೇನ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದೀನಂ ಘಾಸತಿಣೇನ ಚೇವ ಗೇಹಚ್ಛದನತಿಣೇನ ಚ ಸಮ್ಪನ್ನೋ, ತಥಾ ದಾರುಕಟ್ಠೇಹಿ ಚೇವ ಗೇಹಸಮ್ಭಾರಕಟ್ಠೇಹಿ ಚ, ಯಸ್ಮಾ ಚಸ್ಸ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ವಟ್ಟಚತುರಸ್ಸಾದಿಸಣ್ಠಾನಾ ಬಹೂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯೋ, ಜಲಜಕುಸುಮವಿಚಿತ್ತಾನಿ ಚ ಬಹಿ ಅನೇಕಾನಿ ತಳಾಕಾನಿ ವಾ ಉದಕಸ್ಸ ನಿಚ್ಚಭರಿತಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸತಿಣಕಟ್ಠೋದಕನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।
422.Evaṃme sutanti caṅkīsuttaṃ. Tattha devavane sālavaneti tasmiṃ kira devatānaṃ balikammaṃ karīyati, tena taṃ devavanantipi sālavanantipi vuccati. Opāsādaṃ ajjhāvasatīti opāsādanāmake brāhmaṇagāme vasati, abhibhavitvā vā āvasati, tassa sāmī hutvā yāya mariyādāya tattha vasitabbaṃ, tāya mariyādāya vasati. Upasaggavasena panettha bhummatthe upayogavacanaṃ veditabbaṃ, tathassa anuppayogattāva sesapadesu. Tattha lakkhaṇaṃ saddasatthato pariyesitabbaṃ. Sattussadanti sattehi ussadaṃ ussannaṃ, bahujanaṃ ākiṇṇamanussaṃ posāvaniyahatthiassamoramigādianekasattasamākiṇṇañcāti attho. Yasmā pana so gāmo bahi āvijjhitvā jātena hatthiassādīnaṃ ghāsatiṇena ceva gehacchadanatiṇena ca sampanno, tathā dārukaṭṭhehi ceva gehasambhārakaṭṭhehi ca, yasmā cassa abbhantare vaṭṭacaturassādisaṇṭhānā bahū pokkharaṇiyo, jalajakusumavicittāni ca bahi anekāni taḷākāni vā udakassa niccabharitāneva honti, tasmā satiṇakaṭṭhodakanti vuttaṃ.
ಸಹ ಧಞ್ಞೇನ ಸಧಞ್ಞಂ, ಪುಬ್ಬಣ್ಣಾಪರಣ್ಣಾದಿಭೇದಂ ಬಹುಧಞ್ಞಸನ್ನಿಚಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ತಾವತಾ ಯಸ್ಮಿಂ ಗಾಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸೇತಚ್ಛತ್ತಂ ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ ರಾಜಲೀಲಾಯ ವಸತಿ। ತಸ್ಸ ಸಮಿದ್ಧಿಸಮ್ಪತ್ತಿ ದೀಪಿತಾ ಹೋತಿ। ರಾಜತೋ ಲದ್ಧಂ ಭೋಗ್ಗಂ ರಾಜಭೋಗ್ಗಂ। ಕೇನ ದಿನ್ನನ್ತಿ ಚೇ, ರಞ್ಞಾ ಪಸೇನದಿನಾ ಕೋಸಲೇನ ದಿನ್ನಂ। ರಾಜದಾಯನ್ತಿ ರಞ್ಞೋ ದಾಯಭೂತಂ, ದಾಯಜ್ಜನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬ್ರಹ್ಮದೇಯ್ಯನ್ತಿ ಸೇಟ್ಠದೇಯ್ಯಂ, ಛತ್ತಂ ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ ರಾಜಸಙ್ಖೇಪೇನ ಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ರಾಜಭೋಗ್ಗನ್ತಿ ಸಬ್ಬಂ ಛೇಜ್ಜಭೇಜ್ಜಂ ಅನುಸಾಸನ್ತೇನ ತಿತ್ಥಪಬ್ಬತಾದೀಸು ಸುಙ್ಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತೇನ ಸೇತಚ್ಛತ್ತಂ ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ ರಞ್ಞಾ ಹುತ್ವಾ ಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ರಞ್ಞಾ ಪಸೇನದಿನಾ ಕೋಸಲೇನ ದಿನ್ನಂ ರಾಜದಾಯನ್ತಿ। ಏತ್ಥ ರಞ್ಞಾ ದಿನ್ನತ್ತಾ ರಾಜದಾಯಂ, ದಾಯಕರಾಜದೀಪನತ್ಥಂ ಪನಸ್ಸ ‘‘ರಞ್ಞಾ ಪಸೇನದಿನಾ ಕೋಸಲೇನ ದಿನ್ನ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ವುತ್ತಂ। ಬ್ರಹ್ಮದೇಯ್ಯನ್ತಿ ಸೇಟ್ಠದೇಯ್ಯಂ, ಯಥಾ ದಿನ್ನಂ ನ ಪುನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ ನಿಸ್ಸಟ್ಠಪರಿಚ್ಚತ್ತಂ, ಏವಂ ದಿನ್ನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Saha dhaññena sadhaññaṃ, pubbaṇṇāparaṇṇādibhedaṃ bahudhaññasannicayanti attho. Ettāvatā yasmiṃ gāme brāhmaṇo setacchattaṃ ussāpetvā rājalīlāya vasati. Tassa samiddhisampatti dīpitā hoti. Rājato laddhaṃ bhoggaṃ rājabhoggaṃ. Kena dinnanti ce, raññā pasenadinā kosalena dinnaṃ. Rājadāyanti rañño dāyabhūtaṃ, dāyajjanti attho. Brahmadeyyanti seṭṭhadeyyaṃ, chattaṃ ussāpetvā rājasaṅkhepena bhuñjitabbanti attho. Atha vā rājabhogganti sabbaṃ chejjabhejjaṃ anusāsantena titthapabbatādīsu suṅkaṃ gaṇhantena setacchattaṃ ussāpetvā raññā hutvā bhuñjitabbaṃ. Tattha raññā pasenadinā kosalena dinnaṃ rājadāyanti. Ettha raññā dinnattā rājadāyaṃ, dāyakarājadīpanatthaṃ panassa ‘‘raññā pasenadinā kosalena dinna’’nti idaṃ vuttaṃ. Brahmadeyyanti seṭṭhadeyyaṃ, yathā dinnaṃ na puna gahetabbaṃ hoti nissaṭṭhapariccattaṃ, evaṃ dinnanti attho.
೪೨೩. ಬಹೂ ಬಹೂ ಹುತ್ವಾ ಸಂಹತಾತಿ ಸಙ್ಘಾ। ಏಕೇಕಿಸ್ಸಾ ದಿಸಾಯ ಸಙ್ಘೋ ತೇಸಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಸಙ್ಘೀ। ಪುಬ್ಬೇ ಗಾಮಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಅಗಣಾ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಗಣಾ ಸಮ್ಪನ್ನಾತಿ ಗಣೀಭೂತಾ। ಉತ್ತರೇನಮುಖಾತಿ ಉತ್ತರದಿಸಾಭಿಮುಖಾ। ಖತ್ತಂ ಆಮನ್ತೇಸೀತಿ ಖತ್ತಾ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಚ್ಛಿತಪಞ್ಹಬ್ಯಾಕರಣಸಮತ್ಥೋ ಮಹಾಮತ್ತೋ, ತಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ। ಆಗಮೇನ್ತೂತಿ ಮುಹುತ್ತಂ ಪಟಿಮಾನೇನ್ತು, ಅಚ್ಛನ್ತೂತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
423. Bahū bahū hutvā saṃhatāti saṅghā. Ekekissā disāya saṅgho tesaṃ atthīti saṅghī. Pubbe gāmassa anto agaṇā bahi nikkhamitvā gaṇā sampannāti gaṇībhūtā. Uttarenamukhāti uttaradisābhimukhā. Khattaṃ āmantesīti khattā vuccati pucchitapañhabyākaraṇasamattho mahāmatto, taṃ āmantesi. Āgamentūti muhuttaṃ paṭimānentu, acchantūti vuttaṃ hoti.
