| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
១១. ចរសុត្តវណ្ណនា
11. Carasuttavaṇṇanā
១១០. ឯកាទសមេ ចរតោតិ គច្ឆន្តស្ស, ចង្កមន្តស្ស វា។ ឧប្បជ្ជតិ កាមវិតក្កោ វាតិ វត្ថុកាមេសុ អវីតរាគតាយ តាទិសេ បច្ចយេ កាមបដិសំយុត្តោ វា វិតក្កោ ឧប្បជ្ជតិ ចេ, យទិ ឧប្បជ្ជតិ។ ព្យាបាទវិតក្កោ វា វិហិំសាវិតក្កោ វាតិ អាឃាតនិមិត្តព្យាបាទបដិសំយុត្តោ វា វិតក្កោ, លេឌ្ឌុទណ្ឌាទីហិ បរវិហេឋនវសេន វិហិំសាបដិសំយុត្តោ វា វិតក្កោ ឧប្បជ្ជតិ ចេតិ សម្ពន្ធោ។ អធិវាសេតីតិ តំ យថាវុត្តំ កាមវិតក្កាទិំ យថាបច្ចយំ អត្តនោ ចិត្តេ ឧប្បន្នំ ‘‘ឥតិបាយំ វិតក្កោ បាបកោ, ឥតិបិ អកុសលោ, ឥតិបិ សាវជ្ជោ, សោ ច ខោ អត្តព្យាពាធាយបិ សំវត្តតី’’តិអាទិនា នយេន បច្ចវេក្ខណាយ អភាវតោ អធិវាសេតិ អត្តនោ ចិត្តំ អារោបេត្វា វាសេតិ ចេ។ អធិវាសេន្តោយេវ ច នប្បជហតិ តទង្គាទិប្បហានវសេន ន បដិនិស្សជ្ជតិ, តតោ ឯវ ន វិនោទេតិ អត្តនោ ចិត្តសន្តានតោ ន នុទតិ ន នីហរតិ, តថា អវិនោទនតោ ន ព្យន្តីករោតិ ន វិគតន្តំ ករោតិ។ អាតាបី បហិតត្តោ យថា តេសំ អន្តោបិ នាវសិស្សតិ អន្តមសោ ភង្គមត្តម្បិ ឯវំ ករោតិ, អយំ បន តថា ន ករោតីតិ អត្ថោ។ តថាភូតោវ ន អនភាវំ គមេតិ អនុ អនុ អភាវំ ន គមេតិ។ ន បជហតិ ចេ, ន វិនោទេតិ ចេតិអាទិនា ចេ-សទ្ទំ យោជេត្វា អត្ថោ វេទិតព្ពោ។
110. Ekādasame caratoti gacchantassa, caṅkamantassa vā. Uppajjati kāmavitakko vāti vatthukāmesu avītarāgatāya tādise paccaye kāmapaṭisaṃyutto vā vitakko uppajjati ce, yadi uppajjati. Byāpādavitakko vā vihiṃsāvitakko vāti āghātanimittabyāpādapaṭisaṃyutto vā vitakko, leḍḍudaṇḍādīhi paraviheṭhanavasena vihiṃsāpaṭisaṃyutto vā vitakko uppajjati ceti sambandho. Adhivāsetīti taṃ yathāvuttaṃ kāmavitakkādiṃ yathāpaccayaṃ attano citte uppannaṃ ‘‘itipāyaṃ vitakko pāpako, itipi akusalo, itipi sāvajjo, so ca kho attabyābādhāyapi saṃvattatī’’tiādinā nayena paccavekkhaṇāya abhāvato adhivāseti attano cittaṃ āropetvā vāseti ce. Adhivāsentoyeva ca nappajahati tadaṅgādippahānavasena na paṭinissajjati, tato eva na vinodeti attano cittasantānato na nudati na nīharati, tathā avinodanato na byantīkaroti na vigatantaṃ karoti. Ātāpī pahitatto yathā tesaṃ antopi nāvasissati antamaso bhaṅgamattampi evaṃ karoti, ayaṃ pana tathā na karotīti attho. Tathābhūtova na anabhāvaṃ gameti anu anu abhāvaṃ na gameti. Na pajahati ce, na vinodeti cetiādinā ce-saddaṃ yojetvā attho veditabbo.
