| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
2. චරවග්‌ගො
2. Caravaggo
1. චරසුත්‌තවණ්‌ණනා
1. Carasuttavaṇṇanā
11. දුතියස්‌ස පඨමෙ චරතොති ගච්‌ඡන්‌තස්‌ස, චඞ්‌කමන්‌තස්‌ස වා. උප්‌පජ්‌ජති කාමවිතක්‌කො වාති වත්‌ථුකාමෙසු අවීතරාගතාය තාදිසෙ පච්‌චයෙ කාමපටිසංයුත්‌තො වා විතක්‌කො උප්‌පජ්‌ජති චෙ , යදි උප්‌පජ්‌ජති. බ්‍යාපාදවිතක්‌කො වා විහිංසාවිතක්‌කො වාති ආඝාතවිනයෙ විසෙසෙන චිත්‌තස්‌ස අදමිතත්‌තා ආඝාතනිමිත්‌තෙ බ්‍යාපාදපටිසංයුත්‌තො වා විතක්‌කො, ලෙඩ්‌ඩුදණ්‌ඩාදීති පරහිංසනවසෙන විහිංසාපටිසංයුත්‌තො වා විතක්‌කො උප්‌පජ්‌ජති චෙති සම්‌බන්‌ධො. තං චෙ භික්‌ඛු අධිවාසෙතීති තං යථාවුත්‌තං කාමවිතක්‌කාදිං යථාපච්‌චයං අත්‌තනො චිත්‌තෙ උප්‌පන්‌නං ‘‘ඉතිපායං විතක්‌කො පාපකො, ඉතිපි අකුසලො, ඉතිපි සාවජ්‌ජො, සො ච ඛො අත්‌තබ්‍යාබාධාය සංවත්‌තතී’’තිආදිනා නයෙන පච්‌චවෙක්‌ඛණාය අභාවතො අධිවාසෙති අත්‌තනො චිත්‌තං ආරොපෙත්‌වා වාසෙති. අධිවාසෙන්‌තොයෙව ච නප්‌පජහති තදඞ්‌ගාදිප්‌පහානවසෙන න පටිනිස්‌සජ්‌ජති. තතො එව ච න විනොදෙති අත්‌තනො චිත්‌තසන්‌තානතො න නුදති න නීහරති. තථා අවිනොදනතො න බ්‍යන්‌තීකරොති න විගතන්‌තං කරොති. ආතාපී පහිතත්‌තො යථා තෙසං අන්‌තොපි නාවසිස්‌සති අන්‌තමසො භඞ්‌ගමත්‌තම්‌පි, එවං කරොති, අයං පන තථා න කරොතීති අත්‌ථො. තථාභූතො පන න අනභාවං ගමෙති අනු අනු අභාවං න ගමෙති. න පජහති චෙ, න විනොදෙති චෙති ඉතිආදිනා චෙ-සද්‌දං යොජෙත්‌වා අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො.
11. Dutiyassa paṭhame caratoti gacchantassa, caṅkamantassa vā. Uppajjati kāmavitakko vāti vatthukāmesu avītarāgatāya tādise paccaye kāmapaṭisaṃyutto vā vitakko uppajjati ce , yadi uppajjati. Byāpādavitakko vā vihiṃsāvitakko vāti āghātavinaye visesena cittassa adamitattā āghātanimitte byāpādapaṭisaṃyutto vā vitakko, leḍḍudaṇḍādīti parahiṃsanavasena vihiṃsāpaṭisaṃyutto vā vitakko uppajjati ceti sambandho. Taṃ ce bhikkhu adhivāsetīti taṃ yathāvuttaṃ kāmavitakkādiṃ yathāpaccayaṃ attano citte uppannaṃ ‘‘itipāyaṃ vitakko pāpako, itipi akusalo, itipi sāvajjo, so ca kho attabyābādhāya saṃvattatī’’tiādinā nayena paccavekkhaṇāya abhāvato adhivāseti attano cittaṃ āropetvā vāseti. Adhivāsentoyeva ca nappajahati tadaṅgādippahānavasena na paṭinissajjati. Tato eva ca na vinodeti attano cittasantānato na nudati na nīharati. Tathā avinodanato na byantīkaroti na vigatantaṃ karoti. Ātāpī pahitatto yathā tesaṃ antopi nāvasissati antamaso bhaṅgamattampi, evaṃ karoti, ayaṃ pana tathā na karotīti attho. Tathābhūto pana na anabhāvaṃ gameti anu anu abhāvaṃ na gameti. Na pajahati ce, na vinodeti ceti itiādinā ce-saddaṃ yojetvā attho veditabbo.