೪೨೪. ನಾನಾವೇರಜ್ಜಕಾನನ್ತಿ ನಾನಾವಿಧೇಸು ರಜ್ಜೇಸು ಅಞ್ಞೇಸು ಕಾಸಿಕೋಸಲಾದೀಸು ಜಾತಾ ವಾ ನಿವಸನ್ತಿ ವಾ, ತತೋ ವಾ ಆಗತಾತಿ ನಾನಾವೇರಜ್ಜಕಾ, ತೇಸಂ ನಾನಾವೇರಜ್ಜಕಾನಂ। ಕೇನಚಿದೇವಾತಿ ಅನಿಯಮಿತೇನ ಯಞ್ಞುಪಾಸನಾದಿನಾ ಕೇನಚಿ ಕಿಚ್ಚೇನ। ತೇ ತಸ್ಸ ಗಮನಂ ಸುತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘‘ಅಯಂ, ಚಙ್ಕೀ, ಉಗ್ಗತಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ, ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಚ ಅಞ್ಞೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ಸರಣಂ ಗತಾ, ಅಯಮೇವ ನ ಗತೋ। ಸ್ವಾಯಂ ಸಚೇ ತತ್ಥ ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಅದ್ಧಾ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಆವಟ್ಟನಿಯಾ ಮಾಯಾಯ ಆವಟ್ಟಿತೋ ಸರಣಂ ಗಮಿಸ್ಸತಿ। ತತೋ ಏತಸ್ಸಾಪಿ ಗೇಹದ್ವಾರೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಅಸನ್ನಿಪಾತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಹನ್ದಸ್ಸ ಗಮನನ್ತರಾಯಂ ಕರೋಮಾ’’ತಿ ಸಮ್ಮನ್ತಯಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಅಗಮಂಸು। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಅಥ ಖೋ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
424.Nānāverajjakānanti nānāvidhesu rajjesu aññesu kāsikosalādīsu jātā vā nivasanti vā, tato vā āgatāti nānāverajjakā, tesaṃ nānāverajjakānaṃ. Kenacidevāti aniyamitena yaññupāsanādinā kenaci kiccena. Te tassa gamanaṃ sutvā cintesuṃ – ‘‘ayaṃ, caṅkī, uggatabrāhmaṇo, yebhuyyena ca aññe brāhmaṇā samaṇaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gatā, ayameva na gato. Svāyaṃ sace tattha gamissati, addhā samaṇassa gotamassa āvaṭṭaniyā māyāya āvaṭṭito saraṇaṃ gamissati. Tato etassāpi gehadvāre brāhmaṇānaṃ asannipāto bhavissati. Handassa gamanantarāyaṃ karomā’’ti sammantayitvā tattha agamaṃsu. Taṃ sandhāya ‘‘atha kho te brāhmaṇā’’tiādi vuttaṃ.
ತತ್ಥ ಉಭತೋತಿ ದ್ವೀಹಿ ಪಕ್ಖೇಹಿ। ಮಾತಿತೋ ಚ ಪಿತಿತೋ ಚಾತಿ, ಭೋತೋ ಮಾತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ, ಮಾತುಮಾತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ, ತಸ್ಸಾಪಿ ಮಾತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ। ಪಿತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ, ಪಿತುಪಿತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ, ತಸ್ಸಪಿ ಪಿತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತಿ। ಏವಂ ಭವಂ ಉಭತೋ ಸುಜಾತೋ, ಮಾತಿತೋ ಚ ಪಿತಿತೋ ಚ। ಸಂಸುದ್ಧಗಹಣಿಕೋತಿ ಸಂಸುದ್ಧಾ ತೇ ಮಾತು ಗಹಣೀ, ಸಂಸುದ್ಧಾ ತೇ ಮಾತು ಕುಚ್ಛೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಾವ ಸತ್ತಮಾ ಪಿತಾಮಹಯುಗಾತಿ ಏತ್ಥ ಪಿತು ಪಿತಾ ಪಿತಾಮಹೋ, ಪಿತಾಮಹಸ್ಸ ಯುಗಂ ಪಿತಾಮಹಯುಗಂ। ಯುಗನ್ತಿ ಆಯುಪ್ಪಮಾಣಂ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಭಿಲಾಪಮತ್ತಮೇವ ಚೇತಂ, ಅತ್ಥತೋ ಪನ ಪಿತಾಮಹೋವ ಪಿತಾಮಹಯುಗಂ। ತತೋ ಉದ್ಧಂ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಪುಬ್ಬಪುರಿಸಾ ಪಿತಾಮಹಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಗಹಿತಾ। ಏವಂ ಯಾವ ಸತ್ತಮೋ ಪುರಿಸೋ, ತಾವ ಸಂಸುದ್ಧಗಹಣಿಕೋ। ಅಥ ವಾ ಅಕ್ಖಿತ್ತೋ ಅನುಪಕುಟ್ಠೋ ಜಾತಿವಾದೇನಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಕ್ಖಿತ್ತೋತಿ ಅಪನೇಥ ಏತಂ, ಕಿಂ ಇಮಿನಾತಿ ಏವಂ ಅಕ್ಖಿತ್ತೋ ಅನವಕ್ಖಿತ್ತೋ। ಅನುಪಕ್ಕುಟ್ಠೋತಿ ನ ಉಪಕುಟ್ಠೋ, ನ ಅಕ್ಕೋಸಂ ವಾ ನಿನ್ದಂ ವಾ ಪತ್ತಪುಬ್ಬೋ। ಕೇನ ಕಾರಣೇನಾತಿ। ಜಾತಿವಾದೇನ, ಇತಿಪಿ ಹೀನಜಾತಿಕೋ ಏಸೋತಿ ಏವರೂಪೇನ ವಚನೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಮಿನಾಪಙ್ಗೇನಾತಿ ಇಮಿನಾಪಿ ಕಾರಣೇನ।
Tattha ubhatoti dvīhi pakkhehi. Mātitoca pitito cāti, bhoto mātā brāhmaṇī, mātumātā brāhmaṇī, tassāpi mātā brāhmaṇī. Pitā brāhmaṇo, pitupitā brāhmaṇo, tassapi pitā brāhmaṇoti. Evaṃ bhavaṃ ubhato sujāto, mātito ca pitito ca. Saṃsuddhagahaṇikoti saṃsuddhā te mātu gahaṇī, saṃsuddhā te mātu kucchīti attho. Yāva sattamā pitāmahayugāti ettha pitu pitā pitāmaho, pitāmahassa yugaṃ pitāmahayugaṃ. Yuganti āyuppamāṇaṃ vuccati. Abhilāpamattameva cetaṃ, atthato pana pitāmahova pitāmahayugaṃ. Tato uddhaṃ sabbepi pubbapurisā pitāmahaggahaṇeneva gahitā. Evaṃ yāva sattamo puriso, tāva saṃsuddhagahaṇiko. Atha vā akkhitto anupakuṭṭho jātivādenāti dasseti. Akkhittoti apanetha etaṃ, kiṃ imināti evaṃ akkhitto anavakkhitto. Anupakkuṭṭhoti na upakuṭṭho, na akkosaṃ vā nindaṃ vā pattapubbo. Kena kāraṇenāti. Jātivādena, itipi hīnajātiko esoti evarūpena vacanenāti attho. Imināpaṅgenāti imināpi kāraṇena.
ಅಡ್ಢೋತಿ ಇಸ್ಸರೋ। ಮಹದ್ಧನೋತಿ ಮಹತಾ ಧನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಭೋತೋ ಹಿ ಗೇಹೇ ಪಥವಿಯಂ ಪಂಸುವಾಲಿಕಾ ವಿಯ ಬಹು ಧನಂ, ಸಮಣೋ ಪನ ಗೋತಮೋ ಅಧನೋ ಭಿಕ್ಖಾಯ ಉದರಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಯಾಪೇತೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತಿ । ಮಹಾಭೋಗೋತಿ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣವಸೇನ ಮಹಾಉಪಭೋಗೋ। ಏವಂ ಯಂ ಯಂ ಗುಣಂ ವದನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖವಸೇನ ಭಗವತೋ ಅಗುಣಂಯೇವ ದಸ್ಸೇಮಾತಿ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ವದನ್ತಿ।
Aḍḍhoti issaro. Mahaddhanoti mahatā dhanena samannāgato. Bhoto hi gehe pathaviyaṃ paṃsuvālikā viya bahu dhanaṃ, samaṇo pana gotamo adhano bhikkhāya udaraṃ pūretvā yāpetīti dassenti . Mahābhogoti pañcakāmaguṇavasena mahāupabhogo. Evaṃ yaṃ yaṃ guṇaṃ vadanti, tassa tassa paṭipakkhavasena bhagavato aguṇaṃyeva dassemāti maññamānā vadanti.