ចរន្តិ ចរន្តោ។ ឯវំភូតោតិ ឯវំ កាមវិតក្កាទិបាបវិតក្កេហិ សមង្គីភូតោ។ អនាតាបី អនោត្តាបីតិ កិលេសានំ អាតាបនស្ស វីរិយស្ស អភាវេន អនាតាបី, បាបុត្រាសអាតាបនបរិតាបនលក្ខណស្ស ឱត្តប្បស្ស អភាវេន អនោត្តាបី។ សតតំ សមិតន្តិ សព្ពកាលំ និរន្តរំ។ កុសីតោ ហីនវីរិយោតិ កុសលេហិ ធម្មេហិ បរិហាយិត្វា អកុសលបក្ខេ កុច្ឆិតំ សីទនតោ កោសជ្ជសមន្នាគមេន ច កុសីតោ, សម្មប្បធានវីរិយាភាវេន ហីនវីរិយោ វីរិយវិរហិតោតិ វុច្ចតិ កថីយតិ។ ឋិតស្សាតិ គមនំ ឧបច្ឆិន្ទិត្វា តិដ្ឋតោ។ សយនឥរិយាបថស្ស វិសេសតោ កោសជ្ជបក្ខិកត្តា យថា តំសមង្គិនោ វិតក្កា សម្ភវន្តិ, តំ ទស្សេតុំ ‘‘ជាគរស្សា’’តិ វុត្តំ។
Caranti caranto. Evaṃbhūtoti evaṃ kāmavitakkādipāpavitakkehi samaṅgībhūto. Anātāpīanottāpīti kilesānaṃ ātāpanassa vīriyassa abhāvena anātāpī, pāputrāsaātāpanaparitāpanalakkhaṇassa ottappassa abhāvena anottāpī. Satataṃ samitanti sabbakālaṃ nirantaraṃ. Kusīto hīnavīriyoti kusalehi dhammehi parihāyitvā akusalapakkhe kucchitaṃ sīdanato kosajjasamannāgamena ca kusīto, sammappadhānavīriyābhāvena hīnavīriyo vīriyavirahitoti vuccati kathīyati. Ṭhitassāti gamanaṃ upacchinditvā tiṭṭhato. Sayanairiyāpathassa visesato kosajjapakkhikattā yathā taṃsamaṅgino vitakkā sambhavanti, taṃ dassetuṃ ‘‘jāgarassā’’ti vuttaṃ.
សុក្កបក្ខេ តញ្ចេ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ នាធិវាសេតីតិ អារទ្ធវីរិយស្សាបិ វិហរតោ អនាទិមតិ សំសារេ ចិរកាលភាវិតេន តថារូបប្បច្ចយសមាយោគេន សតិសម្មោសេន វា កាមវិតក្កាទិ ឧប្បជ្ជតិ ចេ, តំ ភិក្ខុ អត្តនោ ចិត្តំ អារោបេត្វា ន វាសេតិ ចេ, អព្ភន្តរេ ន វាសេតិ ចេតិ អត្ថោ។ អនធិវាសេន្តោ កិំ ករោតីតិ? បជហតិ ឆឌ្ឌេតិ។ កិំ កចវរំ វិយ បិដកេន? ន ហិ, អបិច ខោ តំ វិនោទេតិ នុទតិ នីហរតិ។ កិំ ពលីពទ្ទំ វិយ បតោទេន? ន ហិ, អថ ខោ នំ ព្យន្តីករោតិ វិគតន្តំ ករោតិ។ យថា តេសំ អន្តោបិ នាវសិស្សតិ អន្តមសោ ភង្គមត្តម្បិ, តថា តេ ករោតិ។ កថំ បន តេ តថា ករោតិ? អនភាវំ គមេតិ អនុ អនុ អភាវំ គមេតិ, វិក្ខម្ភនប្បហានេន យថា សុវិក្ខម្ភិតា ហោន្តិ តថា នេ ករោតីតិ វុត្តំ ហោតិ។