එවංභූතොති එවං කාමවිතක්‌කාදීහි පාපවිතක්‌කෙහි සමඞ්‌ගිභූතො. අනාතාපීති කිලෙසානං ආතාපයිකස්‌ස වීරියස්‌ස අභාවෙන අනාතාපී. පාපුත්‍රාසලක්‌ඛණස්‌ස ඔත්‌තප්‌පස්‌ස අභාවෙන අනොත්‌තාපී. සතතං සමිතං සබ්‌බකාලං නිරන්‌තරං. කුසීතො හීනවීරියොති කුසලෙහි ධම්‌මෙහි පරිහාපයිත්‌වා අකුසලපක්‌ඛෙ කුච්‌ඡිතං සීදනතො කොසජ්‌ජසමන්‌නාගමෙන ච කුසීතො, සම්‌මප්‌පධානවීරියාභාවෙන හීනවීරියො වීරියවිරහිතොති වුච්‌චති කථීයති. ඨිතස්‌සාති ගමනං උපච්‌ඡින්‌දිත්‌වා තිට්‌ඨතො. සයනඉරියාපථස්‌ස විසෙසතො කොසජ්‌ජපක්‌ඛිකත්‌තා යථා තංසමඞ්‌ගිනො භාවිතත්‌තා සම්‌භවන්‌ති, තං දස්‌සෙතුං ‘‘ජාගරස්‌සා’’ති වුත්‌තං.
Evaṃbhūtoti evaṃ kāmavitakkādīhi pāpavitakkehi samaṅgibhūto. Anātāpīti kilesānaṃ ātāpayikassa vīriyassa abhāvena anātāpī. Pāputrāsalakkhaṇassa ottappassa abhāvena anottāpī. Satataṃ samitaṃ sabbakālaṃ nirantaraṃ. Kusīto hīnavīriyoti kusalehi dhammehi parihāpayitvā akusalapakkhe kucchitaṃ sīdanato kosajjasamannāgamena ca kusīto, sammappadhānavīriyābhāvena hīnavīriyo vīriyavirahitoti vuccati kathīyati. Ṭhitassāti gamanaṃ upacchinditvā tiṭṭhato. Sayanairiyāpathassa visesato kosajjapakkhikattā yathā taṃsamaṅgino bhāvitattā sambhavanti, taṃ dassetuṃ ‘‘jāgarassā’’ti vuttaṃ.
සුක්‌කපක්‌ඛෙ තඤ්‌චෙ භික්‌ඛු නාධිවාසෙතීති ආරද්‌ධවීරියස්‌සපි විහරතො අනාදිමති සංසාරෙ චිරකාලභාවිතත්‌තා තථාරූපපච්‌චයසමායොගෙ සතිසම්‌මොසෙන වා කාමවිතක්‌කාදි උප්‌පජ්‌ජති චෙ, තං භික්‌ඛු අත්‌තනො චිත්‌තං ආරොපෙත්‌වා න වාසෙති, අබ්‌භන්‌තරෙ න වාසෙතීති අත්‌ථො. අනධිවාසෙන්‌තො කිං කරොති? පජහති ඡඩ්‌ඩෙති. කිං කචවරං විය පිටකෙනාති? න, අපිච ඛො තං විනොදෙති නුදති නීහරති. කිං බලිබද්‌දං විය පතොදෙනාති? න, අථ ඛො බ්‍යන්‌තීකරොති විගතන්‌තං කරොති, යථා තෙසං අන්‌තොපි නාවසිස්‌සති අන්‌තමසො භඞ්‌ගමත්‌තම්‌පි, තථා තෙ කරොති. කථං පන තෙ තථා කරොති? අනභාවං ගමෙති අනු අනු අභාවං ගමෙති, වික්‌ඛම්‌භනප්‌පහානෙන යථා සුවික්‌ඛම්‌භිතා හොන්‌ති, තථා නෙ කරොතීති වුත්‌තං හොති.
