| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
੫. ਚਙ੍ਕੀਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
5. Caṅkīsuttavaṇṇanā
੪੨੨. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਚਙ੍ਕੀਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਦੇવવਨੇ ਸਾਲવਨੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਦੇવਤਾਨਂ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੀਯਤਿ, ਤੇਨ ਤਂ ਦੇવવਨਨ੍ਤਿਪਿ ਸਾਲવਨਨ੍ਤਿਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਓਪਾਸਾਦਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਤੀਤਿ ਓਪਾਸਾਦਨਾਮਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੇ વਸਤਿ, ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ વਾ ਆવਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਾਮੀ ਹੁਤ੍વਾ ਯਾਯ ਮਰਿਯਾਦਾਯ ਤਤ੍ਥ વਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਾਯ ਮਰਿਯਾਦਾਯ વਸਤਿ। ਉਪਸਗ੍ਗવਸੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਥਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਯੋਗਤ੍ਤਾવ ਸੇਸਪਦੇਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਂ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਤੋ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਤ੍ਤੁਸ੍ਸਦਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤੇਹਿ ਉਸ੍ਸਦਂ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਂ, ਬਹੁਜਨਂ ਆਕਿਣ੍ਣਮਨੁਸ੍ਸਂ ਪੋਸਾવਨਿਯਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਮੋਰਮਿਗਾਦਿਅਨੇਕਸਤ੍ਤਸਮਾਕਿਣ੍ਣਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਗਾਮੋ ਬਹਿ ਆવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਜਾਤੇਨ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਘਾਸਤਿਣੇਨ ਚੇવ ਗੇਹਚ੍ਛਦਨਤਿਣੇਨ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਤਥਾ ਦਾਰੁਕਟ੍ਠੇਹਿ ਚੇવ ਗੇਹਸਮ੍ਭਾਰਕਟ੍ਠੇਹਿ ਚ, ਯਸ੍ਮਾ ਚਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ વਟ੍ਟਚਤੁਰਸ੍ਸਾਦਿਸਣ੍ਠਾਨਾ ਬਹੂ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯੋ, ਜਲਜਕੁਸੁਮવਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਬਹਿ ਅਨੇਕਾਨਿ ਤਲ਼ਾਕਾਨਿ વਾ ਉਦਕਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚਭਰਿਤਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤਿਣਕਟ੍ਠੋਦਕਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
422.Evaṃme sutanti caṅkīsuttaṃ. Tattha devavane sālavaneti tasmiṃ kira devatānaṃ balikammaṃ karīyati, tena taṃ devavanantipi sālavanantipi vuccati. Opāsādaṃ ajjhāvasatīti opāsādanāmake brāhmaṇagāme vasati, abhibhavitvā vā āvasati, tassa sāmī hutvā yāya mariyādāya tattha vasitabbaṃ, tāya mariyādāya vasati. Upasaggavasena panettha bhummatthe upayogavacanaṃ veditabbaṃ, tathassa anuppayogattāva sesapadesu. Tattha lakkhaṇaṃ saddasatthato pariyesitabbaṃ. Sattussadanti sattehi ussadaṃ ussannaṃ, bahujanaṃ ākiṇṇamanussaṃ posāvaniyahatthiassamoramigādianekasattasamākiṇṇañcāti attho. Yasmā pana so gāmo bahi āvijjhitvā jātena hatthiassādīnaṃ ghāsatiṇena ceva gehacchadanatiṇena ca sampanno, tathā dārukaṭṭhehi ceva gehasambhārakaṭṭhehi ca, yasmā cassa abbhantare vaṭṭacaturassādisaṇṭhānā bahū pokkharaṇiyo, jalajakusumavicittāni ca bahi anekāni taḷākāni vā udakassa niccabharitāneva honti, tasmā satiṇakaṭṭhodakanti vuttaṃ.
ਸਹ ਧਞ੍ਞੇਨ ਸਧਞ੍ਞਂ, ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਪਰਣ੍ਣਾਦਿਭੇਦਂ ਬਹੁਧਞ੍ਞਸਨ੍ਨਿਚਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ ਰਾਜਲੀਲਾਯ વਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਮਿਦ੍ਧਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਰਾਜਤੋ ਲਦ੍ਧਂ ਭੋਗ੍ਗਂ ਰਾਜਭੋਗ੍ਗਂ। ਕੇਨ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਚੇ, ਰਞ੍ਞਾ ਪਸੇਨਦਿਨਾ ਕੋਸਲੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ। ਰਾਜਦਾਯਨ੍ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਦਾਯਭੂਤਂ, ਦਾਯਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਦੇਯ੍ਯਂ, ਛਤ੍ਤਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ ਰਾਜਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਰਾਜਭੋਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਛੇਜ੍ਜਭੇਜ੍ਜਂ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤੇਨ ਤਿਤ੍ਥਪਬ੍ਬਤਾਦੀਸੁ ਸੁਙ੍ਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਨ ਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞਾ ਹੁਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਰਞ੍ਞਾ ਪਸੇਨਦਿਨਾ ਕੋਸਲੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ ਰਾਜਦਾਯਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਰਞ੍ਞਾ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਰਾਜਦਾਯਂ, ਦਾਯਕਰਾਜਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਪਨਸ੍ਸ ‘‘ਰਞ੍ਞਾ ਪਸੇਨਦਿਨਾ ਕੋਸਲੇਨ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਦੇਯ੍ਯਂ, ਯਥਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਨ ਪੁਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ, ਏવਂ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Saha dhaññena sadhaññaṃ, pubbaṇṇāparaṇṇādibhedaṃ bahudhaññasannicayanti attho. Ettāvatā yasmiṃ gāme brāhmaṇo setacchattaṃ ussāpetvā rājalīlāya vasati. Tassa samiddhisampatti dīpitā hoti. Rājato laddhaṃ bhoggaṃ rājabhoggaṃ. Kena dinnanti ce, raññā pasenadinā kosalena dinnaṃ. Rājadāyanti rañño dāyabhūtaṃ, dāyajjanti attho. Brahmadeyyanti seṭṭhadeyyaṃ, chattaṃ ussāpetvā rājasaṅkhepena bhuñjitabbanti attho. Atha vā rājabhogganti sabbaṃ chejjabhejjaṃ anusāsantena titthapabbatādīsu suṅkaṃ gaṇhantena setacchattaṃ ussāpetvā raññā hutvā bhuñjitabbaṃ. Tattha raññā pasenadinā kosalena dinnaṃ rājadāyanti. Ettha raññā dinnattā rājadāyaṃ, dāyakarājadīpanatthaṃ panassa ‘‘raññā pasenadinā kosalena dinna’’nti idaṃ vuttaṃ. Brahmadeyyanti seṭṭhadeyyaṃ, yathā dinnaṃ na puna gahetabbaṃ hoti nissaṭṭhapariccattaṃ, evaṃ dinnanti attho.