Sukkapakkhe tañce, bhikkhave, bhikkhu nādhivāsetīti āraddhavīriyassāpi viharato anādimati saṃsāre cirakālabhāvitena tathārūpappaccayasamāyogena satisammosena vā kāmavitakkādi uppajjati ce, taṃ bhikkhu attano cittaṃ āropetvā na vāseti ce, abbhantare na vāseti ceti attho. Anadhivāsento kiṃ karotīti? Pajahati chaḍḍeti. Kiṃ kacavaraṃ viya piṭakena? Na hi, apica kho taṃ vinodeti nudati nīharati. Kiṃ balībaddaṃ viya patodena? Na hi, atha kho naṃ byantīkaroti vigatantaṃ karoti. Yathā tesaṃ antopi nāvasissati antamaso bhaṅgamattampi, tathā te karoti. Kathaṃ pana te tathā karoti? Anabhāvaṃ gameti anu anu abhāvaṃ gameti, vikkhambhanappahānena yathā suvikkhambhitā honti tathā ne karotīti vuttaṃ hoti.
ឯវំភូតោតិអាទីសុ ឯវំ កាមវិតក្កាទីនំ អនធិវាសនេន សុវិសុទ្ធាសយោ សមានោ តាយ ច អាសយសម្បត្តិយា តន្និមិត្តាយ ច បយោគសម្បត្តិយា បរិសុទ្ធសីលោ ឥន្ទ្រិយេសុ គុត្តទ្វារោ ភោជនេ មត្តញ្ញូ សតិសម្បជញ្ញេន សមន្នាគតោ ជាគរិយំ អនុយុត្តោ តទង្គាទិវសេន កិលេសានំ អាតាបនលក្ខណេន វីរិយេន សមន្នាគតត្តា អាតាបី, សព្ពសោ បាបុត្រាសេន សមន្នាគតត្តា។ ឱត្តាបី សតតំ រត្តិន្ទិវំ, សមិតំ និរន្តរំ សមថវិបស្សនាភាវនានុយោគវសេន ចតុព្ពិធសម្មប្បធានសិទ្ធិយា, អារទ្ធវីរិយោ បហិតត្តោ និព្ពានំ បដិបេសិតចិត្តោតិ វុច្ចតិ កថីយតីតិ អត្ថោ។ សេសំ វុត្តនយមេវ។
Evaṃbhūtotiādīsu evaṃ kāmavitakkādīnaṃ anadhivāsanena suvisuddhāsayo samāno tāya ca āsayasampattiyā tannimittāya ca payogasampattiyā parisuddhasīlo indriyesu guttadvāro bhojane mattaññū satisampajaññena samannāgato jāgariyaṃ anuyutto tadaṅgādivasena kilesānaṃ ātāpanalakkhaṇena vīriyena samannāgatattā ātāpī, sabbaso pāputrāsena samannāgatattā. Ottāpī satataṃ rattindivaṃ, samitaṃ nirantaraṃ samathavipassanābhāvanānuyogavasena catubbidhasammappadhānasiddhiyā, āraddhavīriyo pahitatto nibbānaṃ paṭipesitacittoti vuccati kathīyatīti attho. Sesaṃ vuttanayameva.