ಅಭಿರೂಪೋತಿ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಅಧಿಕರೂಪೋ। ದಸ್ಸನೀಯೋತಿ ದಿವಸಮ್ಪಿ ಪಸ್ಸನ್ತಾನಂ ಅತಿತ್ತಿಕರಣತೋ ದಸ್ಸನಯೋಗ್ಗೋ, ದಸ್ಸನೇನೇವ ಚಿತ್ತಪಸಾದಜನನತೋ ಪಾಸಾದಿಕೋ। ಪೋಕ್ಖರತಾ ವುಚ್ಚತಿ ಸುನ್ದರಭಾವೋ, ವಣ್ಣಸ್ಸ ಪೋಕ್ಖರತಾ ವಣ್ಣಪೋಕ್ಖರತಾ, ತಾಯ ವಣ್ಣಪೋಕ್ಖರತಾಯ, ವಣ್ಣಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪೋರಾಣಾ ಪನ ಪೋಕ್ಖರನ್ತಿ ಸರೀರಂ ವದನ್ತಿ, ವಣ್ಣಂ ವಣ್ಣಮೇವ। ತೇಸಂ ಮತೇನ ವಣ್ಣೋ ಚ ಪೋಕ್ಖರಞ್ಚ ವಣ್ಣಪೋಕ್ಖರಾನಿ, ತೇಸಂ ಭಾವೋ ವಣ್ಣಪೋಕ್ಖರತಾ। ಇತಿ ಪರಮಾಯ ವಣ್ಣಪೋಕ್ಖರತಾಯಾತಿ ಉತ್ತಮಪರಿಸುದ್ಧೇನ ವಣ್ಣೇನ ಚೇವ ಸರೀರಸಣ್ಠಾನಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬ್ರಹ್ಮವಣ್ಣೀತಿ ಸೇಟ್ಠವಣ್ಣೀ, ಪರಿಸುದ್ಧವಣ್ಣೇಸುಪಿ ಸೇಟ್ಠೇನ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೇನೇವ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬ್ರಹ್ಮವಚ್ಛಸೀತಿ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಸರೀರಸದಿಸೇನ ಸರೀರೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಅಖುದ್ದಾವಕಾಸೋ ದಸ್ಸನಾಯಾತಿ ಭೋತೋ ಸರೀರೇ ದಸ್ಸನಸ್ಸ ಓಕಾಸೋ ನ ಖುದ್ದಕೋ ಮಹಾ। ಸಬ್ಬಾನೇವ ತೇ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಾನಿ ದಸ್ಸನೀಯಾನೇವ, ತಾನಿ ಚಾಪಿ ಮಹನ್ತಾನೇವಾತಿ ದೀಪೇತಿ।
Abhirūpoti aññehi manussehi adhikarūpo. Dassanīyoti divasampi passantānaṃ atittikaraṇato dassanayoggo, dassaneneva cittapasādajananato pāsādiko. Pokkharatā vuccati sundarabhāvo, vaṇṇassa pokkharatā vaṇṇapokkharatā, tāya vaṇṇapokkharatāya, vaṇṇasampattiyāti attho. Porāṇā pana pokkharanti sarīraṃ vadanti, vaṇṇaṃ vaṇṇameva. Tesaṃ matena vaṇṇo ca pokkharañca vaṇṇapokkharāni, tesaṃ bhāvo vaṇṇapokkharatā. Iti paramāya vaṇṇapokkharatāyāti uttamaparisuddhena vaṇṇena ceva sarīrasaṇṭhānasampattiyā cāti attho. Brahmavaṇṇīti seṭṭhavaṇṇī, parisuddhavaṇṇesupi seṭṭhena suvaṇṇavaṇṇeneva samannāgatoti attho. Brahmavacchasīti mahābrahmuno sarīrasadisena sarīrena samannāgato. Akhuddāvakāso dassanāyāti bhoto sarīre dassanassa okāso na khuddako mahā. Sabbāneva te aṅgapaccaṅgāni dassanīyāneva, tāni cāpi mahantānevāti dīpeti.
ಸೀಲಮಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಸೀಲವಾ। ವುದ್ಧಂ ವಡ್ಢಿತಂ ಸೀಲಮಸ್ಸಾತಿ ವುದ್ಧಸೀಲೀ। ವುದ್ಧಸೀಲೇನಾತಿ ವುದ್ಧೇನ ವಡ್ಢಿತೇನ ಸೀಲೇನ। ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಯುತ್ತೋ, ಇದಂ ವುದ್ಧಸೀಲೀಪದಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಪಞ್ಚಸೀಲಮತ್ತಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವದನ್ತಿ।
Sīlamassa atthīti sīlavā. Vuddhaṃ vaḍḍhitaṃ sīlamassāti vuddhasīlī. Vuddhasīlenāti vuddhena vaḍḍhitena sīlena. Samannāgatoti yutto, idaṃ vuddhasīlīpadasseva vevacanaṃ. Sabbametaṃ pañcasīlamattameva sandhāya vadanti.
ಕಾಲ್ಯಾಣವಾಚೋತಿಆದೀಸು ಕಲ್ಯಾಣಾ ಸುನ್ದರಾ ಪರಿಮಣ್ಡಲಪದಬ್ಯಞ್ಜನಾ ವಾಚಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ಕಲ್ಯಾಣವಾಚೋ। ಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಧುರಂ ವಾಕ್ಕರಣಂ ಅಸ್ಸಾತಿ ಕಲ್ಯಾಣವಾಕ್ಕರಣೋ। ವಾಕ್ಕರಣನ್ತಿ ಉದಾಹರಣಘೋಸೋ। ಗುಣಪರಿಪುಣ್ಣಭಾವೇನ ಪುರೇ ಭವಾತಿ ಪೋರೀ। ಪುರೇ ವಾ ಭವತ್ತಾ ಪೋರೀ। ನಾಗರಿಕಿತ್ಥಿಯಾ ಸುಖುಮಾಲತ್ತನೇನ ಸದಿಸಾತಿಪಿ ಪೋರೀ। ತಾಯ ಪೋರಿಯಾ। ವಿಸ್ಸಟ್ಠಾಯಾತಿ ಅಪಲಿಬುದ್ಧಾಯ, ಸನ್ದಿಟ್ಠವಿಲಮ್ಬಿತಾದಿದೋಸರಹಿತಾಯ। ಅನೇಲಗಲಾಯಾತಿ ಏಲಗಲೇನ ವಿರಹಿತಾಯ। ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಹಿ ಕಥೇನ್ತಸ್ಸ ಏಲಂ ಗಲತಿ, ಲಾಲಾ ವಾ ಪಗ್ಘರತಿ, ಖೇಳಫುಸಿತಾನಿ ವಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ವಾಚಾ ಏಲಗಲಾ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತಬ್ಬಿಪರಿತಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅತ್ಥಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಪನಿಯಾತಿಆದಿಮಜ್ಝಪರಿಯೋಸಾನಂ ಪಾಕಟಂ ಕತ್ವಾ ಭಾಸಿತತ್ಥಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಪನಸಮತ್ಥಾಯ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಬ್ರಾಹ್ಮಣವಣ್ಣೇ ಉತ್ತಾನಮೇವ।
Kālyāṇavācotiādīsu kalyāṇā sundarā parimaṇḍalapadabyañjanā vācā assāti kalyāṇavāco. Kalyāṇaṃ madhuraṃ vākkaraṇaṃ assāti kalyāṇavākkaraṇo. Vākkaraṇanti udāharaṇaghoso. Guṇaparipuṇṇabhāvena pure bhavāti porī. Pure vā bhavattā porī. Nāgarikitthiyā sukhumālattanena sadisātipi porī. Tāya poriyā. Vissaṭṭhāyāti apalibuddhāya, sandiṭṭhavilambitādidosarahitāya. Anelagalāyāti elagalena virahitāya. Ekaccassa hi kathentassa elaṃ galati, lālā vā paggharati, kheḷaphusitāni vā nikkhamanti, tassa vācā elagalā nāma hoti. Tabbiparitāyāti attho. Atthassa viññāpaniyātiādimajjhapariyosānaṃ pākaṭaṃ katvā bhāsitatthassa viññāpanasamatthāya. Sesamettha brāhmaṇavaṇṇe uttānameva.