੪੨੩. ਬਹੂ ਬਹੂ ਹੁਤ੍વਾ ਸਂਹਤਾਤਿ ਸਙ੍ਘਾ। ਏਕੇਕਿਸ੍ਸਾ ਦਿਸਾਯ ਸਙ੍ਘੋ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਙ੍ਘੀ। ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਾਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਅਗਣਾ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਗਣਾ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਗਣੀਭੂਤਾ। ਉਤ੍ਤਰੇਨਮੁਖਾਤਿ ਉਤ੍ਤਰਦਿਸਾਭਿਮੁਖਾ। ਖਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਖਤ੍ਤਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਪਞ੍ਹਬ੍ਯਾਕਰਣਸਮਤ੍ਥੋ ਮਹਾਮਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ। ਆਗਮੇਨ੍ਤੂਤਿ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਮਾਨੇਨ੍ਤੁ, ਅਚ੍ਛਨ੍ਤੂਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
423. Bahū bahū hutvā saṃhatāti saṅghā. Ekekissā disāya saṅgho tesaṃ atthīti saṅghī. Pubbe gāmassa anto agaṇā bahi nikkhamitvā gaṇā sampannāti gaṇībhūtā. Uttarenamukhāti uttaradisābhimukhā. Khattaṃ āmantesīti khattā vuccati pucchitapañhabyākaraṇasamattho mahāmatto, taṃ āmantesi. Āgamentūti muhuttaṃ paṭimānentu, acchantūti vuttaṃ hoti.
੪੨੪. ਨਾਨਾવੇਰਜ੍ਜਕਾਨਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾવਿਧੇਸੁ ਰਜ੍ਜੇਸੁ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਕਾਸਿਕੋਸਲਾਦੀਸੁ ਜਾਤਾ વਾ ਨਿવਸਨ੍ਤਿ વਾ, ਤਤੋ વਾ ਆਗਤਾਤਿ ਨਾਨਾવੇਰਜ੍ਜਕਾ, ਤੇਸਂ ਨਾਨਾવੇਰਜ੍ਜਕਾਨਂ। ਕੇਨਚਿਦੇવਾਤਿ ਅਨਿਯਮਿਤੇਨ ਯਞ੍ਞੁਪਾਸਨਾਦਿਨਾ ਕੇਨਚਿ ਕਿਚ੍ਚੇਨ। ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਗਮਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸੁਂ – ‘‘ਅਯਂ, ਚਙ੍ਕੀ, ਉਗ੍ਗਤਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚ ਅਞ੍ਞੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ, ਅਯਮੇવ ਨ ਗਤੋ। ਸ੍વਾਯਂ ਸਚੇ ਤਤ੍ਥ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਦ੍ਧਾ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਆવਟ੍ਟਨਿਯਾ ਮਾਯਾਯ ਆવਟ੍ਟਿਤੋ ਸਰਣਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ। ਤਤੋ ਏਤਸ੍ਸਾਪਿ ਗੇਹਦ੍વਾਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਅਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਹਨ੍ਦਸ੍ਸ ਗਮਨਨ੍ਤਰਾਯਂ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਯਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਅਗਮਂਸੁ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
424.Nānāverajjakānanti nānāvidhesu rajjesu aññesu kāsikosalādīsu jātā vā nivasanti vā, tato vā āgatāti nānāverajjakā, tesaṃ nānāverajjakānaṃ. Kenacidevāti aniyamitena yaññupāsanādinā kenaci kiccena. Te tassa gamanaṃ sutvā cintesuṃ – ‘‘ayaṃ, caṅkī, uggatabrāhmaṇo, yebhuyyena ca aññe brāhmaṇā samaṇaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gatā, ayameva na gato. Svāyaṃ sace tattha gamissati, addhā samaṇassa gotamassa āvaṭṭaniyā māyāya āvaṭṭito saraṇaṃ gamissati. Tato etassāpi gehadvāre brāhmaṇānaṃ asannipāto bhavissati. Handassa gamanantarāyaṃ karomā’’ti sammantayitvā tattha agamaṃsu. Taṃ sandhāya ‘‘atha kho te brāhmaṇā’’tiādi vuttaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਉਭਤੋਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਪਕ੍ਖੇਹਿ। ਮਾਤਿਤੋ ਚ ਪਿਤਿਤੋ ਚਾਤਿ, ਭੋਤੋ ਮਾਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ, ਮਾਤੁਮਾਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮਾਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ। ਪਿਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਪਿਤੁਪਿਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਪਿਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ। ਏવਂ ਭવਂ ਉਭਤੋ ਸੁਜਾਤੋ, ਮਾਤਿਤੋ ਚ ਪਿਤਿਤੋ ਚ। ਸਂਸੁਦ੍ਧਗਹਣਿਕੋਤਿ ਸਂਸੁਦ੍ਧਾ ਤੇ ਮਾਤੁ ਗਹਣੀ, ਸਂਸੁਦ੍ਧਾ ਤੇ ਮਾਤੁ ਕੁਚ੍ਛੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿਤੁ ਪਿਤਾ ਪਿਤਾਮਹੋ, ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਸ ਯੁਗਂ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਂ। ਯੁਗਨ੍ਤਿ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਭਿਲਾਪਮਤ੍ਤਮੇવ ਚੇਤਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਪਿਤਾਮਹੋવ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਂ। ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪੁਬ੍ਬਪੁਰਿਸਾ ਪਿਤਾਮਹਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਗਹਿਤਾ। ਏવਂ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਤਾવ ਸਂਸੁਦ੍ਧਗਹਣਿਕੋ। ਅਥ વਾ ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪਕੁਟ੍ਠੋ ਜਾਤਿવਾਦੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ਅਪਨੇਥ ਏਤਂ, ਕਿਂ ਇਮਿਨਾਤਿ ਏવਂ ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਨવਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ। ਅਨੁਪਕ੍ਕੁਟ੍ਠੋਤਿ ਨ ਉਪਕੁਟ੍ਠੋ, ਨ ਅਕ੍ਕੋਸਂ વਾ ਨਿਨ੍ਦਂ વਾ ਪਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬੋ। ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ। ਜਾਤਿવਾਦੇਨ, ਇਤਿਪਿ ਹੀਨਜਾਤਿਕੋ ਏਸੋਤਿ ਏવਰੂਪੇਨ વਚਨੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਮਿਨਾਪਙ੍ਗੇਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਕਾਰਣੇਨ।
Tattha ubhatoti dvīhi pakkhehi. Mātitoca pitito cāti, bhoto mātā brāhmaṇī, mātumātā brāhmaṇī, tassāpi mātā brāhmaṇī. Pitā brāhmaṇo, pitupitā brāhmaṇo, tassapi pitā brāhmaṇoti. Evaṃ bhavaṃ ubhato sujāto, mātito ca pitito ca. Saṃsuddhagahaṇikoti saṃsuddhā te mātu gahaṇī, saṃsuddhā te mātu kucchīti attho. Yāva sattamā pitāmahayugāti ettha pitu pitā pitāmaho, pitāmahassa yugaṃ pitāmahayugaṃ. Yuganti āyuppamāṇaṃ vuccati. Abhilāpamattameva cetaṃ, atthato pana pitāmahova pitāmahayugaṃ. Tato uddhaṃ sabbepi pubbapurisā pitāmahaggahaṇeneva gahitā. Evaṃ yāva sattamo puriso, tāva saṃsuddhagahaṇiko. Atha vā akkhitto anupakuṭṭho jātivādenāti dasseti. Akkhittoti apanetha etaṃ, kiṃ imināti evaṃ akkhitto anavakkhitto. Anupakkuṭṭhoti na upakuṭṭho, na akkosaṃ vā nindaṃ vā pattapubbo. Kena kāraṇenāti. Jātivādena, itipi hīnajātiko esoti evarūpena vacanenāti attho. Imināpaṅgenāti imināpi kāraṇena.