គាថាសុ គេហនិស្សិតន្តិ ឯត្ថ គេហវាសីហិ អបរិច្ចត្តត្តា គេហវាសីនំ សភាវត្តា គេហធម្មត្តា វា គេហំ វុច្ចតិ វត្ថុកាមោ។ អថ វា គេហបដិពទ្ធភាវតោ កិលេសកាមានំ និវាសដ្ឋានភាវតោ តំវត្ថុកត្តា វា កាមវិតក្កាទិ គេហនិស្សិតំ នាម។ កុម្មគ្គំ បដិបន្នោតិ យស្មា អរិយមគ្គស្ស ឧប្បថភាវតោ អភិជ្ឈាទយោ តទេកដ្ឋធម្មា ច កុម្មគ្គោ, តស្មា កាមវិតក្កាទិពហុលោ បុគ្គលោ កុម្មគ្គំ បដិបន្នោ នាម។ មោហនេយ្យេសុ មុច្ឆិតោតិ មោហសំវត្តនិយេសុ រូបាទីសុ មុច្ឆិតោ សម្មត្តោ អជ្ឈោបន្នោ។ សម្ពោធិន្តិ អរិយមគ្គញាណំ។ ផុដ្ឋុន្តិ ផុសិតុំ បត្តុំ, សោ តាទិសោ មិច្ឆាសង្កប្បគោចរោ អភព្ពោ, ន កទាចិ តំ បាបុណាតីតិ អត្ថោ។
Gāthāsu gehanissitanti ettha gehavāsīhi apariccattattā gehavāsīnaṃ sabhāvattā gehadhammattā vā gehaṃ vuccati vatthukāmo. Atha vā gehapaṭibaddhabhāvato kilesakāmānaṃ nivāsaṭṭhānabhāvato taṃvatthukattā vā kāmavitakkādi gehanissitaṃ nāma. Kummaggaṃ paṭipannoti yasmā ariyamaggassa uppathabhāvato abhijjhādayo tadekaṭṭhadhammā ca kummaggo, tasmā kāmavitakkādibahulo puggalo kummaggaṃ paṭipanno nāma. Mohaneyyesu mucchitoti mohasaṃvattaniyesu rūpādīsu mucchito sammatto ajjhopanno. Sambodhinti ariyamaggañāṇaṃ. Phuṭṭhunti phusituṃ pattuṃ, so tādiso micchāsaṅkappagocaro abhabbo, na kadāci taṃ pāpuṇātīti attho.
វិតក្កំ សមយិត្វានាតិ យថាវុត្តំ មិច្ឆាវិតក្កំ បដិសង្ខានភាវនាពលេហិ វូបសមេត្វា។ វិតក្កូបសមេ រតោតិ នវន្នម្បិ មហាវិតក្កានំ អច្ចន្តវូបសមភូតេ អរហត្តេ និព្ពានេ ឯវ វា អជ្ឈាសយេន រតោ អភិរតោ។ ភព្ពោ សោ តាទិសោតិ សោ យថាវុត្តោ សម្មា បដិបជ្ជមានោ បុគ្គលោ បុព្ពភាគេ សមថវិបស្សនាពលេន សព្ពវិតក្កេ យថារហំ តទង្គាទិវសេន វូបសមេត្វា ឋិតោ, វិបស្សនំ ឧស្សុក្កាបេត្វា មគ្គបដិបាដិយា អរហត្តមគ្គញាណសង្ខាតំ និព្ពានសង្ខាតញ្ច អនុត្តរំ សម្ពោធិំ ផុដ្ឋុំ អធិគន្តុំ ភព្ពោ សមត្ថោតិ។
Vitakkaṃ samayitvānāti yathāvuttaṃ micchāvitakkaṃ paṭisaṅkhānabhāvanābalehi vūpasametvā. Vitakkūpasame ratoti navannampi mahāvitakkānaṃ accantavūpasamabhūte arahatte nibbāne eva vā ajjhāsayena rato abhirato. Bhabbo so tādisoti so yathāvutto sammā paṭipajjamāno puggalo pubbabhāge samathavipassanābalena sabbavitakke yathārahaṃ tadaṅgādivasena vūpasametvā ṭhito, vipassanaṃ ussukkāpetvā maggapaṭipāṭiyā arahattamaggañāṇasaṅkhātaṃ nibbānasaṅkhātañca anuttaraṃ sambodhiṃ phuṭṭhuṃ adhigantuṃ bhabbo samatthoti.
ឯកាទសមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Ekādasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ១១. ចរសុត្តំ • 11. Carasuttaṃ