Sukkapakkhe tañce bhikkhu nādhivāsetīti āraddhavīriyassapi viharato anādimati saṃsāre cirakālabhāvitattā tathārūpapaccayasamāyoge satisammosena vā kāmavitakkādi uppajjati ce, taṃ bhikkhu attano cittaṃ āropetvā na vāseti, abbhantare na vāsetīti attho. Anadhivāsento kiṃ karoti? Pajahati chaḍḍeti. Kiṃ kacavaraṃ viya piṭakenāti? Na, apica kho taṃ vinodeti nudati nīharati. Kiṃ balibaddaṃ viya patodenāti? Na, atha kho byantīkaroti vigatantaṃ karoti, yathā tesaṃ antopi nāvasissati antamaso bhaṅgamattampi, tathā te karoti. Kathaṃ pana te tathā karoti? Anabhāvaṃ gameti anu anu abhāvaṃ gameti, vikkhambhanappahānena yathā suvikkhambhitā honti, tathā ne karotīti vuttaṃ hoti.
එවංභූතොතිආදීසු එවං කාමවිතක්‌කාදීනං අනධිවාසෙන සුවිසුද්‌ධාසයො සමානො තාය ච ආසයසම්‌පත්‌තියා තන්‌නිමිත්‌තාය ච පයොගසම්‌පත්‌තියා පරිසුද්‌ධසීලො ඉන්‌ද්‍රියෙසු ගුත්‌තද්‌වාරො භොජනෙ මත්‌තඤ්‌ඤූ සතිසම්‌පජඤ්‌ඤෙන සමන්‌නාගතො ජාගරියං අනුයුත්‌තො තදඞ්‌ගාදිවසෙන කිලෙසානං ආතාපනලක්‌ඛණෙන වීරියෙන සමන්‌නාගතත්‌තා ආතාපී. සබ්‌බසො පාපුත්‍රාසෙන සමන්‌නාගතත්‌තා ඔත්‌තාපී සතතං රත්‌තින්‌දිවං. සමිතං නිරන්‌තරං සමථවිපස්‌සනානුයොගවසෙන චතුබ්‌බිධසම්‌මප්‌පධානසිද්‌ධියා ආරද්‌ධවීරියො පහිතත්‌තො. නිබ්‌බානං පති පෙසිතචිත්‌තොති වුච්‌චති කථීයතීති අත්‌ථො.
Evaṃbhūtotiādīsu evaṃ kāmavitakkādīnaṃ anadhivāsena suvisuddhāsayo samāno tāya ca āsayasampattiyā tannimittāya ca payogasampattiyā parisuddhasīlo indriyesu guttadvāro bhojane mattaññū satisampajaññena samannāgato jāgariyaṃ anuyutto tadaṅgādivasena kilesānaṃ ātāpanalakkhaṇena vīriyena samannāgatattā ātāpī. Sabbaso pāputrāsena samannāgatattā ottāpī satataṃ rattindivaṃ. Samitaṃ nirantaraṃ samathavipassanānuyogavasena catubbidhasammappadhānasiddhiyā āraddhavīriyo pahitatto. Nibbānaṃ pati pesitacittoti vuccati kathīyatīti attho.
ගාථාසු ගෙහනිස්‌සිතන්‌ති එත්‌ථ ගෙහවාසීහි අපරිච්‌චත්‌තත්‌තා ගෙහවාසිසභාවත්‌තා ගෙහධම්‌මත්‌තා වා ගෙහං වුච්‌චති වත්‌ථුකාමො. අථ වා ගෙහප්‌පටිබද්‌ධභාවතො, කිලෙසකාමානං නිවාසට්‌ඨානභාවතො වා ගෙහාති වුච්‌චන්‌ති, තංවත්‌ථුකත්‌තා කාමවිතක්‌කාදි ගෙහනිස්‌සිතං නාම. කුම්‌මග්‌ගපටිපන්‌නොති යස්‌මා අරියමග්‌ගස්‌ස උප්‌පථභාවතො අභිජ්‌ඣාදයො තදෙකට්‌ඨධම්‌මා ච කුම්‌මග්‌ගො, තස්‌මා කාමවිතක්‌කාදිබහුලො කුම්‌මග්‌ගපටිපන්‌නො. මොහනෙය්‍යෙසු මුච්‌ඡිතොති මොහසංවත්‌තනියෙසු රූපාදීසු මුච්‌ඡිතො සම්‌මත්‌තො අජ්‌ඣොපන්‌නො. සම්‌බොධින්‌ති අරියමග්‌ගඤාණං. ඵුට්‌ඨන්‌ති ඵුසිතුං පත්‌තුං පාපො සො තාදිසො මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පගොචරො පුග්‌ගලො අභබ්‌බො, න කදාචි තං පාපුණාතීති අත්‌ථො.