ਅਡ੍ਢੋਤਿ ਇਸ੍ਸਰੋ। ਮਹਦ੍ਧਨੋਤਿ ਮਹਤਾ ਧਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਭੋਤੋ ਹਿ ਗੇਹੇ ਪਥવਿਯਂ ਪਂਸੁવਾਲਿਕਾ વਿਯ ਬਹੁ ਧਨਂ, ਸਮਣੋ ਪਨ ਗੋਤਮੋ ਅਧਨੋ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਉਦਰਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਯਾਪੇਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ । ਮਹਾਭੋਗੋਤਿ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣવਸੇਨ ਮਹਾਉਪਭੋਗੋ। ਏવਂ ਯਂ ਯਂ ਗੁਣਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖવਸੇਨ ਭਗવਤੋ ਅਗੁਣਂਯੇવ ਦਸ੍ਸੇਮਾਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ વਦਨ੍ਤਿ।
Aḍḍhoti issaro. Mahaddhanoti mahatā dhanena samannāgato. Bhoto hi gehe pathaviyaṃ paṃsuvālikā viya bahu dhanaṃ, samaṇo pana gotamo adhano bhikkhāya udaraṃ pūretvā yāpetīti dassenti . Mahābhogoti pañcakāmaguṇavasena mahāupabhogo. Evaṃ yaṃ yaṃ guṇaṃ vadanti, tassa tassa paṭipakkhavasena bhagavato aguṇaṃyeva dassemāti maññamānā vadanti.
ਅਭਿਰੂਪੋਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਅਧਿਕਰੂਪੋ। ਦਸ੍ਸਨੀਯੋਤਿ ਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤਿਤ੍ਤਿਕਰਣਤੋ ਦਸ੍ਸਨਯੋਗ੍ਗੋ, ਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਚਿਤ੍ਤਪਸਾਦਜਨਨਤੋ ਪਾਸਾਦਿਕੋ। ਪੋਕ੍ਖਰਤਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਭਾવੋ, વਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪੋਕ੍ਖਰਤਾ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾ, ਤਾਯ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ, વਣ੍ਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੋਰਾਣਾ ਪਨ ਪੋਕ੍ਖਰਨ੍ਤਿ ਸਰੀਰਂ વਦਨ੍ਤਿ, વਣ੍ਣਂ વਣ੍ਣਮੇવ। ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ વਣ੍ਣੋ ਚ ਪੋਕ੍ਖਰਞ੍ਚ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਭਾવੋ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾ। ਇਤਿ ਪਰਮਾਯ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯਾਤਿ ਉਤ੍ਤਮਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਨ વਣ੍ਣੇਨ ਚੇવ ਸਰੀਰਸਣ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਬ੍ਰਹ੍ਮવਣ੍ਣੀਤਿ ਸੇਟ੍ਠવਣ੍ਣੀ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਣ੍ਣੇਸੁਪਿ ਸੇਟ੍ਠੇਨ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੇਨੇવ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਬ੍ਰਹ੍ਮવਚ੍ਛਸੀਤਿ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਰੀਰਸਦਿਸੇਨ ਸਰੀਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਅਖੁਦ੍ਦਾવਕਾਸੋ ਦਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਭੋਤੋ ਸਰੀਰੇ ਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਓਕਾਸੋ ਨ ਖੁਦ੍ਦਕੋ ਮਹਾ। ਸਬ੍ਬਾਨੇવ ਤੇ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਿ ਦਸ੍ਸਨੀਯਾਨੇવ, ਤਾਨਿ ਚਾਪਿ ਮਹਨ੍ਤਾਨੇવਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।
Abhirūpoti aññehi manussehi adhikarūpo. Dassanīyoti divasampi passantānaṃ atittikaraṇato dassanayoggo, dassaneneva cittapasādajananato pāsādiko. Pokkharatā vuccati sundarabhāvo, vaṇṇassa pokkharatā vaṇṇapokkharatā, tāya vaṇṇapokkharatāya, vaṇṇasampattiyāti attho. Porāṇā pana pokkharanti sarīraṃ vadanti, vaṇṇaṃ vaṇṇameva. Tesaṃ matena vaṇṇo ca pokkharañca vaṇṇapokkharāni, tesaṃ bhāvo vaṇṇapokkharatā. Iti paramāya vaṇṇapokkharatāyāti uttamaparisuddhena vaṇṇena ceva sarīrasaṇṭhānasampattiyā cāti attho. Brahmavaṇṇīti seṭṭhavaṇṇī, parisuddhavaṇṇesupi seṭṭhena suvaṇṇavaṇṇeneva samannāgatoti attho. Brahmavacchasīti mahābrahmuno sarīrasadisena sarīrena samannāgato. Akhuddāvakāso dassanāyāti bhoto sarīre dassanassa okāso na khuddako mahā. Sabbāneva te aṅgapaccaṅgāni dassanīyāneva, tāni cāpi mahantānevāti dīpeti.
ਸੀਲਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸੀਲવਾ। વੁਦ੍ਧਂ વਡ੍ਢਿਤਂ ਸੀਲਮਸ੍ਸਾਤਿ વੁਦ੍ਧਸੀਲੀ। વੁਦ੍ਧਸੀਲੇਨਾਤਿ વੁਦ੍ਧੇਨ વਡ੍ਢਿਤੇਨ ਸੀਲੇਨ। ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਇਦਂ વੁਦ੍ਧਸੀਲੀਪਦਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਪਞ੍ਚਸੀਲਮਤ੍ਤਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਨ੍ਤਿ।
Sīlamassa atthīti sīlavā. Vuddhaṃ vaḍḍhitaṃ sīlamassāti vuddhasīlī. Vuddhasīlenāti vuddhena vaḍḍhitena sīlena. Samannāgatoti yutto, idaṃ vuddhasīlīpadasseva vevacanaṃ. Sabbametaṃ pañcasīlamattameva sandhāya vadanti.
ਕਾਲ੍ਯਾਣવਾਚੋਤਿਆਦੀਸੁ ਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸੁਨ੍ਦਰਾ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ વਾਚਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਚੋ। ਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਧੁਰਂ વਾਕ੍ਕਰਣਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣੋ। વਾਕ੍ਕਰਣਨ੍ਤਿ ਉਦਾਹਰਣਘੋਸੋ। ਗੁਣਪਰਿਪੁਣ੍ਣਭਾવੇਨ ਪੁਰੇ ਭવਾਤਿ ਪੋਰੀ। ਪੁਰੇ વਾ ਭવਤ੍ਤਾ ਪੋਰੀ। ਨਾਗਰਿਕਿਤ੍ਥਿਯਾ ਸੁਖੁਮਾਲਤ੍ਤਨੇਨ ਸਦਿਸਾਤਿਪਿ ਪੋਰੀ। ਤਾਯ ਪੋਰਿਯਾ। વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਅਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾਯ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠવਿਲਮ੍ਬਿਤਾਦਿਦੋਸਰਹਿਤਾਯ। ਅਨੇਲਗਲਾਯਾਤਿ ਏਲਗਲੇਨ વਿਰਹਿਤਾਯ। ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਹਿ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਲਂ ਗਲਤਿ, ਲਾਲਾ વਾ ਪਗ੍ਘਰਤਿ, ਖੇਲ਼ਫੁਸਿਤਾਨਿ વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ વਾਚਾ ਏਲਗਲਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਪਨਿਯਾਤਿਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍વਾ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਪਨਸਮਤ੍ਥਾਯ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਣ੍ਣੇ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
Kālyāṇavācotiādīsu kalyāṇā sundarā parimaṇḍalapadabyañjanā vācā assāti kalyāṇavāco. Kalyāṇaṃ madhuraṃ vākkaraṇaṃ assāti kalyāṇavākkaraṇo. Vākkaraṇanti udāharaṇaghoso. Guṇaparipuṇṇabhāvena pure bhavāti porī. Pure vā bhavattā porī. Nāgarikitthiyā sukhumālattanena sadisātipi porī. Tāya poriyā. Vissaṭṭhāyāti apalibuddhāya, sandiṭṭhavilambitādidosarahitāya. Anelagalāyāti elagalena virahitāya. Ekaccassa hi kathentassa elaṃ galati, lālā vā paggharati, kheḷaphusitāni vā nikkhamanti, tassa vācā elagalā nāma hoti. Tabbiparitāyāti attho. Atthassa viññāpaniyātiādimajjhapariyosānaṃ pākaṭaṃ katvā bhāsitatthassa viññāpanasamatthāya. Sesamettha brāhmaṇavaṇṇe uttānameva.