೪೨೫. ಏವಂ ವುತ್ತೇತಿ ಏವಂ ತೇಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ವುತ್ತೇ, ಚಙ್ಕೀ, ‘‘ಇಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅತ್ತನೋ ವಣ್ಣೇ ವುಚ್ಚಮಾನೇ ಅತುಸ್ಸನಕಸತ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ವಣ್ಣಮಸ್ಸ ಭಣಿತ್ವಾ ನಿವಾರೇಸ್ಸಾಮಾತಿ ಜಾತಿಆದೀಹಿ ಮಮ ವಣ್ಣಂ ವದನ್ತಿ, ನ ಖೋ ಪನ ಮೇ ಯುತ್ತಂ ಅತ್ತನೋ ವಣ್ಣೇ ರಜ್ಜಿತುಂ। ಹನ್ದಾಹಂ ಏತೇಸಂ ವಾದಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಮಹನ್ತಭಾವಂ ಞಾಪೇತ್ವಾ ಏತೇಸಂ ತತ್ಥ ಗಮನಂ ಕರೋಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತೇನ ಹಿ, ಭೋ, ಮಮಾಪಿ ಸುಣಾಥಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯೇಪಿ ‘‘ಉಭತೋ ಸುಜಾತೋ’’ತಿಆದಯೋ ಅತ್ತನೋ ಗುಣೇಹಿ ಸದಿಸಾ ಗುಣಾ, ತೇಪಿ ‘‘ಕೋ ಚಾಹಂ, ಕೇ ಚ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಜಾತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಆದಯೋ ಗುಣಾ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ಗುಣೇಹಿ ಉತ್ತರಿತರೇಯೇವ ಮಞ್ಞಮಾನೋ, ಇತರೇ ಪನ ಏಕನ್ತೇನೇವ ಭಗವತೋ ಮಹನ್ತಭಾವದೀಪನತ್ಥಂ ಪಕಾಸೇತಿ। ಮಯಮೇವ ಅರಹಾಮಾತಿ ಏವಂ ನಿಯಮೇನ್ತೋ ಚೇತ್ಥ ಇದಂ ದೀಪೇತಿ – ಯದಿ ಗುಣಮಹನ್ತತಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಬ್ಬೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಯಥಾ ಸಿನೇರುಂ ಉಪನಿಧಾಯ ಸಾಸಪೋ, ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಉಪನಿಧಾಯ ಗೋಪದಕಂ, ಸತ್ತಸು ಮಹಾಸರೇಸು ಉದಕಂ ಉಪನಿಧಾಯ ಉಸ್ಸಾವಬಿನ್ದು ಪರಿತ್ತೋ ಲಾಮಕೋ, ಏವಮೇವಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಜಾತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಆದಯೋ ಗುಣೇ ಉಪನಿಧಾಯ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಗುಣಾ ಪರಿತ್ತಾ ಲಾಮಕಾ, ತಸ್ಮಾ ಮಯಮೇವ ಅರಹಾಮ ತಂ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ದಸ್ಸನಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುನ್ತಿ।
425.Evaṃvutteti evaṃ tehi brāhmaṇehi vutte, caṅkī, ‘‘ime brāhmaṇā attano vaṇṇe vuccamāne atussanakasatto nāma natthi, vaṇṇamassa bhaṇitvā nivāressāmāti jātiādīhi mama vaṇṇaṃ vadanti, na kho pana me yuttaṃ attano vaṇṇe rajjituṃ. Handāhaṃ etesaṃ vādaṃ bhinditvā samaṇassa gotamassa mahantabhāvaṃ ñāpetvā etesaṃ tattha gamanaṃ karomī’’ti cintetvā tena hi, bho, mamāpi suṇāthātiādimāha. Tattha yepi ‘‘ubhato sujāto’’tiādayo attano guṇehi sadisā guṇā, tepi ‘‘ko cāhaṃ, ke ca samaṇassa gotamassa jātisampattiādayo guṇā’’ti attano guṇehi uttaritareyeva maññamāno, itare pana ekanteneva bhagavato mahantabhāvadīpanatthaṃ pakāseti. Mayameva arahāmāti evaṃ niyamento cettha idaṃ dīpeti – yadi guṇamahantatāya upasaṅkamitabbo nāma hoti, yathā sineruṃ upanidhāya sāsapo, mahāsamuddaṃ upanidhāya gopadakaṃ, sattasu mahāsaresu udakaṃ upanidhāya ussāvabindu paritto lāmako, evamevaṃ samaṇassa gotamassa jātisampattiādayo guṇe upanidhāya amhākaṃ guṇā parittā lāmakā, tasmā mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamitunti.
ಭೂಮಿಗತಞ್ಚ ವೇಹಾಸಟ್ಠಞ್ಚಾತಿ ಏತ್ಥ ರಾಜಙ್ಗಣೇ ಚೇವ ಉಯ್ಯಾನೇ ಚ ಸುಧಾಮಟ್ಠಾ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯೋ ಸತ್ತರತನಪೂರಿಂ ಕತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ಠಪಿತಂ ಧನಂ ಭೂಮಿಗತಂ ನಾಮ, ಪಾಸಾದನಿಯೂಹಾದಯೋ ಪನ ಪೂರೇತ್ವಾ ಠಪಿತಂ ವೇಹಾಸಟ್ಠಂ ನಾಮ। ಏವಂ ತಾವ ಕುಲಪರಿಯಾಯೇನ ಆಗತಂ। ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪನ ಜಾತದಿವಸೇಯೇವ ಸಙ್ಖೋ ಏಲೋ ಉಪ್ಪಲೋ ಪುಣ್ಡರೀಕೋತಿ ಚತ್ತಾರೋ ನಿಧಯೋ ಉಪಗತಾ। ತೇಸು ಸಙ್ಖೋ ಗಾವುತಿಕೋ, ಏಲೋ ಅಡ್ಢಯೋಜನಿಕೋ, ಉಪ್ಪಲೋ ತಿಗಾವುತಿಕೋ ಪುಣ್ಡರೀಕೋ ಯೋಜನಿಕೋತಿ। ತೇಸುಪಿ ಗಹಿತಗಹಿತಟ್ಠಾನಂ ಪೂರತಿಯೇವ। ಇತಿ ಭಗವಾ ಪಹೂತಂ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಂ ಓಹಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ದಹರೋ ವಾತಿಆದೀನಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವಿತ್ಥಾರಿತಾನೇವ।
Bhūmigatañca vehāsaṭṭhañcāti ettha rājaṅgaṇe ceva uyyāne ca sudhāmaṭṭhā pokkharaṇiyo sattaratanapūriṃ katvā bhūmiyaṃ ṭhapitaṃ dhanaṃ bhūmigataṃ nāma, pāsādaniyūhādayo pana pūretvā ṭhapitaṃ vehāsaṭṭhaṃ nāma. Evaṃ tāva kulapariyāyena āgataṃ. Tathāgatassa pana jātadivaseyeva saṅkho elo uppalo puṇḍarīkoti cattāro nidhayo upagatā. Tesu saṅkho gāvutiko, elo aḍḍhayojaniko, uppalo tigāvutiko puṇḍarīko yojanikoti. Tesupi gahitagahitaṭṭhānaṃ pūratiyeva. Iti bhagavā pahūtaṃ hiraññasuvaṇṇaṃ ohāya pabbajitoti veditabbo. Daharo vātiādīni heṭṭhā vitthāritāneva.