Gāthāsu gehanissitanti ettha gehavāsīhi apariccattattā gehavāsisabhāvattā gehadhammattā vā gehaṃ vuccati vatthukāmo. Atha vā gehappaṭibaddhabhāvato, kilesakāmānaṃ nivāsaṭṭhānabhāvato vā gehāti vuccanti, taṃvatthukattā kāmavitakkādi gehanissitaṃ nāma. Kummaggapaṭipannoti yasmā ariyamaggassa uppathabhāvato abhijjhādayo tadekaṭṭhadhammā ca kummaggo, tasmā kāmavitakkādibahulo kummaggapaṭipanno. Mohaneyyesu mucchitoti mohasaṃvattaniyesu rūpādīsu mucchito sammatto ajjhopanno. Sambodhinti ariyamaggañāṇaṃ. Phuṭṭhanti phusituṃ pattuṃ pāpo so tādiso micchāsaṅkappagocaro puggalo abhabbo, na kadāci taṃ pāpuṇātīti attho.
විතක්‌කං සමයිත්‌වානාති යථාවුත්‌තං මිච්‌ඡාවිතක්‌කං පටිසඞ්‌ඛානභාවනාබලෙන වූපසමෙත්‌වා. විතක්‌කූපසමෙ රතොති නවන්‌නම්‌පි මහාවිතක්‌කානං අච්‌චන්‌තූපසමභූතෙ අරහත්‌තෙ, නිබ්‌බානෙ එව වා අජ්‌ඣාසයෙන රතො අභිරතො. භබ්‌බො සොති සො යථාවුත්‌තො සම්‌මාපටිපජ්‌ජමානො පුග්‌ගලො පුබ්‌බභාගෙ සමථවිපස්‌සනාබලෙන සබ්‌බවිතක්‌කෙ යථාරහං තදඞ්‌ගාදිවසෙන වූපසමෙත්‌වා ඨිතො විපස්‌සනං උස්‌සුක්‌කාපෙත්‌වා මග්‌ගපටිපාටියා අරහත්‌තමග්‌ගඤාණසඞ්‌ඛාතං නිබ්‌බානසඞ්‌ඛාතඤ්‌ච අනුත්‌තරං සම්‌බොධිං ඵුට්‌ඨුං අධිගන්‌තුං භබ්‌බො අරහා. එවමෙත්‌ථ පාළිවණ්‌ණනා වෙදිතබ්‌බා.
Vitakkaṃ samayitvānāti yathāvuttaṃ micchāvitakkaṃ paṭisaṅkhānabhāvanābalena vūpasametvā. Vitakkūpasame ratoti navannampi mahāvitakkānaṃ accantūpasamabhūte arahatte, nibbāne eva vā ajjhāsayena rato abhirato. Bhabbo soti so yathāvutto sammāpaṭipajjamāno puggalo pubbabhāge samathavipassanābalena sabbavitakke yathārahaṃ tadaṅgādivasena vūpasametvā ṭhito vipassanaṃ ussukkāpetvā maggapaṭipāṭiyā arahattamaggañāṇasaṅkhātaṃ nibbānasaṅkhātañca anuttaraṃ sambodhiṃ phuṭṭhuṃ adhigantuṃ bhabbo arahā. Evamettha pāḷivaṇṇanā veditabbā.
චරසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Carasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 1. චරසුත්‌තං • 1. Carasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 1. චරසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Carasuttavaṇṇanā