੪੨੫. ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਤਿ ਏવਂ ਤੇਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ વੁਤ੍ਤੇ, ਚਙ੍ਕੀ, ‘‘ਇਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਣ੍ਣੇ વੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਅਤੁਸ੍ਸਨਕਸਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, વਣ੍ਣਮਸ੍ਸ ਭਣਿਤ੍વਾ ਨਿવਾਰੇਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਜਾਤਿਆਦੀਹਿ ਮਮ વਣ੍ਣਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਨ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਯੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਣ੍ਣੇ ਰਜ੍ਜਿਤੁਂ। ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਏਤੇਸਂ વਾਦਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਭਾવਂ ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਏਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਗਮਨਂ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਹਿ, ਭੋ, ਮਮਾਪਿ ਸੁਣਾਥਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯੇਪਿ ‘‘ਉਭਤੋ ਸੁਜਾਤੋ’’ਤਿਆਦਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣੇਹਿ ਸਦਿਸਾ ਗੁਣਾ, ਤੇਪਿ ‘‘ਕੋ ਚਾਹਂ, ਕੇ ਚ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਜਾਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਯੋ ਗੁਣਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣੇਹਿ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰੇਯੇવ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ, ਇਤਰੇ ਪਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇવ ਭਗવਤੋ ਮਹਨ੍ਤਭਾવਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤਿ। ਮਯਮੇવ ਅਰਹਾਮਾਤਿ ਏવਂ ਨਿਯਮੇਨ੍ਤੋ ਚੇਤ੍ਥ ਇਦਂ ਦੀਪੇਤਿ – ਯਦਿ ਗੁਣਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਯਥਾ ਸਿਨੇਰੁਂ ਉਪਨਿਧਾਯ ਸਾਸਪੋ, ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਉਪਨਿਧਾਯ ਗੋਪਦਕਂ, ਸਤ੍ਤਸੁ ਮਹਾਸਰੇਸੁ ਉਦਕਂ ਉਪਨਿਧਾਯ ਉਸ੍ਸਾવਬਿਨ੍ਦੁ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਲਾਮਕੋ, ਏવਮੇવਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਜਾਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਯੋ ਗੁਣੇ ਉਪਨਿਧਾਯ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗੁਣਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਲਾਮਕਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਯਮੇવ ਅਰਹਾਮ ਤਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਨ੍ਤਿ।
425.Evaṃvutteti evaṃ tehi brāhmaṇehi vutte, caṅkī, ‘‘ime brāhmaṇā attano vaṇṇe vuccamāne atussanakasatto nāma natthi, vaṇṇamassa bhaṇitvā nivāressāmāti jātiādīhi mama vaṇṇaṃ vadanti, na kho pana me yuttaṃ attano vaṇṇe rajjituṃ. Handāhaṃ etesaṃ vādaṃ bhinditvā samaṇassa gotamassa mahantabhāvaṃ ñāpetvā etesaṃ tattha gamanaṃ karomī’’ti cintetvā tena hi, bho, mamāpi suṇāthātiādimāha. Tattha yepi ‘‘ubhato sujāto’’tiādayo attano guṇehi sadisā guṇā, tepi ‘‘ko cāhaṃ, ke ca samaṇassa gotamassa jātisampattiādayo guṇā’’ti attano guṇehi uttaritareyeva maññamāno, itare pana ekanteneva bhagavato mahantabhāvadīpanatthaṃ pakāseti. Mayameva arahāmāti evaṃ niyamento cettha idaṃ dīpeti – yadi guṇamahantatāya upasaṅkamitabbo nāma hoti, yathā sineruṃ upanidhāya sāsapo, mahāsamuddaṃ upanidhāya gopadakaṃ, sattasu mahāsaresu udakaṃ upanidhāya ussāvabindu paritto lāmako, evamevaṃ samaṇassa gotamassa jātisampattiādayo guṇe upanidhāya amhākaṃ guṇā parittā lāmakā, tasmā mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamitunti.
ਭੂਮਿਗਤਞ੍ਚ વੇਹਾਸਟ੍ਠਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਰਾਜਙ੍ਗਣੇ ਚੇવ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਚ ਸੁਧਾਮਟ੍ਠਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯੋ ਸਤ੍ਤਰਤਨਪੂਰਿਂ ਕਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਠਪਿਤਂ ਧਨਂ ਭੂਮਿਗਤਂ ਨਾਮ, ਪਾਸਾਦਨਿਯੂਹਾਦਯੋ ਪਨ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ વੇਹਾਸਟ੍ਠਂ ਨਾਮ। ਏવਂ ਤਾવ ਕੁਲਪਰਿਯਾਯੇਨ ਆਗਤਂ। ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਨ ਜਾਤਦਿવਸੇਯੇવ ਸਙ੍ਖੋ ਏਲੋ ਉਪ੍ਪਲੋ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਨਿਧਯੋ ਉਪਗਤਾ। ਤੇਸੁ ਸਙ੍ਖੋ ਗਾવੁਤਿਕੋ, ਏਲੋ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਿਕੋ, ਉਪ੍ਪਲੋ ਤਿਗਾવੁਤਿਕੋ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕੋ ਯੋਜਨਿਕੋਤਿ। ਤੇਸੁਪਿ ਗਹਿਤਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪੂਰਤਿਯੇવ। ਇਤਿ ਭਗવਾ ਪਹੂਤਂ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਂ ਓਹਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਦਹਰੋ વਾਤਿਆਦੀਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾਨੇવ।
Bhūmigatañca vehāsaṭṭhañcāti ettha rājaṅgaṇe ceva uyyāne ca sudhāmaṭṭhā pokkharaṇiyo sattaratanapūriṃ katvā bhūmiyaṃ ṭhapitaṃ dhanaṃ bhūmigataṃ nāma, pāsādaniyūhādayo pana pūretvā ṭhapitaṃ vehāsaṭṭhaṃ nāma. Evaṃ tāva kulapariyāyena āgataṃ. Tathāgatassa pana jātadivaseyeva saṅkho elo uppalo puṇḍarīkoti cattāro nidhayo upagatā. Tesu saṅkho gāvutiko, elo aḍḍhayojaniko, uppalo tigāvutiko puṇḍarīko yojanikoti. Tesupi gahitagahitaṭṭhānaṃ pūratiyeva. Iti bhagavā pahūtaṃ hiraññasuvaṇṇaṃ ohāya pabbajitoti veditabbo. Daharo vātiādīni heṭṭhā vitthāritāneva.