ಅಖುದ್ದಾವಕಾಸೋತಿ ಏತ್ಥ ಭಗವತಿ ಅಪರಿಮಾಣೋಯೇವ ದಸ್ಸನಾವಕಾಸೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ರಿದಂ ವತ್ಥುಂ – ರಾಜಗಹೇ ಕಿರ ಅಞ್ಞತರೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ‘‘ಸಮಣಸ್ಸ ಕಿರ ಗೋತಮಸ್ಸ ಪಮಾಣಂ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸನಕಾಲೇ ಸಟ್ಠಿಹತ್ಥಂ ವೇಳುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನಗರದ್ವಾರಸ್ಸ ಬಹಿ ಠತ್ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತೇ ಭಗವತಿ ವೇಳುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಮೀಪೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ವೇಳು ಭಗವತೋ ಜಾಣುಮತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ಪುನದಿವಸೇ ದ್ವೇ ವೇಳೂ ಘಟೇತ್ವಾ ಸಮೀಪೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ , ಭಗವಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ವೇಳೂನಂ ಉಪರಿ ದ್ವಿವೇಣುಮತ್ತಮೇವ ಪಞ್ಞಾಯಮಾನೋ, ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಕಿಂ ಕರೋಸೀ’’ತಿ ಆಹ? ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಮಾಣಂ ಗಣ್ಹಾಮೀತಿ। ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಸಚೇಪಿ ತ್ವಂ ಸಕಲಚಕ್ಕವಾಳಗಬ್ಭಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಠಿತವೇಳುಂ ಘಟೇತ್ವಾ ಆಗಮಿಸ್ಸಸಿ, ನೇವ ಮೇ ಪಮಾಣಂ ಗಹೇತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಸಿ। ನ ಹಿ ಮಯಾ ಚತ್ತಾರಿ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಞ್ಚ ತಥಾ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರಿತಾ, ಯಥಾ ಮೇ ಪರೋ ಪಮಾಣಂ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ, ಅತುಲೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತಥಾಗತೋ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಧಮ್ಮಪದೇ ಗಾಥಮಾಹ। ಗಾಥಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಚತುರಾಸೀತಿಪಾಣಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಮತಂ ಪಿವಿಂಸು।
Akhuddāvakāsoti ettha bhagavati aparimāṇoyeva dassanāvakāsoti veditabbo. Tatridaṃ vatthuṃ – rājagahe kira aññataro brāhmaṇo ‘‘samaṇassa kira gotamassa pamāṇaṃ gahetuṃ na sakkā’’ti sutvā bhagavato piṇḍāya pavisanakāle saṭṭhihatthaṃ veḷuṃ gahetvā nagaradvārassa bahi ṭhatvā sampatte bhagavati veḷuṃ gahetvā samīpe aṭṭhāsi, veḷu bhagavato jāṇumattaṃ pāpuṇi. Punadivase dve veḷū ghaṭetvā samīpe aṭṭhāsi , bhagavā dvinnaṃ veḷūnaṃ upari dviveṇumattameva paññāyamāno, ‘‘brāhmaṇa, kiṃ karosī’’ti āha? Tumhākaṃ pamāṇaṃ gaṇhāmīti. ‘‘Brāhmaṇa, sacepi tvaṃ sakalacakkavāḷagabbhaṃ pūretvā ṭhitaveḷuṃ ghaṭetvā āgamissasi, neva me pamāṇaṃ gahetuṃ sakkhissasi. Na hi mayā cattāri asaṅkhyeyyāni kappasatasahassañca tathā pāramiyo pūritā, yathā me paro pamāṇaṃ gaṇheyya, atulo brāhmaṇa, tathāgato appameyyo’’ti vatvā dhammapade gāthamāha. Gāthāpariyosāne caturāsītipāṇasahassāni amataṃ piviṃsu.
ಅಪರಮ್ಪಿ ವತ್ಥು – ರಾಹು ಕಿರ ಅಸುರಿನ್ದೋ ಚತ್ತಾರಿ ಯೋಜನಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಟ್ಠ ಚ ಯೋಜನಸತಾನಿ ಉಚ್ಚೋ, ಬಾಹನ್ತರಮಸ್ಸ ದ್ವಾದಸಯೋಜನಸತಾನಿ, ಹತ್ಥತಲಪಾದತಲಾನಂ ಪುಥುಲತಾ ತೀಣಿ ಯೋಜನಸತಾನಿ, ಅಙ್ಗುಲಿಪಬ್ಬಾನಿ ಪಣ್ಣಾಸಯೋಜನಾನಿ , ಭಮುಕನ್ತರಂ ಪಣ್ಣಾಸಯೋಜನಂ, ನಲಾಟಂ ತಿಯೋಜನಸತಂ, ಸೀಸಂ ನವಯೋಜನಸತಂ। ಸೋ – ‘‘ಅಹಂ ಉಚ್ಚೋಸ್ಮಿ, ಸತ್ಥಾರಂ ಓನಮಿತ್ವಾ ಓಲೋಕೇತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ನ ಗಚ್ಛತಿ। ಸೋ ಏಕದಿವಸಂ ಭಗವತೋ ವಣ್ಣಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಯಥಾ ಕಥಞ್ಚ ಓಲೋಕೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಗತೋ। ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ‘‘ಚತೂಸು ಇರಿಯಾಪಥೇಸು ಕತರೇನ ದಸ್ಸೇಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಠಿತಕೋ ನಾಮ ನೀಚೋಪಿ ಉಚ್ಚೋ ವಿಯ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ನಿಪನ್ನೋವಸ್ಸ ಅತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ, ‘‘ಆನನ್ದ, ಗನ್ಧಕುಟಿಪರಿವೇಣೇ ಮಞ್ಚಕಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಹೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತತ್ಥ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ। ರಾಹು ಆಗನ್ತ್ವಾ ನಿಪನ್ನಂ ಭಗವನ್ತಂ ಗೀವಂ ಉನ್ನಾಮೇತ್ವಾ ನಭಮಜ್ಝೇ ಪುಣ್ಣಚನ್ದಂ ವಿಯ ಉಲ್ಲೋಕೇತಿ। ಕಿಮಿದಂ ಅಸುರಿನ್ದಾತಿ ಚ ವುತ್ತೇ, ಭಗವಾ ಓನಮಿತ್ವಾ ಓಲೋಕೇತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ನ ಗಚ್ಛಿನ್ತಿ। ನ ಮಯಾ ಅಸುರಿನ್ದ ಅಧೋಮುಖೇನ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರಿತಾ, ಉದ್ಧಗ್ಗಂ ಮೇ ಕತ್ವಾ ದಾನಂ ದಿನ್ನನ್ತಿ। ತಂದಿವಸಂ ರಾಹು ಸರಣಂ ಅಗಮಾಸಿ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಅಖುದ್ದಾವಕಾಸೋ ದಸ್ಸನಾಯ।
Aparampi vatthu – rāhu kira asurindo cattāri yojanasahassāni aṭṭha ca yojanasatāni ucco, bāhantaramassa dvādasayojanasatāni, hatthatalapādatalānaṃ puthulatā tīṇi yojanasatāni, aṅgulipabbāni paṇṇāsayojanāni , bhamukantaraṃ paṇṇāsayojanaṃ, nalāṭaṃ tiyojanasataṃ, sīsaṃ navayojanasataṃ. So – ‘‘ahaṃ uccosmi, satthāraṃ onamitvā oloketuṃ na sakkhissāmī’’ti na gacchati. So ekadivasaṃ bhagavato vaṇṇaṃ sutvā ‘‘yathā kathañca olokessāmī’’ti āgato. Bhagavā tassa ajjhāsayaṃ viditvā ‘‘catūsu iriyāpathesu katarena dassemī’’ti cintetvā ‘‘ṭhitako nāma nīcopi ucco viya paññāyati, nipannovassa attānaṃ dassessāmī’’ti, ‘‘ānanda, gandhakuṭipariveṇe mañcakaṃ paññāpehī’’ti vatvā tattha sīhaseyyaṃ kappesi. Rāhu āgantvā nipannaṃ bhagavantaṃ gīvaṃ unnāmetvā nabhamajjhe puṇṇacandaṃ viya ulloketi. Kimidaṃ asurindāti ca vutte, bhagavā onamitvā oloketuṃ na sakkhissāmīti na gacchinti. Na mayā asurinda adhomukhena pāramiyo pūritā, uddhaggaṃ me katvā dānaṃ dinnanti. Taṃdivasaṃ rāhu saraṇaṃ agamāsi. Evaṃ bhagavā akhuddāvakāso dassanāya.
ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲೇನ ಸೀಲವಾ। ತಂ ಪನ ಸೀಲಂ ಅರಿಯಂ ಉತ್ತಮಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ, ತೇನಾಹ ಅರಿಯಸೀಲೀತಿ। ತದೇವ ಅನವಜ್ಜಟ್ಠೇನ ಕುಸಲಂ, ತೇನಾಹ ಕುಸಲಸೀಲೀತಿ। ಕುಸಲೇನ ಸೀಲೇನಾತಿ ಇದಮಸ್ಸ ವೇವಚನಂ। ಬಹೂನಂ ಆಚರಿಯಪಾಚರಿಯೋತಿ ಭಗವತೋ ಏಕೇಕಾಯ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ಚತುರಾಸೀತಿಪಾಣಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಪರಿಮಾಣಾಪಿ ದೇವಮನುಸ್ಸಾ ಮಗ್ಗಫಲಾಮತಂ ಪಿವನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಬಹೂನಂ ಆಚರಿಯೋ, ಸಾವಕವಿನೇಯ್ಯಾನಂ ಪಾಚರಿಯೋತಿ।
Catupārisuddhisīlena sīlavā. Taṃ pana sīlaṃ ariyaṃ uttamaṃ parisuddhaṃ, tenāha ariyasīlīti. Tadeva anavajjaṭṭhena kusalaṃ, tenāha kusalasīlīti. Kusalena sīlenāti idamassa vevacanaṃ. Bahūnaṃ ācariyapācariyoti bhagavato ekekāya dhammadesanāya caturāsītipāṇasahassāni aparimāṇāpi devamanussā maggaphalāmataṃ pivanti. Tasmā bahūnaṃ ācariyo, sāvakavineyyānaṃ pācariyoti.