ਅਖੁਦ੍ਦਾવਕਾਸੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਗવਤਿ ਅਪਰਿਮਾਣੋਯੇવ ਦਸ੍ਸਨਾવਕਾਸੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਰਿਦਂ વਤ੍ਥੁਂ – ਰਾਜਗਹੇ ਕਿਰ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ‘‘ਸਮਣਸ੍ਸ ਕਿਰ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਪਮਾਣਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਨਕਾਲੇ ਸਟ੍ਠਿਹਤ੍ਥਂ વੇਲ਼ੁਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਗਰਦ੍વਾਰਸ੍ਸ ਬਹਿ ਠਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਭਗવਤਿ વੇਲ਼ੁਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਮੀਪੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, વੇਲ਼ੁ ਭਗવਤੋ ਜਾਣੁਮਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਪੁਨਦਿવਸੇ ਦ੍વੇ વੇਲ਼ੂ ਘਟੇਤ੍વਾ ਸਮੀਪੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ , ਭਗવਾ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ વੇਲ਼ੂਨਂ ਉਪਰਿ ਦ੍વਿવੇਣੁਮਤ੍ਤਮੇવ ਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨੋ, ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਕਿਂ ਕਰੋਸੀ’’ਤਿ ਆਹ? ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਮਾਣਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀਤਿ। ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਸਚੇਪਿ ਤ੍વਂ ਸਕਲਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਗਬ੍ਭਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਠਿਤવੇਲ਼ੁਂ ਘਟੇਤ੍વਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਸਿ, ਨੇવ ਮੇ ਪਮਾਣਂ ਗਹੇਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ। ਨ ਹਿ ਮਯਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਤਥਾ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰਿਤਾ, ਯਥਾ ਮੇ ਪਰੋ ਪਮਾਣਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਅਤੁਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਗਾਥਮਾਹ। ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਪਾਣਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਮਤਂ ਪਿવਿਂਸੁ।
Akhuddāvakāsoti ettha bhagavati aparimāṇoyeva dassanāvakāsoti veditabbo. Tatridaṃ vatthuṃ – rājagahe kira aññataro brāhmaṇo ‘‘samaṇassa kira gotamassa pamāṇaṃ gahetuṃ na sakkā’’ti sutvā bhagavato piṇḍāya pavisanakāle saṭṭhihatthaṃ veḷuṃ gahetvā nagaradvārassa bahi ṭhatvā sampatte bhagavati veḷuṃ gahetvā samīpe aṭṭhāsi, veḷu bhagavato jāṇumattaṃ pāpuṇi. Punadivase dve veḷū ghaṭetvā samīpe aṭṭhāsi , bhagavā dvinnaṃ veḷūnaṃ upari dviveṇumattameva paññāyamāno, ‘‘brāhmaṇa, kiṃ karosī’’ti āha? Tumhākaṃ pamāṇaṃ gaṇhāmīti. ‘‘Brāhmaṇa, sacepi tvaṃ sakalacakkavāḷagabbhaṃ pūretvā ṭhitaveḷuṃ ghaṭetvā āgamissasi, neva me pamāṇaṃ gahetuṃ sakkhissasi. Na hi mayā cattāri asaṅkhyeyyāni kappasatasahassañca tathā pāramiyo pūritā, yathā me paro pamāṇaṃ gaṇheyya, atulo brāhmaṇa, tathāgato appameyyo’’ti vatvā dhammapade gāthamāha. Gāthāpariyosāne caturāsītipāṇasahassāni amataṃ piviṃsu.
ਅਪਰਮ੍ਪਿ વਤ੍ਥੁ – ਰਾਹੁ ਕਿਰ ਅਸੁਰਿਨ੍ਦੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਚ ਯੋਜਨਸਤਾਨਿ ਉਚ੍ਚੋ, ਬਾਹਨ੍ਤਰਮਸ੍ਸ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਸਤਾਨਿ, ਹਤ੍ਥਤਲਪਾਦਤਲਾਨਂ ਪੁਥੁਲਤਾ ਤੀਣਿ ਯੋਜਨਸਤਾਨਿ, ਅਙ੍ਗੁਲਿਪਬ੍ਬਾਨਿ ਪਣ੍ਣਾਸਯੋਜਨਾਨਿ , ਭਮੁਕਨ੍ਤਰਂ ਪਣ੍ਣਾਸਯੋਜਨਂ, ਨਲਾਟਂ ਤਿਯੋਜਨਸਤਂ, ਸੀਸਂ ਨવਯੋਜਨਸਤਂ। ਸੋ – ‘‘ਅਹਂ ਉਚ੍ਚੋਸ੍ਮਿ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਓਨਮਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਭਗવਤੋ વਣ੍ਣਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਯਥਾ ਕਥਞ੍ਚ ਓਲੋਕੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਗਤੋ। ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਚਤੂਸੁ ਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਕਤਰੇਨ ਦਸ੍ਸੇਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਠਿਤਕੋ ਨਾਮ ਨੀਚੋਪਿ ਉਚ੍ਚੋ વਿਯ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨਿਪਨ੍ਨੋવਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, ‘‘ਆਨਨ੍ਦ, ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਪਰਿવੇਣੇ ਮਞ੍ਚਕਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ। ਰਾਹੁ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਗੀવਂ ਉਨ੍ਨਾਮੇਤ੍વਾ ਨਭਮਜ੍ਝੇ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦਂ વਿਯ ਉਲ੍ਲੋਕੇਤਿ। ਕਿਮਿਦਂ ਅਸੁਰਿਨ੍ਦਾਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਓਨਮਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨ ਗਚ੍ਛਿਨ੍ਤਿ। ਨ ਮਯਾ ਅਸੁਰਿਨ੍ਦ ਅਧੋਮੁਖੇਨ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰਿਤਾ, ਉਦ੍ਧਗ੍ਗਂ ਮੇ ਕਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ। ਤਂਦਿવਸਂ ਰਾਹੁ ਸਰਣਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਏવਂ ਭਗવਾ ਅਖੁਦ੍ਦਾવਕਾਸੋ ਦਸ੍ਸਨਾਯ।
Aparampi vatthu – rāhu kira asurindo cattāri yojanasahassāni aṭṭha ca yojanasatāni ucco, bāhantaramassa dvādasayojanasatāni, hatthatalapādatalānaṃ puthulatā tīṇi yojanasatāni, aṅgulipabbāni paṇṇāsayojanāni , bhamukantaraṃ paṇṇāsayojanaṃ, nalāṭaṃ tiyojanasataṃ, sīsaṃ navayojanasataṃ. So – ‘‘ahaṃ uccosmi, satthāraṃ onamitvā oloketuṃ na sakkhissāmī’’ti na gacchati. So ekadivasaṃ bhagavato vaṇṇaṃ sutvā ‘‘yathā kathañca olokessāmī’’ti āgato. Bhagavā tassa ajjhāsayaṃ viditvā ‘‘catūsu iriyāpathesu katarena dassemī’’ti cintetvā ‘‘ṭhitako nāma nīcopi ucco viya paññāyati, nipannovassa attānaṃ dassessāmī’’ti, ‘‘ānanda, gandhakuṭipariveṇe mañcakaṃ paññāpehī’’ti vatvā tattha sīhaseyyaṃ kappesi. Rāhu āgantvā nipannaṃ bhagavantaṃ gīvaṃ unnāmetvā nabhamajjhe puṇṇacandaṃ viya ulloketi. Kimidaṃ asurindāti ca vutte, bhagavā onamitvā oloketuṃ na sakkhissāmīti na gacchinti. Na mayā asurinda adhomukhena pāramiyo pūritā, uddhaggaṃ me katvā dānaṃ dinnanti. Taṃdivasaṃ rāhu saraṇaṃ agamāsi. Evaṃ bhagavā akhuddāvakāso dassanāya.
ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲੇਨ ਸੀਲવਾ। ਤਂ ਪਨ ਸੀਲਂ ਅਰਿਯਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ, ਤੇਨਾਹ ਅਰਿਯਸੀਲੀਤਿ। ਤਦੇવ ਅਨવਜ੍ਜਟ੍ਠੇਨ ਕੁਸਲਂ, ਤੇਨਾਹ ਕੁਸਲਸੀਲੀਤਿ। ਕੁਸਲੇਨ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ વੇવਚਨਂ। ਬਹੂਨਂ ਆਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯੋਤਿ ਭਗવਤੋ ਏਕੇਕਾਯ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਪਾਣਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਪਰਿਮਾਣਾਪਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ ਮਗ੍ਗਫਲਾਮਤਂ ਪਿવਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਬਹੂਨਂ ਆਚਰਿਯੋ, ਸਾવਕવਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਪਾਚਰਿਯੋਤਿ।
Catupārisuddhisīlena sīlavā. Taṃ pana sīlaṃ ariyaṃ uttamaṃ parisuddhaṃ, tenāha ariyasīlīti. Tadeva anavajjaṭṭhena kusalaṃ, tenāha kusalasīlīti. Kusalena sīlenāti idamassa vevacanaṃ. Bahūnaṃ ācariyapācariyoti bhagavato ekekāya dhammadesanāya caturāsītipāṇasahassāni aparimāṇāpi devamanussā maggaphalāmataṃ pivanti. Tasmā bahūnaṃ ācariyo, sāvakavineyyānaṃ pācariyoti.
ਖੀਣਕਾਮਰਾਗੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਮਂ ਭਗવਤੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕਿਲੇਸਾ ਖੀਣਾ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਨ ਤੇ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਨਨਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਗੁਣਂ ਕਥੇਤਿ। વਿਗਤਚਾਪਲ੍ਲੋਤਿ ‘‘ਪਤ੍ਤਮਣ੍ਡਨਾ ਚੀવਰਮਣ੍ਡਨਾ ਸੇਨਾਸਨਮਣ੍ਡਨਾ ਇਮਸ੍ਸ વਾ ਪੂਤਿਕਾਯਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਕੇਲਨਾ ਪਟਿਕੇਲਨਾ’’ਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਚਾਪਲ੍ਯવਿਰਹਿਤੋ।
Khīṇakāmarāgoti ettha kāmaṃ bhagavato sabbepi kilesā khīṇā, brāhmaṇo pana te na jānāti, attano jānanaṭṭhāneyeva guṇaṃ katheti. Vigatacāpalloti ‘‘pattamaṇḍanā cīvaramaṇḍanā senāsanamaṇḍanā imassa vā pūtikāyassa…pe… kelanā paṭikelanā’’ti evaṃ vuttacāpalyavirahito.
ਅਪਾਪਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋਤਿ ਅਪਾਪੇ ਨવਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੇ ਪੁਰਤੋ ਕਤ੍વਾ વਿਚਰਤਿ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਞ੍ਞਾਯ ਪਜਾਯਾਤਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦਿਭੇਦਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਜਾਯ। (ਅવਿਰੁਦ੍ਧੋ ਹਿ ਸੋ) ਏਤਿਸ੍ਸਾਯ ਪਜਾਯ ਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਪਜਾ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਪੁਰਤੋ ਕਤ੍વਾ ਚਰਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪਿਚ ਅਪਾਪਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋਤਿ ਨ ਪਾਪੁਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋ, ਨ ਪਾਪਂ ਪੁਰਤੋ ਕਤ੍વਾ ਚਰਤਿ, ਪਾਪਂ ਨ ਇਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਸ੍ਸ? ਬ੍ਰਹ੍ਮਞ੍ਞਾਯ ਪਜਾਯ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿવਿਰੁਦ੍ਧਾਯਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਜਾਯ ਅવਿਰੁਦ੍ਧੋ ਹਿਤਸੁਖਤ੍ਥਿਕੋਯੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
Apāpapurekkhāroti apāpe navalokuttaradhamme purato katvā vicarati. Brahmaññāya pajāyāti sāriputtamoggallānamahākassapādibhedāya brāhmaṇapajāya. (Aviruddho hi so) etissāya pajāya purekkhāro. Ayañhi pajā samaṇaṃ gotamaṃ purato katvā caratīti attho. Apica apāpapurekkhāroti na pāpupurekkhāro, na pāpaṃ purato katvā carati, pāpaṃ na icchatīti attho. Kassa? Brahmaññāya pajāya attanā saddhiṃ paṭiviruddhāyapi brāhmaṇapajāya aviruddho hitasukhatthikoyevāti vuttaṃ hoti.
ਤਿਰੋਰਟ੍ਠਾਤਿ ਪਰਰਟ੍ਠਤੋ। ਤਿਰੋਜਨਪਦਾਤਿ ਪਰਜਨਪਦਤੋ। ਸਂਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯਪਣ੍ਡਿਤਾਦਯੋ ਚੇવ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾਦਯੋ ਚ ਪਞ੍ਹੇ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕੇਚਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ વਾ ਦੋਸਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇ વਾ ਅਸਮਤ੍ਥਤਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾવ ਤੁਣ੍ਹੀ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਕੇਚਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਭਗવਾ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਤ੍વਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ વਿਮਤਿਯੋ ਤੀਰਂ ਪਤ੍વਾ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਊਮਿਯੋ વਿਯ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾવ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ વਣ੍ਣੇ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
Tiroraṭṭhāti pararaṭṭhato. Tirojanapadāti parajanapadato. Saṃpucchituṃ āgacchantīti khattiyapaṇḍitādayo ceva brāhmaṇagandhabbādayo ca pañhe abhisaṅkharitvā pucchissāmāti āgacchanti. Tattha keci pucchāya vā dosaṃ vissajjanasampaṭicchane vā asamatthataṃ sallakkhetvā apucchitvāva tuṇhī nisīdanti, keci pucchanti, kesañci bhagavā pucchāya ussāhaṃ janetvā vissajjeti. Evaṃ sabbesampi tesaṃ vimatiyo tīraṃ patvā mahāsamuddassa ūmiyo viya bhagavantaṃ patvāva bhijjanti. Sesamettha tathāgatassa vaṇṇe uttānameva.
ਅਤਿਥੀ ਨੋ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ਨવਕਾ ਪਾਹੁਨਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਮੀਤਿ ਜਾਨਾਮਿ। ਅਪਰਿਮਾਣવਣ੍ਣੋਤਿ ਤਥਾਰੂਪੇਨੇવ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਨਾਪਿ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯવਣ੍ਣੋ, ਪਗੇવ ਮਾਦਿਸੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –
Atithī no te hontīti te amhākaṃ āgantukā navakā pāhunakā hontīti attho. Pariyāpuṇāmīti jānāmi. Aparimāṇavaṇṇoti tathārūpeneva sabbaññunāpi appameyyavaṇṇo, pageva mādisenāti dasseti. Vuttampi cetaṃ –
‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਣੇਯ੍ਯ વਣ੍ਣਂ,
‘‘Buddhopi buddhassa bhaṇeyya vaṇṇaṃ,
ਕਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਚੇ ਅਞ੍ਞਮਭਾਸਮਾਨੋ।
Kappampi ce aññamabhāsamāno;
ਖੀਯੇਥ ਕਪ੍ਪੋ ਚਿਰਦੀਘਮਨ੍ਤਰੇ,
Khīyetha kappo ciradīghamantare,
વਣ੍ਣੋ ਨ ਖੀਯੇਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ॥
Vaṇṇo na khīyetha tathāgatassā’’ti.
ਇਮਂ ਪਨ ਗੁਣਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ ‘‘ਯਥਾ, ਚਙ੍ਕੀ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਅਨੋਮਗੁਣੋ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ, ਏવਂ ਤਸ੍ਸ ਗੁਣੇ ਜਾਨਮਾਨੇਨ ਖੋ ਪਨ ਇਮਿਨਾ ਅਤਿਚਿਰਂ ਅਧਿવਾਸਿਤਂ, ਹਨ੍ਦ ਨਂ ਅਨੁવਤ੍ਤਾਮਾ’’ਤਿ ਅਨੁવਤ੍ਤਮਾਨਾ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹਂਸੁ।
Imaṃ pana guṇakathaṃ sutvā te brāhmaṇā cintayiṃsu ‘‘yathā, caṅkī, samaṇassa gotamassa vaṇṇaṃ bhāsati, anomaguṇo so bhavaṃ gotamo, evaṃ tassa guṇe jānamānena kho pana iminā aticiraṃ adhivāsitaṃ, handa naṃ anuvattāmā’’ti anuvattamānā ‘‘tena hi, bho’’tiādimāhaṃsu.