ಖೀಣಕಾಮರಾಗೋತಿ ಏತ್ಥ ಕಾಮಂ ಭಗವತೋ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಕಿಲೇಸಾ ಖೀಣಾ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪನ ತೇ ನ ಜಾನಾತಿ, ಅತ್ತನೋ ಜಾನನಟ್ಠಾನೇಯೇವ ಗುಣಂ ಕಥೇತಿ। ವಿಗತಚಾಪಲ್ಲೋತಿ ‘‘ಪತ್ತಮಣ್ಡನಾ ಚೀವರಮಣ್ಡನಾ ಸೇನಾಸನಮಣ್ಡನಾ ಇಮಸ್ಸ ವಾ ಪೂತಿಕಾಯಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಕೇಲನಾ ಪಟಿಕೇಲನಾ’’ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಚಾಪಲ್ಯವಿರಹಿತೋ।
Khīṇakāmarāgoti ettha kāmaṃ bhagavato sabbepi kilesā khīṇā, brāhmaṇo pana te na jānāti, attano jānanaṭṭhāneyeva guṇaṃ katheti. Vigatacāpalloti ‘‘pattamaṇḍanā cīvaramaṇḍanā senāsanamaṇḍanā imassa vā pūtikāyassa…pe… kelanā paṭikelanā’’ti evaṃ vuttacāpalyavirahito.
ಅಪಾಪಪುರೇಕ್ಖಾರೋತಿ ಅಪಾಪೇ ನವಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೇ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ ವಿಚರತಿ। ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞಾಯ ಪಜಾಯಾತಿ ಸಾರಿಪುತ್ತಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಮಹಾಕಸ್ಸಪಾದಿಭೇದಾಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪಜಾಯ। (ಅವಿರುದ್ಧೋ ಹಿ ಸೋ) ಏತಿಸ್ಸಾಯ ಪಜಾಯ ಪುರೇಕ್ಖಾರೋ। ಅಯಞ್ಹಿ ಪಜಾ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ ಚರತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಪಿಚ ಅಪಾಪಪುರೇಕ್ಖಾರೋತಿ ನ ಪಾಪುಪುರೇಕ್ಖಾರೋ, ನ ಪಾಪಂ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ ಚರತಿ, ಪಾಪಂ ನ ಇಚ್ಛತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಸ್ಸ? ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞಾಯ ಪಜಾಯ ಅತ್ತನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಪಟಿವಿರುದ್ಧಾಯಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪಜಾಯ ಅವಿರುದ್ಧೋ ಹಿತಸುಖತ್ಥಿಕೋಯೇವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Apāpapurekkhāroti apāpe navalokuttaradhamme purato katvā vicarati. Brahmaññāya pajāyāti sāriputtamoggallānamahākassapādibhedāya brāhmaṇapajāya. (Aviruddho hi so) etissāya pajāya purekkhāro. Ayañhi pajā samaṇaṃ gotamaṃ purato katvā caratīti attho. Apica apāpapurekkhāroti na pāpupurekkhāro, na pāpaṃ purato katvā carati, pāpaṃ na icchatīti attho. Kassa? Brahmaññāya pajāya attanā saddhiṃ paṭiviruddhāyapi brāhmaṇapajāya aviruddho hitasukhatthikoyevāti vuttaṃ hoti.
ತಿರೋರಟ್ಠಾತಿ ಪರರಟ್ಠತೋ। ತಿರೋಜನಪದಾತಿ ಪರಜನಪದತೋ। ಸಂಪುಚ್ಛಿತುಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಖತ್ತಿಯಪಣ್ಡಿತಾದಯೋ ಚೇವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗನ್ಧಬ್ಬಾದಯೋ ಚ ಪಞ್ಹೇ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಕೇಚಿ ಪುಚ್ಛಾಯ ವಾ ದೋಸಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನೇ ವಾ ಅಸಮತ್ಥತಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಅಪುಚ್ಛಿತ್ವಾವ ತುಣ್ಹೀ ನಿಸೀದನ್ತಿ, ಕೇಚಿ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಕೇಸಞ್ಚಿ ಭಗವಾ ಪುಚ್ಛಾಯ ಉಸ್ಸಾಹಂ ಜನೇತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಿ। ಏವಂ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ವಿಮತಿಯೋ ತೀರಂ ಪತ್ವಾ ಮಹಾಸಮುದ್ದಸ್ಸ ಊಮಿಯೋ ವಿಯ ಭಗವನ್ತಂ ಪತ್ವಾವ ಭಿಜ್ಜನ್ತಿ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ತಥಾಗತಸ್ಸ ವಣ್ಣೇ ಉತ್ತಾನಮೇವ।
Tiroraṭṭhāti pararaṭṭhato. Tirojanapadāti parajanapadato. Saṃpucchituṃ āgacchantīti khattiyapaṇḍitādayo ceva brāhmaṇagandhabbādayo ca pañhe abhisaṅkharitvā pucchissāmāti āgacchanti. Tattha keci pucchāya vā dosaṃ vissajjanasampaṭicchane vā asamatthataṃ sallakkhetvā apucchitvāva tuṇhī nisīdanti, keci pucchanti, kesañci bhagavā pucchāya ussāhaṃ janetvā vissajjeti. Evaṃ sabbesampi tesaṃ vimatiyo tīraṃ patvā mahāsamuddassa ūmiyo viya bhagavantaṃ patvāva bhijjanti. Sesamettha tathāgatassa vaṇṇe uttānameva.
ಅತಿಥೀ ನೋ ತೇ ಹೋನ್ತೀತಿ ತೇ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆಗನ್ತುಕಾ ನವಕಾ ಪಾಹುನಕಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪರಿಯಾಪುಣಾಮೀತಿ ಜಾನಾಮಿ। ಅಪರಿಮಾಣವಣ್ಣೋತಿ ತಥಾರೂಪೇನೇವ ಸಬ್ಬಞ್ಞುನಾಪಿ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯವಣ್ಣೋ, ಪಗೇವ ಮಾದಿಸೇನಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –
Atithī no te hontīti te amhākaṃ āgantukā navakā pāhunakā hontīti attho. Pariyāpuṇāmīti jānāmi. Aparimāṇavaṇṇoti tathārūpeneva sabbaññunāpi appameyyavaṇṇo, pageva mādisenāti dasseti. Vuttampi cetaṃ –
‘‘ಬುದ್ಧೋಪಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಣೇಯ್ಯ ವಣ್ಣಂ,
‘‘Buddhopi buddhassa bhaṇeyya vaṇṇaṃ,
ಕಪ್ಪಮ್ಪಿ ಚೇ ಅಞ್ಞಮಭಾಸಮಾನೋ।
Kappampi ce aññamabhāsamāno;
ಖೀಯೇಥ ಕಪ್ಪೋ ಚಿರದೀಘಮನ್ತರೇ,
Khīyetha kappo ciradīghamantare,
ವಣ್ಣೋ ನ ಖೀಯೇಥ ತಥಾಗತಸ್ಸಾ’’ತಿ॥
Vaṇṇo na khīyetha tathāgatassā’’ti.
ಇಮಂ ಪನ ಗುಣಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಚಿನ್ತಯಿಂಸು ‘‘ಯಥಾ, ಚಙ್ಕೀ, ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸತಿ, ಅನೋಮಗುಣೋ ಸೋ ಭವಂ ಗೋತಮೋ, ಏವಂ ತಸ್ಸ ಗುಣೇ ಜಾನಮಾನೇನ ಖೋ ಪನ ಇಮಿನಾ ಅತಿಚಿರಂ ಅಧಿವಾಸಿತಂ, ಹನ್ದ ನಂ ಅನುವತ್ತಾಮಾ’’ತಿ ಅನುವತ್ತಮಾನಾ ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹಂಸು।
Imaṃ pana guṇakathaṃ sutvā te brāhmaṇā cintayiṃsu ‘‘yathā, caṅkī, samaṇassa gotamassa vaṇṇaṃ bhāsati, anomaguṇo so bhavaṃ gotamo, evaṃ tassa guṇe jānamānena kho pana iminā aticiraṃ adhivāsitaṃ, handa naṃ anuvattāmā’’ti anuvattamānā ‘‘tena hi, bho’’tiādimāhaṃsu.