੪੨੬. ਓਪਾਤੇਤੀਤਿ ਪવੇਸੇਤਿ। ਸਂਪੁਰੇਕ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤਨਤ੍ਤਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਪੁਰਤੋ ਕਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ।
426.Opātetīti paveseti. Saṃpurekkharontīti puttamattanattamattampi samānaṃ purato katvā vicaranti.
੪੨੭. ਮਨ੍ਤਪਦਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਤਾਯੇવ ਮਨ੍ਤਪਦਂ, વੇਦੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਤਿਹਿਤਿਹ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯਾਤਿ ਏવਂ ਕਿਰ ਏવਂ ਕਿਰਾਤਿ ਪਰਮ੍ਪਰਭਾવੇਨ ਆਗਤਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਪਿਟਕਸਮ੍ਪਦਾਯਾਤਿ ਪਾવਚਨਸਙ੍ਖਾਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਸਾવਿਤ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ਛਨ੍ਦਬਨ੍ਧੇਹਿ ਚ વਗ੍ਗਬਨ੍ਧੇਹਿ ਚ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਆਗਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਚਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਨ੍ਤਪਦੇ। ਪવਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਪવਤ੍ਤਯਿਤਾਰੋ। ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਯੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਂ। ਮਨ੍ਤਪਦਨ੍ਤਿ વੇਦਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮਨ੍ਤਮੇવ। ਗੀਤਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਾਦੀਹਿ ਦਸਹਿ ਪੋਰਾਣਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਪਦਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯਿਤਂ। ਪવੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ વੁਤ੍ਤਂ, વਾਚਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਮਿਹਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮੁਪਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹਂ ਰਾਸਿਕਤਂ, ਪਿਣ੍ਡਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਦਨੁਗਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤਰਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤਂ ਤੇਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗੀਤਂ ਅਨੁਗਾਯਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ વਾਦੇਨ੍ਤਿ। ਤਦਨੁਭਾਸਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂ ਅਨੁਭਾਸਨ੍ਤਿ, ਇਦਂ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਭਾਸਿਤਮਨੁਭਾਸਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਹਿ ਭਾਸਿਤਂ ਸਜ੍ਝਾਯਿਤਂ ਅਨੁਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ। વਾਚਿਤਮਨੁવਾਚੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ વਾਚਿਤਂ ਅਨੁવਾਚੇਨ੍ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਨ੍ਤਿ ਤੇ ਕਤਮੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਟ੍ਠਕੋਤਿਆਦੀਨਿ ਤੇਸਂ ਨਾਮਾਨਿ, ਤੇ ਕਿਰ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਪਰੂਪਘਾਤਂ ਅਕਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਪਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਪਾવਚਨੇਨ ਸਹ ਸਂਸਨ੍ਦੇਤ੍વਾ ਮਨ੍ਤੇ ਗਨ੍ਥੇਸੁਂ, ਅਪਰਾਪਰੇ ਪਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਿ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਯੋ વੇਦੇ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧવਚਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਰੁਦ੍ਧੇ ਅਕਂਸੁ।
427.Mantapadanti mantāyeva mantapadaṃ, vedoti attho. Itihitiha paramparāyāti evaṃ kira evaṃ kirāti paramparabhāvena āgatanti dīpeti. Piṭakasampadāyāti pāvacanasaṅkhātasampattiyā. Sāvittiādīhi chandabandhehi ca vaggabandhehi ca sampādetvā āgatanti dasseti. Tattha cāti tasmiṃ mantapade. Pavattāroti pavattayitāro. Yesanti yesaṃ santakaṃ. Mantapadanti vedasaṅkhātaṃ mantameva. Gītanti aṭṭhakādīhi dasahi porāṇakabrāhmaṇehi padasampattivasena sajjhāyitaṃ. Pavuttanti aññesaṃ vuttaṃ, vācitanti attho. Samihitanti samupabyūḷhaṃ rāsikataṃ, piṇḍaṃ katvā ṭhapitanti attho. Tadanugāyantīti etarahi brāhmaṇā taṃ tehi pubbe gītaṃ anugāyanti anusajjhāyanti vādenti. Tadanubhāsantīti taṃ anubhāsanti, idaṃ purimasseva vevacanaṃ. Bhāsitamanubhāsantīti tehi bhāsitaṃ sajjhāyitaṃ anusajjhāyanti. Vācitamanuvācentīti tehi aññesaṃ vācitaṃ anuvācenti. Seyyathidanti te katameti attho. Aṭṭhakotiādīni tesaṃ nāmāni, te kira dibbena cakkhunā oloketvā parūpaghātaṃ akatvā kassapasammāsambuddhassa bhagavato pāvacanena saha saṃsandetvā mante ganthesuṃ, aparāpare pana brāhmaṇā pāṇātipātādīni pakkhipitvā tayo vede bhinditvā buddhavacanena saddhiṃ viruddhe akaṃsu.
੪੨੮. ਅਨ੍ਧવੇਣੀਤਿ ਅਨ੍ਧਪવੇਣੀ। ਏਕੇਨ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਮਤਾ ਗਹਿਤਯਟ੍ਠਿਯਾ ਕੋਟਿਂ ਏਕੋ ਅਨ੍ਧੋ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਂ ਅਨ੍ਧਂ ਅਞ੍ਞੋ, ਤਂ ਅਞ੍ਞੋਤਿ ਏવਂ ਪਣ੍ਣਾਸ ਸਟ੍ਠਿ ਅਨ੍ਧਾ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਘਟਿਤਾ ਅਨ੍ਧવੇਣੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਰਮ੍ਪਰਾਸਂਸਤ੍ਤਾਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਲਗ੍ਗਾ, ਯਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹਕੇਨਪਿ ਚਕ੍ਖੁਮਤਾ વਿਰਹਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਕੋ ਕਿਰ ਧੁਤ੍ਤੋ ਅਨ੍ਧਗਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਗਾਮੇ ਖਜ੍ਜਭੋਜ੍ਜਂ ਸੁਲਭ’’ਨ੍ਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹੇਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਨੋ ਸਾਮਿ ਨੇਹਿ, ਇਦਂ ਨਾਮ ਤੇ ਦੇਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਲਞ੍ਜਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਮਹਨ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛਂ ਅਨੁਪਰਿਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ ਕਚ੍ਛਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਗਚ੍ਛਥ ਤਾવ ਤੁਮ੍ਹੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਲਾਯਿ। ਤੇ ਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਅવਿਨ੍ਦਮਾਨਾ ‘‘ਕਹਂ, ਭੋ, ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਕਹਂ ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਰਿਦੇવਿਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਅવਿਨ੍ਦਮਾਨਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਮਰਿਂਸੁ। ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਰਮ੍ਪਰਾਸਂਸਤ੍ਤਾ’’ਤਿ। ਪੁਰਿਮੋਪੀਤਿ ਪੁਰਿਮੇਸੁ ਦਸਸੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਏਕੋਪਿ। ਮਜ੍ਝਿਮੋਪੀਤਿ ਮਜ੍ਝੇ ਆਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯੇਸੁ ਏਕੋਪਿ। ਪਚ੍ਛਿਮੋਪੀਤਿ ਇਦਾਨਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਏਕੋਪਿ।
428.Andhaveṇīti andhapaveṇī. Ekena hi cakkhumatā gahitayaṭṭhiyā koṭiṃ eko andho gaṇhāti, taṃ andhaṃ añño, taṃ aññoti evaṃ paṇṇāsa saṭṭhi andhā paṭipāṭiyā ghaṭitā andhaveṇīti vuccati. Paramparāsaṃsattāti aññamaññaṃ laggā, yaṭṭhiggāhakenapi cakkhumatā virahitāti attho. Eko kira dhutto andhagaṇaṃ disvā ‘‘asukasmiṃ nāma gāme khajjabhojjaṃ sulabha’’nti ussāhetvā tehi ‘‘tattha no sāmi nehi, idaṃ nāma te demā’’ti vutte lañjaṃ gahetvā antarāmagge maggā okkamma mahantaṃ gacchaṃ anuparigantvā purimassa hatthena pacchimassa kacchaṃ gaṇhāpetvā ‘‘kiñci kammaṃ atthi, gacchatha tāva tumhe’’ti vatvā palāyi. Te divasampi gantvā maggaṃ avindamānā ‘‘kahaṃ, bho, cakkhumā kahaṃ maggo’’ti paridevitvā maggaṃ avindamānā tattheva mariṃsu. Te sandhāya vuttaṃ ‘‘paramparāsaṃsattā’’ti. Purimopīti purimesu dasasu brāhmaṇesu ekopi. Majjhimopīti majjhe ācariyapācariyesu ekopi. Pacchimopīti idāni brāhmaṇesu ekopi.