೪೨೬. ಓಪಾತೇತೀತಿ ಪವೇಸೇತಿ। ಸಂಪುರೇಕ್ಖರೋನ್ತೀತಿ ಪುತ್ತಮತ್ತನತ್ತಮತ್ತಮ್ಪಿ ಸಮಾನಂ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಿ।
426.Opātetīti paveseti. Saṃpurekkharontīti puttamattanattamattampi samānaṃ purato katvā vicaranti.
೪೨೭. ಮನ್ತಪದನ್ತಿ ಮನ್ತಾಯೇವ ಮನ್ತಪದಂ, ವೇದೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇತಿಹಿತಿಹ ಪರಮ್ಪರಾಯಾತಿ ಏವಂ ಕಿರ ಏವಂ ಕಿರಾತಿ ಪರಮ್ಪರಭಾವೇನ ಆಗತನ್ತಿ ದೀಪೇತಿ। ಪಿಟಕಸಮ್ಪದಾಯಾತಿ ಪಾವಚನಸಙ್ಖಾತಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ। ಸಾವಿತ್ತಿಆದೀಹಿ ಛನ್ದಬನ್ಧೇಹಿ ಚ ವಗ್ಗಬನ್ಧೇಹಿ ಚ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಆಗತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ಚಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಮನ್ತಪದೇ। ಪವತ್ತಾರೋತಿ ಪವತ್ತಯಿತಾರೋ। ಯೇಸನ್ತಿ ಯೇಸಂ ಸನ್ತಕಂ। ಮನ್ತಪದನ್ತಿ ವೇದಸಙ್ಖಾತಂ ಮನ್ತಮೇವ। ಗೀತನ್ತಿ ಅಟ್ಠಕಾದೀಹಿ ದಸಹಿ ಪೋರಾಣಕಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ಪದಸಮ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ಸಜ್ಝಾಯಿತಂ। ಪವುತ್ತನ್ತಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ವುತ್ತಂ, ವಾಚಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮಿಹಿತನ್ತಿ ಸಮುಪಬ್ಯೂಳ್ಹಂ ರಾಸಿಕತಂ, ಪಿಣ್ಡಂ ಕತ್ವಾ ಠಪಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತದನುಗಾಯನ್ತೀತಿ ಏತರಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ತಂ ತೇಹಿ ಪುಬ್ಬೇ ಗೀತಂ ಅನುಗಾಯನ್ತಿ ಅನುಸಜ್ಝಾಯನ್ತಿ ವಾದೇನ್ತಿ। ತದನುಭಾಸನ್ತೀತಿ ತಂ ಅನುಭಾಸನ್ತಿ, ಇದಂ ಪುರಿಮಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಭಾಸಿತಮನುಭಾಸನ್ತೀತಿ ತೇಹಿ ಭಾಸಿತಂ ಸಜ್ಝಾಯಿತಂ ಅನುಸಜ್ಝಾಯನ್ತಿ। ವಾಚಿತಮನುವಾಚೇನ್ತೀತಿ ತೇಹಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ವಾಚಿತಂ ಅನುವಾಚೇನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದನ್ತಿ ತೇ ಕತಮೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಟ್ಠಕೋತಿಆದೀನಿ ತೇಸಂ ನಾಮಾನಿ, ತೇ ಕಿರ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಪರೂಪಘಾತಂ ಅಕತ್ವಾ ಕಸ್ಸಪಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಾವಚನೇನ ಸಹ ಸಂಸನ್ದೇತ್ವಾ ಮನ್ತೇ ಗನ್ಥೇಸುಂ, ಅಪರಾಪರೇ ಪನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಿ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಯೋ ವೇದೇ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧವಚನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವಿರುದ್ಧೇ ಅಕಂಸು।
427.Mantapadanti mantāyeva mantapadaṃ, vedoti attho. Itihitiha paramparāyāti evaṃ kira evaṃ kirāti paramparabhāvena āgatanti dīpeti. Piṭakasampadāyāti pāvacanasaṅkhātasampattiyā. Sāvittiādīhi chandabandhehi ca vaggabandhehi ca sampādetvā āgatanti dasseti. Tattha cāti tasmiṃ mantapade. Pavattāroti pavattayitāro. Yesanti yesaṃ santakaṃ. Mantapadanti vedasaṅkhātaṃ mantameva. Gītanti aṭṭhakādīhi dasahi porāṇakabrāhmaṇehi padasampattivasena sajjhāyitaṃ. Pavuttanti aññesaṃ vuttaṃ, vācitanti attho. Samihitanti samupabyūḷhaṃ rāsikataṃ, piṇḍaṃ katvā ṭhapitanti attho. Tadanugāyantīti etarahi brāhmaṇā taṃ tehi pubbe gītaṃ anugāyanti anusajjhāyanti vādenti. Tadanubhāsantīti taṃ anubhāsanti, idaṃ purimasseva vevacanaṃ. Bhāsitamanubhāsantīti tehi bhāsitaṃ sajjhāyitaṃ anusajjhāyanti. Vācitamanuvācentīti tehi aññesaṃ vācitaṃ anuvācenti. Seyyathidanti te katameti attho. Aṭṭhakotiādīni tesaṃ nāmāni, te kira dibbena cakkhunā oloketvā parūpaghātaṃ akatvā kassapasammāsambuddhassa bhagavato pāvacanena saha saṃsandetvā mante ganthesuṃ, aparāpare pana brāhmaṇā pāṇātipātādīni pakkhipitvā tayo vede bhinditvā buddhavacanena saddhiṃ viruddhe akaṃsu.
೪೨೮. ಅನ್ಧವೇಣೀತಿ ಅನ್ಧಪವೇಣೀ। ಏಕೇನ ಹಿ ಚಕ್ಖುಮತಾ ಗಹಿತಯಟ್ಠಿಯಾ ಕೋಟಿಂ ಏಕೋ ಅನ್ಧೋ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಂ ಅನ್ಧಂ ಅಞ್ಞೋ, ತಂ ಅಞ್ಞೋತಿ ಏವಂ ಪಣ್ಣಾಸ ಸಟ್ಠಿ ಅನ್ಧಾ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಘಟಿತಾ ಅನ್ಧವೇಣೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪರಮ್ಪರಾಸಂಸತ್ತಾತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಲಗ್ಗಾ, ಯಟ್ಠಿಗ್ಗಾಹಕೇನಪಿ ಚಕ್ಖುಮತಾ ವಿರಹಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕೋ ಕಿರ ಧುತ್ತೋ ಅನ್ಧಗಣಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ಗಾಮೇ ಖಜ್ಜಭೋಜ್ಜಂ ಸುಲಭ’’ನ್ತಿ ಉಸ್ಸಾಹೇತ್ವಾ ತೇಹಿ ‘‘ತತ್ಥ ನೋ ಸಾಮಿ ನೇಹಿ, ಇದಂ ನಾಮ ತೇ ದೇಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಲಞ್ಜಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಮಗ್ಗಾ ಓಕ್ಕಮ್ಮ ಮಹನ್ತಂ ಗಚ್ಛಂ ಅನುಪರಿಗನ್ತ್ವಾ ಪುರಿಮಸ್ಸ ಹತ್ಥೇನ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಕಚ್ಛಂ ಗಣ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಕಿಞ್ಚಿ ಕಮ್ಮಂ ಅತ್ಥಿ, ಗಚ್ಛಥ ತಾವ ತುಮ್ಹೇ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪಲಾಯಿ। ತೇ ದಿವಸಮ್ಪಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಅವಿನ್ದಮಾನಾ ‘‘ಕಹಂ, ಭೋ, ಚಕ್ಖುಮಾ ಕಹಂ ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ಪರಿದೇವಿತ್ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಅವಿನ್ದಮಾನಾ ತತ್ಥೇವ ಮರಿಂಸು। ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪರಮ್ಪರಾಸಂಸತ್ತಾ’’ತಿ। ಪುರಿಮೋಪೀತಿ ಪುರಿಮೇಸು ದಸಸು ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಏಕೋಪಿ। ಮಜ್ಝಿಮೋಪೀತಿ ಮಜ್ಝೇ ಆಚರಿಯಪಾಚರಿಯೇಸು ಏಕೋಪಿ। ಪಚ್ಛಿಮೋಪೀತಿ ಇದಾನಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಏಕೋಪಿ।
428.Andhaveṇīti andhapaveṇī. Ekena hi cakkhumatā gahitayaṭṭhiyā koṭiṃ eko andho gaṇhāti, taṃ andhaṃ añño, taṃ aññoti evaṃ paṇṇāsa saṭṭhi andhā paṭipāṭiyā ghaṭitā andhaveṇīti vuccati. Paramparāsaṃsattāti aññamaññaṃ laggā, yaṭṭhiggāhakenapi cakkhumatā virahitāti attho. Eko kira dhutto andhagaṇaṃ disvā ‘‘asukasmiṃ nāma gāme khajjabhojjaṃ sulabha’’nti ussāhetvā tehi ‘‘tattha no sāmi nehi, idaṃ nāma te demā’’ti vutte lañjaṃ gahetvā antarāmagge maggā okkamma mahantaṃ gacchaṃ anuparigantvā purimassa hatthena pacchimassa kacchaṃ gaṇhāpetvā ‘‘kiñci kammaṃ atthi, gacchatha tāva tumhe’’ti vatvā palāyi. Te divasampi gantvā maggaṃ avindamānā ‘‘kahaṃ, bho, cakkhumā kahaṃ maggo’’ti paridevitvā maggaṃ avindamānā tattheva mariṃsu. Te sandhāya vuttaṃ ‘‘paramparāsaṃsattā’’ti. Purimopīti purimesu dasasu brāhmaṇesu ekopi. Majjhimopīti majjhe ācariyapācariyesu ekopi. Pacchimopīti idāni brāhmaṇesu ekopi.
ಪಞ್ಚ ಖೋತಿ ಪಾಳಿಆಗತೇಸು ದ್ವೀಸು ಅಞ್ಞೇಪಿ ಏವರೂಪೇ ತಯೋ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವದತಿ। ದ್ವೇಧಾವಿಪಾಕಾತಿ ಭೂತವಿಪಾಕಾ ವಾ ಅಭೂತವಿಪಾಕಾ ವಾ। ನಾಲಮೇತ್ಥಾತಿ, ಭಾರದ್ವಾಜ, ಸಚ್ಚಂ ಅನುರಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಪಟಿಪನ್ನೇನ ವಿಞ್ಞುನಾ ‘‘ಯಂ ಮಯಾ ಗಹಿತಂ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಏಕಂಸೇನೇವ ನಿಟ್ಠಂ ಗನ್ತುಂ ನಾಲಂ ನ ಯುತ್ತನ್ತಿ ಉಪರಿ ಪುಚ್ಛಾಯ ಮಗ್ಗಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ಠಪೇಸಿ।
Pañcakhoti pāḷiāgatesu dvīsu aññepi evarūpe tayo pakkhipitvā vadati. Dvedhāvipākāti bhūtavipākā vā abhūtavipākā vā. Nālametthāti, bhāradvāja, saccaṃ anurakkhissāmīti paṭipannena viññunā ‘‘yaṃ mayā gahitaṃ, idameva saccaṃ moghamañña’’nti ettha ekaṃseneva niṭṭhaṃ gantuṃ nālaṃ na yuttanti upari pucchāya maggaṃ vivaritvā ṭhapesi.
೪೩೦. ಇಧ, ಭಾರದ್ವಾಜ, ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಜೀವಕಸುತ್ತೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೫೧ ಆದಯೋ) ವಿಯ ಮಹಾವಚ್ಛಸುತ್ತೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೧೯೩ ಆದಯೋ) ವಿಯ ಚ ಅತ್ತಾನಞ್ಞೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಲೋಭನೀಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ಲೋಭಧಮ್ಮೇಸು। ಸೇಸಪದದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
430.Idha, bhāradvāja, bhikkhūti jīvakasutte (ma. ni. 2.51 ādayo) viya mahāvacchasutte (ma. ni. 2.193 ādayo) viya ca attānaññeva sandhāya vadati. Lobhanīyesu dhammesūti lobhadhammesu. Sesapadadvayepi eseva nayo.
೪೩೨. ಸದ್ಧಂ ನಿವೇಸೇತೀತಿ ಓಕಪ್ಪನಿಯಸದ್ಧಂ ನಿವೇಸೇತಿ। ಉಪಸಙ್ಕಮತೀತಿ ಉಪಗಚ್ಛತಿ। ಪಯಿರುಪಾಸತೀತಿ ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಸೀದತಿ। ಸೋತನ್ತಿ ಪಸಾದಸೋತಂ ಓದಹತಿ। ಧಮ್ಮನ್ತಿ ದೇಸನಾಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ। ಧಾರೇತೀತಿ ಪಗುಣಂ ಕತ್ವಾ ಧಾರೇತಿ। ಉಪಪರಿಕ್ಖತೀತಿ ಅತ್ಥತೋ ಚ ಕಾರಣತೋ ಚ ವೀಮಂಸತಿ। ನಿಜ್ಝಾನಂ ಖಮನ್ತೀತಿ ಓಲೋಕನಂ ಖಮನ್ತಿ, ಇಧ ಸೀಲಂ ಕಥಿತಂ, ಇಧ ಸಮಾಧೀತಿ ಏವಂ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಛನ್ದೋತಿ ಕತ್ತುಕಮ್ಯತಾ ಛನ್ದೋ। ಉಸ್ಸಹತೀತಿ ವಾಯಮತಿ। ತುಲೇತೀತಿ ಅನಿಚ್ಚಾದಿವಸೇನ ತೀರೇತಿ। ಪದಹತೀತಿ ಮಗ್ಗಪಧಾನಂ ಪದಹತಿ। ಕಾಯೇನ ಚೇವ ಪರಮಸಚ್ಚನ್ತಿ ಸಹಜಾತನಾಮಕಾಯೇನ ಚ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋತಿ, ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಕಿಲೇಸೇ ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ತದೇವ ವಿಭೂತಂ ಪಾಕಟಂ ಕರೋನ್ತೋ ಪಸ್ಸತಿ।
432.Saddhaṃ nivesetīti okappaniyasaddhaṃ niveseti. Upasaṅkamatīti upagacchati. Payirupāsatīti santike nisīdati. Sotanti pasādasotaṃ odahati. Dhammanti desanādhammaṃ suṇāti. Dhāretīti paguṇaṃ katvā dhāreti. Upaparikkhatīti atthato ca kāraṇato ca vīmaṃsati. Nijjhānaṃ khamantīti olokanaṃ khamanti, idha sīlaṃ kathitaṃ, idha samādhīti evaṃ upaṭṭhahantīti attho. Chandoti kattukamyatā chando. Ussahatīti vāyamati. Tuletīti aniccādivasena tīreti. Padahatīti maggapadhānaṃ padahati. Kāyena ceva paramasaccanti sahajātanāmakāyena ca nibbānaṃ sacchikaroti, paññāya ca kilese nibbijjhitvā tadeva vibhūtaṃ pākaṭaṃ karonto passati.
೪೩೩. ಸಚ್ಚಾನುಬೋಧೋತಿ ಮಗ್ಗಾನುಬೋಧೋ। ಸಚ್ಚಾನುಪ್ಪತ್ತೀತಿ ಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ। ತೇಸಂಯೇವಾತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಾನಂ ದ್ವಾದಸನ್ನಂ, ಏವಂ ದೀಘಂ ಮಗ್ಗವಾದಂ ಅನುಲೋಮೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ನಾಯಮತ್ಥೋ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ತೇಸಂಯೇವಾತಿ ತೇಸಂ ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ। ಪಧಾನನ್ತಿ ಮಗ್ಗಪಧಾನಂ। ತಞ್ಹಿ ಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಸಙ್ಖಾತಾಯ ಸಚ್ಚಾನುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಬಹುಕಾರಂ, ಮಗ್ಗೇ ಅಸತಿ ಫಲಾಭಾವತೋತಿ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸಬ್ಬಪದೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
433.Saccānubodhoti maggānubodho. Saccānuppattīti phalasacchikiriyā. Tesaṃyevāti heṭṭhā vuttānaṃ dvādasannaṃ, evaṃ dīghaṃ maggavādaṃ anulometi, tasmā nāyamattho. Ayaṃ panettha attho – tesaṃyevāti tesaṃ maggasampayuttadhammānaṃ. Padhānanti maggapadhānaṃ. Tañhi phalasacchikiriyasaṅkhātāya saccānuppattiyā bahukāraṃ, magge asati phalābhāvatoti. Iminā nayena sabbapadesu attho veditabbo. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಚಙ್ಕೀಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Caṅkīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೫. ಚಙ್ಕೀಸುತ್ತಂ • 5. Caṅkīsuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೫. ಚಙ್ಕೀಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 5. Caṅkīsuttavaṇṇanā