ਪਞ੍ਚ ਖੋਤਿ ਪਾਲ਼ਿਆਗਤੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਏવਰੂਪੇ ਤਯੋ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ વਦਤਿ। ਦ੍વੇਧਾવਿਪਾਕਾਤਿ ਭੂਤવਿਪਾਕਾ વਾ ਅਭੂਤવਿਪਾਕਾ વਾ। ਨਾਲਮੇਤ੍ਥਾਤਿ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਸਚ੍ਚਂ ਅਨੁਰਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇਨ વਿਞ੍ਞੁਨਾ ‘‘ਯਂ ਮਯਾ ਗਹਿਤਂ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਕਂਸੇਨੇવ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨਾਲਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਉਪਰਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਮਗ੍ਗਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਠਪੇਸਿ।
Pañcakhoti pāḷiāgatesu dvīsu aññepi evarūpe tayo pakkhipitvā vadati. Dvedhāvipākāti bhūtavipākā vā abhūtavipākā vā. Nālametthāti, bhāradvāja, saccaṃ anurakkhissāmīti paṭipannena viññunā ‘‘yaṃ mayā gahitaṃ, idameva saccaṃ moghamañña’’nti ettha ekaṃseneva niṭṭhaṃ gantuṃ nālaṃ na yuttanti upari pucchāya maggaṃ vivaritvā ṭhapesi.
੪੩੦. ਇਧ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਜੀવਕਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੫੧ ਆਦਯੋ) વਿਯ ਮਹਾવਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੯੩ ਆਦਯੋ) વਿਯ ਚ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਞੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਲੋਭਨੀਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਲੋਭਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਸੇਸਪਦਦ੍વਯੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
430.Idha, bhāradvāja, bhikkhūti jīvakasutte (ma. ni. 2.51 ādayo) viya mahāvacchasutte (ma. ni. 2.193 ādayo) viya ca attānaññeva sandhāya vadati. Lobhanīyesu dhammesūti lobhadhammesu. Sesapadadvayepi eseva nayo.
੪੩੨. ਸਦ੍ਧਂ ਨਿવੇਸੇਤੀਤਿ ਓਕਪ੍ਪਨਿਯਸਦ੍ਧਂ ਨਿવੇਸੇਤਿ। ਉਪਸਙ੍ਕਮਤੀਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ। ਪਯਿਰੁਪਾਸਤੀਤਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸੀਦਤਿ। ਸੋਤਨ੍ਤਿ ਪਸਾਦਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ। ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਦੇਸਨਾਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ। ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਪਗੁਣਂ ਕਤ੍વਾ ਧਾਰੇਤਿ। ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਕਾਰਣਤੋ ਚ વੀਮਂਸਤਿ। ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਨ੍ਤੀਤਿ ਓਲੋਕਨਂ ਖਮਨ੍ਤਿ, ਇਧ ਸੀਲਂ ਕਥਿਤਂ, ਇਧ ਸਮਾਧੀਤਿ ਏવਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾ ਛਨ੍ਦੋ। ਉਸ੍ਸਹਤੀਤਿ વਾਯਮਤਿ। ਤੁਲੇਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿવਸੇਨ ਤੀਰੇਤਿ। ਪਦਹਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗਪਧਾਨਂ ਪਦਹਤਿ। ਕਾਯੇਨ ਚੇવ ਪਰਮਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਹਜਾਤਨਾਮਕਾਯੇਨ ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਕਿਲੇਸੇ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਤਦੇવ વਿਭੂਤਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ।
432.Saddhaṃ nivesetīti okappaniyasaddhaṃ niveseti. Upasaṅkamatīti upagacchati. Payirupāsatīti santike nisīdati. Sotanti pasādasotaṃ odahati. Dhammanti desanādhammaṃ suṇāti. Dhāretīti paguṇaṃ katvā dhāreti. Upaparikkhatīti atthato ca kāraṇato ca vīmaṃsati. Nijjhānaṃ khamantīti olokanaṃ khamanti, idha sīlaṃ kathitaṃ, idha samādhīti evaṃ upaṭṭhahantīti attho. Chandoti kattukamyatā chando. Ussahatīti vāyamati. Tuletīti aniccādivasena tīreti. Padahatīti maggapadhānaṃ padahati. Kāyena ceva paramasaccanti sahajātanāmakāyena ca nibbānaṃ sacchikaroti, paññāya ca kilese nibbijjhitvā tadeva vibhūtaṃ pākaṭaṃ karonto passati.
੪੩੩. ਸਚ੍ਚਾਨੁਬੋਧੋਤਿ ਮਗ੍ਗਾਨੁਬੋਧੋ। ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ। ਤੇਸਂਯੇવਾਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦ੍વਾਦਸਨ੍ਨਂ, ਏવਂ ਦੀਘਂ ਮਗ੍ਗવਾਦਂ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਯਮਤ੍ਥੋ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਤੇਸਂਯੇવਾਤਿ ਤੇਸਂ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ। ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਪਧਾਨਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਸਚ੍ਚਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਬਹੁਕਾਰਂ, ਮਗ੍ਗੇ ਅਸਤਿ ਫਲਾਭਾવਤੋਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
433.Saccānubodhoti maggānubodho. Saccānuppattīti phalasacchikiriyā. Tesaṃyevāti heṭṭhā vuttānaṃ dvādasannaṃ, evaṃ dīghaṃ maggavādaṃ anulometi, tasmā nāyamattho. Ayaṃ panettha attho – tesaṃyevāti tesaṃ maggasampayuttadhammānaṃ. Padhānanti maggapadhānaṃ. Tañhi phalasacchikiriyasaṅkhātāya saccānuppattiyā bahukāraṃ, magge asati phalābhāvatoti. Iminā nayena sabbapadesu attho veditabbo. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ਚਙ੍ਕੀਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Caṅkīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੫. ਚਙ੍ਕੀਸੁਤ੍ਤਂ • 5. Caṅkīsuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੫. ਚਙ੍ਕੀਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Caṅkīsuttavaṇṇanā
